Σύνθεση Δημοσίου Δικαίου Κλιμάκιο κ. Γλ. Σιούτη – κ. Γ. Γεραπετρίτης Αικ. Ηλιάδου

Πράξεις της Διοίκησης – Διοικητικές πράξεις Νομικές πράξεις- δήλωση βουλήσεως με επίδραση στις έννομες σχέσεις /μεταβολή Κανόνες ιδιωτικού δικαίου - Όχι διοικητικές πράξεις Κανόνες δημοσίου δικαίου Μονομερής δράση: Διοικητικές πράξεις Σύμπτωση βουλήσεως: Συμβάσεις Μονομερής δράση Διοίκησης: Όχι γνωμοδοτήσεις, ερμηνευτικές εγκύκλιοι Εκτελεστότητα: περιλαμβάνουν κανόνα δικαίου ΠΝΠ – ά. 44 παρ. 1 Σ Κυβερνητικές πράξεις (διεθνείς σχέσεις, εκτελεστική/νομοθετική λειτουργία, χάρις, επιστράτευση)- θέματα ευθύνης

Ορισμός διοικητικής πράξης Μονομερής πράξη της Διοίκησης με την οποία με μόνη τη δήλωση ορισμένου διοικητικού οργάνου θεσπίζεται νομική ρύθμιση δηλαδή κανόνας δικαίου στο πλαίσιο εννόμων σχέσεων που διέπονται από το διοικητικό δίκαιο για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος. ΜΟΝΟΜΕΡΗΣ ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΑΝΟΝΑ ΜΕ ΑΣΚΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ – άμεση νομική ισχύς - εκτελεστότητα «εκτελεστή διοικητική πράξη» ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΟΥ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΕΝΝΟΜΗΣ ΤΑΞΗΣ ΕΠΙΔΙΩΞΗ ΣΚΟΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Προέλευση από Διοικητικό όργανο Οργανικό κριτήριο: η Δημόσια Διοίκηση αποτελείται από σύνολο οργάνων που αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση σκοπών δημοσίου συμφέροντος και ασκούν δημόσια εξουσία Αντιδιαστολή προς λειτουργικό κριτήριο Διφυή νομικά πρόσωπα Τράπεζα της Ελλάδος – διαχείριση εξωτερικού συναλλάγματος Αγροτική Τράπεζα – εποπτεία γεωργικών συνεταιρισμών ΔΕΗ – ασφάλιση προσωπικού ΚΕΔ – αποφάσεις για δημόσια σύμβαση για επιδίωξη δημόσιου σκοπού (ΣτΕ 4269/2011)

ΠΝΠ Άρθρο 44 παρ. 1 Σ ΠτΔ μετά από πρόταση ΥπΣυμβουλίου Έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης – υποβολή στη Βουλή για κύρωση (40 ημέρες) – 3μηνη προθεσμία Άσκηση πρωτογενούς νομοθετικής εξουσίας Μόνον παρεμπίπτων έλεγχος συνταγματικότητας Όχι έλεγχος τυπικών προϋποθέσεων έκδοσης απόφασης Ευθύς έλεγχος αποκλείεται από τη δημοσίευση μέχρι την εκπνοή των συνταγματικών προθεσμιών για κύρωση, αφού δεν αποβάλλουν την ισχύ τους παρά μόνον καταργούνται αναδρομικά με τυπικό νόμο

Δημόσιος σκοπός και δημόσια εξουσία Απαιτείται να συντρέχουν και τα δύο κριτήρια Όχι πράξεις της Διοίκησης στο πλαίσιο επιχειρηματικής δραστηριότητας – συναλλακτική δράση Πχ κρατικό ΝΠΙΔ προκήρυξη σύμβασης για τη διαχείριση των ακτών του ΕΟΤ (αιγιαλός – κοινόχρηστο πράγμα): Ενώ από τμήμα ΣτΕ κρίθηκε ότι δεν πρόκειται για διοικητική πράξη, αφού ενεργεί ως συναλλακτική διοίκηση, απόφαση της Ολομέλειας έκρινε ότι πρόκειται για διοικητική πράξη αφού αφορά σε διαχείριση πράγματος που προορίζεται στην εξυπηρέτηση σκοπών δημοσίου συμφέροντος

Κανονιστικές & Ατομικές διοικητικές πράξεις (Βασική διάκριση) Κριτήριο διάκρισης: Ποιοτικό & όχι αριθμητικό – απρόσωπος κανόνας που εφαρμόζεται σε κατηγορία περιπτώσεων Θεμέλιο Νομοθετική εξουσιοδότηση από τυπικό νόμο (ά. 43 παρ. 2 Σ) Η κανονιστική πράξη μπορεί να συνιστά νόμιμο έρεισμα για εξειδίκευση της ατομικής Περιπτώσεις Δυνατότητα εφαρμογής σε αόριστο αριθμό Εξαντλείται με την εφαρμογή σε μία περίπτωση Ισχύς και Εφαρμογή Άμεση ισχύς, αλλά συχνά όχι άμεσες συνέπειες για διοικούμενους, μπορεί να διαμεσολαβούνται από ατομικές για εξειδίκευση συνεπειών – δεν δημιουργούν συνήθως κεκτημένα δικαιώματα Άμεση ισχύς Λήξη Καταργούνται ελεύθερα για μέλλον Ανακαλούνται για μέλλον ή αναδρομικά

Κανονιστικές & Ατομικές διοικητικές πράξεις (Δικαστικός Έλεγχος) Τεκμήριο νομιμότητας Παρεμπίπτων έλεγχος στο διηνεκές Μόνον ευθύς έλεγχος εντός προθεσμίας – απολαμβάνουν πλήρως τεκμήριο νομιμότητας Αρμοδιότητα ελέγχου ευθέως Μόνο ΣτΕ Και λοιπά ΤΔΔ Προθεσμία Από δημοσίευση Από κοινοποίηση ή πλήρη γνώση Δημοσιευτέες: από κοινοποίηση ή γνώση για αποδέκτες από δημοσίευση για τρίτους Γενικές ατομικές από δημοσίευση, εκτός εάν είναι εντοπισμένη Κριτήριο ελέγχου Όρια εξουσιοδότησης όπως περιγράφονται στον τυπικό νόμο Καλή χρήση διακριτικής ευχέρειας

Κανονιστικές & Ατομικές διοικητικές πράξεις (Τύπος & περιεχόμενο) Τύπος συστατικός Δημοσίευση Υπογραφή και χρονολόγηση (εκτός εάν δημοσιευτέες) Δημοσίευση και για τις γενικές ατομικές (μαζί με διαγράμματα) Περιεχόμενο Μόνο κατ’ εξαίρεση απαιτείται αιτιολογία Αιτιολογία σαφής, ειδική και επαρκής (ά. 17 ΚΔΔ) Διαδικασία Δεν νοείται προηγούμενη ακρόαση (δημόσιες διαβουλεύσεις) Προηγούμενη ακρόαση για δυσμενείς ατομικές διοικητικές πράξεις - βλ. ΣτΕ 4447/2012 λυσιτελής επίκληση = και έκθεση πραγματικών περιστατικών που θα προέβαλε εάν είχε κληθεί Δαπάνη από κανονιστικές πράξεις – αναγραφή αντίστοιχης πίστωσης στον προϋπολογισμό Μη τήρηση αναγραφής = πράξη ανίσχυρη και ακυρωτέα (ΣτΕ 2796/2009) Δεν συντρέχει ακυρότητα όταν αναφέρεται η διάταξη του νόμου και προκύπτει προδήλως ότι δεν επάγεται δαπάνη Δεν εφαρμόζεται για γενικές ατομικές (ΣτΕ 1770/2011)

Κατηγορίες ατομικών διοικητικών πράξεων Αναφέρονται σε μία εξατομικευμένη περίπτωση Πραγματοπαγής ατομική διοικητική (πχ χαρακτηρισμός ακινήτου ως αυθαιρέτου ή ως διατηρητέου) Σωρευτική ατομική διοικητική πράξη (διορισμός περισσότερων, συνταγολόγιο ΙΚΑ) Γενική ατομική διοικητική πράξη Στοιχείο γενικότητας, αλλά και εξατομικευμένη ρύθμιση για ορισμένη περίπτωση όπου υφίσταται ένας τοπικός δεσμός Έγκριση τροποποίηση γενικού πολεοδομικού σχεδίου περιοχής Καθορισμός ζώνης ενεργού πολεοδομίας Όχι οι όροι δόμησης Αναδάσωση, αναδασμός, όρια αιγιαλού

Ευμενείς & δυσμενείς Ευμενείς – επωφελείς ΔΠ Δημιουργούνται δικαιώματα Καταργούνται / μειώνονται υποχρεώσεις Επιβάλλονται υποχρεώσεις στη Διοίκηση υπέρ διοικουμένων Δεκτά αιτήματα διοικουμένων (θετικές/ αρνητικές) Δυσμενείς ή επαχθείς το αντίστροφο Ακρόαση, ανάκληση, αστική ευθύνη Δημοσίου και έννομο συμφέρον Σύμπτωση...

Συστατικές – διαπιστωτικές – βεβαιωτικές πράξεις Συστατικές : θεσπίζεται ατομικός κανόνας δικαίου (ιδρύονται καταργούνται τροποποιούνται δικαιώματα και υποχρεώσεις) – πχ. Άδεια, διορισμός, επιβολή διοικητικών κυρώσεων Διαπιστωτικές : υπαγωγή ορισμένης περίπτωσης στο πραγματικό ενός κανόνα δικαίου και επέρχονται αυτοδικαίως τα αποτελέσματα λόγω συγκεκριμένου γεγονότος ή πλήρωσης προϋποθέσεων - πχ διαπίστωση της συμπλήρωσης 35ετούς υπηρεσίας υπαλλήλου που είναι προϋπόθεση για συνταξιοδότηση Δεν είναι ΔΠ οι βεβαιωτικές: εμμονή διοίκησης σε υφιστάμενη πράξη (πχ μετά από απλή προσφυγή εμμονή στην απόφαση)

Ρητές – σιωπηρές Ρητές: έγγραφες ή προφορικές (κατ’ εξαίρεση) ή σήματα και κινήσεις Σιωπηρές – όταν αποδίδεται συγκεκριμένο περιεχόμενο στη σιωπή – πχ απόρριψη ενδικαφανούς προσφυγής από την παρέλευση τριμήνου (ά. 25 ΚΔΔ) Κατά κανόνα αρνητικές πράξεις, μπορεί όμως να προβλέπεται το αντίθετο (πχ αδειοδότηση ΑΠΕ) Σιωπηρή πράξη μπορεί να συνάγεται και από παρέλευση προθεσμίας από ορισμένο γεγονός – π.χ. ά. 148 παρ. 5 ν. 3528/2007 – 2μηνο από παραίτηση υπαλλήλου τεκμαίρεται αποδοχή και εκδίδεται διαπιστωτική πράξη περίληψη της οποίας δημοσιεύεται σε ΦΕΚ

Παράλειψη οφειλόμενης ενέργειας Άρθρο 45 παρ. 4 ΠΔ 18/1989, 63 ΚΔΔικον Δέσμια αρμοδιότητα – όταν διακριτική ευχέρεια: υπέρβαση άκρων ορίων – όχι στην περίπτωση της ευρείας διακριτικής ευχέρειας – όχι σε περίπτωση κανονιστικής σκοπιμότητας, εκτός εάν από την εξουσιοδότηση προκύπτει υποχρέωση έκδοσης πράξης (πχ προθεσμία) Αίτηση στο αρμόδιο όργανο (εάν σε αναρμόδιο υποχρέωση παραπομπής – άρθρο 4 παρ. 1 ΚΔΔ) εκτός εάν επιβάλλεται υποχρέωση έκδοσης πράξης αυτεπαγγέλτως - Εάν περισσότερα συναρμόδια όργανα, αρκεί να περιέλθει αίτημα σε οποιοδήποτε από αυτά (ΣτΕ 319/2012) Νομιμοποίηση αιτούντος για υποβολή αιτήματος Άπρακτη παρέλευση νόμιμης προθεσμίας για απόφαση άλλως 3μηνο – από υποβολή πλήρους αίτησης – δηλ. και δικαιολογητικά Πριν τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων, αίτηση ακύρωσης = απαράδεκτη Εάν εκδοθεί πράξη μετά την παραδεκτώς προσβληθείσα παράλειψη, συμπροσβαλλόμενη αλλά μπορεί να προσβληθεί και αυτοτελώς

Τεκμήριο νομιμότητας Παράγει όλα τα έννομα αποτελέσματα ανεξαρτήτως τυχόν σφάλματος / νομικής πλημμέλειας μέχρι την κατάργηση / ανάκληση ή λήξη της ισχύος της Δεν ισχύει για τις ανυπόστατες πράξεις Παράγονται αποτελέσματα ακόμη και εάν εκκρεμεί δικαστική αμφισβήτηση Άμεση ισχύς και υποχρέωση εφαρμογής / συμμόρφωσης Κατά κανόνα αποκλείεται παρεμπίπτων έλεγχος νομιμότητας ατομικών διοικητικών πράξεων (εκτός από ΣΔΕ)για ατομικές και γενικές ατομικές μετά την παρέλευση της προθεσμίας προσβολής τους Δυνατότητα εξέτασης στο πλαίσιο αγωγής αποζημίωσης από ΤΔΔ, από πολιτικά δικαστήρια και από ποινικά Δυνατότητα επανεξέτασης για ανάκληση Δεν ελέγχονται οι ατομικές πράξεις από άλλα όργανα της Δ, εφόσον έχουν εξωτερικά γνωρίσματα διοικητικής πράξης Οι Οργανισμοί Κοινωνικής Ασφάλισης μπορούν να ελέγχουν τις πράξεις άλλου οργανισμού Κοινωνικής Ασφάλισης όταν αποτελούν νόμιμη προϋπόθεση για την αναγνώριση ασφαλιστικών παροχών Τι σημαίνει ότι δεν είναι πλήρες το τεκμήριο νομιμότητας για τις κανονιστικές πράξεις;

Εκτελεστότητα Άμεση υποχρέωση εφαρμογής - τήρησης - συμμόρφωσης με το περιεχόμενο της πράξης, χωρίς να απαιτείται πχ έκδοση δικαστικής απόφασης Εκτός εάν το περιεχόμενο είναι δυνητικό Αφορά τόσο τη Διοίκηση όσο και τους διοικούμενους Απειλούνται κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης Διοικητικός καταναγκασμός – σε περίπτωση άρνησης παράλειψης του διοικούμενου να συμμορφωθεί, η Διοίκηση μπορεί με υλικές ενέργειες να εξαναγκάσει τη συμμόρφωση Να προβλέπεται στο νόμο Να υπάρχει ανάγκη άμεσης συμμόρφωσης Αναστολή

Ερωτήσεις (Ι) Η Μ στέλνει μια επιστολή στο Ταμείο Ασφάλισης Ιδιωτικών Υπαλλήλων και ζητά πληροφορίες για το αν μπορεί να πάρει σύνταξη. Το Ταμείο απαντά αναφέροντας τις διατάξεις. Η απάντησή αυτή είναι διοικητική πράξη; Το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ) αρνείται την καταβολή επιδόματος αναπηρίας στον Α, επειδή τα δικαιολογητικά που προσκόμισε δεν ήταν αυτά που απαιτούνται από τον νόμο. Η άρνηση του ΙΚΑ είναι διοικητική πράξη; Πως κατατάσσεται; Μπορεί στο προηγούμενο παράδειγμα το ΙΚΑ να αμφισβητήσει τη νομιμότητα της πράξης συνταξιοδότησης που προσκόμισε ο Α, επειδή κατά την άποψή του Ιδρύματος είχε εκδοθεί παρανόμως; Στο ίδιο παράδειγμα, ο Α αμφισβητεί ότι η απάντηση του ΙΚΑ είναι σωστή γιατί πιστεύει ότι βασίζεται σε παράνομη κανονιστική διοικητική πράξη. Μπορεί να επιδιώξει δικαστική προστασία με αυτό το επιχείρημα; Ο Δημόσιος Οργανισμός Χ δημοσιεύει διακήρυξη διαγωνισμού για την προμήθεια λογισμικού οργάνωσης των υπηρεσιών του. Τι είναι η διακήρυξη αυτή; Στον προηγούμενο διαγωνισμό η προμήθεια κατακυρώνεται υπέρ της εταιρείας Α, με την οποία ο Δήμος συνομολογεί τη σχετική σύμβαση. Διακρίνεται κάποια διοικητική πράξη και ποια; Πριν την πράξη κατακύρωσης, προηγήθηκε εισήγηση της Επιτροπής Διαγωνισμού που είχε συστήσει ο Οργανισμός. Ο Β μπορεί να προσβάλλει την εισήγηση αυτή επειδή τον απέκλεισαν από τον διαγωνισμό; Ο Α υπέβαλε αίτηση για την χορήγηση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για μία βιομηχανική μονάδα που θέλει να εγκαταστήσει στον Δήμο Ζ. Πριν την έκδοση της απόφασης γνωμοδοτεί η Αρχαιολογική Υπηρεσία αρνητικά. Η γνωμοδότηση αυτή είναι διοικητική πράξη; Το ΝΠΙΔ ΕΤΑ προκηρύσσει τη μακροχρόνια παραχώρηση σε ιδιώτη ακτής του ΕΟΤ. Είναι η προκήρυξη αυτή διοικητική πράξη;

Ερωτήσεις (ΙΙ) Ο Υπουργός Περιβάλλοντος δηλώνει σε εκπομπή της Τηλεόρασης ότι δεν δοθούν νέες άδειες για την κατασκευή μονάδων ηλεκτροπαραγωγής. Η δήλωση αυτή συνιστά διοικητική πράξη; Ο ΠτΔ αρνείται να χορηγήσει χάρη στον Α. Είναι διοικητική πράξη η άρνηση αυτή; Ο σύλλογος εργαζομένων του ΝΠΙΔ που καταργήθηκε με ΠΝΠ προσφεύγει στο ΣτΕ κατά της πράξης αυτής και ζητά την ακύρωσή της γιατί δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις έκδοσης του άρθρου 44 παρ. 1 Σ. Είναι παραδεκτός ο λόγος ακυρώσεως που προβάλλει; Ο Α είχε λάβει άδεια για τη λειτουργία εργοστασίου στην περιφέρεια του Δήμου Δ. Με απόφαση της Διοίκησης ανακλήθηκε η άδεια αυτή επειδή ο Α προέβη σε παράβαση των όρων της. Ο Α προσβάλλει δικαστικώς την απόφαση ανάκλησης της άδειας. Στη δίκη παρεμβαίνει ο Δήμος Δ και ισχυρίζεται ότι η χορήγηση της άδειας στον Α ήταν παράνομη. Είναι νόμιμος ο ισχυρισμός του Δήμου; Ο Α ζητά την ανάκληση της άδειας λειτουργίας του εργοστασίου Χ επειδή κατά την άποψή του είναι παράνομη. Η Διοίκηση δεν απαντά στο αίτημα του Α και αυτός προσφεύγει στο Δικαστήριο κατά της παράλειψης αυτής. Προσβάλλεται παραδεκτώς η μη απάντηση της Διοίκησης; Η εταιρεία Χ προσβάλλει απόφαση της Διοίκησης με την οποία καθορίζονται οι προϋποθέσεις αδειοδότησης επιχειρηματικής δραστηριότητας επειδή δεν κλήθηκε σε προηγούμενη ακρόαση. Είναι νόμιμος ο ισχυρισμός; Η απόφαση με την οποία επιβάλλεται πρόστιμο στον Α δεν φέρει χρονολογία. Ο Α αμφισβητεί τη νομιμότητά της. Ο Α διορίσθηκε σε θέση δημοσίου υπαλλήλου και η σχετική απόφαση δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ την Μέχρι πότε μπορεί να προσβάλλει την απόφαση αυτή ο Γ που δεν διορίσθηκε στην ίδια θέση; Στον Γ επιβλήθηκε πρόστιμο για παράβαση όρων της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων που του είχε χορηγηθεί. Ο Γ παραπονείται ότι δεν κλήθηκε σε προηγούμενη ακρόαση. Ο Α συμπλήρωσε 35ετή δημόσια υπηρεσία και εξακολουθεί να λαμβάνει μισθό και να εργάζεται επειδή δεν δημοσιεύθηκε σχετική πράξη στο ΦΕΚ. Είναι νόμιμη η συμπεριφορά του Α;