Δρ. Ευριπίδου Πολύκαρπος C.D.A. College Limassol 2014/2015 Μυοσκελετικές παθήσεις στην εργασία

Εργονομικοί Παράγοντες Κινδύνου για την Υγεία και Μυοσκελετικές Παθήσεις Το σημαντικότερο μήνυμα για τη σύγχρονη μάστιγα που ονομάζεται « μυοσκελετικές » παθήσεις ( ΜΣΠ ) είναι ότι μπορούν να προληφθούν σε μεγάλο βαθμό με τις κατάλληλες παρεμβάσεις στονν εργασιακό χώρο. Οι ΜΣΠ είναι πολυπαραγοντικές παθήσεις που εμπλέκουν γενετικούς παράγοντες, ατομικά χαρακτηριστικά ( ηλικία, φύλο, ανθρωπομετρικά ) και συνήθειες ( κάπνισμα, αλκοόλ, φυσική δραστηριότητα ) ενώ εργασιακοί και ευρύτεροι ψυχοκοινωνικοί και κοινωνικοπολιτιστικοί παράγοντες, συντελούν στην εμφάνιση τους. Αν και υπάρχει πληθώρα παραγόντων που ενοχοποιούνται για την εμφάνιση και χρονιότητα των ΜΣΠ είναι αποδεκτό ότι οι εργονομικοί παράγοντες κινδύνου όπως η επαναληπτικότητα των κινήσεων, η έντονη και συνεχής σωματική φόρτιση, οι αφύσικες και άβολες / επίπονες στάσεις, οι δονήσεις έχουν κυρίαρχο ρόλο.

Οι ΜΣΠ αποτελούν όμως συνέπεια συνδυαστικών επιδράσεων, εργονομικών, οργανωτικών, ψυχοκοινωνικών και άλλων τόσο της εργασίας όσο και ατομικών. Για αυτο η πρόληψη αυτών των παθήσεων εντάσσεται στις συνολικές διαδικασίες που χαρακτηρίζουν την εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου στους εργασιακούς χώρους. Η καταγραφή, ο ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός των βλαπτικών παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος καθώς και η ενημέρωση και συμμετοχή των εργαζομένων μπορεί να συμβάλουν στη διαμόρφωση ευρύτερων προγραμμάτων πρόληψης, ικανών να περιορίσουν τις ΜΣΠ.

Τέτοια προγράμματα πρέπει να περιλαμβάνουν την ανάλυση της εργασίας, τον έλεγχο των κινδύνων ( εργονομική προσαρμογή εργαλείων, εξοπλισμού, οργανωτικές / διοικητικές αλλαγές, χρήση προστατευτικού εξοπλισμού ), την παρακολούθηση της υγείας των εργαζομένων για την πρώιμη καταγραφή και παρακολούθηση των ΜΣΠ, τη βέλτιστη φροντίδα του εργαζόμενου με ΜΣΠ και την παρακολούθηση της εξέλιξης της κατάστασης του. Ευρωπαϊκή έρευνα του 1996 που αφορούσε στις συνθήκες εργασίας κατέγραψε ότι το ένα τρίτο των ερωτηθέντων δήλωσε ότι η εργασία του περιλάμβανε διακίνηση φορτίων, μεγάλου βάρους, το 45% ότι η θέση εργασίας του ήταν επίπονη / κουραστική, περισσότεροι από τους μισούς εκτελούσαν επαναλαμβανόμενες κινήσεις με τα χέρια τους ή « δούλευαν με γρήγορους ρυθμούς » (54%), το ένα τρίτο δήλωσε ότι δεν έλεγχε καθόλου τους ρυθμούς και τις μεθόδους της εργασίας του, δεν είχε τη δυνατότητα γνώμης πάνω σε θέματα της δουλείας του, δεν ενημερώνονταν αλλά ούτε ερωτήθηκαν για αλλαγές στο χώρο εργασίας τους.

Ο ρυθμός εργασίας των δυο τρίτων των ερωτηθέντων εργαζομένων (67%) καθοριζόταν από τις απαιτήσεις των πελατών, των ασθενών, των επιβατών ή αυτών που χρησιμοποιούσαν τις υπηρεσίες τους. Τα προβλήματα αυτά, όπως επισημάνθηκε στην έρευνα ήταν μεγαλύτερα για τους εργαζόμενους των οποίων οι θέσεις εργασίας ήταν επισφαλείς, δηλαδή συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή προσωρινής απασχόλησης. Οι εργαζόμενοι αυτοί είνια πολύ πιθανότερο να υποχρεώνονται να εκτελούν μονότονες επαναλαμβανόμενες εργασίες και να εργάζονται σε επίπονες και κουραστικές στάσεις. Επίσης, περισσότερες γυναίκες απο ότι άντρες απασχολούνταν σε εργασίες που υπήρχε κίνδυνος για μυοσκελετικές παθήσεις.

Οι εκθέσεις αυτές επιβεβαιώνουν τη διαπίστωση ότι η εργασία στις σύγχρονες κοινωνίες συνδυάζει του παραδοσιακούς κινδύνους για ΜΣΠ με νέους, όπως οργανωτικούς και ψυχοκοινωνικούς. Οι μυοσκελετικές παθήσεις ( ΜΣΠ ) καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα διαταραχών της υγείας των εργαζομένων. Οι κυριότερες εκδηλώσεις αφορούν κακώσεις λόγω της επαναλαμβανόμενης καταπόνησης σε όλα τα τμήματα της σπονδυλικής στήλης, των αρθρώσεων των άνω και κάτω άκρων και των μαλακών μορίων ( μύες, τένοντες, θύλακοι, νεύρα ). Προκαλούν πόνο, μούδιασμα, αδυναμία, δυσκινησία ή / και δυσκαμψία, μειωμένη παραγωγικότητα, προσωρινή ή μόνιμη ανικανότητα και πολύ μεγάλα κόστη. Η εργονομία, ως η επιστήμη της προσαρμογής της εργασίας στον άνθρωπο αποτελεί μία απάντηση στην αντιμετώπιση των ΜΣΠ.

Οι σχετιζόμενες με την εργασία ΜΣΠ (WRMSDs), είναι αυτές που προκαλούνται ή επιδεινώνονται από την εργασία. Αντιπροσωπεύουν ένα ευρύ φάσμα διαταραχών ποικίλης βαρύτητας από τα ήπια περιοδικά συμπτώματα έως τη σοβαρή χρόνια διαταραχή και αναπηρία. Το αυχενικό σύνδρομο, η ασφυαλγία, οι τενοντίτιδες, το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα είναι οι πιο γνωστές ΜΣΠ. Στις αρχές του 18 ου αιώνα αναγνωρίστηκε η σχέση επαγγέλματος και μυοσκελετικών παθήσεων. Το 1713, ο B. Ramazzini παρατήρησε στους αρτοποιούς ότι παρουσίαζαν επώδυνο οίδημα στα χέρια τους από την πίεση που ασκούσαν κατά το ζύμωμα και στους εργαζόμενους που απασχολούντο σε καθιστική εργασία και σκυφτή θέση παρατήρησε την κάμψη της ΑΜΣΣ και της ΘΜΣΣ.

Τη δεκαετία του 1970 άρχισαν να μελετώνται με επιδημιολογικές μεθόδους οι σχετιζόμενοι με ΜΣΠ επαγγελματικοί κίνδυνοι. Από τότε πολλές χιλιάδες επιστημονικά άρθρα για τις ΜΣΠ και την εργονομία στους εργασιακούς χώρους έχουν δημοσιευθεί. Οι μυοσκελετικές παθήσεις ως επαγγελματική νόσος είναι γνωστές εδώ και χιλιάδες χρόνια, ωστόσο η αυξημένη συχνότητα εμφάνισης τους κατά τις τελευταίες δεκαετίες τις έχει αναδείξει σε « σύγχρονη επιδημία του χώρου εργασία » σε παγκόσμια κλίμακα. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, κάθε χρόνο πάνω από 44 εκαταμμύρια εργαζόμενοι στην Ευρωπαϊκή ένωση, αριθμός που αντιστοιχεί στο 30% του εργατικού δυναμικού, εκτιμάται ότι αντιμετωπίζουν πόνους στη μέση τους, οι οποίοι προέρχονται από την εργασία τους.

Ανάλογο ποσοστό προσβάλλεται από παθήσεις που προέρχονται από επαναλαμβανόμενη καταπόνηση. Οι μυοσκελετικές παθήσεις αποτελούν την επικρατέστερη μορφή χρόνιων παθήσεων στις αναπτυγμένες χώρες. Σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες αφορούν το 20 με 40% του πληθυσμού, ηλικίας από 16 ετών και άνω. Το μέγεθος του προβλήματος προβλέπεται να αυξηθεί, καθώς οι εργαζόμενοι εκτίθενται όλο και περισσότερο σε παράγοντες κινδύνου που συντελούν στην ανάπτυξη μυοσκελετικών παθήσεων. Οι μυοσκελετικές παθήσεις ( ΜΣΠ ) κατέχουν σε παγκόσμια κλίμακα την πρώτη θέση ανάμεσα στις επαγγελματικές παθήσεις.

Το φαινόμενο αυτό τείνει να λάβει διαστάσεις « επιδημίας » μιας και υπολογίζεται ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι προσβάλλονται σοβαρά από ΜΣΠ, ώστε να μη μπορούν στη συνέχεια να εργαστούν. Στην έκδοση του Occupational Safety and Health Outcomes του European Agency for Safety and Health at Work κατέγραψε την εικόνα της υγείας και της ασφάλειας της εργασίας στην Ευρωπαϊκή ένωση, μυοσκελετικές διαταραχές επαγγελματικής αιτιολογίας αναφέρθηκαν απο το 17% των εργαζομένων.

Σε μιία εθνική αναφορά, αναφέρθηκε ότι το 50% των επαγγελματικών ασθενειών αφορούσε μυοσκελετικές παθήσεις. Τα Ευρωπαϊκά δεδομένα του ESWC ανέδειξαν τον πρωτογενή τομέα ( γεωργία, αλιεία, ξυλεία ) ως τον πιο ευαίσθητο τομέα για εμφάνιση μυοσκελετικών διαταραχών (35%). Γεωργοί και ψαράδες ήταν οι επαγγελματικές ομάδες με το μεγαλύτερο επιπολασμό ΜΣΠ (41%) ακολουθούμενοι από τους χειριστές μηχανημάτων και εργαζόμενους σε μηχανουργεία και τα σώματα ασφαλείας. Ακολουθούσαν οι εργαζόμενοι στα ορυχεία, στις κατασκευές, στη βιομηχανία και στις μεταφορές. Στο σύνολο της Ε. Ε οι αυτοαπασχολούμενοι εμφάνισαν σε μεγαλύτερο ποσοστό ΜΣΠ (20%).

Αυτό οφείλεται στον αυξημένο επιπολασμό των ΜΣΠ στον πρωτογενή τομέα. Στην ίδια μελέτη (ESWC) η Ελλάδα παρουσιάζει το μεγαλύτερο επιπολασμό ΜΣΠ άνω και κάτω άκρων (37%) σε όλη την Ε. Ε., ακολουθούμενη από την Πορτογαλία (31%). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταρτίσει μία λίστα με τις παρακάτω μυοσκελετικές παθήσεις που θεωρούνται επαγγελματικές ασθένειες, που υιοθετήθηκε με το Π. Δ. 41/2012. Περιλαμβάνει τις [1] οστεαρθροπάθειες των χεριών και των καρπών, που προκαλούνται από τις δονήσεις των μηχανήματων [2] παθήσεις των περιαρθρικών θυλάκων λόγω πίεσης

[3] παθήσεις λόγω υπερβολικής καταπόνησης του ελύτρου των τενόντων [4] παθήσεις λόγω υπερβολικής καταπόνησης των μυϊκών και τενόντιων καταφύσεων (5) παθησεις λογω υπερβολικης καταπονησης του περιτενοντιου [6] κακώσεις των μηνίσκων, που είναι αποτέλεσμα της παρατεταμένης εργασίας με τα γόνατα λυγισμένα [7] παράλυση των νεύρων λόγω πίεσης. Στην ορθοπεδική συνήθεις επαγγελματικής προέλευσης ΜΣΠ περιλαμβάνουν τις θλάσεις και ρήξεις με οίδημα ή / και αιμάτωμα μυών, συνδέσμων, τενόντων κ. λπ., τις τενοντίτιδες, τις τενοντοελυτρίτιδες, τις θυλακίτιδες, τις μυοσίτιδες και τις αρθρίτιδες. Ως αρχικές αιτίες των βλαβών έχουν καταγραφεί ο κακής ποιότητας εξοπλισμός, η έλλειψη διαλειμμάτων για ανάπαυση, ο αυξημένος φόρτος εργασίας και η μείωση του εργατικού δυναμικού.

Η έλλειψη ελέγχου στην εργασία και πλήθος ψυχο - κοινωνικών παραγόντων έχουν επίσης ενοχοποιηθεί στην εμφάνιση και υποτροπή των μυοσκελετικών προβλημάτων. Συγκετρωτικά, οι εργονομικοί και οι οργανωτικοί παράγοντες που οδηγούν στην καταπόνηση του μυοσκελετικού είναι οι εξής : 1. Ο λανθασμένος σχεδιασμός των χώρων εργασίας που συντελεί στην εμφάνιση επίπονης ή μεγάλου φόρτου εργασίας. Συχνά δεν λαμβάνονται υπόψη εργονομικές απαιτήσεις και ιδιαιτερότητες λόγω φύλου, ηλικίας, σωματικών ικανοτήτων ή αναπηριών, ύψους και σωματότυπου.

2. Ο κακός σχεδιασμός της εργασίας, που έχει ως συνέπεια την επαναλαμβανόμενη, με λάθος ρυθμό, πολύ έντονη ή πολύ μονότονη εργασία. 3. Οι αμοιβές που εξαναγκάζουν τους εργαζόμενους να διατηρούν επιβαρυντικούς ρυθμούς εργασίας ή μεθόδους, προκειμένου να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. 4. Η έλλειψη ελέγχου στο σχεδιασμό της εργασίας και στον τρόπο που αυτός γίνεται. 5. Το αυξημένο ωράριο, ο μεγάλος όγκος εργασίας, οι αυστηρές προθεσμίες καθώς και τα περιορισμένα διαλείμματα. 6. Η επισφαλής θέση του εργαζόμενου σε μία εταιρεία ελαττώνει την προθυμία ή τη δυνατότητα του να αντιμετωπίζει τις δυσμενείς συνθήκες.

Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν τις χειρωνακτικές εργασίες που απαιτούν δύναμη, τους κραδασμούς στα χέρια, στους βραχίονες και στη σπονδυλική στήλη, που προκύπτουν από την επαφή με επιφάνειες και εργαλεία που δονούνται και έχουν ως συνέπεια τη διαταραχή της κυκλοφορίας του αίματος, καθώς και της αρμονικής λειτουργίας του νευρικού και μυοσκελετικού συστήματος. Επίσης το ψυχρό περιβάλλον εργασίας αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης μυοσκελετικών παθήσεων, ιδιαίτερα στα άνω άκρα, ενώ η χρήση γαντιών, ως μέσο προφύλαξης από το κρύο, είναι δυνατό να οδηγήσει σε εντονότερο μυϊκό έργο και σε επιπλεόν προσπάθεια κατά την κάμψη των δακτύλων. Επίσης τα εργατικά ατυχήματα αποτελούν ακόμα μία αιτία μυοσκελετικών προβλημάτων, που προκύπτουν κυρίως από το συνδυασμό πολλών από τους προηγούμενους παράγοντες κινδύνου.

Συνηθεις Επαγγελματικές ΜΣΠ Η οσφυαλγία με δια βίου επιπολασμό άνω του 80%, πλήττει το 10-70% των εργαζομένων. Σε ετήσια βάση το 2-10% του πληθυσμού θα ζητήσει ιατρική βοήθεια ή θα απουσιάσει από την εργασία του λόγω οσφυαλγίας. Σχετικά με την διάρκεια του πόνου φαίνεται ότι στο 90% των επεισοδίων θα έχει υποχωρήσει σε 4-7 εβδομάδες ενώ στο 5% των ασθενών θα παραμείνει ο πόνος για 6 μήνες ή περισσότερο. Η πιθανότητα υποτροπής αυξάνεται δραματικά μετά το πρώτο επεισόδιο. Η αυχεναλγία με δια βίου επιπολασμό 40-50% πλήττει περίπου το 15-30% των εργαζομένων, περισσότερο τις γυναίκες. Σε ορισμένα επαγγέλματα ο επιπολασμός είναι πολύ μεγαλύτερος όπως σε χειριστές μηχανών και ξυλουργούς (>60%) και σε υπαλλήλους γραφείου.

Σημαντική αύξηση καταγράφεται στις ΜΣΠ των άνω άκρων που σχετίζονται με την εργασία. Αυτές περιλαμβάνουν την τενοντίτιδα, τενοντοελυτρίτιδα, την επικονδυλίτιδα, το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα και άλλες παγιδεύσεις νεύρων, κακώσεις, θλάσεις κ. λπ. Οι μυοσκελετικές παθήσεις των κάτω άκρων σχετίζονται με την εργασία είναι επίσης αρκετά συχνές. Εκδηλώνονται με συμπτώματα ( πόνο, δυσκαμψία, μούδιασμα ) στα πόδια, στο ισχίο, στο μηρό, στην κνήμη, στην ποδοκνημική και κυρίως στα γόνατα. Η οστεοαρθροπάθεια του γόνατος έχει συσχετιστεί με παρατεταμένο κάθισμα σε θέση οκλαδόν, συχνό γονάτισμα ή ανέβασμα σκάλας και επηρεάζεται από την ηλικία, το φύλο, προηγούμενο τραύμα και την παχυσαρκία.

Οσφυαλγία και αυχενικό σύνδρομο Στους περισσότερους εργαζόμενους με οσφυαλγία δεν υπάρχουν εργαστηριακά ( απεικονιστικά ) ευρήματα που να δικαιολογήσουν τη διάγνωση της χαμηλής οσφυαλγίας (Low back pain). Η αιτία δεν είναι γνωστή, αλλά μπορεί να περιλαμβάνει την πρόπτωση μεσοσπονδυλιου δίσκου, υπεξαρθρήματα των αρθρώσεων του σπονδυλικού τόξου στις αρθρικές αποφύσεις, θλάσεις συνδέσμων και μυών και μικροαιμορραγίες στο μυϊκό ιστό από ελαφρές κακώσεις. Συνήθως υπάρχει ιστορικό κακώσεως, έστω και ασήμαντης, και η πάθηση συχνά υποτροπιάζει στα ίδια άτομα. Επίσης, μικροτραυματισμοί της σπονδυλικής στήλης, στα άτομα που εμφανίζουν προβλήματα χαμηλής οσφυαλγίας, είναι η αιτία αντιδραστικής παραγωγής ινώδους ιστού στα σημεία της βλάβης, που πιέζει ενδεχομένως τις ρίζες των νεύρων προκαλώντας πόνο.

Τα σημαντικότερα προβλήματα προκαλούνται από την εμφάνιση χρόνιων δισκοπαθειών ( εκφυλιστικές αλλοιώσεις του μεσοσπονδύλιου δίσκου ). Η ελαστικότητα των δίσκων εξαρτάται από τη χημική τους ακεραιότητα και με την πάροδο της ηλικίας μαζί με μικροτραυματικές επιδράσεις στον ινώδη δακτύλιο γίνεται όλο και περισσότερο εύκολο να υπάρξει α ) μείωση του ύψους, απλή πρόπτωση και μικρή μετατόπιση β ) προσεκβολή ή εξώθηση των πηκτοειδών πυρήνων των δίσκων μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα. Στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για εκφύλιση του δίσκου ή δισκοπάθεια και στη δεύτερη για δισκοκήλη.

Η οστεοχόνδρωση του μεσοσπονδυλίου και άλλες παθολογοανατομικές αλλοιώσεις οδηγούν σε έκπτωση της λειτουργίας της σπονδυλικής στήλης που μπορεί να αφορά έναν ή περισσότερους μεσοσπονδύλιους δίσκους. Αρχικά, υπάρχει μία λανθάνουσα ανεπάρκεια, η οποία βαθμιαία επιδεινώνεται ή εμφανίζεται αιφνίδια ως οξεία κατάσταση ύστερα από εξωτερικές επιδράσεις, όπως την άρση μεγάλου βάρους. Ακολούθως χάνεται μερικώς ή πλήρως η ελαστικότητα και η ικανότητα αντιστάσεως του μεσοσπονδύλιου δίσκου και επέρχεται φθορά. Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος είναι ιστός βραδείας θρέψεως, που στερείται αιμοφόρων αγγείων, και επομένως διατρέφεται με διάχυση. Η διάχυση δια μέσω των αιμοφόρων τριχοειδών γίνεται μέσα από τις επιφάνεις των σπονδυλικών σωμάτων και συνεπώς η ροή ρυθμίζεται κυριολεκτικά από τις κινήσεις και τις εναλλασσόμενες φορτίσεις της σπονδυλικής στήλης.

Με την πάροδο της ηλικίας, η αιματική ροή στα τριχοειδή εκπίπτει, ενώ ταυτόχρονα ελαττώνονται οι κινήσεις του σώματος, γεγονός που προκαλεί επιδείνωση της θρέψεως και αλλοίωση της βιοχημικής καταστάσεως του διάμεσου υγρού και του ιστού του μεσοσπονδύλιου δίσκου. Έτσι, οι παθολογικές καταστάσεις εγκαθίστανται βαθμιαία και με την πάροδο του χρόνου επιδεινώνονται. Εκτός από τις βλάβες αυτές, που είναι αποτέλεσμα της γηράνσεως, είναι δυνατό, τραυματικές βλάβες ( κακώσεις ) να αποτελέσουν αφορμή ενάρξεως δισκοπαθειών ή επιδεινώσεως δισκοπαθειών που προϋπήρχαν. Η φθορά αυτή επιφέρει διαταραχές και στα άλλα τμήματα της κινητικής μοίρας που καταλήγουν στην πίεση στο νωτιαίο μυελό και στις ρίζες των νεύρων με τα γνωστά κλινικά φαινόμενα κυρίως στην αυχενική και οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης.

Επιδημιολογικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι η οσφυαλγία αποτελεί η συχνότερη ΜΣΠ με ισόβιο επιπολασμό %. Η οσφυαλγία προσβάλλει συνηθέστερα τη μέση ηλικία ενώ η μετατόπιση μεσοσπονδυλίου δίσκου – « δισκοκήλη » - προσβάλλει συχνότερα ηλικίες μεταξύ 20 και 40 ετών. Οι προδιαθεσικοί παράγοντες περιλαμβάνουν ορισμένα είδη επαγγελμάτων, τη σωματική κατασκευή και τις διαστάσεις του σπονδυλικού σωλήνα, το κάπνισμα, την παρατεταμένη οδήγηση, διαταραχές, πιθανώς την κύηση, καθώς και άλλους παράγοντες. Κατά αντιστοιχία με τις διαταραχές της ΟΜΣΣ, η αυχενική δυσλειτουργία ( σπονδυλοαρθροπάθεια, κήλη κ. λπ.) είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση του αυχενικού συνδρόμου, το οποίο συνήθως εκδηλώνεται με πόνο και περιορισμό των κινήσεων στην οπίσθια ή και στις πλάγιες επιφάνειες του αυχένα με επέκταση στην ινιακή και μεσοωμοπλαταία χώρα και με συμπτώματα από τα άνω άκρα.

Επικονδυλίτιδα και σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα Η επικονδυλίτιδα που είναι γνωστή και με τον όρο «tennis elbow», είναι μία φλεγμονή, της περιοχής του έξω κονδύλου του βραχιονίου οστού και των γύρω τενόντων, που μπορεί να επεκταθεί στο περιόστεο και να συνυπάρχει με μικρορήξεις μεταξύ οστού – περιοστέου. Από αυτή την περιοχή εκφύονται σημαντικοί εκτείνοντες του πήχυ, συνεπώς η επικονδυλίτιδα αποτελεί εκδήλωση τενοντίτιδας στην έκφυση των εκτεινόντων μυών. Παρατηρείται συνήθως σε εργαζόμενους με πληκτρολόγιο, σε ελαιοχρωματιστές και οικοδόμους.

Οι εκτείνοντες μύες του πήχυ, που επιβαρύνονται περισσότερο στις εργασίες πληκτρολόγησης, μπορούν να εκδηλώσουν φλεγμονώδη αντίδραση στα δύο άκρα τους. Στους τένοντες, δηλαδή προς το κεντρικότερο άκρο τους ( επικονδυλίτιδα ) και προς το περιφερικό άκρο τους, στους τένοντες των δακτύλων και του καρπού ( τενοντίτιδα, τενοντοελυτρίτιδα ). Το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα (Carpal Tuneel Syndrome (CTS)) απαντάται πολύ συχνά σε δακτυλογράφους, αγρότες, και άλλους χειρώνακτες. Εκδηλώνεται με πόνο και μούδιασμα στην κατανομή του μέσου νεύρου (3 1/2 δάκτυλα ) και δυσχέρεια εκτέλεσης διαφόρων μικροεργασιών. Ο καρπιαίος σωλήνας αποτελεί ένα στενό σωλήνα που διαμορφώνεται από τον εγκάρσιο σύνδεσμο του καρπού. Από εκεί διέρχονται το μέσο νεύρο και οι τένοντες των δακτύλων του χεριού με συνέπεια η συμπίεση τους να προκαλεί ανάλογη συμπτωματολογία.

Ένα από τα αίτια είναι η υπερβολική χρήση του χεριού κατά τις καθημερινές δραστηριότητες, και μούδιασμα ή / και καυσαλγίες στην παλαμιαία επιφάνεια των τριών πρώτων δακτύλων και το μισό του παράμεσου.

Άλλες ΜΣΠ του άνω άκρου Άλλες καταστάσεις που οφείλονται σε διαταραχές των τενόντων και των ελύτρων τους περιλαμβάνουν το εκτινασσόμενο δάκτυλο (Trigger finger) και την De Quervain τενοντοελυτρίτιδα που εκδηλώνονται αρχικά με ευαισθησία στη βάση του δακτύλου και σε προχωρημένα στάδια με εμπλοκή στην κίνηση του δακτύλου κατά την κάμψη και την έκταση, ενίοτε επώδυνη. Επίσης συχνά οι κακώσεις των τενόντων ( διατομή τους ) της άκρας χείρας ( των δύο καμπτηρίων που καταφύονται ο επιπολής στη μέση φάλαγγα και ο εν τω βάθει στην ονυχοφόρο και των εκτεινόντων που αποτελούνται από τον κοινό εκτείνοντα που καταφύεται στη μέση φάλαγγα και τους μεσόστεους που καταφύονται στην ονυχοφόρο ) εκδηλώνονται με αδυναμία κάμψης ή έκτασης στα αντίστοιχα δάχτυλα.

Το γάγγλιο ( που διαγιγνώσκεται συνήθως εύκολα κλινικά ) εμφανίζεται ως διόγκωση συνήθως στη ραχιαία επιφάνεια των φαλαγγοφαλαγγικών αρθρώσεων, στον καρπό ραχιαία, παλαμιαία ή ενδοοστικά και αλλού και αιτία του θεωρείται ο τραυματισμός ή η εκφύλιση των ιστών που παράγουν αρθρικό υγρό. Μπορεί να προκαλεί πόνο εώς και διάβρωση των παρακείμενων οστών στον καρπό. Πολλές φορές στον ιατρό εργασίας αναφέρονται επώδυνα σύνδρομα του καρπού ( χρόνιος πόνος στον καρπό ) που μπορεί να είναι είτε τραυματικής αιτιολογίας ( κατάγματα, ρήξεις συνδέσμων, εξαρθρήματα, μετατραυματική αρθρίτιδα ) είτε να οφείλονται σε άλλα αίτια π. χ. νευρολογικά, τενοντίτιδες λόγω υπέρχρησης, εκφυλιστικά, μεταβολικά, φλεγμονώδη, μικροβιακά κ. ά.

Η διάγνωση απαιτεί τη λήψη πλήρους ιστορικού, κλινικής εξετάσεως και ειδικών εξετάσεων. Για παράδειγμα η αρθρίτιδα της βασικής αρθρώσεως του αντίχειρα ( μετακαρπιοφαλαγγικής ) που εκδηλώνεται με πόνο, αρχικά διαλείποντα με δυσκαμψία, επιδεινώνεται με τις αλλαγές του καιρού και με κινήσεις, όπως η χρήση του κλειδιού. Ο ιατρός εργασίας θα χρειαστεί συχνά να διαφοροδιαγνώσει παθήσεις που εκδηλώνονται με επικαλυπτόμενη σημειολογία όπως για παράδειγμα όταν κατά την επικονδυλίτιδα ( κάκωση βραχέος κερκιδικού εκτείνοντα τον καρπό ) υπάρχει και νευρολογική σημειολογία που μπορεί να οφείλεται είτε στην πίεση του κερκιδικού νεύρου στον κερκιδικό σωλήνα είτε σε προβλήματα στην ΑΜΣΣ ή στον ώμο, οπότε θα χρειαστούν και ειδικές εξετάσεις όπως το ΗΜΓ / ΗΝΓ.

Τα προβλήματα του ώμου οφείλονται συνήθως σε τενοντίτιδες, τραυματισμούς ή αρθρίτιδες, φλεγμονές, σπάνια σε νεοπλασίες, ή είναι αντανακλαστικά ( σε παθήσεις ΑΜΣΣ ή του θωρακικού κλωβού ). Η ομάδα των στροφέων μυών (rotator cuff), που πραγματοποιούν την απαγωγή και έξω στροφή του άνω άκρου λόγω χρόνιου ερεθισμού ή εκφύλισης παθαίνουν μικρορρήξεις, που οδηγούν στη φλεγμονή της περιοχής και την ανάπτυξη του συνδρόμου υπακρωμιακής πρόσκρουσης, το οποίο με την ανάπτυξη οστεοφύτων επιδεινώνεται περισσότερο και χαρακτηρίζεται από την επώδυνη κίνηση του άνω άκρου.

Η τραυματική ρήξη ή χρόνιες φλεγμονές του αρθρικού θυλάκου οδηγεί στην αδυναμία κίνησης του άνω άκρου και μπορεί να αναπτυχθεί σοβαρή αρθρίτιδα ( επώδυνη δυσκαμψία του ώμου έως πλήρη ακινητοποίηση του ) που ονομάζεται « παγωμένος » ώμος. Οι περισσότερες από τις προαναφερόμενες καταστάσεις απαιτούν θεραπευτικά χρήση αντιφλεγμονωδών και παυσίπονων, ανάπαυση, διάφορες μορφές φυσικοθεραπείας, σταδιακή ελεγχόμενη κινητοποίηση, και σπανιότερα εγχύσεις κορτικοστεροειδών και χειρουργική αποκατάσταση.

Επαγγέλματα υψηλού κινδύνου Αυτά όπως είναι φυσικό περιλαμβάνουν επαγγέλματα στα οποία υπάρχει αυξημένη έκθεση σε παράγοντες κινδύνου όπως η μεγάλη σωματική φόρτιση, η άρση βαρέων φορτίων, οι κοπιαστικές στάσεις, ή παρατεταμένη καθιστική εργασία ή η ορθοστασία, οι επαναληπτικές κινήσεις, η έκθεση σε δονήσεις κ. λπ. Τέτοιες ομάδες είναι οι αγρότες, οι αχθοφόροι ( π. χ. στα ξενοδοχεία ), οι εργάτες στις κατασκευές και στη βαρειά βιομηχανία, οι υπαλλήλοι γραφείου και χρήστες Η / Υ, οι νοσηλεύτριες και οι οδοντίατροι, οι χειριστές μηχανών και οι τεχνίτες και πολλές άλλες.

Οι ΜΣΠ από την εργασία γενικά εκδηλώνονται σε όλες τις μορφές και σε όλους του κλάδους απασχόλησης, συχνότερα όπως αναφέρθηκε στη γεωργία, δασοκομία και αλιεία, τη βιομηχανία, τις κατασκευές, τις μεταφορές, τις ξενοδοχειακές υπηρεσίες, την εστίαση και τοφοδοσία κ. λπ. Όλοι οι εργαζόμενοι που εκτίθενται δεν έχουν τον ίδιο κίνδυνο εμφάνισης των ΜΣΠ. Οι ηλικιωμένοι, οι ανειδίκευτοι, οι άπειροι, οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο.

Οικονομικές και κοινωνικές συνιστώσες Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αναγνωριστεί οι σοβαρές επιπτώσεις των ΜΣΠ τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο από τις αναρρωτικές άδειες, την μείωση της παραγωγικότητας, την περίθαλψη και αποκατάσταση και τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Οι ΜΣΠ που σχετίζονται με την εργασία, έχουν ως αποτέλεσμα τις περισσότερες χαμένες ώρες εργασίας από οποιασήποτε άλλη επαγγελματική ασθένεια πέρα από τα κόστη περίθαλψης και αποκατάστασης.

Τα άμεσα και έμμεσα κόστη υπολογίζονται έως και το 3% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος στις προηγμένες χώρες. Κατά συνέπεια πρέπει να λαμβάνονται μέτρα για την πρόληψη και αντιμετώπιση τους.

Ενδεικτικά τα μέτρα αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν τη χρήση μηχανικών βοηθημάτων, την αυτοματοποίηση εργασιών, οργανωτικές αλλαγές και τροποποιήσεις ( εργασία εκ περιτροπής, αύξηση χρόνου διαλείμματος, ποικιλία καιισοκατανομή της εργασίας ), εργονομικές παρεμβάσεις ( μείωση του βάρους εργαλείων και φορτίων, βελτίωση του σχήματος και του μεγέθους των χειρολαβών, επιλογή σύγχρονων εργαλείων ), τη χρήση κατάλληλων προστατευτικών μέσων, τη σωστή ρύθμιση και συντήρηση του εξοπλισμού και την εκπαίδευση. Σε αυτήν την προσπάθεια η ενεργής συμμετοχή των εργαζομένων είναι απαραίτητη.

ΜΣΠ στα Νοσοκομεία Στις περισσότερες μελέτες οι μυοσκελετικές φορτίσεις χαρακτηρίζονται ως ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου στα νοσοκομεία. Οι εργαζόμενοι συχνά υποβάλλονται στο χειρισμό βαρέων φορτίων κατά τη μετακίνηση των ασθενών, το σπρώξιμο και τράβηγμα αντικειμένων όπως τα τροχήλατα, σε κουραστικές ( επίπονες ) στάσεις, σε επαναληπτικές κινήσεις και περπατούν μεγάλες αποστάσεις.

Η παρατεταμένη ορθοστασία είναι επίσης ένας επιβαρυντικός παράγοντας ιδιαίτερα για τους νοσηλευτές του χειρουργικού τμήματος. Η μετακίνηση του ασθενούς ( συνήθως από / προς κρεβάτι – καρέκλα / καροτσάκι ή φορείο ) έχει δραματικές επιπτώσεις στο μυοσκελετικό σύστημα, κυρίως στην οσφύ αλλά και τον αυχένα και τους ώμους, ιδιαίτερα όταν ο χειρισμός γίνεται από ένα άτομο.

Μελέτες έδειξαν ότι ουσιαστικό όφελος επιτυγχάνεται με τη χρήση βοηθητικού εξοπλισμού ανύψωσης και αλλαγές στις πρακτικές όπως η συνεργασία δύο ή και τριών ατόμων για τη μετακίνηση του ασθενούς. Στα νοσοκομεία υπάρχουν επίσης όλοι οι κίνδυνοι που εκπορεύονται από την εργασία σε γραφεία και την εργασία με υπολογιστή. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι εργαζόμενοι σε αυτές τις θέσεις παρουσιάζουν συχνά εκδηλώσεις μυοσκελετικής καταπόνησης.

Υπάρχουν δυσκολίες στην εφαρμογή εργονομικών ή / και οργανωτικών παρεμβάσεων. Οι προϋποθέσεις για περιορισμό του προβλήματος περιλαμβάνουν την ενημέρωση - εκπαίδευση όλων των εργαζομένων, τη συμμετοχή των εργαζομένων στις παρεμβάσεις και την καταγραφή πρακτικών και διαδικασιών, του διαθέσιμου εξοπλισμού και των νομοθετικών απαιτήσεων.

Οι εργονομικές παρεμβάσεις πρέπει να προσανατολίζονται στην ελαχιστοποίηση της έκθεσης των εργαζομένων στους προαναφερθέντες παράγοντες κινδύνου δηλαδή να μετατοπίζονται « από τις σωστές στάσεις σώματος » στην « ελαχιστοποίηση της φυσικής φόρτισης ». Η εκπαίδευση όλων των εργαζομένων σε όλα τα επίπεδα με απλό και κατανοητό τρόπο ανά τακτά χρονικά διαστήματα με στόχο να αναγνωρίζουν σημεία και συμπτώματα των ΜΣΠ και να ανταποκρίνονται σύμφωνα με τις διαδικασίες, να αναγνωρίζουν τους εργονομικούς κινδύνους και τον τρόπο διαχείρισης ( διαδικασίες αναφοράς των εργονομικών κινδύνων και των μυοσκελετικών παθήσεων ( ΜΣΠ ) και στα μέτρα ελέγχου των κινδύνων ).

Η υπηρεσία Υγείας και Ασφάλειας του νοσοκομείου πρέπει να φροντίζει για τη συστηματική και πρώιμη διερεύνηση συμπτωμάτων και σημείων και παραγόντων κινδύνου με τα κατάλληλα μεθοδολιγικά εργαλεία. Συμπληρωματικά των εργονομικών παρεμβάσεων ( προγραμμάτων ) πρέπει να αναπτύσσει διαδικασίες για την πρώιμη αναφορά και την κατάλληλη διαχείριση των ΜΣΠ, να διασφαλίζει τη συνεχή εκτίμηση και καταγραφή τους, την πρόσβαση σε εξειδικευμένη φροντίδα και αποκατάσταση των πασχόντων, την επανένταξη τους στην εργασία και την τήρηση λεπτομερών αρχείων.

Οδηγίες εκτίμησης της ικανότητας εργαζομένου με οσφυαλγία Η περίπτωση της χαμηλής οσφυαλγίας είναι πολύ συχνή και δεν αποτελεί αιτία περιορισμού της ικανότητας για εργασία. Όμως σε περιπτώσεις συχνών υποτροπών, ιστορικού ατυχημάτων ή χειρουργικής επέμβασης και συχνών απουσιών πρέπει να δίνεται προσοχή στην έκθεση σε βαρειές εργασίες. Συνεπώς η λήψη του ιστορικού είναι σημαντική. Όλα τα υπόλοιπα ( εργαστηριακός έλεγχος, ψυχοκοινωνική φόρτιση, οργανωτικά χαρακτηριστικά ) έχουν μικρή προγνωστική αξία.

Σε κάθε περίπτωση φαινόμενα πίεσης του νωτιαίου μυελού πρέπει να αποκλειστούν αν υπάρχει υποψία. Αν διαπιστωθούν απεικονιστικά η σχέση τους με την κλινική σημειολογία πρέπει να παρακολουθείται συστηματικά. Στον εργαζόμενο πρέπει να δίνονται συμβουλές για να συνεχίζει κατά το δυνατόν κανονικά τις συνηθισμένες δραστηριότητες της καθημερινής ζωής παρά τον πόνο. Αυτο επιτυγχάνει την αποκατάσταση.

Οι συμβουλές μπορούν να συνοδεύονται από σχετικά εκπαιδευτικά φυλλάδια και ενθάρρυνση του ασθενούς να αναλάβει την ευθύνη για την προστασία του και τη διαχείριση των συναισθημάτων του. Το ιατρείο εργασίας πρέπει να αναπτύξει επικοινωνίας και συνεργασία με τον ασθενή και τον θεράποντα και να ενθαρρύνει την πρόωρη και κλιμακωτή επιστροφή στην εργασία.

Η αρχική προσαρμογή της εργασίας μπορεί να είναι απαραίτητη αλλά πρέπει να γίνεται με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Η συστηματική παρακολούθηση του εργαζόμενου και η έγκαιρη παρέμβαση φαίνεται εμπειρικά τουλάχιστον να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα.