ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΛΗΨΙΑΣ

Η επιληψία είναι ένα σύνολο από διαφορετικές διαταραχές που έχουν ως κοινό τους σημείο επαναλαμβανόμενους παροξυσμούς με αιφνίδια, υπέρμετρη και ανώμαλη εκφόρτιση εγκεφαλικών νευρώνων. Οι εκφορτίσεις αυτές προκαλούν επαναλαμβανόμενες και μικρής διάρκειας ανώμαλες κινήσεις ή αντιλήψεις. Η φαρμακοθεραπεία είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος αντιμετώπισης της επιληψίας.

Αιτιολογία Η νευρωνική εκφόρτιση προκαλείται από την πυροδότηση μιας μικρής ομάδας νευρώνων που εντοπίζονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου, η οποία ονομάζεται πρωτογενής εστία. Η λειτουργική ανωμαλία πιθανώς να οφείλεται σε μεταβολές διαφόρων περιβαλλοντικών παραγόντων (π.χ. ΡΗ, ηλεκτρολύτες, κ.ά.).

Πρωτοπαθής επιληψία Η επιληψία που προκαλείται από μη συγκεκριμένο ανατομικό αίτιο(π.χ. τραύμα, νεόπλασμα). Οι παροξυσμοί προκαλούνται από μια κληρονομική ανωμαλία του ΚΝΣ. Θεραπεία με αντιεπιληπτικά: χρόνια, συχνά για ολόκληρη τη ζωή.

Δευτεροπαθής επιληψία Η επιληψία που προκαλείται από αναστρέψιμες διαταραχές (π.χ. όγκοι, τραυματισμός κεφαλής, υπογλυκαιμία, κ.α.). Αντιεπιληπτικά φάρμακα χορηγούνται μέχρι να αντιμετωπιστεί η πρωταρχική αιτία που προκάλεσε τους παροξυσμούς.

Μερική Η συμπτωματολογία κάθε τύπου επιληψίας εξαρτάται από την εντόπιση της νευρωνικής εκφόρτισης και από το βαθμό εξάπλωσης της ηλεκτρικής δραστηριότητας σε άλλους εγκεφαλικούς νευρώνες. Οι παροξυσμοί της μερικής επιληψίας μπορεί να εξελιχθούν σε γενικευμένους τονικοκλονικούς παροξυσμούς.

 Απλή μερική:  Απλή μερική: Η ηλεκτρική διαταραχή δεν εξαπλώνεται. Δεν παρουσιάζεται απώλεια συνείδησης και συχνά εμφανίζεται ανώμαλη κινητική δραστηριότητα σε ένα μόνο μέλος του σώματος. Μπορεί να εμφανιστούν και αισθητικές διαταραχές.  Σύνθετη μερική:  Σύνθετη μερική: Παρουσιάζονται σύνθετες ψευδαισθήσεις, νοητικές διαταραχές και απώλεια συνείδησης. Η κινητική δυσλειτουργία μπορεί να συμπεριλαμβάνει κινήσεις μάσησης, διάρροια, απώλεια ούρων.

Γενικευμένη  Οι παροξυσμοί αυτοί ξεκινούν τοπικά, αλλά γρήγορα εξαπλώνονται. Συνοδεύονται ή όχι από σπασμούς. Παρουσιάζεται σχεδόν αμέσως απώλεια συνείδησης. i.Τονικοκλονική επιληψία: i.Τονικοκλονική επιληψία: Η πιο συχνή και πιο δραματική μορφή επιληψίας. Απώλεια συνείδησης  τονικές και κλονικές φάσεις  σύγχυση και εξάντληση. ii.Αφαίρεση: ii.Αφαίρεση: Σύντομη, απότομη και αυτοπεριοριζόμενη απώλεια συνείδησης. Ο ασθενής προσηλώνει το βλέμμα και ανοιγοκλείνει τα βλέφαρα για ένα διάστημα 3 ως 5 δευτερολέπτων.

iii.Μυοκλονική επιληψία: iii.Μυοκλονική επιληψία: Σύντομα επεισόδια σύσπασης των μυών που μπορεί να επαναλαμβάνονται για πολλά λεπτά. Είναι σπάνια και συχνά είναι το αποτέλεσμα μιας μόνιμης νευρολογικής βλάβης που προκλήθηκε από υποξία, ουραιμία, εγκεφαλίτιδα ή δηλητηρίαση από φάρμακα. iv.Πυρετικοί σπασμοί: iv.Πυρετικοί σπασμοί: Σε μικρά παιδιά (3 μηνών ως 5 ετών) με ασθένειες που συνοδεύονται από υψηλό πυρετό. Γενικευμένοι τονικοκλονικοί, μικρής διάρκειας. Καλοήθεις, δεν προκαλούν θάνατο, νευρολογική βλάβη, τραυματισμό ή διαταραχές μάθησης και σπάνια απαιτούν φαρμακευτική αντιμετώπιση. v.Επιληπτική κατάσταση: v.Επιληπτική κατάσταση: Οι παροξυσμοί επανέρχονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα.

Μηχανισμός δράσης των αντιεπιληπτικών φαρμάκων ή o1. Αναστέλλουν την έναρξη της ηλεκτρικής εκφόρτισης στην εστία ή Εμποδίζουν τη διάδοση της ανώμαλης ηλεκτρικής εκφόρτισης σε παρακείμενες περιοχές του εγκεφάλου. o2. Η αρχική φαρμακοθεραπεία για την καταστολή ή τη μείωση της συχνότητας των επιληπτικών κρίσεων εξαρτάται από το συγκεκριμένο τύπο επιληψίας. o3. Η τοξικότητα της ουσίας αποτελεί σοβαρό κριτήριο στην επιλογή του φαρμάκου. Η αντιεπιληπτική θεραπεία για τονικοκλονικούς σπασμούς δε θα πρέπει να διακόπτεται απότομα, γιατί οι κρίσεις θα επανεμφανιστούν.

Φαινυτοϊνη Αποτελεσματική για την καταστολή της μερικής και τονικοκλονικής επιληψίας. Μηχανισμός δράσης Μειώνει την είσοδο ιόντων νατρίου και ασβεστίου στους νευρώνες σε κατάσταση ηρεμίας ή κατά τη διάρκεια της εκπόλωσης. Δράσεις Προκαλεί κάποιου βαθμού υπνηλία και λήθαργο, χωρίς αυτά τα συμπτώματα να εξελίσσονται σε ύπνωση. Θεραπευτικές χρήσεις Αποτελεσματική για όλες τις μορφές μερικής επιληψίας, την τονικοκλονική επιληψία. Δεν είναι αποτελεσματική για την αφαίρεση, που μπορεί και να επιδεινωθεί. Απορρόφηση και Μεταβολισμός Η απορρόφηση από το στόμα γίνεται αργά, όμως από τη στιγμή που θα επιτευχθεί, η κατανομή γίνεται γρήγορα και οι συγκεντρώσεις του φαρμάκου στον εγκέφαλο είναι πάντα υψηλές. Η χρόνια χορήγηση γίνεται πάντα από το στόμα. Σε επιληπτική κατάσταση πρέπει να χορηγείται ενδοφλεβίως. Συνδέεται κατά μεγάλο ποσοστό με τη λευκωματίνη του πλάσματος. Μικρές αυξήσεις στην κάθε δόση μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες αυξήσεις στη συγκέντρωση του φαρμάκου στο πλάσμα καταλήγοντας σε δηλητηρίαση από το φάρμακο. Ανεπιθύμητες ενέργειες Καταστολή του ΚΝΣ και προκαλείται νυσταγμός και αταξία. Συχνά είναι τα γαστρεντερικά προβλήματα (ναυτία, έμετος). Τα ούλα υπερπλάσσονται, έτσι ώστε μερικές φορές να καλύπτουν τα δόντια, ιδιαίτερα στα παιδιά και τα χαρακτηριστικά του προσώπου μπορεί να γίνουν αδρότερα. Εμφανίζεται μεγαλοβλαστική αναιμία γιατί το φάρμακο παρεμβαίνει στο μεταβολισμό της βιταμίνης Β12. Οι αλλαγές στη συμπεριφορά, όπως η σύγχυση, οι ψευδαισθήσεις και η υπνηλία είναι συχνές. Παρατηρείται αναστολή της απελευθέρωσης ADH και ινσουλίνης. Η φαινυτοϊνη είναι και αντιαρρυθμικό φάρμακο. Η θεραπεία δε θα πρέπει να διακόπτεται απότομα. Τερατογενετικές δράσεις Η φαινυτοϊνη προκαλεί τερατογένεση σι κυήματα μητέρων που παίρνουν το φάρμακο στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το «εμβρυϊκό σύνδρομο υδαντοϊνης» περιλαμβάνει λαγώχειλο, υπερωιοσχιστία, συγγενείς καρδιοπάθειες, καθώς επίσης και καθυστερημένη σωματική ανάπτυξη και διανοητική ανεπάρκεια. Αλληλεπιδράσεις με φάρμακα: α. Αναστολή του μεταβολισμού της φαινυτοϊνης Η χλωραμφενικόλη, η δικουμαρόλη, η σιμετιδίνη, οι σουλφοναμίδες και η ισονιαζίδη προκαλούν αναστολή του μικροσωμικού μεταβολισμού της φαινυτοϊνης στο ήπαρ. Σε χρόνια χρήση, τα φάρμακα αυτά αυξάνουν τη συγκέντρωση της φαινυτοϊνης στο πλάσμα. β. Αύξηση του μεταβολισμού άλλων φαρμάκων από τη φαινυτοϊνη Η φαινυτοϊνη επάγει το σύστημα P-450, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση του μεταβολισμού άλλων αντιεπιληπτικών, αντιπηκτικών, αντισυλληπτικών δισκίων, της κινιδίνης, της δοξυκυκλίνης, της κυκλοσπορίνης της μεξιτελίνης, της μεθαδόνης και της λεβοντόπα.