1 η ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ & ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ Ιωάννης Παπαδημόπουλος Καθηγητής

Η ΣΥΜΒΑΣΗ Σύμβαση είναι η συμφωνία μεταξύ δύο ή περισσοτέρων συμβαλλόμενων για την επίτευξη ενός έννομου αποτελέσματος. Η σύμβαση συνάπτεται με τις δηλώσεις βούλησης των συμβαλλόμενων, οι οποίες διαφέρουν μεταξύ τους, αλλά συμπίπτουν ως προς τα έννομα αποτελέσματα

Κατάρτιση της σύμβασης Η κατάρτιση της σύμβασης επιτυγχάνεται με συμφωνία των μερών σε όλα τα σημεία της σύμβασης Κατάρτιση σε ένα μόνο στάδιο Κατάρτιση σε περισσότερα στάδια –Στάδιο διαπραγματεύσεων Το στάδιο διαπραγματεύσεων αρχίζει με την έναρξη συνομιλιών για την κατάρτιση της σύμβασης και λήγει με τη σύναψη προσυμφώνου ή οριστικής σύμβασης ή διακοπή διαπραγματεύσεων

(Συνέχεια) -Προσύμφωνο Το προσύμφωνο είναι σύμβαση με την οποία τα μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να συνάψουν την οριστική σύμβαση. -Η οριστική σύμβαση Το τελικό στάδιο είναι η σύναψη της κύριας ή οριστικής σύμβασης

Είδη Συμβάσεων Συμβάσεις τυπικές και άτυπες Συμβάσεις αμφοτεροβαρείς και ετεροβαρείς Συμβάσεις χαριστικές και επαχθείς Συμβάσεις αναγκαστικές και συμβάσεις προσχώρησης Συμβάσεις ρυθμισμένες και συμβάσεις αρρύθμιστες

Σύμβαση έργου Έννοια: Είναι η σύμβαση, κατά την οποία ο ένας συμβαλλόμενος (εργολάβος) αναλαμβάνει την υποχρέωση να εκτελέσει ένα έργο που το αναθέτει ο άλλος συμβαλλόμενος (εργοδότης) και ο οποίος για την εκτέλεση του έργου αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλλει στον εργοδότη τη συμφωνημένη αμοιβή (εργολαβικό αντάλλαγμα)

(συνέχεια) Νομοθετικό πλαίσιο: Η σύμβαση ιδιωτικού έργου ρυθμίζεται από τις διατάξεις των άρθρων 681 έως 702 του αστικού κώδικα Τύπος: Η σύμβαση έργου μπορεί να συναφθεί και προφορικά, εκτός αν έχει τέτοιο αντικείμενο και περιεχόμενο για το οποίο η τήρηση του έγγραφου τύπου είναι εκ του νόμου υποχρεωτική

Διακρίσεις από συναφείς συμβάσεις Από σύμβαση εργασίας: Η σύμβαση εργασίας αποβλέπει στην εργασία του μισθωτού καθ’εαυτή, ενώ η σύμβαση έργου στην επίτευξη του τελικού αποτελέσματος Από σύμβαση πώλησης: Αν την πρώτη ύλη τη χορηγεί ο εργολάβος εφαρμόζονται οι διατάξεις για την πώληση, αν τη χορηγεί ο εργοδότης, οι διατάξεις για τη σύμβαση έργου, στην πράξη πρόκειται για μεικτές συμβάσεις Από σύμβαση παροχής υπηρεσιών: στη σύμβαση παροχής υπηρεσιών τα συμβαλλόμενα μέρη αποβλέπουν σε διαρκή παροχή μιας υπηρεσίας, ενώ στη σύμβαση έργου στην επίτευξη τελικού αποτελέσματος

Υποχρεώσεις Εργοδότη και Εργολάβου Υποχρεώσεις Εργολάβου: - Έγκαιρη έναρξη και προσήκουσα εκτέλεση - Έγκαιρη ειδοποίηση του εργοδότη - Παράδοση του έργου χωρίς ελαττώματα (επουσιώδη – ουσιώδη ελαττώματα) Συνέπειες παράβασης -Η μη έγκαιρη έναρξη ή επιβράδυνση της εκτέλεσης του έργου, χωρίς υπαιτιότητα του εργοδότη, παρέχει στον εργοδότη το δικαίωμα υπαναχώρησης από τη σύμβαση -

(συνέχεια) -Αν κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του έργου προβλέπεται με βεβαιότητα ελαττωματική κατασκευή από υπαιτιότητα του εργολάβου, τότε ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να τάξει εύλογη προθεσμία για διόρθωση των ελλείψεων και αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία να εκτελέσει ο ίδιος τη διόρθωση σε βάρος του εργοδότη -Αν το εκτελεσθέν έργο έχει επουσιώδη ελαττώματα, ο εργοδότης έχει δικαίωμα να ζητήσει τη διόρθωση ή ανάλογη μείωση της αμοιβής

(συνέχεια) -Αν το εκτελεσθέν έργο έχει ουσιώδη ελαττώματα που το καθιστούν άχρηστο ή αν του λείπουν οι συμφωνημένες ιδιότητες, ο εργοδότης έχει και το δικαίωμα της υπαναχώρησης από τη σύμβαση -Ο εργοδότης δεν έχει κανένα δικαίωμα για ελλείψεις του έργου, αν είναι υπαίτιος γι’αυτές -Αν οι ελλείψεις του έργου οφείλονται σε υπαιτιότητα του εργολάβου, ο εργοδότης έχει δικαίωμα, αντί για υπαναχώρηση ή για μείωση, να απαιτήσει αποζημίωση για μη εκτέλεση της σύμβασης Υποχρεώσεις Εργοδότη: -Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να καταβάλει στον εργολάβο τη συμφωνημένη ή συνηθισμένη αμοιβή

(συνέχεια) - Η αμοιβή καταβάλλεται κατά την παράδοση του έργου -Μπορεί να συμφωνηθεί η τμηματική καταβολή της αμοιβής, ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών - Η απαίτηση για καταβολή της αμοιβής γίνεται ληξιπρόθεσμη πριν από την παράδοση ή περάτωση του έργου: αν γίνει καταγγελία της σύμβασης από τον εργοδότη για μεταμέλεια, αν λυθεί η σύμβαση με θάνατο του εργολάβου, αν υπαναχωρήσει ο εργοδότης για ουσιώδη υπέρβαση του προϋπολογισμού

Μεταβολή τιμών προϋπολογισμού Η σύμβαση μπορεί να καταρτιστεί με βάση προϋπολογισμό Αν ο εργολάβος εγγυήθηκε την ακρίβεια του προϋπολογισμού, δεν μπορεί να ζητήσει αύξηση της αμοιβής Αν ο εργολάβος δεν εγγυήθηκε την ακρίβεια του προϋπολογισμού και υπάρχει ανάγκη ουσιώδους υπέρβασης αυτού, ο εργοδότης μπορεί να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση καταβάλλοντας στον εργολάβο την αμοιβή για τις εκτελεσθείσες εργασίες Ο εργολάβος έχει υποχρέωση άμεσης ειδοποίησης της ανάγκης υπέρβασης του προϋπολογισμού προς τον εργοδότη, διαφορετικά, χάνει κάθε αξίωση για επιπλέον δαπάνη ή εργασία

Λύση της σύμβασης Γενικοί Λόγοι (αντίθετη κοινή συμφωνία, εκπλήρωση υποχρεώσεων κλπ.) Θάνατος εργολάβου, εφόσον τα μέρη είχαν αποβλέψει στο πρόσωπό του. Υποχρέωση του εργοδότη να καταβάλλει στους κληρονόμους του εργολάβου το μέρος της αμοιβής που αντιστοιχεί στην αξία του εκτελεσθέντος έργου Υπαναχώρηση εργοδότη Καταγγελία εργοδότη. Παραμένει όμως η υποχρέωσή του για καταβολή της συμφωνημένης αμοιβής, με αφαίρεση από αυτή των δαπανών που εξοικονόμησε ο εργολάβος και οτιδήποτε άλλο ωφελήθηκε από τη ματαίωση της σύμβασης

Παραγραφή αξιώσεων Αν πρόκειται για οικοδομήματα ή άλλες ακίνητες εγκαταστάσεις οι αξιώσεις του εργοδότη εξαιτίας ελλείψεων του έργου παραγράφονται σε 10 έτη από την παραλαβή του, διαφορετικά παραγράφονται σε 6 μήνες Ο εργολάβος δεν μπορεί να επικαλεστεί την παραγραφή αν απέκρυψε ή παρασιώπησε με δόλο το ελάττωμα ή την έλλειψη συνομολογημένης ιδιότητας

Δημόσιες Συμβάσεις Ορισμός: Είναι συμβάσεις εξ επαχθούς αιτίας, οι οποίες συνάπτονται γραπτώς μεταξύ ενός ή περισσοτέρων οικονομικών φορέων και μιας ή περισσοτέρων αναθετουσών αρχών και έχουν ως αντικείμενο την εκτέλεση έργων, την προμήθεια προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών (άρθρο 1 Οδηγίας 2004/18/ΕΚ) Κριτήρια - Ένα, από τα συμβαλλόμενα μέρη πρέπει να είναι το Κράτος ή άλλο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου οργανισμού του ευρύτερου δημοσίου τομέα (οργανικό κριτήριο)

(Συνέχεια) -Ο σκοπός είναι δημόσιος, που εντάσσεται στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος (λειτουργικό κριτήριο) -Ο συμβαλλόμενος κρατικός φορέας ως φορέας εξουσίας έχει αυξημένη εξουσία κρατικού ελέγχου έναντι του ιδιώτη αντισυμβαλλόμενου (λειτουργικό κριτήριο)

Κριτήριο διάκρισης των συμβάσεων δημοσίων δικαίου από τις συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου Συνάρτηση του αντικειμένου της σύμβασης με την άσκηση δημόσιας υπηρεσίας ή εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος ή δημοσίου σκοπού Μη σύμπλευση των εθνικών δικαστηρίων με το κοινοτικό δίκαιο και το ΔΕΕ ως προς το χαρακτηρισμό της σύμβασης ως δημοσίας Συνέπειες της διάκρισης: καθοριστική για τον προσδιορισμό της δικαιοδοσίας (διοικητικών ή πολιτικών δικαστηρίων) και του εφαρμοστέου δικαίου

Κοινοτική διάσταση των δημοσίων συμβάσεων Οικονομική Σημασία: Οι Δημόσιες Συμβάσεις αποτελούν το 1/3 του ΑεγχΠ της Ε.Ε. και ως εκ τούτου ο τομέας αυτός είναι σημαντικός για το άνοιγμα του εμπορίου και την απρόσκοπτη λειτουργία του ελεύθερου ανταγωνισμού εντός της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. Τομέας Δικαίου: Το Κοινοτικό Δίκαιο Δημοσίων Συμβάσεων εμπίπτει στο Οικονομικό Κοινοτικό Δίκαιο, με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη του πραγματικού ανταγωνισμού που συνεπάγεται την επίτευξη του μικρότερου δυνατού κόστους και της βέλτιστης σχέσης ποιότητας/τιμής, πρόσβαση περισσότερων οικονομικών φορέων

(Συνέχεια) στις δημόσιες συμβάσεις, την επίτευξη διαφάνειας στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων και διάθεσης δημοσίου χρήματος, τη δημιουργία συνθηκών ίσης μεταχείρισης όλων των οικονομικών φορέων, την αποτελεσματική αντιμετώπιση της διαφθοράς και των περιπτώσεων νεποτισμού. Κοινοτικό νομικό πλαίσιο: Τρίτη γενεά Οδηγιών: - Οδηγία 2004/18/ΕΚ «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, όπως τροποποιήθηκε με τις Οδηγίες 2005/51/ΕΚ και 2005/75/ΕΚ

(συνέχεια) -Οδηγία 2004/17/ΕΚ «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και ταχυδρομικών υπηρεσιών» - Οδηγία 89/665/ΕΟΚ «για το συντονισμό των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων περί της εφαρμογής των διαδικασιών προσφυγής στον τομέα της σύναψης συμβάσεων κρατικών προμηθειών και δημοσίων έργων», η οποία από τις αντικαταστάθηκε από την Οδηγία 2007/66/ΕΚ «όσον αφορά τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών προσφυγής στον τομέα της σύναψης δημοσίων συβάσεων

(συνέχεια) - Νομολογία των Κοινοτικών Δικαστηρίων: Το ΔΕΕ (Δικαστήριο Ευρωπαϊκής Ένωσης) καθώς και το ΠΕΕ (Πρωτοδικείο Ε.Ε.) ανέπτυξαν ερμηνευτικά το περιεχόμενο των Οδηγιών καθώς επίσης έχουν προβεί σε διαπλαστική ερμηνεία των θεμελιωδών αρχών των Κοινοτικών Συνθηκών που αναφέρονται στις δημόσιες συμβάσεις

Εθνικό νομικό πλαίσιο ΠΔ 60/2007 «προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ ΠΔ 59/2007 «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2004/17/ΕΚ Ν. 3669/2008, κωδικοποίηση Ν. 1418/1984 Νομοσχέδιο για την αναμόρφωση θεσμικού πλαισίου ανάθεσης μελετών και δημοσίων έργων

Κατώφλια εφαρμογής της κοινοτικής νομοθεσίας ευρώ για δημόσιες συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών που συνάπτονται από κεντρικές κυβερνητικές αρχές ευρώ για δημόσιες συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών που συνάπτονται από περιφερειακές αρχές ευρώ για δημόσιες συμβάσεις έργων ευρώ για δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών και προμηθειών της οδηγίας 2004/17/ΕΚ (τομείς ύδατος, ενέργειας, μεταφορών και ταχυδρομικών υπηρεσιών)

Ορισμοί Συμβάσεων Δημοσίων Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων»: Είναι δημόσιες συμβάσεις εξ επαχθούς αιτίας, που συνάπτονται μεταξύ ενός ή περισσοτέρων εργοληπτών και μιας αναθέτουσας αρχής και έχουν ως αντικείμενο είτε την εκτέλεση, είτε συγχρόνως τη μελέτη και την εκτέλεση, εργασιών αναφορικά με μία από τις δραστηριότητες που αναφέρονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας, ή ενός έργου, το οποίο ανταποκρίνεται στις επακριβώς οριζόμενες από την αναθέτουσα αρχή ανάγκες. «Έργο»: Νοείται το αποτέλεσμα ενός συνόλου οικοδομικών εργασιών ή εργασιών πολιτικού μηχανικού που προορίζεται να πληροί αυτό καθαυτό μια οικονομική ή τεχνική λειτουργία.

(συνέχεια) Δημόσιες Συμβάσεις προμηθειών: νοούνται οι συμβάσεις που συνάπτονται γραπτώς και έχουν ως αντικείμενο την αγορά, τη χρηματοδοτική μίσθωση, τη μίσθωση – πώληση, με ή χωρίς δικαίωμα αγοράς, προϊόντων. Αν έχει ως αντικείμενο την προμήθεια προϊόντων και καλύπτει, παρεμπιπτόντως εργασίες τοποθέτησης και εγκατάστασης, θεωρείται σύμβαση προμηθειών. Η αγορά και μίσθωση ακινήτου για τις ανάγκες των αναθετουσών αρχών δεν αποτελεί δημόσια σύμβαση προμηθειών.

(συνέχεια) Δημόσιες Συμβάσεις Υπηρεσιών: νοούνται συμβάσεις εξ επαχθούς αιτίας που συνάπτονται γραπτώς μεταξύ ενός ή περισσοτέρων παρόχων υπηρεσίας και μιας αναθέτουσας αρχής και αφορούν αποκλειστικά στην παροχή υπηρεσιών που αναφέρονται στο παράρτημα Ι της οδηγίας 2004/18. Αν μια σύμβαση έχει ως αντικείμενο ταυτόχρονα προϊόντα και υπηρεσίες θεωρείται δημόσια σύμβαση υπηρεσιών, εφόσον η αξία των υπηρεσιών υπερβαίνει την αξία των προϊόντων που περιλαμβάνονται στη σύμβαση. Σύμβαση παραχώρησης έργων ή υπηρεσιών: νοείται μια σύμβαση, η οποία παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά με μία σύμβαση έργων ή υπηρεσιών, εκτός από το γεγονός ότι το εργολαβικό αντάλλαγμα συνίσταται είτε αποκλειστικά στο δικαίωμα εκμετάλλευσης του έργου ή της υπηρεσίας είτε στο δικαίωμα αυτό σε συνδυασμό με καταβολή αμοιβής

(συνέχεια) Συμφωνίες – πλαίσιο: θεωρούνται οι συμφωνίες που συνάπτονται μεταξύ μιας ή περισσοτέρων αναθετουσών αρχών και ενός ή περισσοτέρων οικονομικών φορέων και αποσκοπούν στον καθορισμό των όρων που διέπουν τις συμβάσεις που πρόκειται να συναφθούν κατά τη διάρκεια συγκεκριμένης περιόδου, ιδίως όσον αφορά τις τιμές και ενδεχομένως τις προβλεπόμενες τιμές. Συμφωνία – πλαίσιο με περισσότερους του ενός οικονομικούς φορείς, αυτοί πρέπει να είναι τουλάχιστον τρεις Για τη σύναψη συμφωνίας – πλαίσιο απαιτείται: α) έγγραφη διαβούλευση, β) ορισμός προθεσμίας για υποβολή προσφορών, γ) υποβολή γραπτών προσφορών, δ) ανάθεση με βάση την καλύτερη προσφορά σύμφωνα με τα κριτήρια ανάθεσης

(συνέχεια) Δυναμικό σύστημα αγορών: ηλεκτρονική διαδικασία για αγορές τρέχουσας χρήσης, της οποίας τα διαθέσιμα στην αγορά ικανοποιούν τις ανάγκες της αναθέτουσας αρχής. Κάθε οικονομικός φορέας μπορεί να συμμετέχει στο ηλεκτρονικό αυτό σύστημα, εφόσον υποβάλλει ενδεικτική προσφορά που είναι ευθυγραμμισμένη με τη συγγραφή υποχρεώσεων και πληροί τα κριτήρια επιλογής. Η διάρκεια ενός συστήματος αγορών δεν μπορεί να υπερβαίνει την τετραετία, εκτός ορισμένων αιτιολογημένων εξαιρέσεων.

(συνέχεια) Ηλεκτρονικός Πλειστηριασμός: Επαναληπτική διαδικασία που βασίζεται σε έναν ηλεκτρονικό μηχανισμό παρουσίασης νέων, μειωμένων τιμών ή/και νέων αξιών, όσον αφορά ορισμένα στοιχεία των προσφορών και η οποία διεξάγεται έπειτα από προκαταρκτική πλήρη αξιολόγηση των προσφορών, επιτρέποντας την ταξινόμησή τους με βάση αυτόματες μεθόδους αξιολόγησης. Oρισμένες συμβάσεις υπηρεσιών οι οποίες έχουν ως αντικείμενο υπηρεσίες πνευματικού δημιουργού, όπως ο σχεδιασμός έργων, δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο ηλεκτρονικών πλειστηριασμών.

(συνέχεια) ΣΔΙΤ: είναι μορφές συνεργασίας των Δημοσίων Φορέων με επιχειρήσεις του Ιδιωτικού Τομέα και αποσκοπούν στην εξασφάλιση σχεδιασμού, χρηματοδότησης, κατασκευής, διαχείρισης, λειτουργίας, ανακαίνισης ή συντήρησης δημοσίων υποδομών αλλά και στην παροχή υπηρεσιών σε διαφόρους τομείς. Για την υπαγωγή μιας ΣΔΙΤ στο Ν. 3389/2005, πρέπει: -Το συνολικό κόστος να μην είναι πάνω από 200 εκατ. ευρώ -Οι ιδιωτικοί φορείς να αναλαμβάνουν ουσιώδες μέρος των κινδύνων -Η χρηματοδότηση να εξασφαλίζεται από ιδιωτικούς φορείς -Η σύμπραξη να έχει αντικείμενο την εκτέλεση έργου ή παροχή υπηρεσίας που ανήκει στην αρμοδιότητα Δημοσίου Φορέα.