Γ ΕΩΠΟΝΙΚΟ Π ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Α ΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΠΛΕΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΛΑΧΑΝΕΥΟΜΕΝΩΝ ΕΙΔΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ ΦΡΑΝΤΣΕΣΚΟ ΤΣΟΡΜΠΑΤΖΙΟΓΛΟΥ ΛΑΖΑΡΟΣ ΠΕΡΔΙΚΑΡΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΜΕΛΟΣ ΔΕΠ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΚΟΥΜΙΑΝΑΚΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΛΑΧΑΝΕΥΟΜΕΝΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΠΟΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ I.ΕΙΔΗ ΣΠΟΡΩΝ II.ΣΠΟΡΑ ΣΠΟΡΩΝ III.ΜΕΤΑΦΥΤΕΥΣΗ ΣΠΟΡΟΦΥΤΩΝ IV.ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΠΟΡΩΝ V.ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΠΟΡΩΝ A.ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΑΚΙΑ B.ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΠΛΕΥΣΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ I.ΒΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ II.ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ III.ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ IV.ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ V.ΒΑΡΟΣ ΣΠΟΡΩΝ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ Με τον όρο λαχανευόμενα εννοούμε όλα εκείνα τα φυτικά είδη που αυτοφύονται σε όλη την ελληνική επικράτεια και γίνονται αντικείμενο συλλογής και εκμετάλλευσης για τις ανάγκες της ανθρώπινης διατροφής. Ωστόσο από ένα πολύ μεγάλο αριθμό φυτών που συμπεριλαμβάνει ο όρος “λαχανευόμενα”, μόνο ένας μικρός αριθμός έχει γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης με την έννοια της συστηματικής καλλιέργειάς τους από τους παραγωγούς. Έτσι μπορεί να γίνει ένας διαχωρισμός σε λαχανευόμενα που έχουν γίνει σήμερα αντικείμενο συστηματικής καλλιέργειας, και ως εκ τούτου θα μπορούσε να ειπωθεί ότι έχουν χάσει την αυθεντικότητα της έννοιας αυτοφυή, και σε μια πολύ μεγάλη ομάδα φυτών που ακόμα δεν έχουν ενταχθεί σε συστηματική καλλιέργεια και ως εκ τούτου εξακολουθούν να διατηρούν την αυθεντικότητα του όρου «αυτοφυές».

ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΛΑΧΑΝΕΥΟΜΕΝΩΝ Η μεγάλη σπουδαιότητα των λαχανευόμενων εντοπίζεται κυρίως στην υψηλή θρεπτική αξία που έχουν και στο γεγονός της προσαρμογής τους συχνά σε αντίξοες συνθήκες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το αλόφυτο (φυτό ανθεκτικό στο αλάτι της θάλασσας και των αλμυρών εδαφών) Αλμύρα Salsola vermiculata L.

Το δεύτερο χαρακτηριστικό δίνει τη δυνατότητα εκμετάλλευσης εδαφών που για κάποιο λόγο έχουν υποβαθμιστεί και δύσκολα θα μπορούσαν να βελτιωθούν οι φυσικές και χημικές ιδιότητές τους ώστε να χρησιμοποιηθούν σε μια συστηματική καλλιέργεια ενός άλλου, απαιτητικού φυτού. Στα πλαίσια της αειφορικής γεωργίας τα λαχανευόμενα αποτελούν μια σπουδαία λύση για την άσκηση της αειφορίας.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΛΑΧΑΝΕΥΟΜΕΝΩΝ Αρχατζίκας: Scandix pecten-veneris Ζοχός: Sonchus asper Σταμναγκάθι: Cichorium spinosum Σκούλος: Tragopogon sincuatus Ραδίκι γλυκό: Cichorium spp Αδραλίδα: Hymenonema graecum Κορκολεκανίδα Urospermum picroides Ταραξάκος Taraxacum sp Χοιρομουρίδα Helmintotheca echioides

Γεμίζουμε με εμπλουτισμένη τύρφη το δοχείο σποράς. Στην συνέχεια συμπιέζουμε ελαφρά την τύρφη. Τοποθετούμε τους σπόρους και καλύπτουμε με στρώμα τύρφης ανάλογα με το μέγεθος του σπόρου. Ακολουθεί πότισμα. Τοποθετούμε ταμπελάκια με το όνομα κάθε σπόρου. Τέλος επαναλαμβάνουμε πότισμα ανά τακτά χρονικά διαστήματα. ιι. ΣΠΟΡΑ ΣΠΟΡΩΝ

Όταν τα σπορόφυτα αποκτήσουν το επιθυμητό μέγεθος γίνεται η μεταφύτευση. Για την μεταφύτευση χρησιμοποιούμε γλαστράκια 1L και εμπλουτισμένη τύρφη. Γεμίζουμε με τύρφη τα γλαστράκια και συμπιέζουμε ελαφρά. Αφαιρούμε τα σπορόφυτα με προσοχή από το δοχείο σποράς χωρίς να σπάσει η μπάλα χώματος και τα τοποθετούμε στα γλαστράκια. Ακολουθεί πότισμα. Α. ΜΕΤΑΦΥΤΕΥΣΗ ΣΕ ΓΛΑΣΤΡΑΚΙΑ

Β. ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΠΛΕΥΣΗΣ (FLOAT SYSTEM) Η βασική ιδέα είναι να μετατρέψουμε την απλή άρδευση σε σύστημα υδρολίπανσης, παρέχοντας στο φυτάριο τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται για να αναπτυχθεί. Τα φυτά αναπτύσσονται σε δίσκους πολυστερίνης (φελιζόλ), οι οποίοι αφήνονται να επιπλεύσουν σε δεξαμενές με θρεπτικό διάλυμα. Το ριζικό σύστημα έχει τον όγκο του αέρα που απαιτείται για την απαραίτητη οξυγόνωση, αφού τεχνητά διοχετεύουμε αέρα στο θρεπτικό διάλυμα Με αυτό τον τρόπο οι ρίζες βρίσκονται σε ένα περιβάλλον ιδανικής σύνθεσης και επομένως το φυτό παρουσιάζει μία αλματώδη ανάπτυξη. Επίσης επιτυγχάνουμε μεγαλύτερη οικονομία σε λιπάσματα και νερό γιατί παραμένουν στις δεξαμενές έως εξαντλήσεώς τους χωρίς να υπάρχουν απώλειες από απορροές ή εξάτμιση. Τα φυτά λόγω της ευρωστίας που αποκτούν, παρουσιάζουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε ασθένειες και σε συνδυασμό με την έλλειψη υποστρώματος, μειώνεται ή και εκμηδενίζεται η ανάγκη φυτοπροστατευτικών ουσιών - φυτοφαρμάκων.

Λεκάνες μαύρου χρώματος για την εγκατάσταση του συστήματος: Β. FLOAT SYSTEM

Εγκατάσταση συστήματος αερισμού του θρεπτικού διαλύματος των λεκανών.

Υπολογισμός και παρασκευή με ακρίβεια θρεπτικού διαλύματος και αποθήκευσή του σε μεγάλα δοχεία.

Έλεγχος αγωγιμότητας και pH θρεπτικού διαλύματος

Προσαρμογή δίσκων φελιζόλ στις λεκάνες

Τοποθέτηση δίσκων φελιζόλ με σπορόφυτα σταμναγκαθιού

Ζοχός με ώριμα άνθη (πάππος)

Ταραξάκος που μόλις έχει ανθίσει

Διαχωρισμός πάππου με λαβίδες και κόσκινα.

Ώριμοι καρποί ταραξάκου (πάππος)

Συγκομιδή πάππων και καθαρισμός σπόρων ταραξάκου

I.ΒΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ II.ΒΑΡΟΣ 1000 ΣΠΟΡΩΝ III. ΡΥΘΜΟΣ ΦΥΤΡΩΜΑΤΟΣ IV. ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ ΡΟΖΕΤΑΣ V.ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ I.ΒΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ II.ΒΑΡΟΣ 1000 ΣΠΟΡΩΝ III. ΡΥΘΜΟΣ ΦΥΤΡΩΜΑΤΟΣ IV. ΔΙΑΜΕΤΡΟΣ ΡΟΖΕΤΑΣ V.ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗΣ

Ι. ΒΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΔΗ ΣΠΟΡΩΝ% ΒΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ Αρχατζίκας: Scandix pecten-veneris70 Ζοχός: Sonchus asper7070 Σταμναγκάθι: Cichorium spinosum60 Σκούλος: Tragopogon sincuatus80 Ραδίκι γλυκό: Cichorium spp30 Αδραλίδα: Hymenonema graecum20 Κορκολεκανίδα Urospermum picroides50 Ταραξάκος Taraxacum sp80 Χοιρομουρίδα Helmintotheca echioides28 Γαλατσίδα Reichardia picroides65 Ασκόλυμπρος Scolymus hispanicus30 Σταφυλίνακας Daucus carota spp major80 Κάρφα Opopanax hisbitus50 Κρίταμα Crithmum maritimum80

V. ΒΑΡΟΣ ΣΠΟΡΩΝ ΕΙΔΗ ΣΠΟΡΩΝΒάρος 1000 σπόρων γρ. Αρχατζίκας: Scandix pecten-veneris 5,63 Ζοχός: Sonchus asper 0,38 Σταμναγκάθι: Cichorium spinosum 1,25 Σκούλος: Tragopogon sincuatus15,00 Ραδίκι γλυκό: Cichorium spp 0,65 Αδραλίδα: Hymenonema graecum 2,02 Κορκολεκανίδα Urospermum picroides 1,72 Ταραξάκος Taraxacum sp 0,49 Χοιρομουρίδα Helmintotheca echioides 0,99 Γαλατσίδα Reichardia picroides 0,85 Ασκόλυμπρος Scolymus hispanicus 0,21 Σταφυλίνακας Daucus carota spp major 1,63 Κάρφα Opopanax hisbitus 0,80 Κρίταμα Crithmum maritimum 2,61

Ρυθμός φυτρώματος σπόρων κορκολεκανίδας βλαστικότητα 50%

Διάμετρος ροζέτας κορκολεκανίδας

Ρυθμός φυτρώματος σπόρων ζοχού

Διάμετρος ροζέτας ζοχού

Ρυθμός φυτρώματος σπόρων χοιρομουρίδας

Διάμετρος ροζέτας χοιρομουρίδας

Ρυθμός φυτρώματος σπόρων ταραξάκου

Διάμετρος ροζέτας ταραξάκου

Στοιχεία συγκομιδής Μέσο νωπό βάρος κορκολεκανίδας 12,29 γρ. Ξηρό βάρος κορκολεκανίδας 8,94% Μέσο νωπό βάρος ζοχού 17,36γρ Ξηρό βάρος ζοχού 10,92% Έναρξη άνθησης ζοχού 42 ημέρες μετά τη σπορά ( )

Ακουμιανάκης Κ. Πανεπιστημιακές σημειώσεις Γ.Π.Α. Αειφορική- Βιολογική καλλιέργεια λαχανικών (2008) Ακουμιανάκης Κ. Συμβολή των λαχανευόμενων στη βιολογική καλλιέργεια κηπευτικών. Το παράδειγμα του σταμναγκαθιού 2010 (Περιοδικό ΔΗΩ Τεύχος 55) Ali El-Keblawy Effects of achene dimorphism on doramancy and progeny traits in the two ephemerals Hedynois cretica and Cretis aspera Canadian Journal of Botany 2003 pp Liew J. L. Andersson, U. Bostrom, J Forkman, I. Hakman & E. Magnaski Influence of temperature and photoperiod on sprouting capacity of Circium arvense and Sonchus arvensis root buds. Weed Research v. 52 Issue 5 pp