1 Διδακτικοί Στόχοι & Διδακτικός Σχεδιασμός Παλαιγεωργίου Γιώργος Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Σεπτέμβριος 2008

Προηγούμενη Διάλεξη Αμφισβητήσαμε τα χαρακτηριστικά του φαινομένου της μάθησης Αναγνωρίσαμε τις κύριες τάσεις για την εκπαίδευση Ανιχνεύσαμε τα μελλοντικά χαρακτηριστικά της σχολικής τάξης Εξετάσαμε με κριτική σκοπιά την χρήση των υπολογιστών στο σχολείο 2

Περιεχόμενα διάλεξης Διδακτικός Σχεδιασμός –Διδακτικοί Στόχοι –Διδακτικό Πλάνο Πρακτική Εξάσκηση –Παραδείγματα Διδακτικών Πλάνων –Ανάπτυξη Διδακτικών Πλάνων Ανάθεση Εργασιών 3

Οι εργασίες σας Ανάθεση εργασιών 4

5 1. Διδακτικός Σχεδιασμός

Διδακτικός Σχεδιασμός Τα διδακτικά πλάνα αποτελούν –σύνολα προτάσεων διδασκαλίας –που αξιοποιούν διαφορετικούς παράγοντες μάθησης –σε διαφορετικούς συνδυασμούς, με διαφορετική ένταση κτλ. –σε μια οργάνωση που έχει αποδειχθεί αποδοτική. 6

Διδακτικός Σχεδιασμός Χρειαζόμαστε γνώσεις τέτοιων σχημάτων. π.χ. –Μάθηση που οδηγείται από τα λάθη –Μάθηση βασισμένη στις περιπτώσεις –Μάθηση που βασίζεται στον πειραματισμού –Μάθηση που βασίζεται στο διάλογο –Υποστήριξη, υποβοήθηση, μαθητεία –Κτλ. 7

Διδακτικός Σχεδιασμός Πλεονεκτήματα –Επιλύουν το πρόβλημα του σχεδιασμού της διδασκαλίας σε περιορισμένα χρονικά όρια –Βοηθούν τον εκπαιδευτικό να φανταστεί εκ των προτέρων την εξελικτική διαδικασία της διδασκαλίας και να προετοιμαστεί αντίστοιχα –Αποκτά ο εκπαίδευτικός αίσθημα ασφάλειας και αυτοπεποίθησης –Διευκολύνουν τον αυτοέλεγχο του εκπαιδευτικού –Επιτυγχάνεται έγκαιρη πρόβλεψη των προβλημάτων –Συνδέεται περισσότερο η διδασκαλία με το περιεχόμενο της μάθησης –Ευνοούν τον σαφή καθορισμό του σκοπού του μαθήματος –Προσφέρουν εξοικονόμηση χρόνου, σκέψη, προσπάθεια κατά την μελλοντική αναπαραγωγή του μαθήματος 8

Φάσεις σχεδίασης διδασκαλίας Ο σχεδιασμός της διδασκαλίας περιλαμβάνει 5 φάσεις: 1.Τη φάση προσδιορισμού των μαθησιακών στόχων 2.Τη φάση της μελέτης περιεχομένου, μαθητών, μέσων 3.Τη φάση οργάνωσης των μαθησιακών δραστηριοτήτων-διδακτικού πλάνου 4.Τη φάση της πραγματοποίησης του διδακτικού πλάνου 5.Τη φάση της αξιολόγησης των μαθησιακών αποτελεσμάτων του διδακτικού πλάνου 9

Φάσεις Διδακτικού Σχεδιασμού Στόχοι Μελέτη πεδίου μάθησης Ανάπτυξη Διδακτικού Πλάνου ΕφαρμογήΑξιολόγηση 10

1. Στόχοι Ο διδακτικός σχεδιασμός βασίζεται ολοκληρωτικά στους μαθησιακούς στόχους που θέτει ο διδάσκων –«Ποιες είναι οι δεξιότητες που θέλουμε να επιδείξουν οι μαθητές μετά το πέρας της διδασκαλίας;» Καθοριστική σχέση με την οργάνωση της αξιολόγησης της διδακτικής ενότητας. Μια από τις πιο συχνές παραλείψεις των εκπαιδευτικών σήμερα Η δήλωση των μαθησιακών στόχων τις περισσότερες φορές αποκαλύπτει εμμέσως και τη διδακτική προσέγγιση 11

1. Στόχοι/2. Μελέτη Επιλογή και μελέτη του περιεχομένου της διδασκαλίας Εντοπισμός των βασικών εννοιών και υπο-εννοιών που το συνθέτουν Μελετάται από τη βιβλιογραφία, η ιστορική και επιστημολογική εξέλιξη της έννοιας Ποια είναι η προηγούμενη εμπειρική και επιστημολογική σχέση των μαθητών με το αντικείμενο Ποιες είναι οι δυσκολίες μάθησης που συνήθως συναντώνται 12

1. Στόχοι/2. Μελέτη/3.Διδ. Πλάνο Επιλογή της μορφής οργάνωσης της τάξης (ατομική μάθηση, ομαδοσυνεργατική μάθηση) Διερεύνηση των μαθησιακών δυσκολιών και ανάλυση των εκπαιδευτικών αναγκών Σχεδιασμός του περιεχομένου και της μεθοδολογίας, επιλογή της στρατηγικής της διδασκαλίας Χειρισμός του χρόνου Εξασφάλιση των υλικοτεχνικών συνθηκών 13

1. Στόχοι/2. Μελέτη/3.Διδ. Πλάνο/4.Υλοποίηση Εκτέλεση διδακτικού πλάνου σε πραγματικές συνθήκες 14

1.Στόχοι/2. Μελέτη/3.Διδ. Πλάνο/4.Υλοποίηση/5.Αξιολόγηση Αξιολόγηση επίτευξης διδακτικών-μαθησιακών στόχων –Με ποσοτικό τρόπο (τεστ γνώσεων) o Ανάλυση δεξιοτήτων μαθητών –Με ποιοτικό τρόπο (συνεντεύξεις με μαθητές, παρατήρηση, κτλ.) o Παρακολούθηση διαδικασίας και επιβεβαίωση ρόλου και αξίας διδακτικών συμβάντων 15

16 1. Στόχοι διδασκαλίας

17 «Αν δεν ξέρεις που πηγαίνεις, είναι δύσκολο να επιλέξεις το κατάλληλο μέσο για να πας»

18 Τι είναι οι στόχοι (από το βιβλίο Ευστ. Γ. Δημητρόπουλος – Εκπαιδευτική Αξιολόγηση Εκδόσεις Γρηγόρη)

19 Διάκριση στόχων Γενικοί vs. Αντικειμενικοί Διδακτικοί vs. Μαθησιακοί Υψηλού επιπέδου vs. Χαμηλού επιπέδου

20 Τι είναι οι γενικοί στόχοι (Aims)  Γενικές δηλώσεις οι οποίες παρουσιάζουν την κατεύθυνση ή την πρόθεση της εκπαιδευτικής δράσης.  Χρησιμοποιούν αφηρημένους, μη μετρήσιμους όρους όπως: μαθαίνω, γνωρίζω, καταλαβαίνω, εκτιμώ.  Παρέχουν κάποιες γενικές αρχές για την οργάνωση της εκπαιδευτικής δράσης. π.χ. «Οι σπουδαστές θα καταλάβουν, και θα είναι σε θέση να προσδιορίσουν τους διαφορετικούς τύπους των προφορικών αγγλικών»

21 Τι είναι οι αντικειμενικοί στόχοι (Objectives) (1)  Συγκεκριμένες δηλώσεις της εκπαιδευτικής πρόθεσης όπου επισημαίνονται τα επιθυμητά αποτελέσματα της διδασκαλίας.  Χρησιμοποιούν όρους συμπεριφοράς, όπως: επιλέγω, ορίζω, δείχνω, υπολογίζω, σχεδιάζω  Απαντούν στο ερώτημα: «Τι θέλω ο μαθητής να μπορεί να κάνει όταν ολοκληρωθεί η διδασκαλία;» π.χ. «Μετά το τέλος της διδασκαλίας οι μαθητές θα μπορούν να ορίσουν τα διάφορα σύμβολα ενός καιρικού χάρτη»

22 Τι είναι οι αντικειμενικοί στόχοι (Objectives) (2) Μπορούν να δηλωθούν ως:  Διδακτικοί στόχοι: περιγράφουν τι πρέπει να κάνει ο καθηγητής π.χ. «δίδαξε στους μαθητές τους όρους που χρησιμοποιούνται σε έναν καιρικό χάρτη»  Μαθησιακοί Στόχοι: περιγράφουν τι πρέπει να μάθουν οι μαθητές π.χ. «οι μαθητές θα μάθουν τους όρους που χρησιμοποιούνται σε έναν καιρικό χάρτη»

23 Τι είναι οι αντικειμενικοί στόχοι (Objectives) (3) Οι στόχοι πρέπει να δηλώνονται βάσει των επιθυμητών μαθησιακών αποτελεσμάτων: Πρέπει να περιγράφουν το είδος της συμπεριφοράς που είμαστε διατεθειμένοι να δεχτούμε ως απόδειξη πως οι μαθητές έχουν μάθει αυτό που αναμενόταν από αυτούς π.χ. «οι μαθητές θα μπορούν να αντιστοιχίσουν τους καιρικούς όρους στα κατάλληλα σύμβολα ενός καιρικού χάρτη». Οι στόχοι πρέπει να δηλώνονται με όρους συμπεριφοράς που μπορούμε να παρατηρήσουμε και να μετρήσουμε.

24 Χρήσεις των στόχων (1)  Παρέχουν ένα πλαίσιο για την διδασκαλία: βάση για τις μεθόδους και τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν στην διδασκαλία  Παρέχουν οδηγίες για την μάθηση: αν παρουσιαστούν στους μαθητές πριν την διδασκαλία, τους παρέχουν σαφές πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν να εργαστούν και αποσαφηνίζουν τον σκοπό των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, βοηθούν στην αυτό-οργάνωση, αυτό-αξιολόγηση των μαθητευόμενων  Παρέχουν στόχους για την αξιολόγηση: επιλογή της κατάλληλης μεθόδου για την μέτρηση της επιθυμητής συμπεριφοράς – καλύτερη ερμηνεία των αποτελεσμάτων

25 Χρήσεις των στόχων (2)  Μεταβιβάζουν σε άλλους τις εκπαιδευτικές μας προθέσεις: επιτρέπει σε έναν καθηγητή να πει «αυτό είναι που οι μαθητές αναμένεται να επιτύχουν» και «ορίστε, τι έχει επιτύχει ο μαθητής»  Επιτρέπουν την αξιολόγηση της διδασκαλίας: βοηθούν στον εντοπισμό των δυνατών και των αδύνατων σημείων της διδασκαλίας

26 Χρήσιμη Ορολογία  Γενικός μαθησιακός στόχος: το επιθυμητό αποτέλεσμα της διδασκαλίας, δηλωμένο με γενικούς όρους. Καθορίζεται περαιτέρω από ένα σύνολο συγκεκριμένων μαθησιακών αποτελεσμάτων.  Συγκεκριμένο μαθησιακό αποτέλεσμα: το επιθυμητό αποτέλεσμα της διδασκαλίας, δηλωμένο με όρους μετρήσιμης και ορατής συμπεριφοράς. Περιγράφουν τις συμπεριφορές που πρέπει να επιδείξουν οι μαθητές όταν έχουν επιτύχει τον γενικό μαθησιακό στόχο.  Συμπεριφορά: οποιαδήποτε μετρήσιμη ή αισθητή απόκριση που προκύπτει ως αποτέλεσμα της διδασκαλίας

27 Προετοιμασία για την σχεδίαση στόχων

28 Ταξινόμηση στόχων Οι στόχοι μπορούν να ταξινομηθούν σύμφωνα με τα μαθησιακά αποτελέσματα της που επιδιώκουν.  Γνωστικοί: ένα από τα πιο σημαντικά πλαίσια αναφοράς και ταξινόμησης γνωστικών στόχων αποτελεί η ταξινομία των εκπαιδευτικών στόχων του Bloom (1956)  Συναισθηματικοί: στόχοι που σχετίζονται με συναισθηματικά αποτελέσματα, στάσεις, αξίες  Ψυχοκινητικοί: στόχοι που σχετίζονται με σωματικές λειτουργίες, δεξιότητες

29 Κατηγορίες γνωστικών στόχων (1) Κατηγορίες γνωστικών στόχων κατά Bloom:  Γνώση: στόχοι που επιζητούν κυρίως ανάκληση πληροφοριών  Κατανόηση: στόχοι που επιζητούν την κατανόηση του υλικού  Εφαρμογή: στόχοι που επιζητούν την εφαρμογή της αποκτηθείσας γνώσης σε νέες καταστάσεις

30 Κατηγορίες γνωστικών στόχων (2) Κατηγορίες γνωστικών στόχων κατά Bloom (συνέχεια):  Ανάλυση: στόχοι που επιζητούν την ανάλυση του υλικού σε επιμέρους στοιχεία και την κατανόηση των μεταξύ τους συνδέσεων  Σύνθεση: στόχοι που επιζητούν την σύνθεση του υλικού με σκοπό την παραγωγή καινούργιας γνώσης  Αξιολόγηση: στόχοι που επιζητούν την αξιολόγηση του υλικού με συγκεκριμένα κριτήρια, περιέχει στοιχεία από όλες τις προηγούμενες κατηγορίες

31 Γνώση (1)  1α Γνώση ορολογίας: μιας συγκεκριμένης επιστημολογικής περιοχής, γνώση λεξιλογίου γενικά  1β Γνώση συγκεκριμένων πραγμάτων: όπως περιστατικών, γεγονότων, ονομάτων, συμβάντων  1γ Γνώση καθιερωμένης συμπεριφοράς: που χρησιμοποιείται στην παρουσίαση και στον χειρισμό γνώσεων, όπως γνώση συμβολισμών, γνώση καινοτομιών, γνώση ειδικής συμπεριφοράς  1δ Γνώση τάσεων και αλληλουχιών (ακολουθιών - διαδικασιών): ποιες τάσεις παρουσιάστηκαν κάποτε ή ισχύουν ή επηρέασαν χώρους καταστάσεις και κοινωνίες, εξελίξεις φαινομένων

32 Γνώση (2)  1ε Γνώση ταξινομήσεων και κατηγοριών: όπως χαρακτηριστικών τάξεων και ομάδων  1στ Γνώση κριτηρίων: που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κρίσεις, ταξινομήσεις, αποφάσεις, συμπεριφορά  1ζ Γνώση μεθοδολογίας: που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή ενός έργου, στη λύση ενός προβλήματος  1η Γνώση αρχών και γενικεύσεων: ποιες αρχές διέπουν τη λειτουργία ενός όλου, ποιες γενικεύσεις εξάγονται από την εφαρμογή ορισμένων αρχών και κανόνων  1θ Γνώση θεωριών και δομών

33 Γνώση (4) 1α Γνώση ορολογίας μιας συγκεκριμένης επιστημολογικής περιοχής, γνώση λεξιλογίου γενικά : Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [ορίζει, διακρίνει, αποκτά, αναγνωρίζει, ανακαλεί, εντοπίζει, κτλ.] [λεξιλόγιο, όρους, ορολογία, σημασίες, ορισμούς, στοιχεία κτλ.] π.χ. Να δώσετε τον ορισμό της «δυαδικού αριθμού» MC: Το άτομο περιέχει θετικά φορτισμένα σωματίδια που λέγονται: α. Ηλεκτρόνια β. Πρωτόνια. γ. Ουδετερόνια. δ. φωτόνια

34 Γνώση (5) 1β Γνώση συγκεκριμένων πραγμάτων, όπως περιστατικών, γεγονότων, ονομάτων, συμβάντων Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [ορίζει, διακρίνει, αποκτά, αναγνωρίζει, ανακαλεί, εντοπίζει, κτλ.] [γεγονότα, πληροφορίες, πηγές, ονόματα, χρονολογίες, περιστατικά, πρόσωπα, τοποθεσίες, ιδιότητες, παραδείγματα, φαινόμενα κτλ.] π.χ. Να περιγράψετε τα κύρια γεγονότα της δεύτερης φάσης του Πελοποννησιακού πολέμου MC: Η Αγγλία κατελήφθη από τους Νορμανδούς κατά α. 11ο αιώνα β. 5ο αιώνα γ. 13ο αιώνα δ. 15ο αιώνα ε. 7ο αιώνα

35 Γνώση (6) 1γ Γνώση καθιερωμένης συμπεριφοράς, που χρησιμοποιείται στην παρουσίαση και στον χειρισμό γνώσεων, όπως γνώση συμβολισμών, γνώση καινοτομιών, γνώση ειδικής συμπεριφοράς Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [ορίζει, διακρίνει, αποκτά, αναγνωρίζει, ανακαλεί, εντοπίζει, κτλ.] [κανονισμούς, χρήσεις, αναπαραστάσεις, τεχνοτροπίες, τρόπους συμπεριφοράς, συμβολισμούς κτλ] π.χ. Να περιγράψετε τις συνέπειες της μη εφαρμογής του συντάγματος της χώρας Σ – Λ : Στην Ελλάδα ο γάμος μεταξύ συγγενών πρώτου βαθμού επιτρέπεται

36 Γνώση (7) 1δ Γνώση τάσεων και αλληλουχιών (ακολουθιών - διαδικασιών): ποιες τάσεις παρουσιάστηκαν κάποτε ή ισχύουν ή επηρέασαν χώρους καταστάσεις και κοινωνίες, εξελίξεις φαινομένων, ποια διαδικασία ισχύει για συγκεκριμένες ενέργειες ή δραστηριότητες; Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [ορίζει, διακρίνει, αποκτά, αναγνωρίζει, ανακαλεί, εντοπίζει, κτλ.] [ενέργειες, διεργασίες, κινήσεις, συνέχειες, εξελίξεις, τάσεις, ακολουθίες, αιτίες, σχέσεις δυνάμεις, επιρροές κτλ] π.χ. Να περιγράψετε συνοπτικά τις τάσεις στη ζωγραφική που ήταν πιο έντονες στην Ευρώπη του ΙΘ’ αιώνα. Να περιγράψετε τη διαδικασία που ακολουθούμε για να αντικαταστήσουμε μια ασφάλεια ρεύματος απ’τον πίνακα διανομής στο σπίτι μας Σ – Λ : Κατα τη διαδικασία μελέτης-κατασκευής μιας οικοδομής το πρωτο βήμα είναι ο γεωεχνικός έλεγχος του οικοπέδου

37 Γνώση (8) 1ε Γνώση ταξινομήσεων και κατηγοριών, όπως χαρακτηριστικών τάξεων και ομάδων Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [ορίζει, διακρίνει, αποκτά, αναγνωρίζει, ανακαλεί, εντοπίζει, κτλ.] [περιοχές, τύπους, χαρακτηριστικά, ομάδες, κατηγορίες, υποδιαιρέσεις, διατάξεις, κατατάξεις κτλ] π.χ. Να γράψετε τα είδη των πετρωμάτων που υπάρχουν στον ελληνικό χώρο Σ – Λ : Τα ασβεστολιθικά πετρώματα προέρχονται από τις γαίες που λέγονται πυριγενείς

38 Γνώση (9) 1στ Γνώση κριτηρίων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για κρίσεις, ταξινομήσεις, αποφάσεις, συμπεριφορά Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [ορίζει, διακρίνει, αποκτά, αναγνωρίζει, ανακαλεί, εντοπίζει, κτλ.] [κριτήρια, ειδικά στοιχεία, βασικές ειδικές ιδιότητες κτλ] π.χ. Να αναφέρετε τα κριτήρια που χρησιμοποιούμε προκειμένου να διακρίνουμε τους ρυθμούς της αρχαιοελληνικής αρχιτεκτονικής Σ – Λ : Το βασικότερο κριτήριο αξιολόγησης σωλήνων ύδρευσης είναι η αντοχή σε αύξηση της πίεσης του νερού.

39 Γνώση (10) 1ζ Γνώση Μεθοδολογίας, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κάποια περίπτωση ή κατάσταση, για κατασκευή ενός έργου, γθα λύση ενός προβλήματος Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [ορίζει, διακρίνει, αποκτά, αναγνωρίζει, ανακαλεί, εντοπίζει, κτλ.] [μεθόδους, τεχνικές, προσεγγίσεις, χρήσεις, διαδικασίες, χειρισμούς κτλ] π.χ. Να αναφέρετε τους τρόπους άρδευσης των καλλιεργειών στην Ελλάδα Σ – Λ : Για να πάρουμε ολική τάση 4,5 V όταν έχουμε στοιχεία των 1,5 V αρκεί να συνδέσουμε τρία απ’αυτά παράλληλα MC: Το εναλλασσόμενο ρεύμα μετατρέπεται σε συνεχές μέσω ενός εξαρτήματος που λέγεται α. πυκνωτής β. Μετασχηματιστής γ. Ανορθωτής δ. Γεννήτρια ε. κινητήρας

40 Γνώση (11) 1η Γνώση αρχών και γενικεύσεων: ποιες αρχές και ποιοι κανόνες ισχύουν σε κάποια περιοχή, ποιες αρχές διέπουν τη λειτουργία ενός όλου, ποιες γενικεύσεις εξάγονται από την εφαρμογή ορισμένων αρχών και κανόνων Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [ορίζει, διακρίνει, αποκτά, αναγνωρίζει, ανακαλεί, εντοπίζει, κτλ.] [αρχές, γενικότητες, προτάσεις, βασικά στοιχεία, νόμους κτλ] π.χ. Να γράψετε το νόμο της αφθαρσίας της ύλης και ενέργειας Σ – Λ : Μέσα σε ομογενές και ισότροπο μέσο το φως διαδίδεται ευθύγραμμα.

41 Γνώση (12) 1θ Γνώση θεωριών και δομών Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [ορίζει, διακρίνει, αποκτά, αναγνωρίζει, ανακαλεί, εντοπίζει, κτλ.] [θεωρίες, βασικά στοιχεία, εσωτερικές σχίσεις, επιπτώσεις, δομές, οργάνωση, σχηματισμό κτλ] π.χ. Να σκιαγραφήσετε τις διάφορες απόψεις που έχουν διατυπωθεί σχετικά με τη εξαφάνιση του Μινωικού πολιτισμού Σ – Λ : Σύμφωνα με την αρχή του Pascal, η πίεση στη μεγαλύτερη επιφάνεια του υδραυλικού πιεστηρίου είναι μεγαλύτερη MC: Με την αρχή του Αρχιμήδη ερμηνεύεται το α. Γιατί ένα πλοίο επιπλέει β. Πώς ένα αερόστατο ανυψώνεται. γ. Πώς μπορεί και πετάει ένα πουλί δ. Γιατί ένα ποδήλατο ισορροπεί όταν κινείται ε. Γιατί τα σώματα πέφτουν προς τη γη

42 Κατανόηση (1)  2α Η μετάφραση ή μετατροπή: αναφέρεται στην καθαυτό μετάφραση, στην ελεύθερη απόδοση, στην παράφραση κτλ.  2β Η ερμηνεία συγκεκριμένου περιεχομένου: επεξεργασία του περιεχομένου για απόλυτη κατανόησή του μέσα από τον εντοπισμό των σχέσεων μεταξύ των διαφόρων στοιχείων και την ανίχνευση των σχέσεων αυτών με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων  2γ Επέκταση ή μεταφορά: αναφέρεται στην ικανότητα του μαθητή να κάνει λογικές προεκτάσεις μιας κατάστασης, να μπορεί να προβλέπει τη συνέχεια διαδικασιών, καταστάσεων ή φαινομένων, τις συνέπειες ενεργειών, τις επιπτώσεις μέτρων κτλ.

43 Κατανόηση (2) 2α Η μετάφραση ή μετατροπή, που αναφέρεται στην καθαυτό μετάφραση, στην ελεύθερη απόδοση, στην παράφραση κτλ. Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [μεταφράζει, μετασχηματίζει, μετατρέπει, να δίνει με δικά του λόγια, να δίνει παραδείγματα, να προετοιμάζει, να διαβάζει, να αναπαριστάνει, να αλλάζει, να αναμορφώνει, να συνοψίζει, να επεκτείνει, κτλ.] [έννοιες, ορισμούς, περιεχόμενα, λέξεις, φράσεις, κείμενα κτλ] π.χ. Να μεταφράσετε το παρακάτω λατινικό κείμενο στα νέα ελληνικά. Να δώσετε μια σύντομη περίληψη του περιεχομένου του μυθιστορήματος (δόθηκε ή διαβάστηκε). Σ – Λ : Το ρήμα «οίδα» στην παρακάτω πρόταση σημαίνει «γνωρίζω». MC: Η αγγλική έκφραση «to turn inside out» αποδίδεται καλύτερα στα ελληνικά ως α. μεταστρέφω β. Αντιστρέφω γ. Γυρίζω ανάποδα δ. αποστρέφω

44 Κατανόηση (3) 2β Η ερμηνεία συγκεκριμένου περιεχομένου, που σημαίνει επεξεργασία του περιεχομένου για απόλυτη κατανόησή τους μέσα από τον εντοπισμό της σχέσης μεταξύ διαφόρων στοιχείων και την ανίχνευση της σχέσης αυτής, που οδήγησε στην εξαγωγή συμπερασμάτων Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [ερμηνεύει, να ανακατατάσσει, να αναδιαρθρώνει, να διαφοροποιεί, να διακρίνει, να εξάγει, να εξηγεί, να καταδεικνύει, κτλ.] [σχέσεις, αντιστοιχείες, ουσιώδη στοιχεία, όψεις, απόψεις, ιδιότητες, συμπεράσματα, μεθόδους, θεωρίες, αφηρημένες έννοιες κτλ] Π.χ. Στο παρακάτω διάγραμμα σας δίνεται η σχέση της ανεργίας κατά το 1981 σε συνάρτηση με τις ηλικίες του εργατικού δυναμικού. Περιγράψτε την κατάσταση που φαίνεται στο διάγραμμα Σ – Λ : Ζήτηση ξένων νομισμάτων για τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών σημαίνει ζήτηση συναλλάγματος

45 Κατανόηση (4) 2γ Επέκταση ή μεταφορά, που αναφέρεται στην ικανότητα του μαθητή να κάνει λογικές προεκτάσεις μιας κατάστασης να μπορεί να προβλέπει τη συνέχεια διαδικασιών, καταστάσεων ή φαινομένων, τις συνέπειες ενεργειών, τις επιπτώσεις μέτρων κτλ. Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [να εκτιμά, να συμπεραίνει, να καταλήγει, να προβλέπει, να διαφοροποιεί, να καθορίζει, να επεκτείνει, να μεταφέρει, να χαράσσει, κτλ.] [επιπτώσεις, συνέπειες, συμπεράσματα, συντελεστές, έννοιες, φαινόμενα, πιθανότητες, κτλ.] π.χ. Σ – Λ : Η πτώση των σωμάτων δείχνει ότι υπάρχει έλξη από τη γη MC: Όταν η τιμή ενός αγαθού αυξάνεται, τότε η ζητούμενη ποσότητα ενός υποκατάστατου του αγαθού αυτού α. μειώνεται β. Αυξάνεται γ. Παραμένει ίδια δ. αυξομειώνεται

46 Εφαρμογή (1)  3 Η εφαρμογή: αναφέρεται στην ικανότητα χρήσης κάποιων γνώσεων, αρχών, κανόνων, διαδικασιών, μεθόδων κτλ. στην πράξη, για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων καταστάσεων και τη λύση συγκεκριμένων καινούργιων προβλημάτων

47 Εφαρμογή (2) Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [εφαρμόζει, χρησιμοποιεί, γενικεύει, να συσχετίζει, να επιλέγει, να αναπτύσσει, να οργανώνει, να μεταφέρει, να ανασκευάζει, να ταξινομεί] [αρχές, νόμους, συμπεράσματα, φαινόμενα, μεθόδους, θεωρίες, αφηρημένες έννοιες, καταστάσεις, γενικεύσεις, διαδικασίες, φαινόμενα, διεργασίες, κτλ.] π.χ. Το σχολείο μας πρόκειται να αγοράσει το διπλανό οικόπεδο για να επεκτείνουμε το γήπεδό μας. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του οικοπέδου ακεραίου σε m2, και πόσα χρήματα θα καταβάλει το σχολείο αν το οικόπεδο πωλείται προς 3 euro/m2. Σ – Λ : Το ψαλίδι είναι ένα απλό παράδειγμα μοχλού πρώτου είδους. MC: Το θερμοηλεκτρικό φαινόμενο εφαρμόζεται στην πράξη στην περίπτωση: α. της τριόδου ηλεκτρονικής λυχνίας β. Του κρυσταλλικού ανορθωτή γ. Της γεννήτριας εναλλασσόμενου ρεύματος δ. Του μετασχηματιστή

48 Ανάλυση (1)  4α Ανάλυση στοιχείων: αναφέρεται στη διάσπαση ενός όλου στα μέρη που το αποτελούν. Επιδιώκεται η αναζήτηση και ο εντοπισμός των στοιχείων εκείνων που συνθέτουν το όλο, οποιασδήποτε μορφής και αν είναι τα στοιχεία.  4β Ανάλυση σχέσεων, που αναφέρεται στον εντοπισμό της σύνδεσης που υπάρχει ανάμεσα στα διάφορα μέρη ενός όλου, όπως για παράδειγμα η σχέση μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος σε μια ενέργεια, τα κοινά στοιχεία, οι ομοιότητες, οι διαφορές κτλ.  4γ Ανάλυση αρχών οργάνωσης, που αναφέρεται στον εντοπισμό της δομής ενός όλου, στην ανίχνευση της οργάνωσης μιας συγκεκριμένης σύνθεσης.

49 Ανάλυση (2) 4α Ανάλυση στοιχείων, που αναφέρεται στη διάσπαση ενός όλου στα μέρη που το αποτελούν Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [διακρίνει, ανακαλύπτει, εντοπίζει, ταξινομεί, διευκρινίζει, αναγνωρίζει, κατανέμει, συμπεραίνει, κτλ.] [στοιχεία, υποθέσεις, συμπεράσματα, δηλώσεις, επιδιώξεις, επιχειρήματα, ιδιαίτερα στοιχεία, χαρακτηριστικά κτλ.] π.χ. Να εντοπίσετε 5 καλολογικά στοιχεία στο ποίημα. Σ – Λ : Ένα βασικό χαρακτηριστικό της κοινωνίας του Ε’ πΧ αιώνα ήταν η χρήση των σκλάβων στην παραγωγή. MC: Ένα βασικό χαρακτηριστικό του Καβάφη που φαίνεται καθαρά στην ποίησή του είναι: α. η ανθελληνικότητά τουβ. Η αρχαιομάθειά του γ. Ο φιλοβαρβαρισμός τουδ. Ο μισογυνισμός του

50 Ανάλυση (3) 4β Ανάλυση σχέσεων, που αναφέρεται στον εντοπισμό της σύνδεσης που υπάρχει ανάμεσα στα διάφορα μέρη ενός όλου, όπως για παράδειγμα η σχέση μεταξύ αιτίας και αποτελέσματος σε μια ενέργεια, τα κοινά στοιχεία, οι ομοιότητες, οι διαφορές κτλ. Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [αναλύει, αντιδιαστέλλει, συγγκρίνει, συνάγει, εντοπίζει, κτλ.] [σχέσεις, αλληλεπιδράσεις, σχετικότητες, διασυνδέσεις, αλληλεξαρτήσεις, θέμτα, ενδείξεις, σφάλματα, επιχειρήματα, αιτίες – αποτελέσματα, μέρη, συνέπειες, ιδέες, υποθέσεις, ομοιότητες-διαφορές κτλ.] Π.χ. MC: Ένα βασικό πλεονέκτημα του θηλασμού από τη μητέρα έναντι της τεχνητής διατροφής του μωρού βρίσκεται στο ότι α. ο θηλασμός προάγει και το μητρικό φίλτρο β. Ο θηλασμός αυξάνει τις πιθανότητες ασθενειών στο μωρό γ. Η τεχνητή διατροφή προκαλεί μεγαλύτερη ανοσοποιητικότητα δ. Ο θηλασμός προκαλεί συνήθως ασθένειες στη μητέρα

51 Ανάλυση (4) 4γ Ανάλυση αρχών οργάνωσης, που αναφέρεται στον εντοπισμό της δομής ενός όλου, στην ανίχνευση της οργάνωσης μιας συγκεκριμένης σύνθεσης. Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [αναλύει, διακρίνει, συνάγει, συμπεραίνει, κτλ.] [μορφές, σκοπούς, θέσεις, τεχνικές, οργάνωση, διατάξεις, δομές, θέματα, στρατηγικές κτλ.] π.χ. Σ – Λ : Η διάταξη των Ελλήνων στη μάχη των Πλαταιών ήταν εντελώς η ίδια με τη διάταξή τους στη μάχη του Μαραθώνα MC: Ποιο από τα παρακάτω αποτελεί βασικό γνώρισμα της οργάνωσης της κοινωνωίας στην Αθήνα του Χρυσού Αιώνα; α. η ελλειψη ενδιαφέροντος για την αντιπροσωπευτικότητα στην λήψη αποφάσεων β. η ελλειψη ενδιαφέροντος για τις τέχνες γ. η ελλειψη ενδιαφέροντος για την άμυνα δ. η ελλειψη ενδιαφέροντος για την οργάνωση της δημόσιας παιδείας

52 Σύνθεση (1)  5α Δημιουργία μιας μοναδικής προσωπικής έκφρασης ή επικοινωνίας: παραγωγή προσωπικού έργου, όπως ανάπτυξη προσωπικής σύνθεσης σε οποιαδήποτε μορφή.  5β Η ανάπτυξη ενός σχεδίου δράσης ή μιας ακολουθίας ενεργειών: που αναφέρεται στη δημιουργία ενός πλάνου εργασίας για μια συγκεκριμένη διαδικασία, και στη μεθοδολογία αντιμετώπισης μιας κατάστασης.  5γ Η παραγωγή αφηρημένων σχέσεων: που αναφέρεται στην ανάπτυξη σχέσεων θεωρητικής υφής μεταξύ καταστάσεων, φαινομένων, θεωριών, κτλ.

53 Σύνθεση (2) 5α Δημιουργία μιας μοναδικής προσωπικής έκφρασης ή επικοινωνίας Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [γράφει, περιγράφει, αφηγείται, δίνει, κατασκευάζει, θεμελιώνει, τροποποιεί κτλ.] [δομές, πρότυπα, προϊόντα, εκτελέσεις, σχέδια, έργα, επικοινωνίες, προσπάθειες, συνθέσεις, αναφορές κτλ.] π.χ. Ενδιαφέρεστε για εργασία κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών, και πληροφορηθήκαμε πως ζητούνται αρχηγοί ομάδων για μια κατασκήνωση παιδιών του δημοτικού. Γράψτε ένα γράμμα στον υπεύθυνο της κατασκήνωσης, στον οποίο θα εκθέσετε με συντομία ποιος είστε και ότι ενδιαφέρεστε για τη θέση ενός αρχηγού. Χρησιμοποιήστε σαν σκελετό τις παρακάτω αγγλικές λέξεις και φτιάξτε μια δική σας ιστορία 200 λέξεων.

54 Σύνθεση (3) 5β Η ανάπτυξη ενός σχεδίου δράσης ή μιας ακολουθίας ενεργειών, που αναφέρεται στη δημιουργία των σκοπών μιας συγκεκριμένης διαδικασίας, μιας μελετώμενης ενέργειας, της μεθοδολογίας αντιμετώπισης μιας κατάστασης. Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [προτείνει, σχεδιάζει, προγραμματίζει, τροποποιεί, καθορίζει, κτλ.] [σχέδια, στόχους, προδιαγραφές, λειτουργίες, κινήσεις, λύσεις, μέσα, διαγράμματα, κτλ.] π.χ. Να συντάξετε τη διαδικασία που θα ακολουθήσετε για την καλλιέργεια ενός στρέμματος πατάτας, από τον προγραμματισμό μέχρι τη συγκομιδή

55 Σύνθεση (4) 5γ Η παραγωγή αφηρημένων σχέσεων, που αναφέρεται στην ανάπτυξη σχέσεων θεωρητικής υφής μεταξύ καταστάσεων, φαινομένων, θεωριών, κτλ. Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [παράγει, αναπτύσσει, καταλήγει, συνδυάζει, συνθέτει, οργανώνει, ταξινομεί, σχηματίζει, τροποποιεί κτλ.] [φαινόμενα, τάξεις, απόψεις, σχήματα, θεωρίες, σχέσεις, γενικεύσεις, υποθέσεις, ανακαλύψεις, αντιλήψεις, τρόπους, κτλ.] π.χ. Υποστηρίζεται ότι η συμπεριφορά των Ελλήνων μετά τον 3ο αιώνα πΧ και η συμπεροφορά των Ρωμαίων μετά τον 1ο μΧ αιώνα έχουν κάποια κοινά σημεία. Με βάση τις εμπειρίες των δύο αυτών λαών προσπαθήστε να βγάλετε γενικά συμπεράσματα σχετικά με την ιστορική πορεία των λαών γενικά

56 Αξιολόγηση (1)  6α Κρίσεις με βάση εσωτερικά στοιχεία: που αναφέρονται στις καταστάσεις εκείνες αξιολόγησης όπου ως κριτήρια χρησιμοποιούνται στοιχεία που υπάρχουν στο υπό αξιολόγηση δεδομένο.  6β Κρίσεις με βάση εξωτερικά στοιχεία: που αναφέρονται στις καταστάσεις εκείνες αξιολόγησης όπου ως κριτήρια χρησιμοποιούνται προκαθορισμένα ακριβή εξωτερικά κριτήρια. Τέτοια κριτήρια μπορεί να είναι οι σκοποί μιας ενέργειας, καθιερωμένα δεδομένα, πρότυπα, κανονισμοί, νομοθεσίες.

57 Αξιολόγηση (2) 6α Κρίσεις με βάση εσωτερικά στοιχεία, που αναφέρονται στις καταστάσεις εκείνες αξιολόγησης όπου ως κριτήρια χρησιμοποιούνται στοιχεία που υπαρχουν στο υπο αξιολόγηση δεδομένο. Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [κρίνει, βρίσκει επιχειρήματα, υποστηρίζει, αξιολογεί, εκτιμά, αποφαίνεται για, κτλ.] [ακρίβεια, συνέπεια, συνοχή, αξιοπιστία, πλάνη, σφάλματα, κτλ.]

58 Αξιολόγηση (3) 6β Κρίσεις με βάση εξωτερικά στοιχεία, που αναφέρονται στις καταστάσεις εκείνες αξιολόγησης όπου ως κριτήρια χρησιμοποιούνται προκαθορισμένα ακριβή εξωτερικά κριτήρια. Ο μαθητής πρέπει να μπορεί να [κρίνει, υποστηρίζει, συγκρίνει, αντιδιαστέλλει, σταθμίζει, εξακριβώνει, κτλ.] [αποτελέσματα, μέσα, αποτελεσματικότητα, οικονομία, χρησιμότητα, εναλλακτικές λύσεις, διαδικασίες, θεωρίες, γενικεύσεις, κριτήρια, κτλ.] π.χ. Μια από τις βασικές λειτουργίες του ΟΗΕ είναι να προλαμβάνει ρήξεις μεταξύ των χωρών-μελών του. Περιγράψτε τον τρόπο με τον οποίο ο ΟΗΕ το πέτυχε αυτό στην περίπτωση..., και κατά πόσο νομίζετε ότι περιπτώσεις σαν κι αυτές δείχνουν την ικανότητα του ΟΗΕ να επιτυγχάνει σε αυτή την αποστολή.

59 Σχόλια για την ταξινόμηση  Η ταξινόμηση δεν εμπλέκεται με τη μαθησιακή θεωρία που θα ακολουθήσουμε.  Είναι οργανωμένη ως προς την πολυπλοκότητα και όχι την δυσκολία των στόχων.  Γενικότερα οι υψηλού επιπέδου στόχοι απαιτούν κριτική και δημιουργική σκέψη και κάνουν τον μαθητή ικανότερο να μεταφέρει την γνώση του σε πραγματικά προβλήματα

60 Σχετικά ρήματα (1) Γνώση Καθορίζω, αντιγράφω, προσδιορίζω, παραθέτω, ταιριάζω, αντιστοιχίζω, απομνημονεύω, ονομάζω, αναγνωρίζω, ανακαλώ επαναλαμβάνω,αναπαράγω Κατανόηση Ταξινομώ, περιγράφω, εξηγώ, εκφράζω, αναγνωρίζω, υποδηλώνω, εντοπίζω, αναφέρω, επαναδιατυπώνω, αναθεωρώ, επαναλαμβάνω, ταξινομώ, μεταφράζω Εφαρμογή Εφαρμόζω, επιλέγω, καταδεικνύω, διασκευάζω, απασχολώ, εικονογραφώ, ερμηνεύω, προετοιμάζω, εφαρμόζω, προγραμματίζω, σκιτσάρω, λύνω, χρησιμοποιώ

61 Σχετικά ρήματα (2) Ανάλυση Αναλύω, αποτιμώ, υπολογίζω, ταξινομώ, κατηγοριοποιώ, συγκρίνω, αντιπαραθέτω, διαφοροποιώ, ξεχωρίζω, διακρίνω, εξετάζω, δοκιμάζω Σύνθεση διευθετώ, συναρμολογώ, συλλέγω, συνθέτω, κατασκευάζω, δημιουργώ, σχεδιάζω, διατυπώνω, σχηματοποιώ, διευθύνω, οργανώνω, ετοιμάζω, προτείνω, ιδρύω, γράφω Αξιολόγηση Αποτιμώ, διαφωνώ, αξιολογώ, βάλλω (επιτίθεμαι), επιλέγω, συγκρίνω, υπερασπίζω, εκτιμώ, δικάζω, κρίνω, προβλέπω, βαθμολογώ, υποστηρίζω

62 Δομή αντικειμενικών στόχων (1)  A (Audience) Ποιος θα επιδείξει τη συμπεριφορά;  B (Behavior) Ποια είναι αυτή η συμπεριφορά;  C (Conditions) Κάτω από ποιες συνθήκες θέλεις να μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο; (ποια εργαλεία επιτρέπεται να χρησιμοποιήσει;)  D (Degree) Πόσο καλά πρέπει να μπορεί να το κάνει; (με τι ταχύτητα, με πόση ακρίβεια, με τι ποιότητα;)

63 Δομή αντικειμενικών στόχων (2)  Ακροατήριο (Audience): Το ακροατήριο αποτελεί το σύνολο όλων εκείνων για τους οποίους ο στόχος έχει γραφεί. Μπορεί να αναφέρετε είτε γενικά π.χ. "ο μαθητής", είτε πιο συγκεκριμένα "ο μαθητής του μαθήματος x".  Συμπεριφορά (Behavior): Ένας στόχος πρέπει πάντα να λέει τι ένας μαθητής αναμένεται να είναι σε θέση να κάνει μετά το πέρας της διδασκαλίας, με όρους συμπεριφοράς. Αυτή είναι η ουσία του στόχου και πρέπει να είναι μετρήσιμη ΚΑΙ αισθητή (οπτικά ή ακουστικά).

64 Δομή αντικειμενικών στόχων (3)  Συνθήκες (Conditions): Ένας στόχος πρέπει να λαμβάνει υπόψη, τις συνθήκες (αν υπάρχουν) κάτω από τις οποίες θέλουμε να εμφανιστεί το αποτέλεσμα της μάθησης. Οι συνθήκες ορίζουν εκείνα τα χαρακτηριστικά κάτω από τα οποία ο στόχος είναι σε θέση να ολοκληρωθεί.  Βαθμός (Degree): Όπου είναι δυνατόν, ένας στόχος πρέπει να περιγράφει το κριτήριο της αποδεκτής συμπεριφοράς, περιγράφοντας σε τι βαθμό, ή αλλιώς, πόσο καλά ο μαθητής πρέπει να επιδείξει την συμπεριφορά που αποδεικνύει την επίτευξη του στόχου προκειμένου να θεωρηθεί ικανός (competent)

65 Κανόνες διατύπωσης γενικών μαθησιακών στόχων (1) 1.Δηλώστε σε κάθε γενικό μαθησιακό στόχο την γενική συμπεριφορά που θέλετε να επιδείξει ο μαθητής μετά το τέλος της διδασκαλίας. 2.Ξεκινήστε κάθε γενικό μαθησιακό με την φράση «ο μαθητής θα είναι σε θέση να …», ακολουθούμενη από ένα ρήμα που περιγράφει την συμπεριφορά του μαθητή. 3.Δηλώστε σε κάθε γενικό μαθησιακό στόχο μονάχα ένα ρήμα (π.χ. «όχι γνωρίζει και κατανοεί») 4.Δηλώστε κάθε γενικό μαθησιακό στόχο ανεξάρτητο από οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο. 5.Δηλώστε κάθε γενικό μαθησιακό στόχο, έτσι ώστε να μην επικαλύπτεται από άλλους στόχους

66 Κανόνες διατύπωσης γενικών μαθησιακών στόχων (2) 6.Κάτω από κάθε γενικό μαθησιακό στόχο, καταγράψτε μια λίστα από συγκεκριμένα μαθησιακά αποτελέσματα τα οποία να περιγράφουν επακριβώς την συμπεριφορά που θα είναι σε θέση να επιδείξουν οι μαθητές όταν έχει επιτευχθεί ο στόχος. 7.Μην παραμελείτε στόχους υψηλού επιπέδου επειδή είναι πιο δύσκολο να εκφραστούν με όρους συμπεριφοράς

67 Παραδείγματα γενικών μαθησιακών στόχων Διάβασμα 1.Γνωρίζει την σημασία των λέξεων 2.Κατανοεί την σημασία ενός κειμένου 3.Αξιολογεί ένα κείμενο βάση συγκεκριμένων κριτηρίων Μαθηματικά 1.Υπολογίζει με ακρίβεια και ταχύτητα 2.Κατανοεί τα διάφορα αριθμητικά συστήματα 3.Εφαρμόζει έννοιες και διαδικασίες σε νέα προβλήματα Επιστήμη 1.Γνωρίζει συγκεκριμένα γεγονότα 2.Κατανοεί αρχές και κανόνες 3.Ερμηνεύει τα δεδομένα επιστημονικών εκθέσεων

68 Παραδείγματα συγκεκριμένων μαθησιακών αποτελεσμάτων 1.Αναγνωρίζει τα διάφορα μέρη μιας κατασκευής 2.Απαριθμεί ιστορικά γεγονότα με χρονολογική σειρά 3.Περιγράφει την διαδικασία του διαχωρισμού των κυττάρων 4.Γράφει μια παράγραφο χρησιμοποιώντας νέους όρους 5.Σχεδιάζει ένα γράφημα 6.Εξηγεί γιατί επέλεξε μια συγκεκριμένη μεθοδολογία στην λύση ενός προβλήματος 7.Χρησιμοποιεί σωστά τα σημεία της στίξης 8.Περιγράφει με ποιο τρόπο θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα μιας δοκιμής 9.Επιλέγει τα κατάλληλα εργαλεία για ένα πείραμα 10.Ακούει προσεκτικά τις ιδέες των άλλων

69 Έλεγχος της τελικής λίστας στόχων (1) Επάρκεια της λίστας Γενικών Εκπαιδευτικών Στόχων 1.Περιγράφει κάθε γενικός εκπαιδευτικός στόχος ένα σχετικό με το γνωστικό αντικείμενο, μαθησιακό αποτέλεσμα; 2.Περιλαμβάνει η λίστα των γενικών εκπαιδευτικών στόχων όλα τα απαραίτητα για το γνωστικό αντικείμενο, αποτελέσματα μάθησης; 3.Είναι οι γενικοί εκπαιδευτικοί στόχοι εφικτοί (λαμβάνουν υπόψη το υπόβαθρο των μαθητών, τις εγκαταστάσεις, τον διαθέσιμο χρόνο); 4.Είναι οι γενικοί εκπαιδευτικοί στόχοι σύμφωνοι με τη συνολική εκπαιδευτική φιλοσοφία του σχολείου; 5.Είναι οι γενικοί εκπαιδευτικοί στόχοι σε αρμονία με βασικές αρχές μάθησης;

70 Έλεγχος της τελικής λίστας στόχων (2) Δηλώσεις των Γενικών Εκπαιδευτικών Στόχων 1.Αρχίζει κάθε γενικός εκπαιδευτικός στόχος με ένα ρήμα; 2.Δηλώνεται κάθε γενικός εκπαιδευτικός στόχος με όρους απόδοσης των μαθητών, και όχι με όρους απόδοσης του καθηγητή; 3.Δηλώνεται κάθε γενικός εκπαιδευτικός στόχος ως προϊόν μάθησης, και όχι ως διαδικασία μάθησης; 4.Δηλώνεται κάθε γενικός εκπαιδευτικός στόχος με όρους απόδοσης των μαθητών, και όχι με όρους περιεχομένου του γνωστικού αντικειμένου; 5.Περιλαμβάνει κάθε γενικός εκπαιδευτικός στόχος μόνο ένα γενικό μαθησιακό αποτέλεσμα; 6.Δηλώνεται κάθε γενικός εκπαιδευτικός στόχος στο κατάλληλο επίπεδο γενικότητας (είναι σαφής και συνοπτικός); 7.Δηλώνεται κάθε γενικός εκπαιδευτικός στόχος έτσι ώστε να είναι σχετικά ανεξάρτητος (απαλλαγμένος από επικαλύψεις με άλλους στόχους);

71 Έλεγχος της τελικής λίστας στόχων (3) Δηλώσεις των Συγκεκριμένων Αποτελεσμάτων Μάθησης 1.Καθορίζεται κάθε γενικός εκπαιδευτικός στόχος από μια λίστα συγκεκριμένων μαθησιακών αποτελεσμάτων, που περιγράφει όλους τους τύπους συμπεριφοράς που αναμένεται ο μαθητής να επιδείξει; 2.Αρχίζει κάθε συγκεκριμένο μαθησιακό αποτέλεσμα με ένα ρήμα που αναφέρεται σε μια καθορισμένη, μετρήσιμη συμπεριφορά; 3.Είναι η συμπεριφορά στην οποία αναφέρεται κάθε συγκεκριμένο μαθησιακό αποτέλεσμα σχετική με τον γενικό εκπαιδευτικό στόχο; 4.Υπάρχει ικανοποιητικός αριθμός συγκεκριμένων μαθησιακών αποτελεσμάτων για να περιγραφεί επαρκώς η συμπεριφορά που πρέπει να επιδείξουν οι μαθητές, όταν επιτύχουν κάθε έναν από τους γενικούς εκπαιδευτικούς στόχους; 5.Δηλώνεται κάθε συγκεκριμένο μαθησιακό αποτέλεσμα έτσι, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα; 6.Είναι κάθε συγκεκριμένο μαθησιακό αποτέλεσμα κατάλληλο για το εν λόγω γνωστικό αντικείμενο και επίπεδο διδασκαλίας;

72 Αξιολόγηση με βάση τους στόχους (1)  Οι διδακτικοί στόχοι διαδραματίζουν έναν προεξέχοντα ρόλο στην διαδικασία της αξιολόγησης ενός μαθητή.  Περιγράφουν το είδος της συμπεριφοράς που πρέπει να είναι σε θέση να επιδείξουν οι μαθητές στο τέλος της διδασκαλίας.  Τελικά η οργάνωση της αξιολόγησης περιορίζεται στην επιλογή των κατάλληλων μεθόδων/τεχνικών μέτρησης των επιθυμητών συμπεριφορών (π.χ. με γραπτές εξετάσεις, με κλίμακες εκτίμησης, με πίνακες ελέγχου ή με άλλες μεθόδους αυτό-αξιολόγησης)

73 Αξιολόγηση με βάση τους στόχους (2) Η πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί περιλαμβάνει:  Την δήλωση των στόχων με μετρήσιμους όρους συμπεριφοράς  Την περίληψη του περιεχομένου του γνωστικού αντικειμένου  Την προετοιμασία ενός πίνακα προδιαγραφών  Την κατασκευή των στοιχείων της αξιολόγησης με βάση τον πίνακα προδιαγραφών

74 Αξιολόγηση με βάση τους στόχους (3) Πίνακας προδιαγραφών  Ένας πίνακας προδιαγραφών είναι ένας δισδιάστατος πίνακας που συσχετίζει τους διδακτικούς στόχους με το περιεχόμενο ενός μαθήματος.  επιτρέπει την ταξινόμηση κάθε στοιχείου της αξιολόγησης τόσο ως προς τους στόχους όσο και ως προς το περιεχόμενο.  περιγράφει τον αριθμό των στοιχείων της αξιολόγησης που απαιτούνται για να λάβουμε ένα ικανοποιητικό μέτρο της επίτευξης των διδακτικών στόχων συνολικά, αλλά και για κάθε έναν στόχο χωριστά

75 Αξιολόγηση με βάση τους στόχους (4) Μαθησιακοί Στόχοι 1234 Περιοχές γνωστικού αντικειμένου Γνωρίζει βασικούς όρους Κατανοεί έννοιες και αρχές Εφαρμόζει τις αρχές Ερμηνεύει τα δεδομένα ΑΜεταβλητές243 ΒΠίνακες3453 ΓΒρόγχοι4432 ΔΤελεστές424 Συνολικός αριθμός στοιχείων αξιολόγησης

76 Αξιολόγηση με βάση τους στόχους (4) π.χ. για να δημιουργήσουμε ένα στοιχείο της αξιολόγησης για τον 1ο στόχο στην Β περιοχή του γνωστικού αντικειμένου:  Επιλέγουμε ένα από τα μαθησιακά αποτελέσματα που βρίσκονται κάτω από τον 1ο στόχο  Επιλέγουμε έναν από τους σημαντικούς όρους της περιοχής αυτής  Σχεδιάζουμε ένα στοιχείο αξιολόγησης που ζητά από τον μαθητή να επιδείξει την συμπεριφορά που αναφέρεται στο μαθησιακό αποτέλεσμα

77 Αξιολόγηση με βάση τους στόχους (5) Διδακτικός στόχος: 1.Γνωρίζει βασικούς όρους. Μαθησιακό Αποτέλεσμα: 1.1. Συσχετίζει όρους με παρόμοια σημασία. Στοιχείο Αξιολόγησης: 1.Οι απολογισμοί ελέγχου καλούνται επίσης και: α.Καταθέσεις απαίτησης (*) β.Χρονικές καταθέσεις γ.Νόμισμα δ.Πιστωτικά χρήματα

Παράδειγμα: Αξιολόγηση γνώσεων πρωτοετών τμήματος Πληροφορικής Αξιολόγηση γνώσεων πρωτοετών τμήματος Πληροφορικής

79 2. Μελέτη και δημιουργία πλάνου μαθήματος

Το σχέδιο μαθήματος Μορφή του σχεδίου μαθήματος –Το σχέδιο μαθήματος είναι: η γραπτή περίληψη κάποιου μαθήματος, όπως ο διδάσκοντας αποφάσισε να το διδάξει –Το σχέδιο αναφέρει: o Τους επιδιωκώμενους στόχους o Την ύλη που θα διδαχθεί o Τη σειρά με την οποία θα διδαχθεί o Τις μαθησιακές δραστηριότητες o Τη μέθοδο διδασκαλίας που θα χρησιμοποιηθεί o Τα υλικά και εποπτικά μέσα που θα απαιτηθούν o Το χρόνο που θα απαιτηθεί για το μάθημα 80

Το σχέδιο μαθήματος Μορφή του σχεδίου μαθήματος –Η διεξαγωγή της διδασκαλίας βάσει σχεδίου θεωρείται βασική αρχή της διδασκαλίας –Το σχέδιο μαθήματος (Lesson plan) ενδείκνυται για τη διδασκαλία οποιουδήποτε μαθήματος, γενικού ή τεχνολογικού –Η ποιότητα του σχεδίου μαθήματος επηρεάζει το τελικό αποτέλεσμα του μαθήματος –Το σχέδιο μαθήματος είναι απαραίτητο σε όλους τους καθηγητές, ιδιαίτερα τους αρχάριους 81

Το σχέδιο μαθήματος - Γενικά 1. Τι θα διδάξω; 2. Γιατί θα το διδάξω; 3. Τι ακριβώς θα διδάξω σε κάθε στάδιο διδασκαλίας; 4. Πώς θα διδάξω καλύτερα αυτό που έχω να διδάξω; 5. Τι εργασία θα αναθέσω; 6. Τι θα χρησιμοποιήσω/επαναλάβω στην ανακεφαλαίωση; 7. Τι εποπτικά μέσα θα χρησιμοποιήσω; 8. Ποιες βιβλιογραφικές πηγές χρησιμοποίησα; 82

Το σχέδιο μαθήματος που θα χρησιμοποιήσουμε Σχέδιο Μαθήματος 1) Προσδιορισμός Μαθήματος 2) Στόχοι Μαθήματος 3) Μελέτη Ιδιαιτεροτήτων για Θεματικό Αντικείμενο, Μαθητές και Συνθήκες μάθησης 4) Οργάνωση της διδασκαλίας 5) Συνέχεια/δραστηριότητες 6) Ανάθεση Εργασίας 7) Ανακεφαλαίωση 8) Αξιολόγηση 9) Πόροι, Εποπτικά μέσα και Υλικά 10) Βιβλιογραφία 83

1) Προσδιορισμός Μαθήματος Τι θα διδάξω; 84

2) Στόχοι Μαθήματος 1) Καθορισμός Στόχων – Aims (Γενικά) –Ποιοι είναι οι ευρύτεροι αντικειμενικοί σκοποί, στοχεύσεις, επιδιώξεις της ενότητας; –Ποιοι είναι οι δικοί μου στόχοι για αυτή την ενότητα; –Τι αναμένω ότι θα είναι σε θέση να επιτελέσουν οι μαθητές με το τέλος αυτής της ενότητας; 2) Αντικειμενικοί σκοποί – objectives (ειδικά) –Τι θα μπορούν να κάνουν οι μαθητές κατά τη διάρκεια αυτού του μαθήματος; –Κάτω από ποιες συνθήκες θα επιτυγχάνεται η απόδοση των μαθητών; –Ποιος είναι ο βαθμός ή το κριτήριο βάσει του οποίου θα κρίνεται ικανοποιητική η επίτευξη του στόχου; –Πώς θα επιδεικνύουν οι μαθητές ότι έμαθαν και κατανόησαν τους σκοπούς του μαθήματος; 85

3) Μελέτη Ιδιαιτεροτήτων 1) Θεματικό αντικείμενο –Ποιες γνώσεις προϋποθέτει το συγκεκριμένο αντικείμενο; –Τι βαθμό δυσκολίας έχει; –Τι έχει καταγραφεί για τη διδασκαλία του από προηγούμενες διδασκαλίες; –Ποιες οι σχέσεις του αντικειμένου με τα καθημερινά ενδιαφέροντα των μαθητών; –Τι διαθέσιμο διδακτικό υλικό υπάρχει; –Τι είναι μοναδικό σε αυτό το μάθημα; –Τι εντύπωση κάνει στους μαθητές; –Τι επίπεδο μάθησης καλύπτεται από αυτό το σχέδιο μαθήματος; 2) Μαθητές –Τι πρέπει ήδη να μπορούν να κάνουν οι μαθητές, πριν από το μάθημα; –Υπάρχουν μεταβλητές διάκρισης των μαθητών ανάλογα με τις δυσκολίες που θα συναντήσουν; –Είναι ομοιογενές το κοινό; Χρειάζεται ιδιαίτερη διαχείριση 3) Συνθήκες Μάθησης –Τι εξοπλισμός είναι διαθέσιμος; –Τι διάταξη καθισμάτων υποθέτουμε; –Ποια είναι τα στοιχεία που επηρεάζουν το συγκεκριμένο σχέδιο μαθήματος 86

4) Οργάνωση της διδασκαλίας Χρονοπρογραμματισμός μαθησιακών δραστηριοτήτων Εισαγωγή –Πώς θα εισάγεις τις ιδέες και τους σκοπούς του μαθήματος; –Πώς θα τραβήξεις την προσοχή των μαθητών και πώς θα τους κινητροδοτήσεις για να κρατήσεις την προσοχή τους; –Πώς μπορείς να συνδέσεις τους στόχους του μαθήματος με τα ενδιαφέροντα των μαθητών και προηγούμενες δραστηριότητες της τάξης; –Τι θα περιμένουμε από τους μαθητές; Κύρια δραστηριότητα –Ποιο είναι το επίκεντρο του μαθήματος; –Πώς θα περιέγραφες την ροή του μαθήματος σε έναν άλλον δάσκαλο; –Ποια είναι τα κύρια διδακτικά και μαθησιακά γεγονότα; –Ποιος άλλος θα χρησιμοποιήσει το πλάνο για να κάνει το μάθημα; –Τι κάνει ο δάσκαλος για να διευκολύνει τη μάθηση και να διευθύνει τις διάφορες δραστηριότητες; –Ποια είναι μερικά καλά και κακά παραδείγματα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε; –Πώς μπορεί να παρουσιαστεί αυτό το υλικό έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε ότι κάθε μαθητής θα ωφεληθεί από από τη μαθησιακή εμπειρία; Κλείσιμο –Τι θα χρησιμοποιήσεις για να κάνεις μια συνολική απεικόνιση των ιδεών για τους μαθητές στο κλείσιμο; –Πώς θα προσφέρεις ανάδραση στους μαθητές για να διορθώσουν τις παρεξηγημένες έννοιες και να ενισχύσεις την μάθηση; 87

5) Συνέχεια/δραστηριότητες Ποιες δραστηριότητες θα προτείνεις για εμπλουτισμό της διδασκαλίας; Ποια άλλα μαθήματα θα μπορούσαν να συσχετιστούν με το αποτέλεσμα αυτού του μαθήματος; 88

6) Ανάθεση Εργασίας Τι εργασία θα αναθέσω; Πως θα χρησιμοποιηθεί η εργασία στο επόμενο μάθημα; Τι άλλες παράλληλες χρήσεις μπορεί να έχει η συγκεκριμένη εργασία; 89

7) Ανακεφαλαίωση Τι θα χρησιμοποιήσω/επαναλάβω στην ανακεφαλαίωση; Ποια στοιχεία θα τονίσω; Πως θα δώσω νόημα στη μάθηση; 90

8) Αξιολόγηση Πως θα πραγματοποιηθεί η αξιολόγηση των στόχων που τέθηκαν; Ποιες οι ερωτήσεις και ποιες οι δραστηριότητες; Ποιες ερωτήσεις και ποιες δραστηριότητες αντιστοιχούν στους συγκεκριμένους στόχους; 91

9) Πόροι, Εποπτικά μέσα και Υλικά Τι εποπτικά μέσα θα χρησιμοποιήσω; Πόσος χρόνος προετοιμασίας, ποιοι πόροι και πόση διαχείριση θα απαιτηθούν για την εκτέλεση αυτού του πλάνου; Τι υλικά, βιβλία, συσκευές και πόροι θα χρειαστεί να είναι έτοιμα; Τι υλικά θα χρειαστούν; Τι πρέπει να ετοιμαστεί εκ των προτέρων; 92

10) Βιβλιογραφία Ποιες βιβλιογραφικές πηγές χρησιμοποίησα; Ποιους διαδικτυακούς πόρους χρησιμοποίησα; Ποιους πόρους θα προτείνω στους μαθητές για περαιτέρω μάθηση; 93

Επόμενη Διάλεξη Διάλεξη 3η: –Ταξινομία διδακτικών προσεγγίσεων –Εποικοδομητική μάθηση 94