ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΜΑΣΤΟΥ Σπάνιο σε ηλικία < 25 ετών Η επίπτωσή του προοδευτικά αυξάνεται με την ηλικία (Μέση ηλικία=64 έτη) Β. Αμερική-Ευρώπη: 1 Ca / 8 γυναίκες Ιαπωνία: 1 Ca /50 γυναίκες

Παράγοντες κινδύνου Γενετική προδιάθεση 5-10% κληρονομικό, κατά τον επικρατούντα χαρακτήρα (BRCA-1, BRCA-2) Ιστορικό καρκινώματος μαστού σε μητέρα, αδελφή, θεία (κυρίως σε νέα ηλικία ή αμφοτερόπλευρα) Μεγάλη διάρκεια αναπαραγωγικής ηλικίας (Πρώιμη εμμηναρχή-όψιμη εμμηνόπαυση) Αριθμός παιδιών: Το Ca μαστού είναι περισσότερο συχνό σε άτεκνες γυναίκες, συγκριτικά με γυναίκες που έχουν παιδιά Ηλικία κατά τη γέννηση του πρώτου παιδιού (> 30 ετών → μεγαλύτερος κίνδυνος)

Παράγοντες κινδύνου Ιστορικό καρκινώματος στον ίδιο ή αντίθετο μαστό (Χ10) Ιστορικό Ca ενδομητρίου Εκθεση σε ακτινοβολία (θεραπευτική/τυχαία) Παχυσαρκία Εκτός από τη γενετική προδιάθεση, στους περισσότερους παράγοντες κινδύνου για Ca μαστού κοινό χαρακτηριστικό είναι ή αυξημένη έκθεση σε ενδογενή οιστρογόνα επί μακρό χρονικό διάστημα (ή κάποια ορμονική διαταραχή - οιστρογόνα/προγεστερόνη)

Καρκίνωμα Μαστού Εντόπιση 4% αμφοτερόπλευρη εντόπιση 50% στο άνω έξω τεταρτημόριο 20% υπό την θηλή Από 10% στα άλλα 3 τεταρτημόρια

Καρκίνωμα Μαστού Ταξινόμηση In situ 15-30%  Πορογενές 80%  Λοβιακό 20% Διηθητικό 70-85%  Πορογενές 80%  Λοβιακό 10%  Σωληνώδες 5%  Βλεννώδες 2%  Μυελοειδές 2%

In situ Λοβιακό καρκίνωμα Δεν σχηματίζει ψηλαφητή αλλοίωση Ανακαλύπτεται σε βιοψίες μαστού που γίνονται για άλλη αιτία 50-70% αμφοτερόπλευρο Αποτελεί παράγοντα υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη διηθητικού καρκινώματος, πορογενούς ή λοβιακού, στον ίδιο ή αντίθετο μαστό σε οποιαδήποτε θέση (25-30% σε 20 έτη)

In situ Πορογενές καρκίνωμα Μη ψηλαφητή αλλοίωση που ανακαλύπτεται μαστογραφικά (70%) Ψηλαφητό ογκίδιο Πρόδρομη μορφή του διηθητικού πορογενούς καρκινώματος: 30% των ασθενών αναπτύσσουν διηθητικό πορογενές καρκίνωμα στην ίδια θέση, μετά από τοπική εκτομή Εξαίρεση ολόκληρης της αλλοίωσης με περιθώριο υγιούς ιστού (1 εκ) Εξέταση ολόκληρης της αλλοίωσης για να αποκλεισθεί η πιθανότητα διηθητικού Ca

Νόσος Paget της θηλής του μαστού Ιδιαίτερος τύπος in situ πορογενούς καρκινώματος με ανάπτυξη των νεοπλασματικών κυττάρων μέσα στην επιδερμίδα του δέρματος της θηλής Μακροσκοπικά εκζεματοειδής εμφάνισις της θηλής (εξέρυθρη με διάβρωση) Μπορεί να συνυπάρχει υποκείμενο διηθητικό Ca (50-60%)

Διηθητικό Καρκίνωμα Μαστού Συνήθως αναπτύσσεται ως ψηλαφητή αλλοίωση Τα νεοπλασματικά κύτταρα διηθούν το στρώμα του μαστού (δηλ. δεν περιορίζονται από τη βασική μεμβράνη μέσα στις ΤΠΛ μονάδες) και έχουν τη δυνατότητα να δώσουν μεταστάσεις.

Διηθητικό Πορογενές καρκίνωμα NOS 70-80% των καρκινωμάτων του μαστού Σκληρό ογκίδιο 2-4 εκ Ακίνητο Στις διατομές, λευκωπό, ανώμαλη παρυφή ± Εισολκή του δέρματος ή της θηλής ± Πάχυνση δέρματος

Διηθητικό Πορογενές Καρκίνωμα NOS Ιστολογικά 3 βαθμοί κακοηθείας βάσει:  Διάταξης των νεοπλασματικών κυττάρων  Βαθμού πυρηνικής διαφοροποίησης  Μιτωτικής δραστηριότητας Κάθε μία παράμετρος βαθμολογείται από 1-3 Η συνολική βαθμολογία καθορίζει το grade (I-III)

Διηθητικό Λοβιακό Καρκίνωμα 5-10% των καρκινωμάτων του μαστού Εχει την τάση να είναι αμφοτερόπλευρο (20%) Εχει την τάση να είναι πολυεστιακό στον ίδιο μαστό Ασαφές, συχνά ελαστικό ογκίδιο Δοκίδες από καλά διαφοροποιημένα κύτταρα

Καρκίνωμα Μαστού Το καρκίνωμα του μαστού επεκτείνεται κατά συνέχεια ιστών, λεμφογενώς κι αιματογενώς Η πρόγνωση εξαρτάται κυρίως από το στάδιο Η σταδιοποίηση βασίζεται στο μέγεθος του όγκου, στην παρουσία λεμφαδενικών μεταστάσεων, εκτεταμένης τοπικά νόσου κι αιματογενούς διασποράς

Παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση  Λεμφαδενικές μεταστάσεις  (-) μασχ. λεμφαδένες: 70%-80%, 10ετής επιβίωσις  (+) μασχ. λεμφαδένες: 40-15%, 10ετής επιβίωσις  Εκτεταμένη τοπική νόσος (διήθησις δέρματος/γραμμωτού μυός)  Μέγεθος όγκου  < 1εκ, 98%, 5ετής επιβίωσις  >2εκ, (-) λεμφαδένες, 96% 5ετής επιβίωσις

Σταδιοποίηση καρκινώματος μαστού Στάδιο I: Ογκος ≤ 2εκ, χωρίς λεμφαδενικές ή απομακρυσμένες μεταστάσεις Στάδιο II: Ογκος ≤ 5εκ, με (+) μασχ. Λεμφαδένες Ογκος > 5εκ, με (-) μασχ. Λεμφαδένες

Σταδιοποίηση καρκινώματος μαστού Στάδιο III: Ογκος > 5εκ, με (+) μασχ. λεμφαδένες, ή με διήθηση του δέρματος ή του θωρακικού τοιχώματος ή με συμφυομένους λεμφαδένες ή με (+) υπερκλειδίους λεμφαδένες Στάδιο IV: Απομακρυσμένες μεταστάσεις

Αιματογενείς μεταστάσεις Ηπαρ, Πνεύμονες, Οστά, Επινεφρίδια, Εγκέφαλος κ.λπ Το διηθητικό λοβιακό έχει την τάση να δίνει συχνότερα μεταστάσεις στους ορογόνους, ωοθήκες, μήτρα, μυελό των οστών

Προγνωστικοί παράγοντες Κατηγορίες κινδύνου για υποτροπή / εξέλιξη της νόσου και για την επιλογή της πλέον κατάλληλης θεραπείας Στάδιο της νόσου Ιστολογικός τύπος (Καρκινώματα με ιδιαίτερα καλή πρόγνωση: σωληνώδες, βλεννώδες, μυελοειδές, διηθητικό θηλώδες) Βαθμός διαφοροποίησης Παρουσία (λεμφ)αγγειακής διηθήσεως Άλλοι (δείκτης πολλαπλασιασμού, μετάλλαξη p53)

Χειρουργική αντιμετώπιση Ογκεκτομή (βιοψία φρουρού λεμφαδένα) Τεταρτεκτομή (με/χωρίς λεμφαδενικό καθαρισμό) Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή Ταυτόχρονη ανάπλαση μαστού Προοδευτική μεταστροφή αντιμετώπισης από τη ριζικές (& υπερ-ριζικές) επεμβάσεις στις συντηρητικές (μειωμένης έκτασης). Λόγοι μεταστροφής: α) αδυναμία ριζικών επεμβάσεων να θεραπεύσουν τη νόσο, ενίσχυση άποψης για συστηματικότητα της νόσου β) προσπάθεια ελάττωσης της σωματικής & ψυχολογικής νοσηρότητας γ) ικανοποιητικά αποτελέσματα από τις συντηρητικότερες επεμβάσεις

Χειρουργική αντιμετώπιση  «Η συντηρητική χειρουργική επέμβαση είναι ενδεδειγμένη μέθοδος αρχικής θεραπείας για τις περισσότερες γυναίκες σταδίου Ι & ΙΙ και πρέπει να προτιμάται, γιατί δίνει επιβίωση ισοδύναμη της μαστεκτομής και της κένωσης λεμφαδένων, ενώ διατηρεί το μαστό» Απόλυτες ενδείξεις για διενέργεια μαστεκτομής- αποφυγή συντηρητικής επέμβασης: - παρουσία δύο ή περισσότερων πρωτοπαθών όγκων σε διαφορετικά τεταρτημόρια του μαστού - διάχυτες ύποπτες μικροαποτιτανώσεις στη μαστογραφία - ιστορικό προηγούμενης ακτινοθεραπείας του μαστού

Χειρουργική αντιμετώπιση  Σχετικές ενδείξεις: - θετικά χειρουργικά όρια μετά από επαναλαμβανόμενες ευρύτερες εκτομές - εγκυμοσύνη, ενεργή νόσος κολλαγόνου (σκληροδερμία, Σ.Ε.Λ.): αδυναμία τοπικής ακτινοθεραπείας - μικρού μεγέθους μαστός, μεγάλος όγκος που δεν ανταποκρίνεται στην προεγχειρητική χημειοθεραπεία - πολύ μεγάλος και κρεμάμενος μαστός (μη ικανοποιητικό αισθητικό αποτέλεσμα)  Διατήρηση μαστού: σήμερα πιο διαδεδομένη - οι μεγαλύτεροι σε μέγεθος όγκοι μπορεί να μειωθούν με προεγχειρητική χημειοθεραπεία

Χειρουργική αντιμετώπιση  Συντηρητική θεραπεία: αντιπροσωπεύει πλέον το 75-85% των επεμβάσεων Ca μαστού Μαστεκτομή με διατήρηση δέρματος θηλής και θηλαίας άλω  Η μεταστροφή στις μικρότερης έκτασης επεμβάσεις & η πρόοδος στην πλαστική χειρουργική επιτρέπουν την άμεση αποκατάσταση του μαστού στις ασθενείς με μαστεκτομή  Εξακολουθούν όμως να υπάρχουν ανησυχίες για την άμεση αποκατάσταση: - αυξημένος κίνδυνος τοπικής υποτροπής - καθυστέρηση στη διάγνωση τοπικής υποτροπής - καθυστέρηση στην έναρξη συμπληρωματικής χημειοθεραπείας, λόγω προβλημάτων επούλωσης του τραύματος

Χειρουργική αντιμετώπιση  Βιοψία φρουρού λεμφαδένα Πληροφορίες για μασχαλιαίους λεμφαδένες, χωρίς πλήρη χειρουργικό καθαρισμό Αποτελέσματα 5ετούς επιβίωσης: ίδια σε ασθενείς με πλήρη καθαρισμό μασχάλης πριν & μετά από θετική βιοψία φρουρού λεμφαδένα Κατά την επέμβαση, ο φρουρός λεμφαδένας αποστέλλεται για ταχεία βιοψία - αν βρεθεί θετικός (μεταστάσεις) πλήρης χειρουργικός καθαρισμός μασχάλης - αν είναι αρνητικός, μασχάλη ανέπαφη Σε έμπειρα χέρια προσφέρει τις ίδιες ευκαιρίες σταδιοποίησης της μασχάλης όπως και ο πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός