οι Κανόνες του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου

 Διεθνής Διαιτησία : Eπικρατέστερο κριτήριο: H συναλλαγή από την οποία απορρέει η διαφορά που υπάγεται στη Διαιτησία να έχει διεθνή χαρακτήρα. Άλλα κριτήρια: έδρα επιχείρησης, τόπος εκτέλεσης του σημαντικότερου μέρους της σύμβασης, αντικείμενο σύμβασης (ν. 2735/99) Kριτήριο της ελληνικής νομολογίας για τον διεθνή χαρακτήρα εμπορικής συναλλαγής: H εγκατάσταση της οικονομικής δραστηριότητας των μερών σε διαφορετικά κράτη ⇨ Ζήτημα: Κοινοπραξίες  Εμπορική Διαιτησία : κατά το ΔΕΕ αρκεί να πρόκειται για επιχειρηματική δραστηριότητα. Eυρεία ερμηνεία από θεσμούς και νομολογία: περιλαμβάνονται διαφορές που προκύπτουν από κάθε σχέση εμπορικής φύσεως, συμβατική ή μη. (συνήθεις εξαιρέσεις: Δημόσιο και Εργατικό Δίκαιο, Πτωχευτικό Δίκαιο, Νομοθεσία Antitrust, Νομοθεσία Πνευματικής Ιδιοκτησίας)

 Συμβάσεις παροχής ή ανταλλαγής εμπορευμάτων και υπηρεσιών  Συμφωνία διανομής  Εμπορική αντιπροσωπεία ή πρακτορεία  Factoring  Leasing  Κατασκευή έργων  Παροχή αδειών εκμετάλλευσης  Επενδύσεις, Χρηματοδοτήσεις  Τραπεζικές εργασίες  Ασφαλίσεις  Συμβάσεις εκμετάλλευσης ή παραχώρησης  Κοινοπραξία και άλλες μορφές βιομηχανικής και επιχειρηματικής συνεργασίας  Αεροπορική, θαλάσσια, σιδηροδρομική ή οδική μεταφορά αγαθών και επιβατών

Επιτροπή για το Δίκαιο του Διεθνούς Εμπορίου του ΟΗΕ – UNCITRAL (1966) Σκοπός : Ενοποίηση νομοθεσιών κρατών μελών του ΟΗΕ για θέματα που ενδιαφέρουν τις διεθνείς συναλλαγές. Κείμενα: i) Πρότυπος Νόμος για την Διεθνή Εμπορική Διαιτησία 1985/ Υιοθέτηση από την Ελλάδα με τον ν. 2735/99 ii) Κανόνες Διεθνούς Διαιτησίας, 1976 Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο – International Chamber of Commerce (1919) Σκοπός : Διεθνής εμπορική και επιχειρηματική συνεργασία, προώθηση επενδύσεων, διακίνησης κεφαλαίων, έρευνα νέων αγορών. Κείμενα: i) Κανόνες ΔΕΕ για τη Συμφιλίωση και τη Διαιτησία ii) Κανόνες για την λήψη ασφαλιστικών μέτρων πριν τη διαιτητική διαδικασία Σύμβαση της Νέας Υόρκης για την αναγνώριση και την εκτέλεση αλλοδαπών διαιτητικών αποφάσεων, 1958 ( 140 κράτη μέλη) (Υιοθέτηση από UNECE - κύρωση από την Ελλάδα με το ν.δ. 4220/1961) Άλλα κείμενα: Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Διεθνή Εμπορική Διαιτησία, UNECE, 1961 Σύμβαση Washington για την επίλυση των διαφορών σχετικών με επενδύσεις μεταξύ κρατών και υπηκόων άλλων κρατών, 1965

Από την οπτική του Εμπόρου:  Ταχύτερη προδικασία – Ασφάλεια δικαιοδοσίας και αρμοδιότητας  Συντομότερες και αμεσότερες διαδικασίες ενώπιον του Διαιτητικού Δικαστηρίου  Συχνά αποδοχή και άμεση εκτέλεση απόφασης από το ηττηθέν μέρος  Δυνατότητα καθορισμού σημαντικών παραμέτρων της δίκης (τοποθεσία, εφαρμοστέο δίκαιο)  Οικονομικότερη διαδικασία και δυνατότητα εξ αρχής υπολογισμού αμοιβών και εξόδων  Σχετική μυστικότητα διαδικασίας και απόφασης  Επιλογή Διαιτητών και σχέση εμπιστοσύνης  Εγγύηση υπέρ ξένων επενδυτών  Συχνός ο Συμβιβασμός

Νομικά Πλεονεκτήματα  >: απαλλαγή από ιδιαιτερότητες εθνικών δικαίων – εκτίμηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών δικαίου διεθνούς εμπορίου - ταυτόχρονα διαμόρφωση και ερμηνεία δικαίου.  Εξειδίκευση και πείρα διαιτητών  Προσαρμοστικότητα και ευελιξία διαδικασίας, δυνατότητα ελεύθερης εκτίμησης αποδεικτικών στοιχείων και ευρείες αρμοδιότητες στο διαιτητικό δικαστήριο  Ουδετερότητα  Ευκολότερη η επίκληση εθιμικού δικαίου ή συναλλακτικών συνηθειών για ουσιαστικότερη επίλυση της διαφοράς

Α. Ενσωμάτωση εξ αρχής κατά την κατάρτιση ως διαιτητική ρήτρα για μελλοντικές διαφορές ( arbitration clause, clause compromissoire). Πρότυπο Ρήτρας ΔΕΕ: Όλες οι διαφορές που προκύπτουν από την παρούσα σύμβαση ή έχουν σχέση με αυτήν θα επιλύονται οριστικώς βάσει του Κανονισμού Διαιτησίας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου από έναν η περισσότερους Διαιτητές που θα ορίζονται συμφώνως προς αυτόν τον Κανονισμό. ( νομολογία δέχεται ως έγκυρες και εξαιρετικά απλές ρήτρες όπως: Παρίσι – Γερμανικό Δίκαιο – Κανόνες ICC) Β. Συνυποσχετικό Διαιτησίας μετά την δημιουργία της διαφοράς από ήδη καταρτισμένη σύμβαση (Submission agreement).

Προϋποθέσεις κύρους της συμφωνίας Διαιτησίας  Arbitrability – Αντικείμενο δεκτικό υπαγωγής σε Διαιτησία σύμφωνα με το δίκαιο (α.5 Σύμβασης Ν. Υόρκης) i. στο οποίο την υπέβαλαν τα μέρη ii. του τόπου όπου εκδόθηκε η απόφαση iii. του τόπου όπου γίνεται η αναγνώριση και η εκτέλεση της απόφασης. συνήθης αρνητική προϋπόθεση: ζητήματα δημοσίας τάξης ( π.χ. από νομολογία: δωροδοκία σε συμβάσεις κατασκευών δημοσίων έργων, Νομοθεσία Antitrust - υπόθεση Mitsubishi)  Δικαιοπρακτική ικανότητα προσώπου για σύναψη σύμβασης: σύμφωνα με το δίκαιο που εφαρμόζεται στα μέρη. (Ελλάδα: δίκαιο της ιθαγένειας) ⇨ Ζήτημα: εκπροσώπηση και δέσμευση του νομικού προσώπου (νομολογία ΑΠ 1983: Προέχει προστασία καλόπιστου συναλλασσόμενου – όχι απαραίτητα ρητή εξουσιοδότηση για Διαιτησία)  Συμφωνία των μερών – σύμπτωση βούλησης υπαγωγής διαφοράς σε Διαιτησία ⇨ Ζήτημα: Δεσμεύει η ρήτρα Διαιτησίας τον κομιστή της φορτωτικής? ΑΠ Ναι, αν είναι εμφανής η ρήτρα στο αξιόγραφο ή υπάρχει γνώση από προηγούμενη συναλλαγή.  Γραπτός τύπος  Έλεγχος κύρους συμφωνίας στον Κανονισμό ΔΕΕ (α.6) από Διαιτητικό Δικαστήριο κατά την αρχή αυτοτέλειας διαιτητικής ρήτρας - separability

Eποπτεύει την οργάνωση μιας ad hoc θεσμικής Διαιτησίας (Arbitral Tribunal) σε διαφορές που προκύπτουν από διεθνείς η εσωτερικές επιχειρηματικές συναλλαγές καθώς και την τήρηση των Κανόνων του ΔΕΕ από τα ad hoc Διαιτητικά Δικαστήρια. Eγκρίνει τους προτεινόμενους Διαιτητές από τα μέρη και διορίζει το ίδιο πρόσωπα καθώς και τον προεδρεύοντα Διαιτητή μετά από πρόταση των Εθνικών Επιτροπών ΔΕΕ. Αποφασίζει για ζητήματα αμφισβήτησης αμεροληψίας ή αντικατάστασης Διαιτητών. Επιλύει ζητήματα σχετικά με το κύρος της συμφωνίας Διαιτησίας. Εγκρίνει την οριστική Απόφαση του Arbitral Tribunal Το ad hoc Διαιτητικό Δικαστήριο (Arbitral Tribunal) Μονομελές ή τριμελές Έχει την Kompetenz–Kompetenz Υποχρέωση ανεξαρτησίας και αμεροληψίας

 Αρχές: Εμπιστευτικότητα και Μυστικότητα. Προστασία στοιχείων των διαδίκων, εμπορικών πληροφοριών και βιομηχανικών απορρήτων. Μέριμνα για επαρκή παρουσίαση επιχειρημάτων καθενός από τα μέρη – (αρχή της χρηστής δίκης).  Terms of Reference Έγγραφο με διατυπωμένα τα συμφωνηθέντα διαδικαστικά στοιχεία, το εφαρμοστέο δίκαιο, τους ισχυρισμούς, τα αιτήματα και τις αξιώσεις των μερών στην αρχή της διαιτητικής διαδικασίας. Υπογράφεται από τα μέρη και τους διαιτητές και λειτουργεί ως πλαίσιο αναφοράς για τα επόμενα στάδια.  Δυνατότητα λήψης ασφαλιστικών μέτρων κάθε είδους είτε από το Arbitral Tribunal είτε από ειδικό όργανο του ΔΕΕ, τον Διαιτητή ασφαλιστικών μέτρων (Pre Arbitral Referee) στον οποίο υποβάλλουν τα μέρη το ζήτημα μέσω αντίστοιχης ρήτρας ΔΕΕ. ( για εκτέλεση στην Ελλάδα η απόφαση θα πρέπει να επικυρωθεί από τα εθνικά Δικαστήρια ν.2735/99)

 Τα μέρη έχουν από τον Κανονισμό δυνατότητα προσδιορισμού κατά την ελεύθερη βούληση τους πολλών ουσιωδών στοιχείων όπως ο τόπος διεξαγωγής διαιτησίας, πρόσωπο Διαιτητή, γλώσσα διαδικασίας κ.ά.  Τα μέρη μπορούν να συμφωνήσουν εφαρμοστέο δίκαιο ενός από τα μέρη ή και συνδυασμό κανόνων από περισσότερες έννομες τάξεις (combined laws). Οι Διαιτητές έχουν τη αρμοδιότητα σε περίπτωση διαφωνίας να επιλέξουν τον προσφορότερο κανόνα δικαίου καθώς και την συναλλακτική πρακτική ή τις εμπορικές συνήθειες (trade usage) ως αμέσως και όχι επικουρικώς εφαρμοστέο δίκαιο.  Οι Διαιτητές έχουν μεγαλύτερη ελευθερία για αποδοχή και εκτίμηση αποδεικτικών μέσων κατάλληλων για το αντικείμενο της διαφοράς.  Η Απόφαση (Award) είναι αιτιολογημένη, οριστική και δεσμευτική για τα μέρη, πρέπει να εγκριθεί από το Διαιτητικό Δικαστήριο του ΔΕΕ και είναι εκτελεστή σύμφωνα με τους κανόνες της Σύμβασης της Νέας Υόρκης για την αναγνώριση και την εκτέλεση διαιτητικών αποφάσεων.

 Γενικά αποσαφήνιση και ερμηνεία εννοιών συναλλακτικής πρακτικής και εθιμικού δικαίου  Υπόθεση Dow Chemical, 1982 Θεμελίωση της έννοιας της ομάδας επιχειρήσεων ( notion de groupes des societés) μέσω της διεύρυνσης των υποκειμενικών ορίων της διαιτητικής ρήτρας.  Υπόθεση S.E.L. Επιβεβαίωση της άρσης της αυτοτέλειας νομικού προσώπου όταν συντρέχει το στοιχείο του δόλου ώστε ο πραγματικός συναλλασσόμενος να δεσμεύεται από την διαιτητική ρήτρα.

 Το 90 % των διεθνών εμπορικών συμβάσεων περιέχουν ρήτρα διαιτησίας.  Μέσα στο 2009 παραδόθηκαν 817 αιτήσεις για διαιτητική επίλυση μέσω ICC. Οι Διαιτητές που επιλέχθηκαν ήταν από 73 διαφορετικές εθνικότητες. Οι Διαιτησίες που οργανώνονται κατά τους Κανόνες του ΔΕΕ κάθε χρόνο είναι περισσότερες από αυτές όλων των άλλων διεθνών θεσμών (πχ. American Arbitration Association, London Court of International Arbitration) μαζί.  Μέλη του Δικαστηρίου του ΔΕΕ είναι σήμερα 90 χώρες.