ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ

Η επιδημιολογία είναι η επιστήμη που συντελεί στην ανάπτυξη, στην εφαρμογή, και στην αξιολόγηση της πολιτικής υγείας, καθώς και στον προγραμματισμό των υπηρεσιών υγείας. Οι επιδημιολόγοι μπορεί να φανούν χρήσιμοι στη διαμόρφωση πολιτικής υγείας. Οι τεχνικές αξιολόγησης των παρεμβάσεων στην πολιτική υγείας χρήζουν περαιτέρω λεπτομερούς ανάλυσης. Ο προγραμματισμός υγείας παρουσιάζεται σαν ένας κύκλος μέσα στον οποίο γίνεται μια συνεχής αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων στον τομέα της υγείας.

Η σημαντική αξία της επιδημιολογικής έρευνας γίνεται κατανοητή μόνον όταν μεταφράζεται σε πολιτική υγείας, στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή των προγραμμάτων πρόληψης ή / και στον έλεγχο ασθενειών ή τραυματισμών, όπως έχει ήδη καταδειχθεί. Είναι πιθανόν να υπάρξει μια καθυστέρηση μεταξύ της απόκτησης γνώσης που προέρχεται από επιδημιολογική έρευνα και της αξιοποίησης αυτής της γνώσης από τους αρμόδιους για τη διαμόρφωση πολιτικής υγείας. Σε αυτό το κεφάλαιο περιγράφουμε πώς η επιδημιολογική γνώση βοηθά στο σχεδιασμό και στον προγραμματισμό πολιτικής υγείας. Οι αρχές παραμένουν οι ίδιες σε ένα φάσμα δραστηριοτήτων που κυμαίνεται από την εφαρμογή των προγραμμάτων μέχρι την αξιολόγηση των υγειονομικών υπηρεσιών.

Πολιτική υγείας Η πολιτική υγείας παρέχει ένα πλαίσιο για τη διασφάλιση δραστηριοτήτων στον τομέα της πρόληψης οι οποίες καλύπτουν κοινωνικές, οικονομικές, και περιβαλλοντικές παραμέτρους της υγείας. Η πολιτική υγείας μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα σύνολο τόσο των αποφάσεων που άπτονται των στρατηγικών στόχων στον τομέα της υγείας όσο και των μέσων που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη αυτών των στόχων. Η πολιτική εκφράζεται τόσο στους κανόνες όσο και στις πρακτικές, στους κανονισμούς και στους νόμους που έχουν επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού και παρέχουν τις βάσεις όσον αφορά τη μορφή, την κατεύθυνση και τη συνέπεια στη λήψη αποφάσεων που λαμβάνονται διαχρονικά στον τομέα της υγείας.

Προγραμματισμός υγείας Ο σχεδιασμός των υπηρεσιών υγείας είναι μια διαδικασία συντονισμού των καθορισθέντων στρατηγικών στόχων και της επιλογής μεταξύ των διαθέσιμων εναλλακτικών Διαφημιστικές και δημοσιονομικές πολιτικές επηρεάζουν την τιμή και τη διαθεσιμότητα των τσιγάρων ή των υγιεινών προϊόντων, όπως τα φρούτα. Η πολιτική για τις μεταφορές επηρεάζει την έκταση της αστικής μόλυνσης του αέρα και τον κίνδυνο οδικών ατυχημάτων. Αυτή η ανοιχτή κοινωνική πολιτική προσέγγιση αντιτίθεται σε μια πολιτική υγείας που σχεδόν αποκλειστικά κατευθύνεται προς μεμονωμένα άτομα ή υποσύνολα του πληθυσμού και έχει επιδείξει λίγη προσοχή για τη διενέργεια δραστηριοτήτων σε επίπεδο γενικού πληθυσμού.

Το 1985 ο κατάλογος κριτηρίων της Οττάβας για την προαγωγή της υγείας ανεφερε ότι η υγεία επηρεάζεται από μια μακρά σειρά πολιτικών αποφάσεων. Τα κριτήρια του καταστατικού της Οττάβας έκαναν, επίσης, σαφές ότι η πολιτική υγείας δεν αποτελεί απλά και μόνο ευθύνη των υπηρεσιών υγείας. Το καταστατικό της Μπανγκόκ για την προώθηση της υγείας σε έναν διεθνοποιημένο κόσμο (2005) δηλώνει ότι η προώθηση της υγείας εξαρτάται τόσο από την ενδυνάμωση όλων των τομέων της υγεαε όσο και από την εξέταση των διεθνών επιρροών στην υγεία. Ένας στόχος της δημόσιας πολιτικής για την υγεία είναι η προαγωγή της υγείας ( να δώσει τη δυνατότητα στον πληθυσμό να αυξήσει τον έλεγχο που έχει πάνω στην υγεία του αλλά και να βελτιώσει το επίπεδο υγείας του ). Κάθε άτομο παίζει το δικό του ρόλο στην προσπάθεια να επιτευχθούν οι στόχοι της πολιτικής υγείας.

Πολιτική υγείας στην πράξη Το εύρος χρόνου που απαιτείται για την εφαρμογή μιας επιδημιολογικής έρευνας στην πολιτική ποικίλλει. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα στις χρόνιες ασθένειες, όπου η επιδημιολογική έρευνα διεξάγεται σε χρονικό διάστημα μιας ή περισσοτέρων δεκαετίας, παρά σε μεμονωμένα έτη. Στις περισσότερες χώρες έχει δοθεί σχετικά μικρή προσοχή στην υιοθέτηση μακροπρόθεσμων παρεμβάσεων βασισμένων σε προγράμματα πρόληψης και ακόμη μικρότερη στην υιοθέτηση υγιεινών διαιτολογικών συνηθειών και στη μείωση του καπνίσματος σε επίπεδο πληθυσμιακών ομάδων. Πρέπει να τονιστεί ότι η στεφάνιαα νόσος είναι η πρώτη σοβαρή μη μεταδοτική ασθένεια που τυγχάνει εντατικής προσοχής τόσο από τους ερευνητές όσο και από τους ιθύνοντες στον τομέα της υγείας.

Ως εκ τούτου θα ήταν δυνατόν, με βάση την υπάρχουσα εμπειρία, τέτοιες συντονισμένες ενέργειες να θέσουν υπό έλεγχο και άλλες σοβαρές μη μεταδοτικές ασθένειες, όπως π. χ. τον περιορισμό του καπνίσματος. Για τις μεταδοτικές ασθένειες οι πολιτικές αποφάσεις υπήρξαν άμεσες επειδή οι μολυσματικές επιδημίες θεωρούνται εκτός από μια άμεση εθνική απειλή και μια απειλή για την οικονομία. Το SARS, το οποίο είχε προσβάλει άτομα και προκάλεσε θανάτους, υπολογίστηκε ότι κόστισε από 30 έως 140 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Τα ταξίδια και το εμπόριο επηρεάστηκαν σοβαρά από το φόβο της μόλυνσης και δαπανηρά προληπτικά προγράμματα αναπτύχθηκαν σε πολλές χώρες. Επενδύθηκαν πόροι γρήγορα για την ανάπτυξη μηχανισμών επιφυλακής και οι διεθνείς κανονισμοί υγείας αναθεωρήθηκαν αναλόγως. Η συμμετοχή επιδημιολόγων, που συνεργάστηκαν με ένα μεγάλο αριθμό άλλων επιστημόνων, ήταν κρίσιμη στην προσπάθεια να τεθεί αυτή η επιδημία υπό έλεγχο.

Στο Πλαίσιο φαίνονται τα αποτελέσματα της έρευνας για την στεφανιαία νόσο και η πολιτική που υιοθετήθηκε στις ΗΠΑ. Αυτό το παράδειγμα δείχνει την εξέλιξη της πολιτικής δημόσιας υγείας παράλληλα με τον πρόγραμματισμό στον τομέα της υγείας.

Σχεδιασμός υγείας Η συστηματική χρήση των επιδημιολογικών αρχών και μεθόδων για το σχεδιασμό και την αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας αποτελεί μια σχετικά νέα εξέλιξη στο γνωστικό αυτό αντικείμενο. Από την αξιολόγηση συγκεκριμένων θεραπευτικών αγωγών μεσολαβεί ένα μικρό βήμα μέχρι τη γενικότερη αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών υγείας. Ο τελικός στόχος είναι να αναπτυχθεί μια λογική διαδικασία για τον καθορισμό προτεραιοτήτων και την εξοικονόμηση πόρων όσον αφορά τη φροντίδα υγείας. Λόγω των περιορισμένων πόρων που είναι διαθέσιμοι για τη φροντίδα υγείας σε όλες τις χώρες, πρέπει να γίνουν επιλογές ανάμεσα σε εναλλακτικές στρατηγικές για τη βελτίωση της υγείας.

Στις φτωχότερες χώρες είναι διαθέσιμα από το κράτος μόνον μερικά δολάρια ανά άτομο για τις υγειονομικές του δαπάνες. Συνεπώς, ένα μεγάλο ποσοστό των δαπανών για τη χρήση υπηρεσιών υγείας καλύπτεται προσωπικά από τα άτομα ή τις οικογένειες τους. Στο άλλο άκρο, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, περίπου δολάρια ΗΠΑ ξοδεύονται ανά άτομο για τη χρήση υπηρεσιών υγείας κατ ' έτος.

Ο κύκλος του σχεδιασμού Το παρακάτω σχήμα δείχνει τα βήματα που ακολουθούνται στη διαδικασία σχεδιασμού της φροντίδας υγείας και παρέχει ένα χρήσιμο πλαίσιο για τη χορήγηση των απαιτούμενων πληροφοριών προς τους ιθύνοντες στον τομέα της υγείας που σχεδιάζουν την πολιτική υγείας. Η διαδικασία αυτή είναι κυκλική και επαναλαμβανόμενη και τα βήματα είναι : Εκτίμηση του εύρους της ασθένειας Αναγνώριση ( ταυτοποίηση ) των αιτιών της ασθένειας Εκτίμηση της αποτελεσματικότητας των διαφόρων κοινωνικών παρεμβάσεων Μέτρηση της αποδοτικότητας των κοινωνικών παρεμβάσεων αναφορικά με τους χρησιμοποιηθέντες πόρους Εφαρμογή παρεμβάσεων Έλεγχος των απαιτούμενων ενεργειών και εκτίμηση της γενομένης προόδου

Συνήθως, μόνο ένα μέρος των αναγκαίων πληροφοριών για τη λήψη αποφάσεων είναι διαθέσιμο, και το γεγονός αυτό πρέπει πάντα να εκτιμάται σοβαρά. Εάν οι πληροφορίες είναι ανεπαρκείς, πρέπει να συλλεχθούν νέα στοιχεία για να επιβεβαιωθεί ότι οι πολιτικές επιλογές λαμβάνονται με ορθολογικό τρόπο. Η επιδημιολογία εμπλέκεται σε όλα τα στάδια του σχεδιασμού. Η κυκλική φύση της διαδικασίας δείχνει τη σημασία του ελέγχου και την αποτίμηση του αποτελέσματος, δηλαδή κατά ποσό οι εφαρμοζόμενες παρεμβάσεις έφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η διαδικασία είναι επαναλαμβανόμενη, γιατί κάθε κύκλος της παρέμβασης έχει συνήθως ένα μικρό μόνο αντίκτυπο στο σύνολο της ασθένειας, και ως εκ τούτου απαιτούνται επαναλαμβανόμενες παρεμβάσεις. Ένα απλουστευμένο παράδειγμα του κύκλου σχεδιασμού είναι το πλαίσιο για τον σταδιακό σχεδιασμό υπηρεσιών φροντίδας υγείας. Αυτή η προσέγγιση - που αναπτύχθηκε από τον ΠΟΥ για τον προγραμματισμό υγείας στα πλαίσια των χρόνιων ασθενειών - είναι σχετική και με πολλά άλλα σημαντικά ζητήματα λήψης πολιτικών αποφάσεων.

Προσδιορισμός του εύρους της ασθένειας Η μέτρηση της συνολικής κατάστασης της υγείας μιας κοινωνικής ομάδας είναι το πρώτο βήμα στη διαδικασία του σχεδιασμού. Όπου δεν υπάρχουν πληροφορίες, απλά στοιχεία για τον επιπολασμό σημαντικών παραγόντων κινδύνου για τις ασθένειες - ιδιαίτερα εκείνοι οι λίγοι αλλά σημαντικοί παράγοντες κινδύνου που χαρακτηρίζουν τις χρόνιες νόσους - μπορεί να συλλεχθούν χρησιμοποιώντας τη σταδιακή προσέγγιση για τον περιορισμό των χρόνιων νοσημάτων (STEPS). Η μέθοδος αυτή μπορεί να είναι επαρκής για να συλλεχθούν αξιόπιστα στοιχεία προκειμένου να αρχίσει μια προγραμματισμένη παρέμβαση για την αντιμετώπιση αυτών των νοσημάτων.

Θνησιμότητα και νοσηρότητα Σε μια ιδανική περίπτωση, η διαδικασία της μέτρησης του εύρους μιας νόσου πρέπει να περιλαμβάνει επιδημιολογικούς δείκτες με πλήρη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της συγκεκριμένης νόσου στην υπό μελέτη ομάδα πληθυσμού. Τα στοιχεία θνησιμότητας αποδίδουν μόνο μια όψη του νοσολογικού προφίλ ενός πληθυσμού και είναι περιορισμένης αξίας, ειδικά για μη θανατηφόρα νοσήματα. Τα μέτρα κατά της νοσηρότητας αντανακλούν άλλη μια ενδιαφέρουσα πλευρά του εύρους της νόσου. Επιπροσθέτως, αυξανόμενο ενδιαφέρον δίνεται στη μέτρηση των επιπτώσεων της ασθένειας στον υπό μελέτη πληθυσμό με την έμφαση π. χ. ανικανότητας ή αναπηρίας. Το εύρος της νόσου, με βάση τον αριθμό των περιπτώσεων ή την βλάβη στο επίπεδο υγείας ενός πληθυσμού που προκαλείται από ένα συγκεκριμένο παράγοντα, ονομάζεται αντίκτυπο, της ασθένειας στη δημόσια υγεία. Η αξιολόγηση του αντίκτυπου υγείας έχει γίνει σημαντικό εργαλείο στη χάραξη πολιτικής υγείας - αρχικά για την περιβαλλοντική υγεία - και έκτοτε χρησιμοποιείται ευρέως σε όλους τους τομείς σχεδιασμού.

Συνοπτικές μετρήσεις πληθυσμού Οι συνοπτικές μετρήσεις του εύρους μιας νόσου ή του κινδύνου ενός ατυχήματος πρέπει να είναι ακριβείς και όσο το δυνατόν απλές στην ερμηνεία τους. Πολλά κριτήρια εμπλέκονται στη χρήση αυτών των πολύπλοκων δεικτών και απαιτείται προσοχή στην ερμηνεία τους, αλλά τα αποτελέσματα της μέτρησης τους προσφέρουν την προοπτική της πλέον ορθολογικής επιλογής στις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν για το σχεδιασμό νέων υπηρεσιών υγείας.

Γρήγορη αξιολόγηση Η γρήγορη επιδημιολογική αξιολόγηση αποτελεί ένα ιδιαίτερο πεδίο της επιδημιολογικής έρευνας, που χρησιμοποιεί μεθόδους ικανές να διαγνώσουν ένα πρόβλημα υγείας και να αξιολογήσουν ένα πρόγραμμα υγείας σε χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες, με όσο το δυνατόν πιο αποδοτικό τρόπο. Η γρήγορη αξιολόγηση περιλαμβάνει μεθόδους για τη διεξαγωγή μικρών ερευνών με επιλογή κατάλληλου δείγματος για την ατομική και τη συνολική αποτίμηση των παραγόντων κινδύνου, για την διερεύνηση της υγειονομικής κατάστασης ενός πληθυσμού και, τέλος, για την αξιολόγηση των ερευνών αυτών μέσω μελέτης ομάδων ασθενών - μαρτύρων.

Διερεύνηση της αιτιότητας Από τη στιγμή που έχει μετρηθεί το εύρος της νόσου σε ένα πληθυσμιακό σύνολο, είναι ανάγκη να ταυτοποιηθούν οι μείζονες αποτρέψιμες αιτίες της νόσου ώστε να μπορούν να αναπτυχθούν οι αντίστοιχες στρατηγικές παρέμβασης. Είναι καθησυχαστικό ότι οι σημαντικότερες αιτίες θανάτου φαίνεται να οφείλονται στους ίδιους παράγοντες κινδύνου στις περισσότερες κοινωνίες. Ως εκ τούτου, ειδικές μελέτες για τη διερεύνηση της αιτιότητας μπορεί να μην είναι απαραίτητες σε κάθε κοινότητα, οι παρεμβάσεις όμως θα πρέπει να έχουν πάντα σαν πρωταρχικό τους στόχο την πρόληψη της ασθένειας, αλλά αυτό, βέβαια, δεν είναι πάντα δυνατόν.

Μέτρηση αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων Για το τρίτο στάδιο απαιτούνται πληροφορίες που είναι απαραίτητες για τη λήψη απόφασης σχετικά με την κατανομή νέων χρηματοοικονομικών πόρων και τη διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ των προγραμμάτων παρέμβασης υγείας και ων αλλαγών στην κατάσταση υγείας ενός πληθυσμού. Τέτοιες σχέσεις μπορούν να αξιολογηθούν τόσο με ποιοτικούς όσο και με ποσοτικούς όρους. Η οργάνωση μιας υπηρεσίας υγείας και η διαδικασία της φροντίδας υγείας, μπορούν να περιγραφούν με την ανάλυση των δραστηριοτήτων του προσωπικού υγείας. Οι ποιοτικές προσεγγίσεις όμως, αν και ενδιαφέρουσες, παρέχουν περιορισμένες μόνο πληροφορίες όσον αφορά τη συνολική λειτουργία των υπηρεσιών υγείας. Χρειάζονται, επίσης, να αναδυθούν και ποσοτικά στοιχεία για να ολοκληρωθεί η εικόνα λειτουργίας των υπηρεσιών υγείας. Η αποτελεσματικότητα μπορεί να μετρηθεί με όρους όπως το ποσοστό μείωσης της νοσηρότητας ή της θνησιμότητας ως αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης παρέμβασης.

Εκτίμηση της αποδοτικότητας Η μέτρηση της αποδοτικότητας μιας παρέμβασης αποτιμά τη σχέση μεταξύ των τυχόν επιτυχημένων αποτελεσμάτων και της χρήσης πόρων, είτε ποσοτικών είτε ποιοτικών. Παρέχει τη βάση για τη βέλτιστη χρήση των πόρων και ενσωματώνει τη σύνθετη σχέση μεταξύ των δαπανών και της αποτελεσματικότητας μιας παρέμβασης. Αυτή είναι μια περιοχή όπου η επιδημιολογία και τα οικονομικά της υγείας εφαρμόζονται συντονισμένα.

Υπάρχουν δύο κύριες μέθοδοι προσέγγισης όσον αφορά την εκτίμηση της αποδοτικότητας : Η ανάλυση οικονομικής αποτελεσματικότητας επιδιώκει να καθορίσει τις δαπάνες και την αποτελεσματικότητα μιας παρέμβασης ή των εναλλακτικών λύσεων της ούτως ώστε να καθορίσει το σχετικό βαθμό βάσει του οποίου επιτυγχάνεται η επιθυμητή έκβαση υγείας. Η προτιμώμενη παρέμβαση, ή η εναλλακτική λύση, είναι αυτή που απαιτεί τις λιγότερες δαπάνες για να επιτευχθεί ένα προσδοκόμενο επίπεδο αποτελεσματικότητας. Στην υγεία, ο λόγος κόστους - αποτελεσματικότητας εξετάζει την αναλογία των οικονομικών δαπανών ως προς την παράμετρο αποτελεσματικότητα : δολάρια που εξοικονομούνται ανά έτος ζωής, ανά νοσολογική περίπτωση που αποτρέπεται κ. λπ. Η ανάλυση κόστους - οφέλους εξετάζει τις οικονομικές δαπάνες για μια συγκεκριμένη ασθένεια ή τραυματισμό και τις δαπάνες για την πρόληψη της. Συμπεριλαμβανόμενο στις οικονομικές δαπάνες της ασθένειας είναι και το κόστος ιατρικής φροντίδας και αποκατάστασης, η απώλεια αποδοχών και το εκτιμώμενο κοινωνικό κόστος ενός θανάτου. Η " προθυμία για πληρωμή " μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καθοριστεί το κοινωνικό κόστος ενός θανάτου : σε υψηλού εισοδήματος χώρες αυτή η ανάλυση εκτιμά συνήθως την αξία μιας ζωής σε μερικά εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Στις αναλύσεις κόστους - οφέλους τόσο ο αριθμητής όσο και ο παρονομαστής εκφράζονται ποσοτικούς όρους. Το όφελος μιας παρέμβασης είναι το κόστος που εξοικονομήθηκε από τα τυχόν νέα περιστατικά της νόσου, και το κόστος της παρέμβασης είναι το άμεσο κόστος από την εφαρμογή των προληπτικών μέτρων. Εάν η ανάλυση κόστους - οφέλους δείχνει ότι τα οικονομικά οφέλη από την παρέμβαση ( ή το όφελος από την αποτροπή ενός νέου περιστατικού ) είναι μεγαλύτερα από τις δαπάνες της πρόληψης, η παρέμβαση θα είναι οικονομικά επικερδής. Παρεμβάσεις που κοστίζουν περισσότερο από το υπολογισμένο οικονομικό όφελος μπορούν, παρόλ ' αυτά, να χαρακτηριστούν ελκυστικές λόγω της βελτίωσης της κατάστασης της υγείας του πληθυσμού που είναι δυνατόν να επιτύχουν.

Η ανάλυση κόστους - αποτελεσματικότητας είναι ευκολότερο να πραγματοποιηθεί από την ανάλυση κόστους - οφέλους, γιατί η μέτρηση της αποτελεσματικότητας δεν ποσοτικοποιείται με αριθμούς. Αν και αυτές οι εκτιμήσεις μπορεί να βασίζονται σε μια πλειάδα πληροφοριών και υποθέσεων, είναι πάντα χρήσιμες στους αρμόδιους πολιτικούς για να μπορούν να θέσουν προτεραιότητες σε διάφορα ζητήματα. Η μέτρηση της αποτελεσματικότητας απαιτεί την παραδοχή πολλών υποθέσεων και, παρότι είναι χρήσιμη θα πρέπει να εφαρμόζεται πολύ προσεκτικά και μόνον για την παροχή γενικών κατευθυντήριων γραμμών. Τα καλύτερα στοιχεία για τις μελέτες κόστους - αποτελεσματικότητας προέρχονται από τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές ή από συστηματικές αναθεωρήσεις, ενώ τα πιο αδύνατα στοιχεία προέρχονται από μελέτες μικρών ομάδων ή από έρευνες που βασίζονται στις απόψεις εμπειρογνωμόνων.

Ο Πίνακας συνοψίζει τα εκτιμηθέντα έξοδα για κάθε κερδισμένο χρόνο ζωής από αναπηρία ως αποτέλεσμα ποικίλων προληπτικών και θεραπευτικών παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών.

Οι αρμόδιοι για το σχεδιασμό υγείας όλων των χωρών ενδιαφέρονται για τον προσδιορισμό των οικονομικών παραμέτρων των προτεινόμενων προγραμμάτων υγείας. Σε χαμηλές και μεσαίου εισοδήματος χώρες αυτό το ενδιαφέρον υποστηρίζεται από τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας, αλλά και από την αναγνώριση της ισότητας ως στόχο - κλειδί της πολιτικής υγείας. Οι μελέτες κόστους - αποτελεσματικότητας είναι πλέον ευρέως διαδεδομένες - αλλά και ευκολότερες στη διεξαγωγή τους - με τα εργαλεία και τις περι ­ φερειακές βάσεις δεδομένων που παρέχονται από τον ΠΟΥ και το Πρόγραμμα Προτεραιότητας Ελέγχου Νοσημάτων.

Εφαρμογή παρεμβάσεων Το πέμπτο βήμα στη διαδικασία σχεδιασμού ξεκινά με αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν όσον αφορά συγκεκριμένες παρεμβάσεις. Επίσης θα πρέπει να συνυπολογιστούν και τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από τις αποφάσεις που θα υιοθετηθούν. Για παράδειγμα εάν η εξέταση για καρκίνο του μαστού με τη χρήση μαστογραφίας έχει προγραμματισθεί είναι σημαντικό να επιβεβαιωθεί ότι ο αναγκαίος εξοπλισμός και το προσωπικό είναι διαθέσιμα. Αυτό το βήμα επίσης περιλαμβάνει τη χρησιμοποίηση ειδικών ποσοτικοποιημένων στόχων παρέμβασης, π. χ. για να μειωθεί η συχνότητα του προχωρημένου σταδίου του καρκίνου του μαστού στις νέες γυναίκες από 30% στο 20% σε μια πενταετή περίοδο και να μετρηθούν τα αποτελέσματα της παρέμβασης αυτής. Αυτό το είδος των τυποποιημένων στόχων είναι βασικό για την εξακρίβωση της επιτυχίας μιας παρέμβασης. Φυσικά, στην πράξη είναι δύσκολο να απομονώσει κανείς το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης παρέμβασης από άλλες παρεμβάσεις που έχουν γίνει σε μια κοινωνία.

Διαδικασία παρακολούθησης των δραστηριοτήτων και εκτίμηση της προόδου Το τελικό στάδιο στη διαδικασία σχεδιασμού είναι ο έλεγχος και η εκτίμηση της προόδου που σημειώθηκε. Η παρακολούθηση συνίσταται στο συνεχή έλεγχο των δραστηριοτήτων, γεγονός το οποίο διασφαλίζει ότι όλες οι διεργασίες βαίνουν σύμφωνα με το προαποφασισμένο σχέδιο. Η παρακολούθηση πρέπει να προσανατολίζεται στην εκπλήρωση των στόχων που έχουν τεθεί από τα συγκεκριμένα προγράμματα, η επιτυχία των οποίων εξαρτάται από την τήρηση βραχυπρόθεσμων ή / και μακροπρόθεσμων κριτηρίων. Για παράδειγμα, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση ενός κοινοτικού προγράμματος αντιμετώπισης της υψηλής αρτηριακής πίεσης μπορεί να περιλαμβάνει μια διαδικασία ρουτίνας η οποία συνίσταται σε : ενημέρωση / εκπαίδευση του προσωπικού, διαθεσιμότητα και ακρίβεια των πιεσόμετρων ( υλικοτεχνική υποδομή ), συνέπεια στη διαδικασία εξεύρεσης περιπτώσεων προς μελέτη και διαχείριση των περιπτώσεων αυτών ( αξιολόγηση διαδικασίας ), το αποτέλεσμα στα επίπεδα αρτηριακής πίεσης των υπό θεραπεία ασθενών ( αξιολόγηση αποτελέσματος ).

Στον Πίνακα 10.2 παρουσιάζεται ένα συγκεκριμένο παράδειγμα που πραγματοποιούνται όλα τα βήματα σχεδιασμού.

Για να εκτιμήσουμε την πρόοδο που τυχόν συντελέσθηκε, μπορεί να χρειαστεί να επαναλάβουμε τις μετρήσεις για τον προσδιορισμό του εύρους της ασθένειας στον πληθυσμό. Τα επίπεδα των παραγόντων κινδύνου σε πληθυσμιακό επίπεδο και η εφαρμογή προληπτικών και θεραπευτικών μέτρων χρησιμοποιούνται συχνά για την εκτίμηση του αποτελέσματος των διάφορων παρεμβάσεων Η συνολική αξία της επιδημιολογικής έρευνας αναγνωρίζεται μόνον όταν τα αποτελέσματα της μεταφράζονται τόσο για τη θεσμοθέτηση αποφάσεων στον τομέα της υγείας όσο και στη δημιουργία νέων προγραμμάτων υγείας. Η χρησιμοποίηση των αποτελεσμάτων των επιδημιολογικών ερευνών για τη χάραξη πολιτικής υγείας παραμένει μια σημαντική πρόκληση για τους επιδημιολόγους. Είναι γεγονός ότι η επιδημιολογία γενικότερα έχει μέχρι στιγμής σημαντική συνεισφορά στον προγραμματισμό και στην αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Εφαρμόστε τις αρχές του καταστατικού της Μπανγκόκ για την προώθηση της υγείας και την ανάπτυξη δημόσιας πολιτικής υγείας σχετικά με την πρόληψη του καπνίσματος στα παιδιά. Περιγράψτε τα βήματα του κύκλου προγραμματισμού υγείας σε σχέση με το πρόβλημα των πτώσεων στους ηλικιωμένους. Πώς θα μπορούσαν οι παράμετροι που περιγράφηκαν στον πίνακα να χρησιμοποιηθούν για να επηρεάσουν την πολιτική υγείας και τον προγραμματισμό υπηρεσιών υγείας στη χώρα σας ;