Θανάσης Ζ. Τζιαμούρτας, Ph.D. Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών

Ιστοί μέτρησης Αίμα Μυϊκός ιστός Ούρα

Αίμα Το αίμα χρησιμοποιείται για να γίνουν οι περισσότερες αναλύσεις που σχετίζονται με την απόδοση ενός αθλητή. Συνήθως το ολικό αίμα διαχωρίζεται σε ορό ή πλάσμα.

Αίμα Ορός είναι το κιτρινωπό υγρό το οποίο συλλέγετε μετά από φυγοκέντρηση όταν δεν έχει προστεθεί αντιπηκτική ουσία στο φιαλίδιο στο οποίο έγινε η συλλογή του αίματος. Πλάσμα είναι το κιτρινωπό υγρό το οποίο συλλέγετε μετά από φυγοκέντρηση στο οποίο έχει προστεθεί αντιπηκτική ουσία (ηπαρίνη ή EDTA) στο φιαλίδιο στο οποίο έγινε η συλλογή του αίματος.

Μυϊκός Ιστός Παρέχει το μεγαλύτερο πλούτο πληροφοριών Μπορεί κανείς να μετρήσει ουσίες που συμμετέχουν στον ενεργειακό μεταβολισμό αλλά δεν περνούν στο αίμα (π.χ. ΑΤΡ, PC, γλυκογόνο) Επώδυνη, εξειδικευμένο προσωπικό, προχωρημένες αναλυτικές τεχνικές για τη μέτρηση των ουσιών

Μυϊκή Βιοψία Μυϊκή βιοψία είναι η απομόνωση μιας μικρής ποσότητας μυός από ένα μυ ενώ αυτός βρίσκεται κάτω από τοπική αναισθησία. Τα δείγματα μυϊκής βιοψίας καταψύχονται με υγρό άζωτο και στη συνέχεια εξετάζονται για τη μορφολογία, την ιστοχημεία, τη βιοχημεία και τη μοριακή βιολογία.

Μυϊκή Βιοψία

Βελόνα μυϊκής βιοψίας Αποτελείται από τρία μέρη τα οποία έχουν τη διάμετρο και το μήκος ενός μολυβιού.

Στον αθλητή γίνεται μια τοπική ένεση αναισθητικού (ξυλοκαΐνη) λίγο πιο πάνω από εκεί που θα παρθεί το δείγμα. Μια μικρή τομή του ~1 εκατοστού στο δέρμα, λίπος και συνδετικό ιστό με ένα νυστέρι. Η βελόνα της μυϊκής βθιοψίας εισέρχεται μετά σε βάθος περίπου 3 εκατοστών για να παρθεί το δείγμα.

Ένα μικρό δείγμα (όσο ένα μικρό μπιζέλι) απομονώνεται μέσα σε περίπου 15 δευτερόλεπτα. Το δείγμα καταψύχεται αμέσως σε υγρό άζωτο για περαιτέρω ανάλυση. Ταυτοποίηση μυϊκών ινών και γλυκογόνο – πρωταθλητισμό Γονίδια - Υγεία

Ταυτοποίηση μυϊκών ινών και γλυκογόνο – πρωταθλητισμό Γονίδια - Υγεία

Ούρα Αποτελούν ένα εύκολο ιστό όσον αφορά την πρόσληψη αλλά το πλήθος των πληροφοριών δεν είναι τόσο μεγάλο και εξειδικευμένο όπως με τους άλλους δύο ιστούς μέτρησης Ιστός πρόσληψης για αντιντόπινγκ

Στόχοι Προστασία ή βελτίωση της υγείας Αύξηση της απόδοσης

Χρονική μέτρηση δειγμάτων Κατάσταση ηρεμίας Κατά την διάρκεια της άσκησης Μετά το τέλος της άσκησης

Συχνότητα μέτρησης Τακτική και προγραμματισμένη Ίδιες συνθήκες μέτρησης ΤΟ ΠΟΛΥ ΑΝΑ ΤΡΙΜΗΝΟ

Τεστοστερόνη Σπουδαιότερη ανδρογόνος στεροειδής ορμόνη Παράγεται στους όρχεις και στο φλοιό των επινεφριδίων Επιθυμητή η αυξημένη [Τ] Δεν είναι ξεκάθαρο εάν υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα άσκησης το οποίο να αυξάνει περισσότερο την [Τ]

Τεστοστερόνη Οι χαμηλές τιμές σε συνδυασμό με τις υψηλές τιμές της κορτιζόλης (λόγος Τεστοστερόνης/κορτιζόλης) συνδέονται με το σύνδρομο της υπερπροπόνησης ΗλικίαΓυναίκες Άνδρες (έτη) (ng/mL) (ng/mL) Παιδιά Έφηβοι0.1 – Ενήλικες0.1 – – 12

Κορτιζόλη Σπουδαιότερη γλυκοκoρτικοειδής στεροειδής ορμόνη Παράγεται στο φλοιό των επινεφριδίων Έχει υψηλότερες τιμές το πρωί και μικρότερες το βράδυ Τα υψηλά επίπεδα είναι συνδεμένα με την πρωτεϊνόλυση Χαμηλή απόκριση σε υπομέγιστη δοκιμασία 8 το πρωί: ng/mL 4 το απόγευμα: ng/mL

Κατεχολαμίνες Επινεφρίνη-νορεπινεφρίνη Βαθμός διέγερσης του συμπαθητικού συστήματος και των επινεφριδίων Μεταβολές στην νορεπινεφρίνη συνδέονται με το σύνδρομο της υπερπροπόνησης ΗλικίαΕπι Νορεπι (έτη) (ng/L) (ng/L) < >1620 –

Ουρικό οξύ Δείκτης καταβολισμού νουκλεοτιδείων Αυξημένη [ ] μπορεί να παρατηρηθεί σε αθλητές με το σύνδρομο υπερπροπόνησης Φ.Τ.: 3.4 – 7.2 mg/dL

General Adaptation Syndrome (GAS) Φάση συναγερμού: απόκριση του μεταβολισμού σαν αντίδραση κάποιου στρεσογόνου παράγοντα. Φάση αντίστασης: επιδιορθώσεις από τον οργανισμό. Φάση της εξάντλησης: οι επιδιορθώσεις δεν είναι αρκετές και εμφανίζονται συμπτώματα ασθένειας.

Σύνδρομο της υπερπροπόνησης Χρόνιος κάματος Διαταραχές καρδιακής λειτουργίας (π.χ. αύξηση ΚΣ ηρεμίας) Ευπάθεια σε λοιμώξεις και τραυματισμούς Οι ρυθμοί προπόνησης ανώτεροι των φυσικών δυνατοτήτων του αθλητή Ανισορροπία μεταξύ αναβολικών και καταβολικών διεργασιών των μυών

Υπέρβαση (Overreaching) Ελαφρότερη κατάσταση πτώσης της απόδοσης, η οποία μπορεί να αναστραφεί σε μια με δύο εβδομάδες με μείωση του προπονητικού όγκου Η υπερπροπόνηση απαιτεί ανάπαυση πολλών εβδομάδων ή μηνών για να αναστραφεί

Υπερπροπόνηση και Υπέρβαση

Αναλογία Κ/Τ στον ορό Αποτελεί ένα βιοχημικό δείκτη που έχει προταθεί για να αξιολογήσει την περίπτωση της υπερπροπόνησης Αύξηση της αναλογίας σε υπερπροπονημένους αθλητές σε σύγκριση με τιμές των ίδιων σε φυσιολογικές περιόδους  Αύξηση της πρωτεϊνόλυσης και καταστολή της πρωτεϊνοσύνθεσης στους μύες  Καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος (λόγω υψηλής συγκέντρωσης της κορτιζόλης) – αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις και αργή επούλωση των τραυμάτων

Αναλογία Κ/Τ και απόδοση Αν και όλοι οι ερευνητές δεν έχουν παρατηρήσει συσχέτιση μεταξύ τη υπερπροπόνησης και της αναλογίας Κ/Τ, η συχνή μέτρηση της μπορεί να μας δώσει χρήσιμες πληροφορίες για την εκτίμηση της ισορροπίας μεταξύ αναβολικών και καταβολικών διεργασιών και πιθανών μεταβολών στο προπονητικό πρόγραμμα Θετική συσχέτιση μεταξύ της [Τ], τη μεταβολή της [Τ] ή τη μεταβολή της αναλογίας [Τ]/[Κ] και παραμέτρους απόδοσης, όπως η μέγιστη δύναμη και η μέγιστη ταχύτητα

Finaud et al Μεταβολές οξειδωτικού στρες σε μια προπονητική περίοδο

Miyazaki et al Προσαρμογές του αντιοξειδωτικού μηχανισμού με την προπόνηση

Προπονητικός Όγκος Margonis et al. 2007

Μεταβολές σε παραμέτρους απόδοσης Margonis et al. 2007

Μεταβολές στην ανηγμένη (GSH) και οξειδωμένη γλουταθειόνη (GSSG) Μείωση κατά 31% της GSH Αύξηση κατά 25% GSSG Μείωση κατά 56% του λόγου GSH/GSSG Margonis et al. 2007

Μεταβολές στα ισοπροστάνια, TBARS και πρωτεϊνικά καρβονύλια Margonis et al. 2007

Μεταβολές στην υπεροξειδάση της γλουταθειόνης, καταλάση και ολική αντιοξειδωτική ικανότητα Margonis et al. 2007

Συσχετίσεις μεταξύ μεταβολών στην απόδοση και δεικτών οξειδωτικού στρες Margonis et al. 2007

Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης και Πρωτεϊνικά καρβονύλια Smirnova & Pall 2003

Οξειδωτικό στρες και υπερπροπόνηση

Σύνδρομο υπερπροπόνησης Λιγότερο από 0.1% του γενικού πληθυσμού αναπτύσσουν συμπτώματα συνδρόμου υπερπροπόνησης αλλά πάνω από 37% των ελίτ αθλητών σε κάποια φάση της καριέρας τους θα αναπτύξουν συμπτώματα που σχετίζονται με αυτό το σύνδρομο

Πρωτεϊνικά καρβονύλια και υπερπροπόνηση Tanskanen et al. 2010

Αντιοξειδωτική ικανότητα και υπερπροπόνηση Tanskanen et al. 2010

Συμπεράσματα H άσκηση προκαλεί οξειδωτικό στρες το οποίο είναι απαραίτητο για προπονητικές προσαρμογές Η συστηματική προπόνηση επάγει το αντιοξειδωτικό σύστημα Η υπερβολική προπόνηση σε συνδυασμό με την πλημμελή αποκατάσταση μεταβάλουν δείκτες του οξειδωτικού στρες

Συμπεράσματα Φαίνεται πως δείκτες που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες και το αντιοξειδωτικό σύστημα είναι ευαίσθητοι:  Για να μπορέσουν να αποκαλύψουν φαινόμενα συνδρόμου υπερπροπόνησης  Για να καθορίσουν την ανάγκη για ορθολογική αποκατάσταση Συχνή και προγραμματισμένη αξιολόγηση καθ’ όλη τη διάρκεια της προπονητικής χρονιάς