ΝΕΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΠΟΚΛΙΝΟΥΣΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΠΟΚΛΙΝΟΥΣΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ

ο όρος παραβατικότητα (εγκληματικότητα) είναι κοινωνικο-νομικός όρος που αντικατοπτρίζει μία μορφή αποκλίνουσας συμπεριφοράς μεταξύ άλλων, η οποία όμως συνιστά παράβαση νομικού κανόνα. Οι παραβατικοί νέοι, ως επί το πλείστον, ανήκουν στην υπό-ομάδα των παιδιών με σοβαρή Διαταραχή Διαγωγής.

ένας σημαντικός αριθμός ανηλίκων με παραβατική συμπεριφορά και εγκληματικότητα είναι άτομα τα οποία: Έχουν κακοποιηθεί και καταπιεστεί στις μικρές ηλικίες από το σπίτι. Έχουν βιώσει παραμέληση και, σε μερικές περιπτώσεις, εγκατάλειψη από το σπίτι. Πολλά από τα παιδιά αυτά είναι παιδιά διαζευγμένων γονέων ή μεγαλώνουν σε ιδρύματα.

Μεγαλώνουν σε οικογενειακό περιβάλλον, στο οποίο καθημερινά ζουν βίαιες σκηνές στις σχέσεις των γονέων τους, ή γίνονται μάρτυρες ανάλογων παραβατικών ή εγκληματικών συμπεριφορών των γονέων τους. Μεγαλώνουν σε οικογένειες με νοσηρό κοινωνικό και ψυχολογικό κλίμα και έχουν πολλά ψυχικά τραύματα.

Ποιοι είναι οι λόγοι που οι νέοι που διατρέχουν κίνδυνο να αναπτύξουν παραβατική συμπεριφορά; σημαντικό ρόλο παίζουν οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες. Φαινόμενα όπως η οικονομική κρίση, η πολιτική αστάθεια αλλά και η αποδυνάμωση θεσμών Άλλοι παράγοντες είναι οι πολιτισμικοί. Ο εκσυγχρονισμός κάποιων παραδοσιακών κοινωνιών, τα καταναλωτικά πρότυπα και οι απότομες αλλαγές μπορεί να μεταβάλλουν και τις αντιλήψεις των νέων για την πραγματικότητα

Ένας ακόμη παράγοντας θεωρείται η αστικοποίηση Ένας ακόμη παράγοντας θεωρείται η αστικοποίηση. Τα υψηλά ποσοστά νεανικής εγκληματικότητας κυρίως εμφανίζονται σε αστικές κοινωνίες. Εδώ οφείλουμε να αναφέρουμε τον καταλυτικό ρόλο της οικογένειας. Οι σταδιακές αλλαγές που υπόκειται μάλιστα ο κοινωνικός θεσμός της οικογένειας, όπως η αύξηση των μονογονεϊκών οικογενειών είναι εξίσου υπεύθυνες ρόλο παίζει και η οικονομική κατάσταση της οικογένειας.

Ο αποκλεισμός είναι ακόμη ένας παράγοντας που ωθεί τους νέους στην παραβατική συμπεριφορά. Πιο συγκεκριμένα, ο αποκλεισμός ορισμένων ομάδων αυξάνει προοδευτικά τη συσσώρευση των εμποδίων, την κρίση ταυτότητας και τη ρήξη κοινωνικών δεσμών. Άλλος ένας παράγοντας που παίζει ουσιαστικό ρόλο είναι αυτός των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Τόσο η τηλεόραση όσο και οι ταινίες, προωθούν την έννοια της απονομής δικαιοσύνης μέσω της φυσικής εξόντωσης των εχθρών.

Ορισμοί της νεανικής παραβατικότητας Η νεανική παραβατικότητα είναι ένας ευρύς ορισμός που αποδίδεται στους ανήλικους που παραβαίνουν με τις πράξεις τους το νόμο. Οι πράξεις αυτές μπορεί να είναι αδικήματα βίαιης και βαριάς μορφής (σεξουαλικής κακοποίησης, εμπρησμών, διαρρήξεων, κλοπών, βαριάς σωματικής βλάβης, δολοφονίας, κατοχής, εμπορίας και χρήσης ναρκωτικών ουσιών) αλλά και ελαφριάς ή μεσαίας μορφής παραβάσεις ποινικών διατάξεων νόμων (παράβαση του Κώδικα Κυκλοφορίας, κυβεία, παράνομη χρήση κυνηγετικού όπλου, διανυκτέρευση εκτός οικίας χωρίς τη έγκριση των γονιών, ανάμιξη σε παραθρησκευτικές οργανώσεις, ενασχόληση με πορνογραφία, λήψη ή κατανάλωση οινοπνευματώδους ποτού από άτομο κάτω των 17 χρόνων

ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΤΥΠΟΙ ΤΗΣ ΝΕΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Η νεανική παραβατικότητα είναι ένας ευρύς ορισμός που αποδίδεται στους ανήλικους που παραβαίνουν με τις πράξεις τους το νόμο. Οι πράξεις αυτές μπορεί να είναι αδικήματα βίαιης και βαριάς μορφής (σεξουαλικής κακοποίησης, εμπρησμών, διαρρήξεων, κλοπών σοβαρής σωματικής βλάβης, δολοφονίας, κατοχής, εμπορίας και χρήσης ναρκωτικών ουσιών) αλλά και ελαφριάς ή μέσης μορφής παραβάσεις ποινικών διατάξεων νόμων (παράβαση του κώδικα οδικής κυκλοφορίας, κυβεία, παράνομη χρήση κυνηγετικού όπλου, διανυκτέρευση εκτός οικίας χωρίς την έγκριση των γονέων, ανάμειξη σε παραθρησκευτικές οργανώσεις, ενασχόληση με πορνογραφία, λήψη ή κατανάλωση οινοπνευματώδους ποτού από άτομο κάτω των 17 ετών).

Η νεανική παραβατικότητα διακρίνεται σε εμφανή και αφανή Η νεανική παραβατικότητα διακρίνεται σε εμφανή και αφανή. Η εμφανής παραβατικότητα περιλαμβάνει όλα τα αδικήματα/εγκλήματα, για τα οποία υπήρξε παραπομπή των δραστών σε δικαστήρια και καταδίκη, καθώς και την εγκληματικότητα που παρουσιάζεται στις στατιστικές τις αστυνομίας. Η αφανής παραβατικότητα περιλαμβάνει όλα τα αδικήματα/εγκλήματα που δεν ανακαλύπτονται και δεν καταγγέλλονται αλλά που ο ίδιος ο δράστης ανώνυμα δηλώνει ότι διέπραξε.

Μορφές/τύποι νεανικής εγκληματικότητας Υπάρχουν διάφορες μορφές νεανικής παραβατικότητας. Όπως: Συχνά εκφοβίζει, τρομοκρατεί άλλους ακόμη και για θάνατο Αρχίζει σωματικούς διαπληκτισμούς Ασκεί σωματική βία σε άτομα (ανήλικα, ενήλικα, ηλικιωμένους) Χρησιμοποιεί όπλα που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή φυσική βλάβη σε άλλους Κλέβει με επίθεση στο θύμα Εξαναγκάζει άλλο άτομο σε σεξουαλική δραστηριότητα Συστηματικά μειώνει/διασύρει κάποιον για το χρώμα/φύλο/θρησκ εία ή την καταγωγή του Ασκεί κακοποίηση/εκφοβι σμό σε συνομηλίκους Εμπρησμούς/πρόκλ ηση φωτιάς με πρόθεση να προκαλέσει σοβαρή ζημιά σε ξένη ιδιοκτησία Διάρρηξη ξένης οικίας, κτηρίου ή αυτοκινήτου Απάτη και ψευδείς παραστάσεις για εξασφάλιση αγαθών ή εύνοια Κλοπή αντικειμένων ή πλαστογραφία

Μη ποινικά διώξιμες: Να μένει συχνά έξω τη νύχτα, παρά τις γονεϊκές απαγορεύσεις ή να κάνει συχνές/αδικαιολόγητες απουσίες στο σχολείο πριν την ηλικία των 13 ετών Να καπνίζει Να χαρακώνει το δέρμα του μέχρι και να αυτοακρωτηριάζεται Να κάνει συστηματικά σεξ με αγνώστους και να μην παίρνει προφυλάξεις Να κάνει απόπειρα ή συντελεσμένη αυτοκτονία

Παράγοντες νεανικής παραβατικότητας ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΤΟΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Φύλο Κληρονομικότητα Γενετικές ανωμαλίες Άλλες οργανικές δυσλειτουργίες Ψυχικές διαταραχές Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της νεανικής ηλικίας Οικογένεια Προβλήματα στη σχολική φοίτηση Εργασία Το Πολιτιστικό-Οικολογικό περιβάλλον Σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και πρότυπα συμπεριφοράς

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Δύο μέτρα αντιμετώπισης: Πρόληψη Παρέμβαση (Η πρόληψη είναι λιγότερο δαπανηρή)

Αντιμετώπιση μέσω πρόληψης: Αναβάθμιση ρόλου του σχολείου Προγράμματα αυτοεκτίμησης Κουλτούρα διαφορετικότητας Προαγωγή του εθελοντισμού Ανάπτυξη δημιουργικής και κριτικής ικανότητας Ανίχνευση και πρόληψη συναφών προβλημάτων Ερευνητική καταγραφή

Αντιμετώπιση μέσω παρέμβασης: Περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων επιβάλλεται μόνο σε ανηλίκους που έχουν συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας τους εφόσον η πράξη τους έχει το χαρακτήρα κακουργήματος και ο ποινικός σωφρονισμός κρίνεται απολύτως αναγκαίος, ενόψει του γεγονότος ότι η υπό κρίση αξιόποινη πράξη εμπεριέχει στοιχεία βίας, στρέφεται κατά της ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας ή αποτελεί μέρος ευρύτερης εγκληματικής δραστηριοποίησής του. Η απόφαση πρέπει να περιέχει εμπεριστατωμένη αιτιολογία από την οποία να προκύπτει γιατί τα αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα δεν κρίνονται στη συγκεκριμένη περίπτωση επαρκή. Απαιτείται σε κάθε περίπτωση ακρόαση του ανηλίκου, εφόσον αυτή είναι εφικτή.

Γενικά συμπεράσματα: Το επιστημονικό προσωπικό συγκλίνει στην άποψη της αλλαγής τού συστήματος που επικρατεί π.χ. οι ακατάλληλοι χώροι και η ανεπάρκεια χώρων αγωγής δημιουργούν ιδρυματοποίηση. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο το επιστημονικό προσωπικό προτείνει ίδρυμα ανοικτής διαβίωσης των ανηλίκων, προσαρμοσμένο στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες. Χαρακτηριστική είναι η επιθυμία τού προσωπικού για αλλαγή τού ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου.

Επιπλέον, απαιτείται βοήθεια διεπιστημονικού χαρακτήρα προς τον ανήλικο παραβάτη, δηλαδή ενασχόληση και μέριμνα από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, όπως εγκληματολόγους, ψυχολόγους, παιδαγωγούς, ψυχιάτρους, κοινωνικούς λειτουργούς κλπ. Ιδιαίτερα, η συμβολή τού φυλακτικού προσωπικού είναι σημαντική, εξαιτίας της καθημερινής επαφής του με τους ανηλίκους. Οι ανάγκες που καλύπτουν σήμερα τα Ιδρύματα Αγωγής είναι διαφορετικές απ’ ότι πριν από σαράντα χρόνια, όπου τα Αναμορφωτικά Καταστήματα λειτουργούσαν υπό το πρίσμα αυταρχικού τρόπου διαπαιδαγώγησης.

Το τέλος της ιδρυματοποίησης H μεγαλύτερη δυσκολία στη σωφρονιστική πραγματικότητα είναι η αδυναμία να συνδέσει κανείς νέες τάσεις, μεθόδους και τεχνικές με την καθημερινή πραγματικότητα ενός έγκλειστου περιβάλλοντος ή και ενός περιβάλλοντος ημιελεύθερης διαβίωσης. Ωστόσο, σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο κάθε προσπάθεια για τη χάραξη μιας πολιτικής ή στρατηγικής θα πρέπει να συμπεριλάβει σε ένα συνολικότερο σχεδιασμό και μια σειρά από παραμέτρους.

Προτάσεις: Δημιουργία ευέλικτων και ευπροσάρμοστων προγραμμάτων εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης. Διάχυση νέων παιδαγωγικών προσεγγίσεων παράλληλα με τη χρήση των νέων τεχνολογιών στο βασικό κορμό τής εκπαίδευσης και της κατάρτισης των τροφίμων. Δραστηριότητες και προγράμματα με έμφαση στη βιωματική μάθηση π.χ. Αγωγή Υγείας και Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Επιμόρφωση του προσωπικού των ιδρυμάτων.

Διαπιστώνεται η αναγκαιότητα παρεμβάσεων, οι οποίες θα περιλαμβάνουν την ανάπτυξη και την εφαρμογή δράσεων δια βίου κατάρτισης, με στόχο τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών σε όλους τους τομείς. Η αποτελεσματική υλοποίηση τέτοιων δράσεων απαιτεί: α) το συνδυασμό οργανωτικών, διοικητικών και λειτουργικών αλλαγών, β) την ενίσχυση της απασχόλησης, γ) την ισότητα των δύο φύλων και την ισότητα ευκαιριών για όλους, δ) την προστασία τού κοινωνικού και του φυσικού περιβάλλοντος.