Οι Έλληνες κάτω από την οθωμανική και λατινική κυριαρχία. Οι αγώνες των Σουλιωτών

Οι Σουλιώτες είναι οι κάτοικοι της περιοχής του Σουλίου, (στην πραγματικότητα μιας ομοσπονδίας χωριών, καλούμενα και Σουλιωτοχώρια), που βρίσκεται στη νότια Ήπειρο. Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», στο κεφάλαιο «Σούλι και Σουλιώται» (Τ. 6ος, σελ. 558), αναφέρει τα εξής: «... Οι αρχαιότεροι έξ αυτών έκτισαν τέσσερα χωρία το Σούλι, την Κιάφαν, το Αβαρίκον και την Σαμωνίβαν, άτινα ονομάζοντο τετραχώριον […] Αλλά, καθ’ όσον επολλαπλασιάζοντο οι έποικοι, εκτίσθησαν και άλλα επτά χωρία* το Τσικούρι, το Περιχάτι, η Βίλια, το Αλσοχώρι, οι Κοντάτες, η Γκιονάλα και το Τσεφλίκι (Παλιοχώρι). […] Ήσαν διηρημένοι εις γενεάς ή φάρας, έξ ών είς μέν το Σούλι υπήρχαν 19, εις δε την Κιάφαν 4, εις δε το Αβαρίκον και την Σαμωνίβαν και το Αλσοχώρι και την Γκιονάλαν ανά 3, εις δε το Τσικούρι 5, εις δε το Περιχάτι, την Βίλιαν και το Τσεφλίκι ανά 2 και εις τους Κοντάτας 1. Έν όλοις λοιπόν αί φάραι ήσαν ».

Σουλιώτης - Σουλιώτισσα χαρακτηρίζεται ο/η κάτοικος του Σουλίου. Η λέξη Σούλι προέρχεται από την αλβανική λέξη shul, που μεταξύ άλλων σημαίνει πάσσαλος, δοκάρι, κορυφή, λόφος. Έχουν βέβαια αναφερθεί κατά καιρούς κι άλλες απόψεις: ο Χριστόφορος Περραιβός πιστεύει ότι οφείλεται σε κάποιον Τουρκαλβανό Σούλη ή Σούλιον, που είχε φονευθεί σ' αυτή την τοποθεσία. Ο ιστορικός Κωνσταντίνος Πανταζής ότι στην περιοχή της Ηπείρου κατοικούσε μια από τις πρώτες αρχαίες ελληνικές φυλές οι Σελλοί, (Ιλιάδα Η 234), περίπου το 800 π.Χ. Από τους Σελλούς εικάζεται ότι πήρανε το όνομα οι Έλληνες. Ο ποιητής Ανδρέας Κάλβος στην ωδή του "Eις Σούλι" συνδέει το Σούλι με τη χώρα των Σελλών. Άλλοι σχετίζουν το Σούλι με τους Συλίονες που αναφέρει ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ενώ άλλοι με την πόλη "Σόλιον", που αναφέρει ο Θουκυδίδης, (Β 30). Ο Π. Φουρίκης θεωρεί την ονομασία αλβανική εκ του "σούλα" που σημαίνει άκρη σκοπιάς, βίγλα, όνομα που έδωσαν στη περιοχή αυτή οι πρώτοι αλβανόφωνοι οικιστές της. Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης ετυμολογεί το Σούλι από το αλβανικό suli, που σημαίνει αιχμηρή κορυφή (βουνού). Ετυμολογία της λέξης «Σούλι»

Σουλιώτες J.Cartwright, Σουλιώτης, έγχρωμη χαλκογραφία. Βοσκοί Μιλούσαν αλβανικά (αρβανίτικα) κι ελληνικά

Ο Μάρκος Μπότσαρης παρά την περιορισμένη του μόρφωση, έγραψε ένα λεξικό το οποίο ονόμασε: «Λεξικό της Ρωμαϊκής και Αρβανιτικής Απλής». Αυτό έγινε γιατί, οι Σουλιώτες, όπως και οι άλλοι Έλληνες της Ηπείρου, ενώ είχαν για επίσημη γλώσσα την Ελληνική (Ρωμαϊκήν όπως την ονόμαζαν, από το Ρωμιός = Έλληνας), καθομιλουμένη είχαν, λόγω της Ιστορικής συγκυρίας, την λατινογενή «Αρβανίτικη». Το λεξικό γράφτηκε μετά από πρωτοβουλία του Γάλλου πρέσβη Πουκεβίλ, είναι κατατεθειμένο στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Παρισίων, στο τμήμα Ελληνικών χειρογράφων, από τον ίδιο τον Πουκεβίλ το 1819 και αποτελεί τμήμα κώδικα 244 σελίδων.

Το χειρόγραφο λεξικό του Μάρκου Μπότσαρη

Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη, Λουδοβίκος Λιπαρίνι : Ιταλός καλλιτέχνης( )

Ο Κων/νος Κούμας, μεγάλος δάσκαλος του Γένους, αναφέρει τα εξής: «... Οι Ρωμαίοι, υπέταξαν τους λαούς και ανέμειξαν τις γλώσσες τους, με αποτέλεσμα την κατασκευή αυτής της διαλέκτου, που σώζεται σε πολλά μέρη της Ελλάδος...». Ποια κατά τη γνώμη του Κ. Κούμα, είναι η αιτία της δημιουργίας της αλβανικής διαλέκτου;

Ο Κοσμάς ο Αιτωλός ( ), για να περιορίσει και να εξαφανίσει από τους Έλληνες τη χρήση του«Αρβανίτικου» γλωσσικού ιδιώματος είχε φθάσει σε σημείο να δηλώσει: «... Όποιος χριστιανός, άνδρας ή γυναίκα, υπόσχεται μέσα είς το σπίτι του να μη κουβεντιάζει Βλάχικα και Αρβανίτικα, άς σηκωθεί επάνω να μου είπη και να πάρω όλα τα αμαρτήματα του είς τον λαιμόν μου από τον καιρόν όπου εγεννήθηκε, έως τώρα και να βάλω όλους τους Χριστιανούς να τον συγχωρέσουν...». Θεωρεί Έλληνες, ο Κοσμάς ο Αιτωλός, όσους μιλούν αρβανίτικα; Με ποιον τρόπο προσπαθεί να τους πείσει να μην τα μιλούν;

Ελληνικές λέξειςΑρβανίτικεςΑρχαίες ελληνικές Ποντίκι ΜύΜύς ΤραβώΧελκΈλκω ΣκυλίΚυένΚύων ΚαρότοΔαυκιέΔαύκος ΦεύγωΎκννΕίκω ΛαγόςΛιέπουρΛέπωρ ΈρχομαιΒήνΒαίνω ΤρέχειΡένΡέει ΔρόμοςΟύδεΟδός ΝήμαΜιτάρΜίτος ΞίγκιΔιάμΔημός ΠικραίνομαιΧολιάσεμΧολόω ΛάσπηΒάλτΒάλτος Τι παρατηρείτε;

Σουλιώτες Βοσκοί Επιδρομές στον κάμπο Εξασφάλιση τροφής Μιλούσαν αλβανικά (αρβανίτικα) κι ελληνικά

Ικανότατοι πολεμιστές Δύσκολες συνθήκες ζωής Άριστη γνώση εδάφους Ομαδικό πνεύμα Πολύχρονη ενασχόληση με όπλα Τόλμη

Σουλιώτες πολεμιστές, χαλκογραφία, μέσα 19ου αιώνα.

Μανιάτης πολεμιστής Henri Decaisne: Βέλγος ζωγράφος ( )

Δρούσαν Ακόμη και νύχτα Επίθεση με τα σπαθιά τους

Ο θάνατος του Λάμπρου Τζαβέλλα, Βίβο ντε Ντονάτο Φρανσέσκο

Αδυναμία Τούρκων να υποτάξουν το Σούλι

Ο Μάρκος Μπότσαρης εναντίον των Τούρκων. Τοιχογραφία από τη Βουλή των Ελλήνων.

1792 Ένα σώμα με 70 Σουλιώτες, με επικεφαλής το Λάμπρο Τζαβέλα και τον γιο του Φώτο, στάλθηκε για διαπραγματεύσεις με τον Αλή πασά, αυτός τους συνέλαβε και πρότεινε στο Λάμπρο Τζαβέλα να επιστρέψει στο Σούλι και να πείσει τους συμπατριώτες του να παραδοθούν, δηλώνοντας ότι σε περίπτωση άρνησής τους θα εκτελούσε τον γιο του Φώτο Τζαβέλα και τους άλλους ομήρους του. Οι Σουλιώτες απέρριψαν την απαίτηση του Αλή πασά, με πρόταση του ίδιου του Λάμπρου Τζαβέλα, ο οποίος σε επιστολή του προς τον Αλή του έγραψε τα εξής :

«Αλή πασά. Χαίρομαι όπου γέλασα έναν δόλιο. Είμ’ εδώ και διαφεντεύω πάλι την πατρίδα μου εναντίον είς έναν κλέφτη. Ο γιός μου το ξέρω θα πεθάνει. Αλλά εγώ πριν πεθάνω απελπίστως θέλω τον εκδικήσει. Κάποιοι Τούρκοι καθώς ελόγου σου θα πούνε πως είμαι πατέρας άσπλαχνος, με το να θυσιάσω το παιδί μου για το λιτρωμό το δικό μου. Αποκρίνομαι. Αν εσύ πάρεις το βουνό μας, θα σκοτώσεις και το παιδί μου και τη φαμίλια μου την επίλοιπη και τους συμπατριώτες μου όλους. Αμή άν νικήσωμε, η γυναίκα μου είναι νέα, θα κάνω κι’ άλλα παιδιά. Κι ακόμα αν ο Φώτος μου δεν μένει ευχαριστημένος να πεθάνει για την πατρίδα του, αυτός δεν είναι άξιος να ζήσει και να γνωρίζεται για παιδί μου. Προχώρα λοιπόν, άπιστε. Είμαι ανυπόμονος να εκδικηθώ». Εγώ ο ωμοσμένος εχθρός σου Καπετάν Λάμπρο

Πώς κρίνετε την απόφαση του Λάμπρου Τζαβέλα; Τι τον κάνει να μην υπολογίζει τη ζωή του γιου του;

Αδυναμία Τούρκων να υποτάξουν το Σούλι Μικρή απόσταση από τη θάλασσα Ξένες δυνάμεις Σε περιόδους σύγκρουσης με τους Τούρκους Προμήθευαν με χρήματα, όπλα πυρομαχικά.

Αλή Πασάς

Ο Αλή πασάς Τεπελενλής ( Ιανουαρίου 1822) ήταν μουσουλμάνος Τουρκαλβα- νός στην καταγωγή πασάς των Ιωαννίνων που διαδραμάτισε για περισσότερα από 40 χρόνια σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Ηπείρου και όχι μόνο, από το 1788 όταν και διορίστηκε πασάς των Ιωαννίνων μέχρι τις αρχές της Ελληνικής Επανάστασης.

Φιρμάνι του Αλή Πασά, 1810, γραμμένο σε δημοτική γλώσσα. Όλες οι διαταγές και συμφωνίες του Αλή διατυπώνονταν στην καθουμιλουμένη Ελληνική.

Αλή Πασάς Έδιωξε από το Σούλι ορισμένους αρχηγούς. Αδυνάτισε την άμυνά του Το κατέκτησε το 1803

Ary Scheffer, Les femmes souliotes (Οι Σουλιώτισσες), Μουσείο του Λούβρου.

Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, «Ο Χορός του Ζαλόγγου».

Αλή Πασάς Έδιωξε από το Σούλι ορισμένους αρχηγούς. Αδυνάτισε την άμυνά του Το κατέκτησε το 1803 Ο Σαμουήλ ανατίναξε το Κούγκι

«Η ανατίναξη στο Κούγκι» Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Παύλου Βρέλλη.

Αλή Πασάς Έδιωξε από το Σούλι ορισμένους αρχηγούς. Αδυνάτισε την άμυνά του Ο Σαμουήλ ανατίναξε το Κούγκι Κάποιοι έσπασαν τον τον κλοιό των Τούρκων και πήγαν στην Κέρκυρα Το κατέκτησε το 1803

Σουλιώτης αποχαιρετά την οικογένειά του. Λαϊκή λιθογραφία. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Αλή Πασάς Έδιωξε από το Σούλι ορισμένους αρχηγούς. Αδυνάτισε την άμυνά του Ο Σαμουήλ ανατίναξε το Κούγκι Κάποιοι σπάνε τον τον κλοιό των Τούρκων και πάνε στην Κέρκυρα Άλλοι συνθηκολογούν με τους Τούρκους και φεύγουν με τα όπλα τους για την Πρέβεζα. Το κατέκτησε το 1803

Οι Σουλιώτες στα Επτάνησα

Σουλιώτες στην Κέρκυρα.

Οι Σουλιώτες στα Επτάνησα Υπηρέτησαν τους Ρώσους Και αργότερα τους Γάλλους 1820 Πρόταση από Σουλτάνο να τον βοηθήσουν στον πόλεμο εναντίον του Αλή Πασά Οι Σουλιώτες αποδέχτηκαν την πρόταση κι επέστρεψαν στα χωριά τους Πολέμησαν με επιτυχία το στρατό του Αλή Πασά

Απεικόνιση της δολοφονίας του Αλή Πασά στο Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα, στο νησάκι της λίμνης των Ιωαννίνων.

Agim Sulaj, Το κεφάλι του Αλή Πασά στο Σουλτάνο

1822 Μένουν αβοήθητοι Εγκαταλείπουν το Σούλι Διασκορπίζονται Στερεά Ελλάδα και Πελοπόννησο Πρωταγωνιστούν στην Επανάσταση του 1821

Δημιουργία: Ζάρκος Δημήτριος Μίσσιου Γεωργία

Πηγές: lifo.grhttp:// lifo.gr