1

 Σας ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία να μοιραστώ μαζί σας κάθε πληροφορία σχετικά με τις αλλαγές που έχουν συμβεί τελευταίως στην Σουηδία.  Βεβαίως θα ακολουθήσουν και άλλες αλλαγές.  Θα ήθελα να ξεκινήσω από την αρχή, από πού ξεκινήσαμε, διότι όπως γνωρίζετε στην δεκαετία του 1970 όλα τα φαρμακεία ουσιαστικά ανήκανε στο Σουηδικό Κράτος. Υπήρχε με άλλα λόγια ένα κρατικό μονοπώλιο και όλα τα φαρμακεία λειτουργούσαν υπό την επίβλεψη μίας κρατικής αλυσίδας φαρμακείων. Αυτή ήταν λοιπόν η κατάσταση η οποία κυριάρχησε από το 1970 έως και το 2012, 40 χρόνια με άλλα λόγια.  Οι πολιτικοί βεβαίως διέβλεπαν την ανάγκη για αλλαγή κυρίως όσον αφορά τα ανεξάρτητα φαρμακεία, τα Community Pharmacies, αλλά βεβαίως οι πολιτικοί αυτοί δεν καταλάβαιναν ότι κατά τη διάρκεια αυτών των 40 ετών δεν κυριαρχούσε μόνον το κρατικό μονοπώλιο των φαρμακείων, κυριαρχούσε και ένα μονοπώλιο όλου του συστήματος διανομής που συμπεριελάμβανε όλα τα είδη φαρμακείων, όλα τα κέντρα παραγωγής κ.ο.κ. και ήταν ένα σύστημα με άλλα λόγια το οποίο ήταν και πάρα πολύ περίπλοκο και πάρα πολύ δύσκολο να αλλάξει. 2

Το ιστορικό της απελευθέρωσης στην Σουηδία: ήλθε στην εξουσία μία Δεξιά Κυβέρνηση, η οποία αποφάσισε να αλλάξει πάρα πολλά Κρατικά συστήματα και Κρατικά μονοπώλια τα οποία είχαν κυριαρχήσει στην Σουηδία μέχρι εκείνη την εποχή. Επίσης είχε γίνει συζήτηση για πάρα πολλά χρόνια η οποία είχε λάβει χώρα και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο παρεμπιπτόντως δεν ανάγκασε την Κυβέρνηση να προβεί στην αλλαγή, η ίδια η Κυβέρνηση αποφάσισε να προβεί σ' αυτή την αλλαγή το 2009 και ψηφίστηκε ο νέος νόμος και τον Ιανουάριο του 2010 έγινε και η πραγματική αλλαγή. 3

 Ποιός ήταν ο στόχος λοιπόν; αυτό που θα θέλανε να δούνε στην Κυβέρνηση ήταν να αυξηθεί η διαθεσιμότητα των φαρμάκων, να είναι πιο εύκολο να λαμβάνει κανείς τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα αλλά να είναι και πιο εύκολη πρόσβαση στα φαρμακεία και πιο εύκολη και η επαφή με τους φαρμακοποιούς.  Ηθελαν να αυξήσουν την αποδοτικότητα της διανομής των φαρμάκων και μία από τις σκέψεις τους ήταν να προβούν σε μία διασύνδεση μεταξύ των φαρμακείων και των χονδρεμπόρων. Αυτό δεν έχει συμβεί ακόμα.  Ηθελαν επίσης να υπάρχει μία πίεση επί των τιμών σχετικά με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα και με τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, να υπάρχει ρύθμιση για τα συνταγογραφούμενα φάρμακα και βεβαίως ανταγωνισμός για τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, προκειμένου έτσι να οδηγηθεί σε μία μείωση των τιμών. Ούτε αυτό συνέβη.  Και βεβαίως η Κυβέρνηση ήθελε να εστιάσει στην βελτίωση της χρήσης των φαρμάκων μέσω όλου αυτού του νέου νόμου και της αλλαγής που ήθελε να επιφέρει. 4

Ιδιοκτησιακό καθεστώς. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να έχει ένα φαρμακείο εκτός από την φαρμακευτική βιομηχανία ή έναν γιατρό, διαφορετικά ο οποιοσδήποτε επιθυμεί μπορεί να έχει στην ιδιοκτησία του ένα φαρμακείο. Ιδρυση φαρμακείου. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να ανοίξει ένα φαρμακείο όπου και όποτε θέλει. 5

Τα μη συνταγογραφούμενα εκτός φαρμακείου. Η πλειονότητα των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων γίνεται πλέον, χορηγείται εκτός των φαρμακείων. Μερικά απ' αυτά διατίθενται ακόμα και τώρα μόνον μέσω φαρμακείων και αυτό για συγκεκριμένους λόγους, αλλά πέραν αυτών των εξαιρέσεων τα ΜΥΣΥΦΑ διατίθενται εκτός των φαρμακείων. Επίσης περισσότερα φαρμακεία να λειτουργούν με μεγαλύτερο ωράριο λειτουργίας. Ακόμη η Κυβέρνηση αποφάσισε ότι είναι υποχρεωτικό να υπάρχει ένας φαρμακοποιός παρών στο φαρμακείο όταν αυτό λειτουργεί, διαφορετικά το φαρμακείο δεν μπορεί να λειτουργεί, αλλά στη Σουηδία έχουμε δύο επίπεδα φαρμακοποιών: τους κατόχους μπάτσελορ και τους κατόχους μεταπτυχιακού στην φαρμακευτική. Επίσης πέραν από τον φαρμακοποιό ο οποίος θα πρέπει να είναι παρών στο φαρμακείο και ο οποίος πρέπει τουλάχιστον να έχει ένα μπάτσελορ στην φαρμακευτική, πρέπει να υπάρχει και ένας γιατρός ο οποίος ελέγχει, ένας γιατρός ο οποίος μάλιστα μπορεί να είναι υπεύθυνος όχι μόνον για ένα αλλά μέχρι και 3 φαρμακεία. 6

Οσον αφορά τις ρυθμισμένες τιμές στα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Εχουμε μία αρμόδια Αρχή η οποία αποφασίζει επί της τιμής εισόδου στο φαρμακείο και της τιμής εξόδου από το φαρμακείο και βεβαίως έχουμε και ένα σύστημα αποζημίωσης των ασθενών οι οποίοι ασθενείς πρέπει να πληρώνουν ένα ποσοστό, αλλά αυτό δεν είναι το θέμα της συζήτησής μας σήμερα. Οσον αφορά την ελεύθερη τιμολόγηση των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων και αυτό ήταν ένα θέμα το οποίο ήθελε να προωθήσει γι' αυτά τα φάρμακα τόσο εντός όσο και εκτός των φαρμακείων.. 7

Κατά τη διάρκεια αυτών των 40 χρόνων στα οποία αναφέρθηκα πρωτύτερα, βεβαίως οι υποδομές που αναπτύχθηκαν, τόσο οι τεχνολογικές όσο και οι μη, ήταν πάρα πολύ σημαντικές και αναφέρομαι σε συστήματα πληροφορικής, λογισμικά και άλλα και αυτά τα συστήματα ουσιαστικά ελήφθησαν από την αρχική τους μορφή και στη συνέχεια αναπτύχθηκαν και βελτιώθηκαν προκειμένου να ακολουθούν τις τάσεις της εποχής. Στη συνέχεια όσον αφορά την πώληση των φαρμακείων. Η πρώτη απόφαση που πήραν ήταν ότι έπρεπε το 1/3 των φαρμακείων να παραμείνουν υπό Κρατικό καθεστώς, το 1/3 των φαρμακείων. 150 φαρμακεία μπορούσαν να τα αγοράσουν άτομα, μεμονωμένοι φαρμακοποιοί και τα υπόλοιπα θα μπορούσαν να πωληθούν. 616 φαρμακεία πουλήθηκαν σε 9 διαφορετικές ομάδες, κλάστερ. Αυτά τα κλάστερ, αυτές οι συγκεντρώσεις ενδιαφερομένων μερών αγόρασαν αυτά τα 616 φαρμακεία. 8

 Το αποτέλεσμα όλων αυτών των αποφάσεων, δεν θα περάσω σε όλες τις λεπτομέρειες αλλά ουσιαστικά είναι ότι οι 3 εταιρείες ιδιωτικού κεφαλαίου και μία εταιρεία χονδρικής αγόρασε αυτά τα φαρμακεία τα οποία είχαν εγκριθεί προς πώληση.  Η Κρόνας Γκρόνκατ όπως βλέπετε στη δεύτερη σειρά, η οποία ανήκε στην Οριόλα Κέϊτι, ήταν η μόνη εξαίρεση, όλες οι υπόλοιπες που βλέπετε στη διαφάνεια ήταν εταιρείες ιδιωτικού κεφαλαίου. Πλέον αυτές έχουν εγκαταλείψει την αγορά, έχουν φύγει και σήμερα η δεύτερη μεγαλύτερη, βλέπετε εδώ πέρα εν συντομία από πού ξεκινήσαμε, βλέπετε το παρελθόν, βλέπετε το παρόν, βλέπετε τη διαφορά στους αριθμούς των ενδιαφερομένων μερών, 3 ήταν αρχικά οι ενδιαφερόμενοι και στη συνέχεια βλέπετε την ποικιλία των παικτών. 9

 Περάσαμε από αυτό το απλό εάν θέλετε φορμάτ, σε αυτό το περίπλοκο και αυξήσαμε τον αριθμό των φαρμακοποιών κατά περίπου 400 φαρμακεία, των φαρμακείων κατά περίπου 400 φαρμακεία. 10

 Ο αριθμός των απολύτως ανεξάρτητων φαρμακείων τα οποία ανοίγουν και λειτουργούν οι φαρμακοποιοί, ανέρχεται περίπου στα 20 με 25, όλα τα υπόλοιπα ανήκουν στην ιδιοκτησία των αλυσίδων και κάποια απ' αυτά τα φαρμακεία είναι και διαδικτυακά φαρμακεία, Internet φαρμακεία, όπως είναι το Naptapotek π.χ. που βλέπετε, το οποίο λειτουργεί 7 τέτοια ηλεκτρονικά φαρμακεία και τα οποία διαθέτει μη συνταγογραφούμενα φάρμακα.  Οσον αφορά τα συνταγογραφούμενα φάρμακα, όλες οι συνταγές ουσιαστικά αποθηκεύονται σε μία βάση δεδομένων στην οποία έχουν πρόσβαση αυτές οι αλυσίδες των φαρμακείων.  Περίπου σημεία διάθεσης μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων υπάρχουν σήμερα στην Σουηδία. Είναι ένας περιορισμένος αριθμός, δεδομένου ότι στην θεωρία μπορεί να υπάρχει απεριόριστος αριθμός μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, αλλά η αλήθεια είναι ότι σ' αυτά τα σημεία πώλησης υπάρχει ένας συγκεκριμένος αριθμός ΜΗΣΥΦΑ, τα πιο γνωστά, Το ωράριο λειτουργίας και αυτό πλέον έχει αυξηθεί, από 42 στις 54 ώρες λειτουργίας. 11

12

 Υπάρχει βεβαίως πολύ έντονος ανταγωνισμός στα ανεξάρτητα φαρμακεία, αυξήθηκαν τα φαρμακεία από 916 στα και όπως σας είπα έχουμε και σημεία διάθεσης ΜΗΣΥΦΑ, εκτός των φαρμακείων.  Η νοσοκομειακή αγορά και αυτή άλλαξε. Τα Δημοτικά Συμβούλια δημοσιεύουν διαγωνισμούς για τη διαχείριση των νοσοκομειακών φαρμακείων και το κάνουν αυτό βάσει συμβάσεως. Δηλαδή κάποιος μπορεί να λειτουργεί ένα νοσοκομειακό φαρμακείο για 2 με 4 χρόνια και στη συνέχεια η διαχείριση αυτή ξαναμπαίνει σε διαγωνισμό για άλλη μία φορά και τα Δημοτικά αυτά Συμβούλια επίσης έχουν τη δυνατότητα να χωρίσουν τις συμβάσεις αυτές σε διαφορετικά μέρη, π.χ. ένα μέρος που θα αφορά τη διανομή και ένα άλλο μέρος που θα αφορά τις υπηρεσίες. Πρόκειται για ένα περίπλοκο θέμα και μία περίπλοκη αγορά.  Οσον αφορά την αγορά των φαρμάκων πολλαπλών δόσεων. Και αυτή η αγορά είναι αρκετά σύνθετη, είναι μία αγορά που βασίζεται σε μειοδοτικούς διαγωνισμούς, με μεγάλο κόστος δεδομένου ότι οι επενδύσεις στις συσκευές είναι αυξημένες και οι κίνδυνοι είναι επίσης πάρα πολύ σημαντικοί. 13

 Πολλοί πελάτες διαμαρτύρονται ότι η προμήθεια φαρμάκων είναι πάρα πολύ φτωχή, πολύ αδύναμη και ίσως να υπάρχουν κάποιοι λόγοι πίσω απ' αυτό.  Ενας από τους λόγους είναι ότι τα ανεξάρτητα φαρμακεία, άλλαξε ραγδαία αλλά δεν άλλαξε ταυτόχρονα και η χονδρεμπορική αγορά.  Εχουμε ένα κανάλι διανομής, δηλαδή έχουμε ένα μόνον χονδρέμπορο να μπορεί να διανέμει ένα φάρμακο.  Πλέον τώρα βλέπουμε να αλλάζει διστακτικά, αλλά ακόμα και τώρα εάν θέλετε η προμήθεια γίνεται από αυτούς τους χονδρεμπόρους, οι οποίοι είναι περιορισμένοι στην Σουηδία και έχουν τη δυνατότητα διάθεσης αυτών των φαρμάκων των συγκεκριμένων.  Βεβαίως όπως είπα και νωρίτερα, έχουμε 400 επί πλέον φαρμακεία αλλά δεν έχουμε δει κάποια αύξηση των συνταγών.  Αντιμετωπίζουμε επίσης το πρόβλημα με την αντικατάσταση από τα γενόσημα. Κάθε μήνα πρέπει να αλλάξουμε το προτιμητέο προϊόν και αυτό βάσει νόμου, διαφορετικά ο ασθενής δεν θα πάρει επιστροφή χρημάτων και ούτε εμείς μπορούμε να πάρουμε κάποια επιστροφή χρημάτων.  Επίσης δεν υπάρχει το δικαίωμα επιστροφής, γι' αυτό και ο φαρμακοποιός πρέπει να είναι προσεκτικός στις παραγγελίες που κάνει διότι δεν μπορεί να επιστρέψει τα φάρμακα τα οποία ίσως να μην χρειαστεί.. 14

 Και όσον αφορά την προμήθεια, υπάρχουν και άλλες πτυχές που αφορούν την διεθνή σκηνή, δεξιότητες δηλαδή και πτυχία. Οπως σας είπα έχουμε δύο ειδών πτυχία, το προπτυχιακό και το μεταπτυχιακό, μπάτσελορ και μάστερ  Υπάρχει το 3ετές προπτυχιακό πρόγραμμα και το 5ετές μεταπτυχιακό πρόγραμμα. Βλέπετε τις σχετικές πληροφορίες στη διαφάνεια.  Βάσει νόμου το προπτυχιακό δίπλωμα είναι επαρκές προκειμένου να ανοίξει κάποιος φαρμακείο, να διαθέτει προϊόντα και να δίνει πληροφορίες. Βεβαίως κάθε αλυσίδα φαρμακείων έχει έναν αυξημένο αριθμό φαρμακοποιών και επίσης τα μεγαλύτερα φαρμακεία απασχολούν και φαρμακοποιούς. Στην πλειονότητα των φαρμακοποιών αυτών οι δεξιότητες βασίζονται στο προπτυχιακό δίπλωμα, στο μπάτσελορ.  Τα μάστερ έχουν γίνει ολοένα και πιο ελκυστικά στον τομέα της υγείας, έχουμε αυξήσει πλέον τους φαρμακοποιούς οι οποίοι έχουν ακολουθήσει 5ετείς σπουδές και οι οποίοι απασχολούνται στα φαρμακεία από το 2009 μέχρι σήμερα υπήρξε μία αύξηση αυτών κατά 500 και αυτό είναι πολύ σημαντικό, μία πολύ σημαντική αύξηση δεδομένου ότι στο παρελθόν αυτοί που είχαν ολοκληρώσει 5ετείς σπουδές ήταν μόνον 5 ή

 Όσον αφορά τώρα τις αγροτικές περιοχές.  Αντιμετωπίζουμε πολλά προβλήματα στην πρόσληψη φαρμακοποιών, είτε αυτοί είναι απόφοιτοι 3ετών ή 5ετών προγραμμάτων. Γι' αυτό και πολύ λίγα φαρμακεία έχουν ανοίξει στις αγροτικές περιοχές, τα υπόλοιπα εντοπίζονται κυρίως στις μεγάλες αστικές περιοχές.  Στα περιθώρια τώρα. Από την εποχή του μονοπωλίου ήταν γύρω στο 16,5%, στη συνέχεια η Κυβέρνηση αύξησε το περιθώριο και έφτασε στο 18,5%  Η ανώτερη αποζημίωση που φτάνει στον φαρμακοποιό είναι περίπου 200 Σουηδικές κορώνες, δηλαδή 10 κορώνες, ανεξαρτήτως της αξίας του φαρμάκου, μπορεί το φάρμακο να στοιχίζει π.χ ευρώ αλλά μόνον 200 Σουηδικές Κορώνες, δηλαδή 20 ευρώ επιστρέφονται στον φαρμακοποιό.  Η αντικατάσταση από γενόσημα, τι σημαίνει.  Σημαίνει βεβαίως αυξημένα περιθώρια αλλά πολύ χαμηλά έσοδα, πολύ χαμηλό εισόδημα για τον φαρμακοποιό. 16

 Οσον αφορά τα αποτελέσματα όλων αυτών των αλλαγών για το επάγγελμα.  Οπως σας είπα πολλά νέα φαρμακεία άνοιξαν, χωρίς αυτό να οδηγήσει σε αύξηση των συνταγών. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι για να επιβιώσει ο φαρμακοποιός πρέπει να προσφέρει άλλα πράγματα, άλλες υπηρεσίες, πρέπει να εστιάσει στην λιανική, πρέπει να εστιάσει στα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα αλλά και σε πολλά άλλα. Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός βάσει νόμου ως προς το τι μπορεί να πουλήσει ένας φαρμακοποιός ή όχι, αλλά βεβαίως οι φαρμακοποιοί είναι πάρα πολύ προσεκτικοί όταν λανσάρουν νέα προϊόντα, διότι το προφίλ, το επαγγελματικό προφίλ του φαρμακοποιού είναι ένα προφίλ το οποίο χαίρει πολύ μεγάλου σεβασμού από το κοινό και αυτό ακριβώς θέλουν να διατηρήσουν.  Μία άλλη αλήθεια είναι ότι το σύστημα αποζημίωσης ουσιαστικά αποτρέπει την καινοτομία, αποτρέπει την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών που θα μπορούσε να προσφέρει ένας φαρμακοποιός. Δεν δίνει τα απαιτούμενα κίνητρα εάν θέλετε να αναπτυχθούν αυτές οι υπηρεσίες που θα μπορούσε να προσφέρει ένας φαρμακοποιός, γι' αυτό και οι υπηρεσίες αυτές παραμένουν περιορισμένες επί του παρόντος. 17

 Μπορούμε να δούμε λοιπόν ότι η εστίαση, έχει αλλάξει, πλέον ενδιαφέρον και η προσοχή έχει αλλάξει και από τη διάθεση μόνον φαρμακευτικών προϊόντων και υπηρεσιών έχουμε περάσει και σε άλλου είδους υπηρεσίες. Τώρα τι συμβαίνει; μία αριστερή κυβέρνηση είναι στην εξουσία και αυτό το φθινόπωρο θα γίνει και μία έρευνα εάν θέλετε του φαρμακευτικού τομέα, διότι η νέα κυβέρνηση θεωρεί ότι ίσως να το τραβήξαμε λιγάκι και να έχουμε οδηγηθεί σε πολύ εμπορική κατεύθυνση και να έχουμε στραφεί πάρα πολύ έντονα προς την λιανική αγορά. Θα ήθελε αυτή η κυβέρνηση να δει τον φαρμακευτικό τομέα να επιστρέφει στις ρίζες του, δηλαδή να προσφέρει φάρμακα και συμβουλευτικές υπηρεσίες, αλλά αυτό μπορεί να γίνει μόνον εφ' όσον εξευρεθούν νέοι τρόποι λειτουργίας, καθώς και κίνητρα τα οποία θα μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν τα φαρμακεία για να επιστρέψουν στον αρχικό τους ρόλο. Σας ευχαριστώ. 18