Στρατηγικές παρεμβάσεις στη διδασκαλία αυτιστικών παιδιών βασισμένες σε έρευνες Κωνσταντία Μηλίδη Ειδικός Παιδαγωγός για παιδιά με αυτισμό Western Autistic School Μελβούρνη

1. Παρέμβαση στο Προηγηθέν Περιβάλλον Antecedent Intervention Τι είναι η παρέμβαση στο προηγηθέν περιβάλλον; Η παρέμβαση αυτή σημαίνει ότι κάνουμε αλλαγές στο περιβάλλον του μαθητή πριν συμβεί ένα γεγονός, έτσι ώστε να αυξήσουμε ή ελαττώσουμε την πιθανότητα εμφάνισης μιας συμπεριφοράς που είναι στο σκοπό μας. Για παρεμβάσεις στο προηγηθέν περιβάλλον πρέπει να παρακολουθήσουμε προβληματικές συμπεριφορές, και να δουλέψουμε μαζί ως ομάδα για να εντοπίσουμε αλλαγές που μπορούμε να κάνουμε στην ημέρα του μαθητή έτσι ώστε να ελαττώσουμε εκείνες τις συμπεριφορές. Οι παρεμβάσεις αυτές χρειάζονται συνεργασία τής ομάδας, παρακολούθηση, ανάλυση και ελαστικότητα.

Ποιος μπορεί να ωφεληθεί από την παρέμβαση στο προηγηθέν περιβάλλον; Η έρευνα έχει δείξει ότι η χρήση παρεμβάσεων στο προηγηθέν περιβάλλον μπορεί να βοηθήσει προβληματικές συμπεριφορές και να καλυτερεύσει ένα ευρή φάσμα ικανοτήτων σε μαθητές από 3 – 18 ετών. Αν ένας μαθητής έχει παρεμείνει στάσιμος, σε μια συγκεκριμένη ικανότητα, ή έχει μια συγκεκριμένη προβληματική συμπεριφορά, τότε η παρέμβαση στο προηγηθέν περιβάλλον μπορεί να βοηθήσει να σπάσει αυτό τον κύκλο.

2. Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Επέμβαση Cognitive Behavioural Intervention Η γνωσιακή επέμβαση στη συμπεριφορά εστιάζεται στις γνωσιακές διαδικασίες που υποβόσκουν στη συμπεριφορά. Οι επεμβάσεις εστιάζονται στο να διδάξουν τον μαθητή να παρατηρεί και να ρυθμίζει τις σκέψεις του και τα αισθήματά του καθώς και να βάζει σε εφαρμογή κατάλληλες στρατηγικές για να ελέγξει τη συμπεριφορά του. Ποιος μπορεί να επωφεληθεί από τη γνωσιακή επέμβαση; Η εύρευνα έχει δείξει ότι αυτό το είδος επέμβασης έχει βοηθήσει μια ποικιλία θεμάτων όπως κοινωνικά, επικοινωνιακά, συμπεριφοράς, για μαθητές από 6 – 18 ετών. Οι μαθητές αυτοί έχουν συνήθως διαγνωστεί με το σύνδρομο Asperger’s ή με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας και μπορούν να βοηθηθούν γιατί έχουν ταυτόχρονα ένα βαθμό γλωσσικών ικανοτήτων και γνωσιακής λειτουργίας.

3. Διαφορική Ενίσχυση Differential Reinforcement Η διαφορική ενίσχυση είναι μια στρατηγική που αποσκοπεί να ελαττώσει προβληματικές συμπεριφορές, προσφέροντας κίνητρα που ενδυναμώνουν μια εναλλακτική και πιο κατάλληλη συμπεριφορά. Τα αγαπητά παιχνίδια είναι ένα κίνητρο ενδυνάμωσης μιας συμπεριφοράς και δίνονται στους μαθητές όταν αυτοί συμπεριφέρονται διαφορετικά από την στοχευμένη συμπεριφορά. Π.χ. Στο παιδί δίνεται το αγαπημένο του παιχνίδι, ότιδήποτε κι αν κάνει, φτάνει που για τα τελευταία πέντε λεπτά, δεν έχει δαγκώσει. Η διαφορική ενδυνάμωση συνήθως συνδιάζεται με άλλες επεμβάσεις, όπως η μοντελοποίηση.

Διαφορική Ενίσχυση Μια άλλη στρατηγική τής επέμβασης αυτής είναι να επιβραβεύει μια ειδική εναλλακτική συμπεριφορά από την προβληματική συμπεριφορά π.χ. το παιδί παίρνει την επιβράβευση όταν κάθεται στην καρέκλα του για ένα χρονικό διάστημα. Ποιος μπορεί να επωφεληθεί; Η διαφορική ενίσχυση μπορεί να βοηθήσει μαθητές από 3 – 22. Έχει χρησιμοποιηθεί για θέματα συμπεριφοράς, επικοινωνίας, συμμετοχής σε παιχνίδι, ετοιμότητας για μάθηση και για μορφωτικές ικανότητες.

4. Άσκηση Exercise Η άσκηση είναι μια στρατηγική για να αυξήσει τις δεξιότητες της φυσικής κατάστασης ή να ελαττώσει ακατάλληλες συμπεριφορές δια μέσω αυξημένης φυσικής προσπάθειας. Η έρευνα έχει δείξει ότι η τακτική εντατική άσκηση ενεργεί θετικά στην ικανότητα τού ατόμου να μάθει και μπορεί να είναι αποτελεσματική να ελαττώσει τις περιπτώσεις δύσκολης συμπεριφοράς. Έχει δείξει επίσης ότι μπορεί να βοηθήσει τη δεξιότητα κινητικότητας των αυτιστικών παιδιών. Μπορεί να επωφελήσει μαθητές από 3-14.

5. Εξάλειψη Extinction Εξάλειψη είναι μια στρατηγική που υποστηρίζει τους μαθητές να μειώσουν την ακατάλληλη συμπεριφορά, εντοπίζοντας και εξαλείφοντας αυτό που ενισχύει και διατηρεί την συμπεριφορά (π.χ. προσοχή, αισθητήρια ανταπόκριση, χειροπιαστό κίνητρο). Συνήθως με την παρέμβαση της εξάλειψης μπορεί ο μαθητής να αυξήσει έντονα την ακατάλληλη συμπεριφορά στην αρχή και μετά να τη μειώσει ή να σταματήσει εντελώς. Π.χ. Ένας μαθητής 16 ετών, προσπαθούσε επανειλλημένα να ρίχνει πράγματα. Η μελέτη βρήκε ότι αρνούμενη στον μαθητή πρόσβαση στο καλάθι των σκουπιδιών εκτός κι αν ρωτούσε πρώτα τον δάσκαλο αν ένα πράγμα είναι σκουπίδι, τότε σιγά- σιγά η συμπεριφορά ελαττώθηκε μέχρι που εξαλείφθηκε.

6. Αξιολόγηση τής Λειτουργικής Συμπεριφοράς Functional Behavioural Assessment Η αξιολόγηση τής λειτουργικής συμπεριφοράς είναι μια συστηματική προσέγγιση για παρακολούθηση, ανάλυση και προγραμματισμό αντιδράσεων έναντι συγκεκριμένων συμπεριφορών που επιλέγονται με σκομό να τις αλλάξουμε. Είναι μια πολυδιάστατη προσέγγιση που συχνά περιλαμβάνει διάφορους ειδικούς για να υποστηρίξουν ένα μαθητή. Τυπικά συλλέγουν και αναλύουν δεδομένα γύρω από μια συμπεριφορά, με σκοπό να αναλύσουν γιατί συμβαίνει αυτή η συμπεριφορά. Έπειτα διαλέγουν συγκεκριμένες στρατηγικές ή παρεμβάσεις για να αλλάξουν την συγκεκριμένη συμπεριφορά. Έχουν επωφεληθεί μαθητές από 3-19 που είχαν συμπεριφορές όπως να δραπετεύουν, να είναι βίαιοι, να αυτο-τραυματίζονται κ.τ.λ.). Π.χ. Όταν ένας μαθητής παρουσίαζε καταστρεπτική συμπεριφορά, εξετάστηκε αν αυτό ήταν ένας τρόπος να αποφύγει εργασία στο σχολείο. Αυτό διαπιστώθηκε και στο μαθητή δόθηκε εργασία που δεν τον έκανε αν νιώθει ανασφαλής. Μετά παρουσίασε καλύτερη συμπεριφορά.

7. Μοντελοποίηση Modeling Μοντελοποίηση είναι η υποδειγματική επίδειξη μιας δεξιότητας ή συμπεριφοράς σε ένα μαθητή έτσι ώστε ο μαθητής να μιμηθεί και τελικά να μάθει τη δεξιότητα ή συμπεριφορά. Οι σύνθετες δεξιότητες μπορούν να χωριστούν σε μικρότερα μέρη και κάθε μέρος να διδαχτεί με ένα μοντέλο. Από τη μοντελοποίηση μπορούν να επωφεληθούν μαθητές από 2-22 και να διδαχθούν μια ποικιλία δεξιοτήτων όπως απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων, μάθηση γλώσσας, συγκέντρωση προσοχής, παιχνίδι, και ακαδημαϊκές δεξιότητες.

8. Μοντελοποίηση με βίντεο Video Modeling Η μοντελοποίηση με βίντεο είναι μια στρατηγική παρέμβαση η οποία διδάσκει μια ποικιλία δεξιοτήτων δίνοντας ξεκάθαρη οπτική καθοδήγηση για να ακολουθήσει ο μαθητής. Το βίντεο μπορεί να πάρει διάφορες μορφές: αυτο-μοντελοποίηση (ο μαθητής βιντεογραφείται παίζοντας ο ίδιος το ρόλο που απαιτεί η δεξιότητα), μοντελοποίηση από προσωπικής άποψη (το βίντεο μιλά σε πρώτο πρόσωπο, μέσα από τα μάτια του μαθητή), και παροτρύνσεις μέσω βίντεο (το βίντεο παρουσιάζεται σε αποσπάσματα καθώς ο μαθητής αποπερατώνει την εργασία). Μέσω της μοντελοποίησης με βίντεο μπορούν να διδαχτούν όλες σχεδόν οι δεξιότητες, ακαδημαϊκές, κοινωνικές, επικοινωνιακές, παιχνίδι και δεξιότητες ζωής. Παιδιά από 3-16 μπορούν να επωφεληθούν από αυτή την παρέμβαση.

9. Νατουραλιστική παρέμβαση Naturalistic Intervention Η νατουραλιστική παρέμβαση περιγράφει ένα σύνολο πρακτικών που εστιάζονται να διδάξουν στο μαθητή να χρησιμοποιεί δεξιότητες μέσα στο φυσιολογικό πλαίσιο όπου συμβαίνουν αυτές οι δεξιότητες. Σε αντίθεση με την κλινική προσέγγιση της ειδικής διδασκαλίας σε ένα συγκεκριμένο θέμα, η νατουραλιστική παρέμβαση εστιάζεται στο να δημιουργήσει καταστάσεις μέσα από τις οποίες η επιθυμητή συμπεριφορά που αναπτύσσεται προσφέρει και φυσιολογικές επιβραβεύσεις στους μαθητές. Αυτή η παρέμβαση δίνει σημασία στα ενδιαφέροντα τού μαθητή, στις επιλογές του μαθητή, κτίζοντας πάνω σε ήδη υπάρχουσες δεξιότητες και στη γενικοποίηση των δεξιοτήτων που κατέχει ο μαθητής σε άλλα πλαίσια.

Νατουραλιστική παρέμβαση Η νατουραλιστική παρέμβαση είναι αποτελεσματική για μαθητές από 2-11 και έχει χρησιμοποιηθεί για να διδάξει ένα πλατύ φάσμα δεξιοτήτων όπως κοινωνικές, επικοινωνιακές, συγκέντρωση προσοχής, συμπεριφορά και ακαδημαϊκές δεξιότητες. Π.χ. Σε πέντε παιδιά με αυτισμό διδάχτηκε ο σωστός ήχος των γραμμάτων κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού καθώς και σε τάξη με ειδικό μάθημα που περιείχε το μοντέλο, την επανάληψη και την ενδυνάμωση με κίνητρα. Η σύγκριση βρήκε ότι ενώ οι μαθητές καλυτέρευαν στην ομιλία και στις δύο περιπτώσεις, οι μαθητές γενικοποίησαν τη μάθησή τους αποτελεσματικά όταν μάθαιναν μέσω της νατουραλιστικής παρέμβασης.

10. Εφαρμογή Παρέμβασης Γονέων Parent Implemented Intervention Η Εφαρμογή Παρέμβασης Γονέων περιγράφει τις προσεγγίσεις οι οποίες δίνουν έμφαση στη συμμετοχή των γονέων και είναι δομήμενα ώστε να διδάξουν στους γονείς πώς να παραδώσουν ένα μέρος ή ολόκληρο το πρόγραμμα στο σπίτι. Παρόλο που δεν χρησιμοποιήται πολύ αυτή η παρέμβαση από σχολεία, τα στοιχεία της έχουν μεγάλη σχέση με το πρόγραμμα των εκπαιδευτικών. Μπορούν να διδάξουν παιδιά από 3-11, τις κοινωνικές δεξιότητες, την επικοινωνία, τη συμπεριφορά και τις δεξιότητες παιχνιδιού. Π.χ. Ειδικοί Εκπαιδευτικοί επισκέφτηκαν μία φορά την εβδομάδα τα σπίτια και δούλεψαν μαζί με τους γονείς και με τα παιδιά τους. Στο τέλος της μελέτης, βρήκαν ότι τα παιδιά καλυτέρεψαν στη συμπεριφορά και στη δεξιότητα της μάθησης, ενώ τα παιδιά της ίδιας τάξης που δεν είχαν επισκέψεις στο σπίτι δεν έδειξαν τόση πρόοδο.

11. Παρέμβαση/Καθοδήγηση δια μέσω συμμαθητών Peer-Mediated Instruction / Intervention Η παρέμβαση/καθοδήγηση δια μέσω συμμαθητών χρησιμοποιείται για να εκπαιδεύσει τυπικούς συμμαθητές αυτιστικών παιδιών για να συσχετιστούν και να στηρίξουν τους συμμαθητές τους με αυτισμό. Μπορεί επίσης να προγραμματιστεί φυσιολογική αλληλεπίδραση τυπικών και αυτιστικών μαθητών. Οι τυπικοί συμμαθητές εκπαιδεύονται πώς να είναι μοντέλα προς μίμηση στην κοινωνικοποίηση και στην επικοινωνία. Αυτή το είδος παρέμβασης είναι χρήσιμο περισσότερο σε ηλικίες 9-18 και σε τυπικά σχολεία όπου υπάρχουν τυπικοί μαθητές και μαθητές με αυτισμό. Π.χ. Σε ένα νηπιαγωγείο, δημιουργήθηκαν «ζευγάρια φίλων» και στο μάθημα του παιχνιδιού οι μαθητές έπρεπε να κάνουν stay, play, talk με το «φίλο» τους. Παρατηρήθηκε ότι τα παιδιά με αυτισμό έδειξαν συχνότερες κοινωνικές δεξιότητες όπως: περιμένω, συμμερίζομαι υλικά, ζητώ την προσοχή του φίλου μου με σωστό τρόπο.

12. Εκπαίδευση για Ζωτική Ανταπόκριση Pivotal Response Training Η εκπαίδευση για ζωτική ανταπόκριση (EZA) είναι μια παρέμβαση που βασίζεται στις αρχές του (ABA) Applied Behaviour Analysis. H EZA δίνει έμφαση στον να διδάξει τους μαθητές τέσσερεις ζωτικές δεξιότητες τις οποίες θεωρεί ως θεμελιακές για να δημιουργηθεί μάθηση σε άλλες πλευρές. Αυτές οι δεξιότητες είναι το κίνητρο, η ανταπόκριση σε πολλαπλές υποδείξεις, η αυτο-διαχείρηση και η πρωτοβουλία κοινωνικών σχέσεων. Η παρέμβαση αυτή γίνεται μέσα σε φυσιολογικά πλαίσια και αναπτύσσεται σε σχέση με τα ενδιαφέροντα του μαθητή και δίνει την ευκαρία στο μαθητή να διαλέξει. Π.χ. Μια μελέτη για δυο παιδιά με αυτισμό που είχαν ελλείψεις στην κοινωνική επικοινωνιακή συμπεριφορά τους, επικεντρώθηκε στο να αναπτύξει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά (να μάθει το παιδί οπτική επαφή) μαζί με αυτ0- διαχείρηση. Τότε πρόσεξαν ότι έγιναν και καλυτερεύσεις και σε άλλες κοινωνικές συμπεριφορές όπως ο τόνος της φωνής τους.

13. PECS "Σύστημα Επικοινωνίας μέσω Ανταλλαγής Εικόνων Picture Exchange Communication System Το PECS (μεταφράζεται "Σύστημα Επικοινωνίας μέσω Ανταλλαγής Εικόνων") είναι ένα πρόγραμμα επικοινωνίας, που επιτρέπει σε παιδιά και ενήλικες με διαταραχές του αυτιστικού φάσματος και άλλες διαταραχές επικοινωνίας χωρίς λειτουργικό ή κοινωνικά αποδεκτό λόγο, να αρχίσουν να επικοινωνούν. Μέσα από ανταλλαγή εικόνων ή σειρά εικόνων οι μαθητές μαθαίνουν να επικοινωνούν απλά αλλά η επικοινωνία αυξάνεται σε πιο πολύπλοκα επίπεδα. ‘Εχει εφαρμοστεί με επιτυχία σε παιδιά από 3-12.

14. Παροτρύνσεις (prompting): Τμηματική Βοήθεια Prompting Παροτρύνσεις είναι ενέργειες, από μια εκπαιδευτικό, έναν εκπαιδευτή ή ένα φροντιστή, που συνοδεύουν μια εντολή και κάνουν την επιθυμητή ανταπόκριση πιο πιθανή να συμβεί. Οι παροτρύνσεις μπορούν να είναι: Διακριτικές (π.χ. Κοιτάζουμε το κουτί με τα χαρτομάντηλα για να ενθαρρύνουμε ένα μαθητή να φυσήξει τη μύτη του) Παρεμβατικές (π.χ. φυσική καθοδήγηση ενός παιδιού κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας)

Τύποι παροτρύνσεων Φυσική: καθοδηγούμε σωματικά τον μαθητή να εκτελέσει μια δεξιότητα Λεκτική: λεκτικές νύξεις που δίνουν πληροφορίες για να βοηθήσουν τον μαθητή να ανταποκριθεί σωστά Μοντέλο: Όταν ένας εκπαιδευτικός ή συνεργάτης καταδεικνύει την επιθυμητή δεξιότητα Χειρονομιακή: Χρησιμοποιώντας χειρονομίες, όπως το να δείχνουμε, για να καθοδηγήσουμε τον μαθητή προς τη σωστή απάντηση Οπτική: Οπτικό υλικό, όπως εικόνες, σύμβολα και κείμενα που μπορούν να βοηθήσουν έναν μαθητή να ανταποκριθεί σωστά Χωροταξική: Η τοποθέτηση υλικών σε μια θέση ή σειρά που να διασφαλίζει την επιτυχή ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας

15. Ενδυνάμωση Reinforcement Ενδυνάμωση είναι η διαδικασία μέσα από την οποία θεμελιώνεται η σχέση μεταξύ μιας συμπεριφοράς που στοχεύουμε και του επακόλουθού της με σκοπό να αυξήσουμε την επανάληψη της επιθυμητής συμπεριφοράς. Οι στρατηγικές ενδυνάμωσης περιγράφουν ειδικά πώς να διαχειριστούμε τη σχέση μιας συμπεριφοράς και του επακόλουθού της. Διάφορες μορφές είναι: θετική ενδυνάμωση και αρνητική ενδυνάμωση. Π.χ. Μελετήθηκαν τρία παιδιά με αυτισμό από 4-6. Με παρεμβάσεις παροτρύνσεων και ενδυνάμωσης, μέσα σε έντεκα μέρες τα παιδιά έμαθαν να ζητούν την τουαλέτα και σταμάτησαν να τα κάνουν πάνω τους στο σχολείο αλλά και στο σπίτι (μεταφορά της θετικής συμπεριφοράς) και συνέχισαν την τουαλέτα όταν η παρέμβαση σταμάτησε.

16. Κοινωνικές Ιστορίες ή Κοινωνικές Αφηγήσεις Social Stories Οι Κοινωνικές Ιστορίες δίνουν ακριβείς πληροφορίες στους μαθητές σχετικά με μια ποικιλία κοινωνικών εννοιών, αλληλεπιδράσεων και καταστάσεων, σε μορφή μιας ιστορίας. Μπορούν να ετοιμάσουν τον μαθητή για μια καινούρια εμπειρία, να δώσουν προτροπές για κατάλληλες συμπεριφορές και να ελαττώσουν ακραίες αντιδράσεις από την έλλειψη κοινωνικής κατανόησης. Συνοδεύονται από ξεκάθαρες οπτικές παραστάσεις και είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες του μαθητή. Ένα άλλο πλεονέχτημά τους είναι ότι μεταφέρονται εύκολα από το σχολείο στο σπίτι.

17. Εκπαίδευση στις Κοινωνικές Δεξιότητες Social Skills Training Η εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες περιέχει ένα ευρύ φάσμα στρατηγικών που διδάσκουμε για να υποστηρίξουμε τους μαθητές οι οποίοι αναπτύσσουν τις ικανότητές τους για να συσχετιστούν με άλλους μαθητές. Περιέχει διάφορες στρατηγικές όπως ενδυνάμωση, μοντελοποίηση, κοινωνικές ιστορίες και παρέμβαση/καθοδήγηση δια μέσω συμμαθητών. Διδάσκεται ατομικά ή σε ομάδα μαθητών και περιλαμβάνει κοινωνικές δεξιότητες όπως διάλογο, δεξιότητες παιχνιδιού, «περιμένεις για τη σειρά σου», κοινή χρήση διαφόρων υλικών, συνεργασία και συγκέντρωση. Π.χ. Η μελέτη έδειξε ότι μια τέτοια εκπαίδευση που χρησιμοποίησε μοντελοποίηση, πρακτική και ενδυνάμωση σε πέντε κοινωνικές δεξιότητες για μια ομάδα 4 αυτιστικών και 12 τυπικών παιδιών, ανάπτυξε τις συχνότητα και την διάρκεια της κοινωνικής αλληλεπίδρασης σε μετέπειτα περιόδους παιχνιδιού.

18. Διακοπή μιας Απόκρισης και Ανακατεύθυνση Response Interruption and Redirection H διακοπή μιας απόκρισης και η ανακατεύθυνση είναι παρεμβάσεις που γίνονται όταν ένας μαθητής εκδηλώνει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Στοχεύουν στο να σπάσουν τον ρυθμό ενδυνάμωσης της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς, προλαμβαίνοντάς την ή σταματώντας την. Συνήθως στοχεύουν στις συμπεριφορές που επαναλαμβάνονται, είναι επικίνδυνες ή κοινωνικά ακατάλληλες. Π.χ. Μελέτη: Το αυτιστικό παιδί έτρεχε να φύγει ή έπεφτε κάτω όταν έπρεπε να μπει σε πισίνα. Ο μαθητής μπλοκαριζόταν για να μη φύγει και ανακατευθυνόταν να καθήσει σε μια καρέκλα. Με αυτή την παρέμβαση σε συνδυασμό με ενδυνάμωση όταν ο μαθητής έμπαινε στην πισίνα, η δύσκολη συμπεριφορά ελαττώθηκε και η διάρκεια που έμεινε στην πισίνα, αυξήθηκε.

19. Σεναριοποίηση Scripting Σεναριοποίηση είναι η διαδικασία να διδάξουμε εκ των προτέρων μια συγκεκριμένη κοινωνική δεξιότητα περιγράφοντας μια σειρά από βήματα που μπορεί να πάρει ο μαθητής. Το σενάριο διδάσκεται με οπτικές εικόνες ή με γραμμένη αλληλουχία βημάτων. Οι μαθητές επαναλαμβάνουν και εξασκούν τις δεξιότητες, πριν τις συναντήσουν σε φυσικές καταστάσεις. Το σενάριο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί από τον μαθητή κατά τη διάρκεια μιας φυσικής κοινωνικής περίπτωσης, και να σβήσει σιγά-σιγά καθώς ο μαθητής αναπτύσει τις δεξιότητες και αποκτά αυτοπεποίθηση. Το σενάριο συνοδεύεται συνήθως κι από άλλες παρεμβάσεις όπως μοντελοποίηση, παρότρυνση και ενδυνάμωση. Η σεναριοποίηση είναι απολεσματική για ηλικίες από 3-18 για την ανάπτυξη δεξιοτήτων στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, στην επικοινωνία, δημιουργία ανεξαρτησίας και στο παιχνίδι.

20. Δομημένες Ομάδες Παιχνιδιού Structured Play Groups Οι δομημένες ομάδες παιχνιδιού είναι παρεμβάσεις για μικρές ομάδες μαθητών και χρησιμοποιούν διάφορες στρατηγικές για να φτάσουν σε διάφορα αποτελέσματα. Συνήθως οι μαθητές με αυτισμό δουλεύουν με τυπικούς μαθητές με τον εκπαιδευτικό να διευθύνει και να βοηθά την ομάδα. Η έρευνα έδειξε ότι είναι αποτελεσματικές για παιδιά από 6- 11, σε δεξιότητες συμπεριφοράς, επικοινωνίας, αλληλεπιδράσεις, μάθησης και στο παιχνίδι. Π.χ. Η παρέμβαση έγινε σε αυτιστικά παιδιά του δημοτικού με ένα προσχεδιασμένο πρόγραμμα (schedule) παιχνιδιού, σε διαμορφωμένους χώρους μαζί με τυπικούς μαθητές. Η δομημένη ομάδα κατάφερε να ελαττώσει το χρόνο που τα αυτιστικά παιδιά έπαιζαν μόνα τους και απομονωμένα και αύξησε το κοινωνικό παιχνίδι, το συμμερισμό και την προσοχή.

21. Ανάλυση Έργου/Δραστηριότητας Task Analysis Η ανάλυση έργου/δραστηριότητας είναι μια μέθοδος που τεμαχίζει τη δεξιότητα σε μικρά, συγκεκριμένα και ακουλουθούμενα βήματα τα οποία διδάσκονται στο μαθητή. Είναι χρήσιμη μέθοδος για τη διδαχή πολύπλοκων δεξιοτήτων ή για να προγραμματίσουμε για πιο δύσκολους στόχους. Καθώς οι δεξιότητες εφαρμόζονται σταδιακά, ο μαθητής μπορεί να βοηθηθεί με πρόγραμμα παρότρυνσης, με μοντελοποίηση και άλλες στρατηγικές μέχρι να μπορεί να διαχειρίζεται ανεξάρτητα το έργο του ο μαθητής. Π.χ. Με τη μέθοδο αυτή διδάχτηκε σε ένα δωδεκάχρονο μαθητή με Asperger’s πώς να ποδηλατεί. Μέσα από τα διάφορα στάδια, προσέχτηκε ο φόβος του μαθητή να πέσει οπότε διδάχτηκαν ξεχωριστά η δεξιότητα των πεταλίων και η δεξιότητα τής εξισορρόπησης. Ο μαθητής ακολουθούσε τα μικρά βήματα και κατάφερε να ποδηλατήσει σε 100 μέρες.

22. Χρονική Καθυστέρηση Time Delay Η χρονική καθυστέρηση κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας για τη σταδιακή εισαγωγή παροτρύνσεων. Όταν παρουσίασουμε ένα κίνητρο, καθυστερούμε το χρόνο μέχρι να υποβοηθήσουμε με μια προτροπή. Δύο κατηγορίες χρονικής καθυστέρησης: _ α. Σταθερή χρονική καθυστέρηση - πάντοτε ο ίδιος χρόνος μεταξύ κινήτρου και προτροπής. _ β. Προοδευτική χρονική καθυστέρηση - η καθυστέρηση αυξάνεται σταδιακά καθώς ο μαθητής γίνεται όλο και πιο ανεξάρητος.

Χρονική Καθυστέρηση Παράδειγμα Σε μια μελέτη, διδάχτηκε σε εφτά αυτιστικά παιδιά πώς να ζητούν πράγματα που επιθυμούν. Οι μελετητές παρουσίασαν το αντικείμενο ρωτώντας «Τι θέλεις;» παροτρύνοντας με την κατάλληλη απάντηση «Θέλω ένα μπισκότο». Όταν ο μαθητής μπορούσε να επαναλάβει την απόκριση, εισήχθηκε η χρονική καθυστέρηση μεταξύ της εμφάνισης του αντικειμένου και της παρότρυνσης. Τα έξι από τα εφτά παιδιά απόκτησαν με επιτυχία τη δεξιότητα, την μετέφεραν σε άλλες περιπτώσεις και την διατήρησαν.

23. Παρέμβαση Αυτο-Διαχείρησης Self-Management Intervention Οι παρεμβάσεις για αυτο-διαχείρηση είναι εκείνες οι στρατηγικές που στοχεύουν να αποκτήσει ο μαθητής ανεξαρτησία και να αναπτύξει την ικανότητα και να μπορεί να ελέγχει, να αξιολογεί και να ρυθμίζει τη δική του συμπεριφορά. Χρησιμοποιώντας ξεκάθαρες δόμές και στηρίγματα, οι μαθητές διδάσκονται να διακρίνουν ανάμεσα στην κατάλληλη και στην ανάρμοστη συμπεριφορά και να επιβραβεύσουν τον εαυτό τους που συμπεριφέρθηκαν σωστά. Αν ο μαθητής μπορεί να διακρίνει την κατάλληλη από την ανάρμοστη συμπεριφορά, θα ωφεληθεί από την παρέμβαση αυτο-διαχείρησης. Π.χ. Διδάσκοντας τους μαθητές στρατηγικές αυτο-διαχείρησης, τους βοήθησε να απαντούν κατάλληλα σε συζητήσεις και αυτό μεταφέρθηκε από την κλινική στην ευρύτερη κοινωνία τους και τους βοήθησε να ελαττώσουν τη διασπαστική συμπεριφορά.

24. Οπτικά Στηρίγματα Visual Supports Τα οπτικά στηρίγματα είναι εργαλεία για τους μαθητές που τους προσφέρουν σχετικές πληροφορίες με οπτικά μέσα. Μπορεί να είναι φωτογραφίες, σύμβολα, αντικείμενα αντιπροσώπευσης, ετικέτες, οργανικές δομές. Λειτουργούν για διάφορους σκοπούς: να προετοιμάσουν τους μαθητές για επερχόμενα συμβάντα, να εξηγήσουν πώς να γίνει μια πολύπλοκη δραστηριότητα, να εξηγήσουν σαφώς τους κανόνες της τάξης ή της κοινωνίας, να δομήσουν ή να δημιουργήσουν σειρά τις μαθησιακές δραστηριότητες. Τα οπτικά στηρίγματα είναι πιο αποτελεσματικά όταν γίνονται για κάθε άτομο ξεχωριστά ώστε να ταιριάζουν στον προσωπικό τρόπο μάθησης του κάθε μαθητή.