Ιδιωτικοποιήσεις και ΙΔΔ Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Ορισμός - ορολογία Ως ιδιωτικοποίηση μπορεί να οριστεί η μεταφορά με οποιονδήποτε τρόπο υλικών ή άυλων περιουσιακών στοιχείων του δημοσίου ή άλλων νπδδ σε ιδιώτες ή η ανάθεση κρατικών λειτουργιών σε ιδιώτες. Δεδομένου ότι ο όρος είναι πολιτικά φορτισμένος, χρησιμοποιούνται κατά καιρούς άλλοι όροι όπως αποκρατικοποίηση, μετοχοποίηση, αξιοποίηση. Στον ορισμό μπορούν να ενταχθούν ή όχι συγγενείς με τις «κλασικές» ιδιωτικοποιήσεις μορφές, όπως οι συμπράξεις δημοσίου – ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) ή οι τιτλοποιήσεις δημοσίων εσόδων

Ιστορικά 1 20 ος αιώνας: η εποχή των κρατικοποίησεων Τα μεγάλα πλήγματα στην οικονομία της αγοράς: 1914, 1917, 1929 Κύματα κρατικοποιήσεων: Ρωσική επανάσταση, φασισμός (Ιταλία και Ισπανία), εθνικοσοσιαλισμός, ανατολική Ευρώπη μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, Κίνα, Ινδία, σοσιαλδημοκρατία στη δυτική Ευρώπη, αποαποικιοποίηση, αραβικός εθνικισμός (Μπάαθ)

Ιστορικά 2 Οι ιδεολογικές καταβολές των ιδιωτικοποιήσεων – αυστριακή σχολή, σχολή του Σικάγο Οι πετρελαϊκές κρίσεις 1973 και 1979 και η κρίση του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου Margaret Thatcher Το πρώτο κύμα ιδιωτικοποιήσεων: βιομηχανικές επιχειρήσεις και τράπεζες Δεύτερο κύμα ιδιωτικοποιήσεων: επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, συμπράξεις δημοσίου –ιδιωτικού τομέα για την παροχή δημοσίων υπηρεσιών Γεωγραφική διάδοση των ιδιωτικοποιήσεων – δυτική Ευρώπη, ανατολική Ευρώπη μετά από την πτώση του τείχους, Κίνα, αναπτυσσόμενες χώρες Ιδιωτικοποιήσεις και άνοιγμα αγορών Τεχνολογικές βάσεις του κύματος κρατικοποιήσεων και του κύματος ιδιωτικοποιήσεων (παραδείγματα: τηλεπικοινωνίες και ηλεκτρική ενέργεια – η τεχνολογία της εποχής των κρατικοποιήσεων ευνοούσε τα μονοπώλια – σήμερα τον ανταγωνισμό) Κρίση του 2008 κρατικοποιήσεις προς διάσωση και εκ νέου ιδιωτικοποιήσεις

Ιστορικά - Ελλάδα Τρεις φάσεις κρατικοποιήσεων: (α) 1953 (κρατικοποίηση ΕΤΕ) (β) (Εμπορική Τράπεζα, Ολυμπιακή) (γ) (προβληματικές επιχειρήσεις) Τρεις φάσεις ιδιωτικοποιήσεων (α) (κυρίως βιομηχανικές επιχειρήσεις) (β) (κυρίως μετοχοποιήσεις) (γ) 2011 – σήμερα (πωλήσεις σε στρατηγικούς επενδυτές)

Περιπτωσιολογία Πώληση μετοχών (πλειοψηφία – μειοψηφία) Στρατηγικοί – χρηματοοικονομικοί επενδυτές Εισαγωγή σε ρυθμιζόμενη αγορά (ΔΕΗ, ΕΛΠΕ, ΤΤ κλπ.) Αύξηση κεφαλαίου χωρίς συμμετοχή του δημοσίου (Τράπεζες) Συμβάσεις μετόχων – χρυσές μετοχές (ΟΤΕ, ΕΛΠΕ) Παραχώρηση χρήσης φυσικών πόρων (π.χ. συχνότητες) Παραχώρηση δημοσίων έργων, υπηρεσιών, αδειών (π.χ. αποκλειστικών αδειών τυχερών παιγνίων – κρατικά λαχεία) Πώληση (κατά κυριότητα, επικαρπία, επιφάνεια) ακινήτων ή εκμίσθωσή τους Μεικτές μορφές – π.χ. πώληση μετοχών εταιρείας που έχει παραχωρήσεις (ενδεικτικά ΟΠΑΠ, ΟΛΠ) Δανειακές συναλλαγές – τιτλοποίηση δημόσιων εσόδων, ανταλλάξιμες ομολογίες, μετατρέψιμες ομολογίες, «προμέτοχα» Πτωχευτικές διαδικασίες ως μορφή αποκρατικοποίησης (Ολυμπιακή)

Κατάταξη ανάλογα με τον ρόλο του κράτους Δύο δυνατές κατευθύνσεις (με παραλλαγές): (α) το κράτος πουλάει ως fiscus και το αντικείμενο της ιδιωτικοποίησης υπόκειται εφεξής στις γενικές ρυθμίσεις (β) το κράτος πουλάει ως fiscus αλλά εγγυάται ή απαιτεί ειδική ρύθμιση ως imperium

Διεθνής χαρακτήρας των ιδιωτικοποιήσεων Οικονομικοί λόγοι Νομικοί λόγοι – δίκαιο ΕΕ Άρθρο 5 παρ. 1 ν. 3986/2011: «(…) Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων αποφασίζει για την ειδικότερη μορφή της διαδικασίας εξεύρεσης αντισυμβαλλομένων, λαμβάνοντας υπόψη τα συναλλακτικά ήθη σε αντίστοιχες συναλλαγές διεθνώς, τις ιδιαιτερότητες κάθε περιουσιακού στοιχείου, την ύπαρξη και τα χαρακτηριστικά του επενδυτικού ενδιαφέροντος και όσα άλλα στοιχεία κρίνει σημαντικά για την βέλτιστη αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων του Ταμείου και τηρώντας σε κάθε περίπτωση τους κανόνες του ενωσιακού δικαίου για τη σύναψη συμβάσεων που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των οδηγιών περί δημοσίων συμβάσεων, όπως οι κανόνες αυτοί αποτυπώνονται στη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Ερμηνευτική Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2006/C 179/02.»

Ζητήματα ΙΔΔ - ΔΔΣ Εφαρμοστέο δίκαιο Διεθνή συναλλακτικά ήθη Επίλυση διαφορών – διεθνής διαιτησία Προβληματική state contracts Ρήτρες μεταβολής νομοθεσίας – stabilization clauses Διμερείς συμβάσεις προστασίας επενδύσεων