ΙΕΚ ΑΙΓΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ ΑΘΛΗΜΑΤΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑ 8 – ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΖΩΗΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Μουστάκα Φρίντα Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, MSc, Med, PhD

AΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ Health education l’education sanitaire Gesundheitserziehung

Ορισμός Υγείας ΥΓΕΙΑ ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ Η ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ, ΕΙΝΑΙ Η ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ, ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ (Π.Ο.Υ.,1948)

H ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ «ΠΑΙΔΙ» ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ Αγωγή Υγείας ΙΑΤΡΙΚΗΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

H Αγωγή Υγείας έχει διακλαδικό χαρακτήρα Στηρίζεται: στις ιατρικές επιστήμες στις παιδαγωγικές επιστήμες Τέλος 19ου αιώνα, αρχές 20ου μπαίνει η ιατρική και η υγιεινή στην υπηρεσία της αγωγής.

Αλληλεπίδραση Αγωγής-Υγείας Η Υγεία είναι θεμελιώδης προϋπόθεση γιαΗ Υγεία είναι θεμελιώδης προϋπόθεση για την επιτυχή έκβαση της διαπαιδαγώγισης την επιτυχή έκβαση της διαπαιδαγώγισης (Sniadecki). Η Αγωγή είναι ένας ουσιαστικός παράγοντας για τη διατήρηση και προαγωγή της υγείαςΗ Αγωγή είναι ένας ουσιαστικός παράγοντας για τη διατήρηση και προαγωγή της υγείας(Demel).

ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ  Δεν γινόταν θεραπεία ούτε δίνονταν συμβουλές για πρόληψη.  Διάγνωση των ασθενειών απ’ τις οποίες έπασχαν οι μαθητές.

ΒΑΣΙΚΗ ΑΡΧΗ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΕΙΣ ΠΑΡΑ ΝΑ ΘΕΡΑΠΕΥΕΙΣ

Συνήθειες-συμπεριφορές μαθητών σε σχέση με την υγεία

Το 11,5% των μαθητών της Δ’ Δημοτικού έχουν εμπειρίες καπνίσματος

Ποσοστό των μαθητών των τριών τάξεων λυκείου που καπνίζουν.

Ποσοστό των μαθητών των τριών τάξεων λυκείου που δηλώνουν ότι πίνουν αλκοόλ 3-7 φορές την εβδομάδα.

Ποσοστό μαθητών των τριών τάξεων λυκείου που τρώνε σχεδόν κάθε μέρα πρωινό.

Kατανομή των μαθητών των τριών τάξεων λυκείου ως προς την ώρα που πάνε για ύπνο

Υγεία-Ασθένειες Στη σημερινή εποχή η υγεία και η ευεξία του ανθρώπου απειλείται κυρίως από εκφυλιστικές αιτίες, που οφείλονται στον τρόπο ζωής Παλαιότερα η υγεία απειλούνταν κυρίως από μολυσματικές ασθένειες

Σύγχρονος τρόπος ζωής Μειωμένη κινητική δραστηριότητα Κακή διατροφή (αυξημένα λιπαρά)

1 στα 3 ελληνόπουλα είναι παχύσαρκο, το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη (Ραλλίδης 1999)

Αύξηση της χοληστερόλης στο αίμα των παιδιών: στη δεκαετία ΄70 ήταν 160 mg/dl σήμερα είναι 170 mg/dl (Ραλλίδης 1999) Υγιής αρτηρία Μη υγιής αρτηρία

Για να υπάρξει πρόληψη θα πρέπει να υπάρχει: Γνώση Σωστή συσχέτιση της αιτίας με το αποτέλεσμα Ικανότητα της σκέψης να ξεπερνά το παρόν Θέληση για δράση, τη στιγμή που κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει απαραίτητο

Στόχοι Αγωγής Υγείας Διαμόρφωση σταθερών συνηθειών υγιεινής Διαμόρφωση στάσεων για την υγεία Απόκτηση γνώσεων και ικανοτήτων

Στόχοι Αγωγής Υγείας Η αγωγή υγείας, ενισχύοντας την υπευθυνότητα,την αυτοεκτίμηση, την αυτοπεποίθηση, την προσωπικότητα και τις δεξιότητες του μαθητή, μέσω της ενεργητικής και βιωματικής μάθησης, έχει σα στόχο να συμβάλει πραγματικά στην αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς των μαθητών. (ΥΠΕΠΘ, Γραφείο Αγωγής Υγείας)

Περιεχόμενο της Αγωγής Υγείας Προσχολική ηλικία Γνώσεις και ικανότητες σχετικά με: την καθαριότητα του σώματος και του περιβάλλοντος, την οδική ασφάλεια (κυκλοφοριακή αγωγή) τη σωστή χρησιμοποίηση ηλεκτρικών συσκευών.

Περιεχόμενο της Αγωγής Υγείας Σχολική ηλικία Γνώσεις και ικανότητες σχετικά με: τη φροντίδα του σώματος, την προστασία από τον θόρυβο, τον ήλιο, την πρόληψη διαφόρων ασθενειών και κύρια του AIDS,

την προετοιμασία των βασικών γευμάτων, τη σχέση μεταξύ της διατροφής και της ανάπτυξης, της υγείας και της διάθεσης του ατόμου, κατανόηση της ανάγκης για συστημα- τική κινητική δραστηριότητα, για ύπαρξη ισορροπίας μεταξύ εργασίας και ξεκούρασης,

γνώση και χρησιμοποίηση μεθόδων για καταπόλέμηση του άγχους, κατανόηση των ψυχοσωματικών αλλαγών που συμβαίνουν στην εφηβεία,

γνώση των αιτιών και των συνεπειών από τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών. γνώση των σεξουαλικών προβλημάτων και ανάπτυξη της ικανότητας για αντιμετώπισή τους,

Θέματα Αγωγής Υγείας (ΥΠΕΠΘ) Καρκίνος-κάπνισμα-διατροφή Στοματική Υγιεινή Περιβάλλον και Υγεία Καρδιαγγειακά νοσήματα Πρόληψη και αντιμετωπιση εκτάκτων καταστάσεων (σεισμών, πυρκαγιών, κλπ)

Σύμφωνα με τον ορισμό: της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το σχολείο προαγωγής της Υγείας δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές, στους εκπαιδευτικούς, στους γονείς και στην κοινωνία, να αναλάβουν δράση για πιο υγιεινή ζωή, πιο υγιές σχολείο και πιο υγιή κοινωνία.

Σημαντικές χρονολογίες στη δεκαετία του ’ δημιουργείται το Ευρωπαϊκό Δίκτυο σχολείων προαγωγής Υγείας (38 χώρες, 500 σχολεία, μαθητές) δημιουργείται η Παγκόσμια πρωτοβουλία προαγωγής Υγείας μέσα από το σχολείο πραγματοποιείται στην Ελλάδα το 1ο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Σχολείων προαγωγής Υγείας η Παγκόσμια Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών καλεί τις εθνικές οργανώσεις εκπαιδευτικών να στηρίξουν την Αγωγή Υγείας στα σχολεία.

Φορείς που εχουν συμβάλει στην Αγωγή Υγείας στην Ελλάδα Διεύθυνση σχολικής Υγιεινής Υπουργείου Υγείας Υπουργείο Παιδείας (Γραφείο Αγωγής Υγείας) Εργαστήριο Πειραματικής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ινστιτούτο Υγείας του παιδιού (Ε.ΔΙ.Σ.Π.Υ) Τμήματα Ιατρικής ΑΕΙ Τμήματα Φυσικής Αγωγής-Αθλητισμού

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΑΠO ΤΗΝ «ΠΡΑΚΤΙΚΗ» (διδασκαλία, ανάπτυξη φυσικής κατάστασης) ΣΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ (νέες αξίες και στάσεις) Εμπλουτισμός της προσωπικότητας του μαθητή (Osinski, 1990)

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΌ ΤΗΝ «ΠΡΑΚΤΙΚΗ» (συμβουλές για την υγεία και για καταπολέμηση ασθενειών) ΣΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ Προσωπικότητα του μαθητή που να ευνοεί τη φροντίδα της υγείας (Krawanski, 1998)

ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Πως αντιλαμβάνονται οι μαθητές τα οφέλη από τη φυσική αγωγή (Goudas & Bagiatis, 1998)

Για ποιους λόγους γυμνάζονται (vita 1999, 22:31)

Περιεχόμενο Φυσικής Αγωγής ‘Όταν το μάθημα της φυσικής αγωγής είναι προσανατολισμένο στη φυσική κατάσταση για την υγεία, εκτός από την άμεση ευεργετική αξία, αυξάνονται οι πιθανότητες να αποκτήσουν οι μαθητές θετική στάση απέναντι στη δια βίου άσκηση

Περιεχόμενο Φυσικής Αγωγής Βλέπουν περισσότερο τηλεόρασηΒλέπουν περισσότερο τηλεόραση Είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό παχύσαρκα.Είναι σε μεγαλύτερο ποσοστό παχύσαρκα. Α σκούνται για την υγεία τουςΑ σκούνται για την υγεία τους Προσέχουν τη διατροφή τουςΠροσέχουν τη διατροφή τους Σ ε μικρότερο ποσοστό γίνονται καπνιστές.Σ ε μικρότερο ποσοστό γίνονται καπνιστές. μαθήματα αθλητικών δεξιοτήτων μαθήματα φυσικής κατάστασης (Sallis και συν., 1989)

Άσκηση-ηλικία Σε όσο πιο μικρή ηλικία το παιδί αρχίζει να γυμνάζεται για την υγεία τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να συνεχίσει να γυμνάζεται για την υγεία και κατά την ενηλικίωση

Η αντίληψη της σχέσης της άσκησης με την υγεία κατά την παιδική ηλικία και κατά την ενηλικίωση (Blair & Meredith, 1994, p.16) Άσκηση στην παιδική ηλικία Άσκησηενηλίκων Υγεία στην παιδική ηλικία Υγείαενηλίκων

Γιατί η Αγωγή Υγείας μπορεί και πρέπει να γίνεται στα πλαίσια της Φυσικής Αγωγής  Η κοινή γνώμη συνδέει την άσκηση με την υγεία.  Η φυσική κατάσταση αποτελεί τη βασικότερη παράμετρο υγείας.  Με την άσκηση αυξάνονται οι δυνατότητες δημιουργίας θετικής στάσης απέναντι στον υγιεινό τρόπο ζωής.  Οι ειδικοί της φυσικής αγωγής έχουν τις απαιτούμενες παιδαγωγικές και βιο-ιατρικές γνώσεις.  Οι γυμναστές έχουν ανιδιοτελή στάση απέναντι στην υγεία του ανθρώπου, επομένως είναι οι μόνοι που μπορούν να αναπτύξουν προληπτική δράση για να την υγεία.

Μοντέλα αγωγής υγείας Προληπτικό ιατρικό Προληπτικό ιατρικό Δραστικό (ριζοσπαστικό) Δραστικό (ριζοσπαστικό) Παιδαγωγικό Παιδαγωγικό Αυτοαγωγής Αυτοαγωγής Πίστη στην υγεία Πίστη στην υγεία PRECEDE ή ευρωστία PRECEDE ή ευρωστία

Μοντέλο "PRECEDE" προσαρμοσμένο στην άσκηση (Vuori και συν. 1991) Τρόποι προβολής της άσκησης Παράγοντες προδιάθεσης -γνώση -στάση -αξίες -εμπειρίες Παράγοντες που παρέχουν δυνατότητα -υποδομή -κόστος -εκπαίδευση -προσωπικό Ενισχυτικοί παράγοντες -στάσεις και συμπεριφορά σημαντικών προσώπων και ομάδων, π.χ. γονείς, υγειονομικό προσωπικό και φίλοι Οργάνωση της άσκησης: -μέθοδος -συχνότητα -ένταση -περιβάλλον

Μοντέλο «Πίστη στην Yγεία» (Becker & Rosenstok, 1984) ΠροσωπικέςαντιλήψειςΠροσδιοριστικοίπαράγοντεςΠιθανότηταδράσης Συναίσθηση της ευαισθησίας στη νόσο «Χ» Συναίσθηση της σοβαρότητας της νόσου «Χ» Συναίσθηση των πλεονεκτημάτων της προληπτικής δράσης πλην Συναίσθηση των δυσκολιών της προληπτικής δράσης Πιθανότητα να παρθούν τα κατάλληλα μέτρα δράσης Δημογραφικές μεταβλητές Κοινωνικό-ψυχολογικές μεταβλητές Δομικές μεταβλητές Αντίληψη του φόβου από την ασθένεια «Χ» ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΡΑΣΗΣ: -Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. -Συμβουλές από άλλους. -Προσωπικά ιατρικά ιστορικά. -Ιατρικά ιστορικά συγγενών. -Άρθρα σε εφημερίδες, περιοδικά.

Oι έξι φάσεις του μοντέλου "PRECEDE" (Green και συν., 1980). Αγωγή Υγείας του προγράμ- ματος υγείας Παράγοντες προδιάθεσης Μη συμπε- ριφορικές αιτίες Παράγοντες άσχετοι με την υγεία Ποιότητα ζωής Προβλήματα υγείας Παράγοντες που παρέχουν δυνατότητες Ενισχυτικοί παράγοντες Συμπερι- φορικές αιτίες Φάση 6 Διοικητική διάγνωση Φάση 5-4 Εκπαιδευτική διάγνωση Φάση 3 Συμπεριφορική διάγνωση Φάση 2-1 Επιδημιολογική και κοινωνική διάγνωση