Από τον μαθητή της Α’τάξης του 2ου ΓΕΛ Θεσσαλονίκης Αλέξανδρο Τρόντζο. Επιβλέπων καθηγητής: Γιαννίκης Γεώργιος, Θεολόγος 2ο Γενικό Λύκειο Θεσσαλονίκης Η θρησκευτική Παράδοση, ο τόπος μου και εγώ.

 Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γνωστός στα Ισπανικά ως El Greco, γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης περίπου το Από νεαρή ηλικία μελετούσε τα αρχαία ελληνικά και την κλασσική γραμματεία.  Σπούδασε αγιογραφία και παράλληλα ήταν αρχιτέκτονας και ζωγράφος  Έζησε τα περισσότερα χρόνια του μακριά από την πατρίδα του  Πέθανε το 1614 στο Τολέδο της Ισπανίας

Επειδή η Κρήτη ήταν κατεκτημένη από τους Βενετούς, ο Δομήνικος από νωρίς εξοικειώθηκε με έργα καλλιτεχνών της Αναγέννησης και από το 1563 εξασκούσε επίσημα το επάγγελμα του ζωγράφου.

Το 1567 εγκαταλείπει την Κρήτη και πάει για να συνεχίσει τις σπουδές του στην Βενετία. Έζησε μέχρι και το 1570 στην πόλη γιατί ήθελε να ακολουθήσει τα δύο για αυτόν πρότυπα … Τιτσιάνο Τιντορέττο

Το 1570 μετακομίζει στην Ρώμη όπου εκεί δημιούργησε μία ημίσωμη προσωπογραφία του Κλόβιο, η οποία αποτελεί και την παλαιότερη προσωπογραφία του που διασώζεται μέχρι σήμερα. Στη Ρώμη, ο Θεοτοκόπουλος, όπως και άλλοι διακεκριμένοι ζωγράφοι, ήρθε αντιμέτωπος με τον σκληρό ανταγωνισμό που επικρατούσε την εποχή εκείνη.

Το πορτρέτο του Κλόβιου

Χωρίς να υπάρχουν πολλές πληροφορίες για το τι έκανε ο Γκρέκο το στην Ρώμη το 1577 καταγράφεται η παρουσία του στην Ισπανία σε δύο πόλεις : Και στις δύο αυτές πόλεις ζωγράφιζε αλλά δεν μπόρεσε να γίνει μέλος της βασιλικής αυλής, κάτι που τον έκανε να δεθεί περισσότερο με την τελευταία πόλη που έζησε. Τελικά αφήνει την τελευταία του πνοή στις 7 Απριλίου το 1614 στο Τολέδο. Στην ΜαδρίτηΣτο Τολέδο

Τα έργα του είναι πολλά περίπου 600 αλλά από τα πιο σημαντικά είναι Η κοίμηση της Παναγίας. Η συγκεκριμένη εικόνα είναι ένα από τα πρώιμα έργα του Ελ Γκρέκο, που δημιούργησε μεταξύ του 1562 και του 1564, όταν ακόμα βρισκόταν στην Κρήτη.

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της θρησκευτικής τέχνης και όχι μόνον. Ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες όπως για παράδειγμα τον Πωλ Σεζάν, τον Πάμπλο Πικάσο και άλλους οι οποίοι υιοθέτησαν πολλά στοιχεία του Ελ Γκρέκο.

O Ελ Γκρέκο δεν περιοριζόταν στην απλή απεικόνιση θρησκευτικών ή κοσμικών θεμάτων. Μέσα από τη ζωγραφική του ήθελε να διδάξει, να εξηγήσει τα πράγματα όπως τα έβλεπε ο ίδιος, να διαπαιδαγωγήσει τους ανθρώπους της εποχής του, και όχι μόνο. Υπάρχει μια ουσιαστική παιδαγωγία που επιτελείται αποκλειστικά μέσα από τα έργα του. Μία πλευρά της, που αφορά τη γυναίκα, την αξία της και το ρόλο της στην κοινωνία, θα επιχειρήσουμε να σκιαγραφήσουμε παρακάτω.

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν τον καλλιτέχνη, στους θρησκευτικούς μάλιστα πίνακές του, ήταν αυτό της σχέσης μητέρας - παιδιού. Σημειωτέον ότι κατά τον 16ο αι. η παιδική θνησιμότητα είναι ένα αμείλικτο γεγονός που χαρακτηρίζει την εποχή και οφείλεται είτε στις επιδημίες είτε στη χρόνια κακή διατροφή και την έλλειψη καθαριότητας, συνέπεια της έλλειψης παιδείας που χαρακτήριζε τις περισσότερες γυναίκες της εποχής.

Ο Γκρέκο, πατέρας ο ίδιος ενός αγοριού, του Χόρχε Μανουέλ, φαίνεται να μην αδιαφορεί για το υπαρκτό αυτό πρόβλημα. Έτσι στους πίνακες με θέμα την αγία Οικογένεια, ο καλλιτέχνης απεικονίζει την Παναγία να θηλάζει το θείο Βρέφος, δίνοντας έτσι ένα εικονογραφικό – παιδαγωγικό πρότυπο στις νεαρές μητέρες της εποχής του και προτρέποντας αυτές εμμέσως να θηλάζουν τα βρέφη τους. Στις άλλες παραλλαγές του θέματος της αγίας Οικογένειας, ο καλλιτέχνης παρουσιάζει πάντοτε την Παναγία με το Βρέφος στην αγκαλιά, τονίζοντας έτσι την ανάγκη επικοινωνίας μητέρας και παιδιού ˙ κάποιες φορές, μάλιστα, εκείνη παίζει μαζί του, πράγμα πολύ σημαντικό για την κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

Με τον τρόπο αυτό, προβάλλοντας ο Θεοτοκόπουλος τη μητρική πλευρά της Θεοτόκου συνεισφέρει στην παιδαγωγία των μητέρων της εποχής του. Μέσα από τα έργα του τονίζει την υψηλή ποιότητα των αισθημάτων, την άμεση επικοινωνία, την αγάπη και αφοσίωση της Παναγίας στο Βρέφος της, σε μια εποχή που δεν σέβονταν ιδιαιτέρως ούτε πρόσεχαν πολύ τα βρέφη, και ιδίως τα κορίτσια.

Ο πολιτισμός της εποχής, περισσότερο από ποτέ, κατηγορεί τη γυναίκα, την οποία ως «γνήσια θυγατέρα της Εύας» θεωρεί ότι είναι ηθικά αδύναμη. Κατά συνέπεια προσπαθεί να ενδυναμώσει τον έλεγχο πάνω σε αυτό το πλάσμα, που για τους περισσότερους άνδρες της εποχής θεωρείται ύποπτο και επικίνδυνο. Πολύ έχει επηρεάσει προς την κατεύθυνση αυτή η αντίληψη πολλών εκκλησιαστικών ανδρών της Ρωμαιοκαθολικής, κυρίως, Εκκλησίας ότι σταθερός κίνδυνος και μεγάλος εχθρός της είναι η γυναίκα.

Ο Θεοτοκόπουλος γοητευόταν αφάνταστα από τις γυναικείες μορφές και τις αντιμετώπιζε με απόλυτο σεβασμό και συμπάθεια. Ήθελε όμως τις γυναίκες ίσες και ισάξιες με τους άνδρες, σε μια εποχή που κάποιοι ακόμη αμφέβαλαν αν η γυναίκα έχει ψυχή και λογική. Άσκησε, επομένως, με τους πίνακές του έμμεση κριτική στο κοινωνικό σύστημα της εποχής του, που είχε αποκλείσει τη γυναίκα από κάθε κοινωνική δραστηριότητα και ευθύνη και την είχε κλείσει στο σπίτι, αποκόπτοντάς την από τη μόρφωση και τα αγαθά της γνώσης σε πολύ μεγάλο ποσοστό.

Έτσι, ο καλλιτέχνης προσπάθησε να παρέμβει με παιδαγωγικό τρόπο, προσφέροντας στις γυναίκες μόνο εικόνες-θετικά πρότυπα για τη σωστή διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους, αφού το έργο του, όσο κανενός άλλου ζωγράφου της εποχής, είναι εντελώς απαλλαγμένο από κάθε αρνητικό πρότυπο.