ΣΥΝΘΗΚΗ ΛΙΣΑΒΟΝΑΣ Σημειώσεις βασισμένες στο N. Nugent (2010) The Government and Politics of the European Union, 7 th edition

Υπόβαθρο: Ευρωπαϊκό Σύνταγμα Συνθήκη Λισαβόνας συνδέεται με διαδικασία διαμόρφωσης του Ευρωπαϊκού Συντάγματος (άρα ξεκινάει ουσιαστικά από το 2001 – αμέσως μετά τη Νίκαια ) Αλλαγές απαραίτητες για να: –γίνει η Συνθήκη πιο προσιτή και αποδεκτή από τους Ευρωπαίους πολίτες [Συνθήκη Νίκαιας: διαμορφώνει 38 διαφορετικούς συνδυασμούς στη διαδικασία λήψης αποφάσεων με ψηφοφορίες στο Συμβούλιο και δυνατότητες συμμετοχής του ΕΚ + Πρωτόκολλα και Διακηρύξεις: πολυπλοκότητα ↑↑↑] –ικανοποιήσει εθνικές (κράτη-μέλη) και θεσμικές (υπερεθνικά όργανα) προτιμήσεις –ενσωματώσει αλλαγές και νέες καταστάσεις που έχουν προκύψει στην πολιτική ατζέντα της ΕΕ (λειτουργία και κατεύθυνση διευρυμένης ΕΕ, προοπτική εμβάθυνσης)

Σημεία Προβληματισμού Ανάγκη για: –περαιτέρω ανάδειξη θεσμικού ρόλου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (μόνιμη Προεδρία – από ΕΣ) –ενίσχυση εξωτερικής διάστασης της ΕΕ (διατηρείται πρόταση του ΕΣ για ενοποίηση της θέσης του Ύπατου Εκπροσώπου με αυτή του Επιτρόπου Εξωτερικών Σχέσεων της Επιτροπής). –βελτίωση της λειτουργίας και συνοχής της Επιτροπής (ΕΣ προτείνει μείωση μελών) και του Συμβουλίου (επέκταση ειδικής πλειοψηφίας) –αντικατάσταση στάθμισης ψήφων στο Συμβούλιο με ένα πιο απλό σύστημα λήψης αποφάσεων (σύστημα διπλής πλειοψηφίας) –αντιμετώπιση ‘δημοκρατικού ελλείμματος’ (ενίσχυση ρόλου ΕΚ με εφαρμογή διαδικασίας συναπόφασης και πρωτοβουλιών πολιτών προς την Επιτροπή για νομοθέτηση)

Συνθήκη Λισαβόνας: Αλλαγές Τύπου ΣΛ περιλαμβάνει δύο Συνθήκες [Συνθήκη Ευρωπαϊκής Ένωσης (55 Άρθρα) και Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (358 Άρθρα)], 37 Πρωτόκολλα και 65 Διακηρύξεις. [Τα Πρωτόκολλα έχουν την ίδια δεσμευτική νομική ισχύ όπως τα Άρθρα της Συνθήκης αλλά οι Διακηρύξεις είναι βασικά πολιτικές δηλώσεις] ΣΛ δεν ακυρώνει προϋπάρχουσες Συνθήκες, τις τροποποιεί και τις συμπληρώνει. Η Συνθήκη για την Ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας μετονομάζεται σε Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν υπάρχουν αναφορές που σχετίζονται με το ‘Σύνταγμα’. Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων δεν ενσωματώνεται στις Συνθήκες αλλά έχει την ίδια νομική ισχύ (Α.6) Ο όρος «Κοινότητα» αντικαθίσταται με τον όρο «Ένωση». Ο τίτλος του «Υπουργού Εξωτερικών της Ένωσης» (από το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα) αντικαθίσταται με τον τίτλο του «Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για τις Εξωτερικές Υποθέσεις και την Πολιτική Ασφάλειας».

Συνθήκη Λισαβόνας: Αλλαγές Ουσίας Νέοι θεσμοί: Πρόεδρος Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για τις Εξωτερικές Υποθέσεις και την Πολιτική Ασφάλειας → ενίσχυση διεθνούς ρόλου ΕΕ αλλά και προοπτική διαθεσμικών εντάσεων. Σύστημα ψηφοφορίας: τριπλή πλειοψηφία και σύστημα σταθμισμένων ψήφων αντικαθίσταται από σύστημα διπλής πλειοψηφίας από το 2014 (μεταβατική φάση ). Οι νέοι κανόνες ψηφοφορίας (από το 2014) γέρνουν την πλάστιγγα προς τη μεριά των μεγαλύτερων κρατών. Επέκταση κανόνα ειδικής πλειοψηφίας διευκολύνει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων (ειδικά σε θέματα δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων).

Ενίσχυση ρόλου ΕΚ με την επέκταση της διαδικασίας συναπόφασης και την αναθεώρηση της διαδικασίας κατάρτισης και έγκρισης του κοινοτικού προϋπολογισμού. Μείωση αριθμού μελών Επιτροπής (στα δύο τρίτα όπως προβλεπόταν από το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα) τελικά αποτυγχάνει, λόγω ανάγκης θετικού αποτελέσματος στο δημοψήφισμα επικύρωσης της Συνθήκης στην Ιρλανδία. Νέα νομική βάση πολιτικών για την αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής και για την ανάγκη αλληλεγγύης σε θέματα ενεργειακής πολιτικής. Ενισχυμένες αρμοδιότητες στην ΕΕ σε θέματα ενεργειακής πολιτικής και εσωτερικής ασφάλειας.

Συνθήκη Λισαβόνας: Πρωτόκολλα ΗΒ και Ιρλανδία: έχουν την επιλογή συμμετοχής σε θέματα τρίτου πυλώνα που μεταφέρονται στον πρώτο. Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων δεν δημιουργεί νέες νομικές υποχρεώσεις προσαρμογής στο ΗΒ, στην Πολωνία και στη Δημοκρατία της Τσεχίας (από τον Οκτώβριο 2009). Η Ιρλανδία λαμβάνει τη διαβεβαίωση ότι η Συνθήκη δεν επηρεάζει τις εθνικές πολιτικές σε θέματα φορολογίας, στρατιωτικής ουδετερότητας, θέματα ηθικής (αμβλώσεις) και ορισμένα κομμάτια της κοινωνικής πολιτικής.