9 ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οι γεωργικές επιχειρήσεις, ένα από τα μέσα παραγωγής που χρησιμοποιούν είναι και το κεφάλαιο. Βασικός σκοπός της χρηματοδότησης των αγροτών είναι η εξασφάλιση των χρηματικών κεφαλαίων που είναι αναγκαία για την άσκηση της παραγωγικής δραστηριότητας της επιχείρησής τους. Το χρηματικό κεφάλαιο χρειάζεται: - Για την πραγματοποίηση επενδύσεων που έχουν ως στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας του εδάφους, όπως είναι οι έγγειες βελτιώσεις (γεωτρήσεις, αποστραγγιστικά δίκτυα, μεταπλάσεις εδάφους κ.λ.π.). - Για την δημιουργία γεωργικών κατασκευών όπως είναι οι στάβλοι, οι αποθήκες, τα θερμοκήπια κ.λ.π. - Για την αγορά γεωργικής γης. - Για την αγορά γεωργικών μηχανημάτων και ζώων παραγωγής. - Για την εγκατάσταση πολυετών καλλιεργειών, όπως είναι οι οπωρώνες, οι αμπελώνες, πολυετή ανθοκομικά και λαχανοκομικά είδη κ.λ.π. - Για την κάλυψη των ετήσιων δαπανών λειτουργίας της επιχείρησής τους όπως είναι η αγορά σπόρων, φυτοφαρμάκων, ζωοτροφών, καυσίμων κ.λ.π. καθώς επίσης και οι δαπάνες για ενοίκια ξένων χωραφιών, για αμοιβές ξένης ανθρώπινης και μηχανικής εργασίας, για διάφορες εισφορές κ.λ.π.

Από τις παραπάνω ανάγκες που καλύπτει το χρηματικό κεφάλαιο προκύπτει ότι αποτελεί το κυριότερο συντελεστή παραγωγής των σημερινών γεωργικών επιχειρήσεων, διότι δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσουν και να αξιοποιήσουν στην παραγωγική διαδικασία όλες τις σύγχρονες μορφές της γεωργικής τεχνολογίας με αποτέλεσμα να γίνονται πιο παραγωγικές και πιο ανταγωνιστικές. Πηγές Χρηματοδότησης Αυτοχρηματοδότηση: Σημαίνει κάλυψη των αναγκών από ίδια κεφάλαια του αγρότη που προέρχονται από το πλεόνασμα ενός μέρους του γεωργικού οικογενειακού εισοδήματος. Δανειοδότηση: Σημαίνει εξασφάλιση των κεφαλαίων που χρειάζεται μία γεωργική επιχείρηση από τρίτους (Αγροτική Τράπεζα, Αγροτικές Συνεταιριστικές Οργανώσεις, ιδιώτες) από όπου οι αγρότες προμηθεύονται με πίστωση ορισμένα μέσα παραγωγής.

Είδη Δανείων Εάν ληφθεί ως κριτήριο η εγγύηση (ασφάλεια) που παρέχει αυτός που παίρνει το δάνειο έχουμε την προσωπική και εμπράγματη πίστη. Η Προσωπική Πίστη, βασίζεται στη παρεχόμενη εγγύηση (ασφάλεια) από την προσωπικότητα, την εντιμότητα και την ικανότητα του δανειζόμενου ατόμου (ατομική πίστη) ή μιας ομάδας δανειζόμενων ατόμων (αλληλέγγυα ή συνεταιριστική πίστη), ενώ η Εμπράγματη Πίστη βασίζεται στα περιουσιακά στοιχεία του δανειζόμενου (προϊόντα, ζώα, μηχανήματα, χωράφια κ.λ.π.). Όταν τα περιουσιακά στοιχεία που παρέχονται ως εγγύηση είναι κινητά (προϊόντα, ζώα, μηχανήματα κ.λ.π.) τότε έχουμε τη λεγόμενη πίστη «με ενέχυρο», ενώ όταν είναι ακίνητα (χωράφια, κτίρια κ.λ.π.) τότε έχουμε την πίστη «με υποθήκη». Εάν ως κριτήριο διάκρισης των δανείων λάβουμε τη χρονική διάρκεια εξόφλησης του δανείου, τότε έχουμε: Βραχυπρόθεσμα δάνεια: Είναι τα δάνεια που έχουν διάρκεια εξόφλησης έως 12 μήνες (αγορά σπόρων, λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, ζωοτροφών, καυσίμων κ.λ.π. ή για την πληρωμή ημερομισθίων και για τη χορήγησή τους μέχρι ενός ορισμένου ποσού, αρκεί η προσωπική ή συνεταιριστική εγγύηση.

Μεσο-μακροπρόθεσμα δάνεια: Ανάλογα με το είδος της επένδυσης που πρόκειται να κάνει ο αγρότης έχουν διάρκεια από 2 έως 15 χρόνια. Τα δάνεια αυτά χορηγούνται για γεωργικές κατασκευές, έγγειες βελτιώσεις, αγορά μηχανημάτων και ζώων, εγκατάσταση πολυετών καλλιεργειών κ.λ.π. και για τη χορήγησή τους απαιτείται εμπράγματη εγγύηση. Καλλιεργητικά δάνεια: Καλύπτουν ετήσιες καλλιεργητικές δαπάνες της γεωργικής επιχείρησης (αγορά σπόρων, λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, καυσίμων κ.λ.π.). Κτηνοτροφικά δάνεια: Χορηγούνται για την αγορά ζωοτροφών. Επισκευαστικά: Χορηγούνται για την επισκευή γεωργικών μηχανημάτων (γεωργικοί ελκυστήρες, βαμβακοσυλλεκτικές μηχανές, θεριζοαλωνιστικές κ.λ.π.) Αλιευτικά: Για επισκευές αλιευτικών σκαφών. Χρηματοδοτική Μίσθωση (Leasing) Είναι η σύμβαση μεταξύ του κατόχου ενός πάγιου παραγωγικού αγαθού και του χρήστη του αγαθού, σύμφωνα με την οποία το αγαθό ενοικιάζεται με αντάλλαγμα την καταβολή περιοδικών ενοικίων για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Στη μακροχρόνια μίσθωση το σύνολο των μισθωμάτων θα πρέπει να καλύψει την αξία του αγαθού και να δημιουργήσει ένα λογικό κέρδος.

Με το Leasing ο επιχειρηματίας αντί να αγοράσει τα αναγκαία παραγωγικά μέσα και τον εξοπλισμό, μπορεί να τα ενοικιάσει. Σκοπός του Leasing είναι ο εφοδιασμός με εξοπλισμό παραγωγικών μονάδων χωρίς να δεσμεύσουν τα δικά τους κεφάλαια. Κατηγορίες Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Διαχειριστική μίσθωση: Είναι η απλή μορφή μίσθωσης, όπου ο μισθωτής (ενοικιαστής), μισθώνει από τον εκμισθωτή (ιδιοκτήτη) τον εξοπλισμό και του πληρώνει ενοίκιο. Τα χαρακτηριστικά είναι τα εξής: - Ο εκμισθωτής προβαίνει σε εκμίσθωση του μηχανολογικού εξοπλισμού ορισμένης χρονικής διάρκειας (π.χ. 12 μήνες). - Η μίσθωση μπορεί να διακοπεί με μια απλή προειδοποίηση του μισθωτή πριν από τη λήξη της ημερομηνίας της συμφωνημένης χρονικής περιόδου. - Ο εκμισθωτής παρέχει υπηρεσίες συντήρησης και ασφάλισης του πάγιου στοιχείου. - Το ύψος των μισθωμάτων που πρέπει να πληρώσει ο μισθωτής δεν είναι απαραίτητο να καλύπτει όλο το κόστος του μισθίου.

Χρηματοδοτική μίσθωση: Συνδυάζει τον τραπεζικό δανεισμό και τη μίσθωση κεφαλαιοχικού εξοπλισμού. Τα χαρακτηριστικά είναι τα εξής: - Ο εκμισθωτής στη χρηματοδοτική μίσθωση αποβλέπει να αποσβέσει όλο το κόστος του μηχανολογικού εξοπλισμού με μια μακρόχρονη συμφωνία από ένα μόνο μισθωτή. - Η μίσθωση δε διακόπτεται από τον μισθωτή πριν από τη λήξη της ημερομηνίας που έχει συμφωνηθεί στη σύμβαση. - Ο εκμισθωτής μπορεί να παρέχει υπηρεσίες, συντήρησης και ασφάλισης για τα πάγια στοιχεία του εξοπλισμού. - Το συνολικό κόστος των μισθωμάτων υπερβαίνει την αξία του μισθίου. Στην εφαρμογή του Leasing συμμετέχουν τουλάχιστον δύο μέρη, ο μισθωτής και ο εκμισθωτής. Αλλά στις περισσότερες φορές εμπλέκονται τρία μέρη: ο εκμισθωτής, ο μισθωτής και ο κατασκευαστής-προμηθευτής. Ο εκμισθωτής είναι αυτός που δημιουργεί, οργανώνει, διαχειρίζεται και προωθεί τις δραστηριότητες της χρηματοδοτικής μίσθωσης.

Ο εκμισθωτής επενδύει τα δικά του κεφάλαια ή δανειακά κεφάλαια, ωφελείται από τις προμήθειες και από τα πλεονεκτήματα του θεσμού 9αποσβέσεις, φορολογικές απαλλαγές, υπολειμματική αξία, επιδοτήσεις επιτοκίων, επιχορηγήσεις κεφαλαίων κ.ά). Ο μισθωτής – χρήστης, είναι αυτός που εκμεταλλεύεται οικονομικά τον μηχανολογικό εξοπλισμό και αυξάνει ή βελτιώνει την παραγωγή του μέσω του εξοπλισμού. Υποχρεώνει όμως να πληρώνει τα μισθώματα, χωρίς να έχει την κυριότητα του μισθίου και δικαιούται να επιλέγει τον εξοπλισμό τον οποίο παραγγέλνει με δικές του προδιαγραφές. Ο κατασκευαστής – προμηθευτής, κατασκευάζει τον εξοπλισμό και τον πουλάει στον εκμισθωτή. Μέσω της χρηματοδοτικής μίσθωσης, ο κατασκευαστής – προμηθευτής επιτυγχάνει κυρίως την προώθηση των προϊόντων και της τεχνολογίας του καθώς επίσης μαζικές πωλήσεις.

Υπολογισμός Απλού Τόκου Δανείων I = C X i όπου: Ι = τόκος, C = Κεφάλαιο (ποσό δανείου), i = επιτόκιο δανειοδότησης Έτσι, αν ο αγρότης δανεισθεί Ευρώ τις οποίες θα εξοφλήσει σε ένα έτος, και το επιτόκιο είναι 7%, τότε ο απλός τόκος που θα πληρώσει είναι: Ι = Χ 7% = 210 Ευρώ Για τον υπολογισμό του απλού τόκου που αντιστοιχεί σε χρονικό διάστημα μικρότερο του έτους, ο τύπος γίνεται: I = C X I X m/12 Όπου m = η διάρκεια της εξόφλησης του δανείου σε μήνες. Έτσι, αν ο αγρότης δανεισθεί Ευρώ τις οποίες θα εξοφλήσει σε 8 μήνες, και το επιτόκιο είναι 7%, τότε ο τόκος που θα πληρώσει είναι: Ι = Χ 7% Χ 8/12 = 373 Ευρώ

Υπολογισμός Τοκοχρεολυτικών Δόσεων και Σύνθετου Τόκου Για τον υπολογισμό των ετήσιων σταθερών τοκοχρεολυτικών δόσεων (το ποσό της ετήσιας σταθερής δόσης που πληρώνει ο αγρότης προκειμένου να εξοφλήσει ένα μεσο-μακροπρόθεσμο δάνειο. Κάθε τοκοχρεολυτική δόση περιλαμβάνει τόκο και κεφάλαιο αλλά όχι στην ίδια αναλογία από χρονιά σε χρονιά) με τις οποίες εξοφλούνται τα μεσο-μακροπρόθεσμα δάνεια χρησιμοποιείται ο τύπος: P = C X I (1+i) n / (1+i) n – 1 P = το ποσό της ετήσιας σταθερής τοκοχρεολυτικής δόσης i = το επιτόκιο δανειοδότησης C = το ποσό του δανείου n = τα έτη εξόφλησης του δανείου Έτσι, όταν ο αγρότης δανείζεται Ευρώ που θα εξοφλήσει σε 5 χρόνια, με επιτόκιο δανειοδότησης 7%, τότε το ποσό της ετήσιας τοκοχρεολυτικής θα είναι: P = X 0,07 (1 + 0,07) 5 / (1 + 0,07) 5 - 1= X 0,245 = Ευρώ

Ο σύνθετος τόκος που θα πληρώσει ο αγρότης στη διάρκεια των πέντε ετών εξόφλησης του δανείου θα είναι η διαφορά μεταξύ του ποσού των πέντε δόσεων και του ποσού του δανείου. Δηλαδή: Σύνθετος τόκος = ( 5 Χ ) – = – = Ευρώ Η τοκοχρεολυτική δόση κάθε έτους περιλαμβάνει το τόκο του ανεξόφλητου κεφαλαίου (κατά τη διάρκεια του έτους) και ένα μέρος του δανεισθέντος κεφαλαίου (το χρεολύσιο), που στην κάθε δόση είναι διαφορετικό. Ο υπολογισμός του ποσού του κεφαλαίου που εξοφλείται από την κάθε τοκοχρεολυτική δόση, δηλαδή το χρεολύσιο, δίνεται από τη σχέση: X t = P X 1/ (1+ i) n-t+1 X t = Το χρεολύσιο, δηλαδή το ποσό του κεφαλαίου που εξοφλείται κατά το έτος t P = Η τοκοχρεολυτική δόση i = Το επιτόκιο δανεισμού n = Η χρονική διάρκεια του δανείου

Ο υπολογισμός του ποσού του κεφαλαίου που έχει εξοφληθεί μετά την πληρωμή της τοκοχρεολυτικής δόσης t, δίνεται από τη σχέση: Ε t = P X (1 + i) t – 1 / I (1 + i) n Το υπόλοιπο ανεξόφλητο κεφάλαιο μετά την πληρωμή της δόσης του έτους t του δανείου υπολογίζεται με τη σχέση: Υ t = P X 1 – (1+i) t-n / I Έτσι το χρεολύσιο της τρίτης περιόδου για το παραπάνω παράδειγμα είναι με βάση τον τύπο: Χ 3 = Χ 1 / (1 + 0,07) = Ευρώ Το ποσό του κεφαλαίου που έχει εξοφληθεί μετά την πληρωμή της τρίτης δόσης, βρίσκεται με εφαρμογή της παραπάνω σχέσης και έχουμε: Ε 3 = Χ (1 + 0,07) 3 – 1 / 0,07 (1 + 0,07) 5 = Ευρώ

Το ανεξόφλητο κεφάλαιο μετά τη πληρωμή του δεύτερου έτους, βρίσκεται με τη σχέση: Υ 2 = Χ 1 – (1+0.07) 2-5 / 0,07 = Ευρώ