Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης στην εφηβεία Ειρήνη Λαμπρινουδάκη Ενδοκρινολόγος Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών Β΄Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Αρεταίειο Νοσοκομείο

Ορισμοί Πρωτοπαθής αμηνόρροια  Απουσία εμμηναρχής μέχρι τα 16 χρόνια με ανεπτυγμένα τα β-γενή χαρακτηριστικά του φύλου  Απουσία εμμηναρχής και β-γενών χαρακτηριστικών του φύλου μέχρι τα 14 χρόνια. Δευτεροπαθής αμηνόρροια  Απουσία περιόδου για 3 ή περισσότερους μήνες σε μια έφηβη ή γυναίκα που είχε τακτικό κύκλο.

Παθοφυσιολογία αμηνόρροιας “ Απουσία ωοθυλακιορρηξίας ” - Ευ-οιστρογοναιμική (ΣΠΩ, ΣΥΕ) - Υπο-οιστρογοναιμική “ Ωοθυλακιορρηκτική αμηνόρροια ” - απουσία μήτρας (σ. Rokitansky) - ατρησία παρθενικού υμένα - κατεσταραμμένο ενδομήτριο (Asherman ’ s syndrome)

Υποοιστρογοναιμική ανωοθυλακιορρηκτική αμηνόρροια - Υποθαλαμική / υποφυσιακή ανεπάρκεια - Νευρογενής ανορεξία - στρες -Χωροκατακτητική αλλοίωση στον υποθάλαμο ή στην υπόφυση - Ωοθηκική ανεπάρκεια - γοναδική δυσγενεσία - πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια - ΧΜΘ, ακτινοβολία

FSH χαμηλήυψηλή Υποθάλαμος / υπόφυση ωοθήκες Αμηνόρροια χωρίς ανάπτυξη β-γενών χαρακτηριστικών του φύλου Γοναδική δυσγενεσία πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια - Νευρογενής ανορεξία - Χωροκατακτητική αλλοίωση

Αμηνόρροια Φυσιολογικά β-γενή χαρακτηριστικά φύλου - FSH, LH, Ε2, Prolactin, TSH - Αφού προηγηθεί δοκιμασία προγεσταγόνου + αιμόρροιαΌχι αιμόρροια  Prolactin  TSH Ενδοκρινολογική αντιμετώπιση - Ήπια υποθαλαμική διαταραχή - PCOS (  LH/FSH) FSH

Mosaic (46-XX / 45-XO)(Classic 45-XO) Turner’s syndrome

Νευρογενής ανορεξία Anorexia Nervosa Συνήθως η αμηνόρροια είναι το πρώτο αντιληπτό σημείο (BMI) <17 kg/m ² Υποθαλαμική καταστολή Διαταραχή αντίληψης του εαυτού Μέση ηλικία έμφάνισης Θεραπεία :  βάρους. Ψυχιατρική παραπομπή

Η τριάδα του αθλητή Υποθαλαμική αμηνόρροια Διαταραχή πρόσληψης τροφής Υπερβολική άσκηση Θεραπεία: αύξηση θερμιδικής και πρωτεϊνικής πρόσληψης, σωστή ενεργειακή κατανάλωση

Πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια Οριστική διάγνωση: estradiol 40 IU/ml σε τουλάχιστον 2 μετρήσεις με απόσταση 1 μήνα 10% β-παθούς αμηνόρροιας Κάθε τιμή FSH > 10 στην αρχή του κύκλου ύποπτη σε κορίτσια με διαταραχές κύκλου Αυτόματες συλλήψεις σε 5-10% των περιπτώσεων Διαλείπουσα ωοθυλακιορρηξία μέχρι και 50% Ιδιοπαθής, αυτοάνοση, μετά από ΧΜΘ / ακτινοθ Θεραπεία: ΘΟΥ (πρόληψη οστεοπόρωσης / καρδιαγγειακής νόσου)

Τα συμπτώματα οφείλονται στην μείωση των κυκλοφορούντων οιστρογόνων Πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια Συμπτώματα

Συμπτωμάτα κλιμακτηριακού συνδρόμου Αγγειοκινητικά Ψυχικά σεξουαλικά Εξάψεις εφιδρώσεις Ξηρότητα κόλπου Δυσπαρεύνια Μείωση σεξουαλικής διάθεσης και ικανοποίησης Εναλλαγές συναισθήματος Εύκολη κόπωση Απώλεια ενδιαφέροντος Διαταραχές ύπνου Χρόνιες κεφαλαλγίες

Ατροφία ουρογεννητικού συστήματος Κυστίτιδα – ακράτεια ούρων Ατροφία μυικού συστήματος Ελάττωση της ικανότητας άσκησης - παχυσαρκία Ατροφία δέρματος Μείωση της περιεκτικότητας σε νερό και κολλαγόνο, ρυτίδωση

ΠΡΩΙΜΗ ΩΟΘΗΚΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Απώτερες επιπτώσεις Οστεοπόρωση Καρδιαγγειακή νόσος

E : επιπτώσεις σε μεταβολικούς και αγγειακούς παράγοντες Λιπίδια - λιποπρωτεϊνες Μεταβολισμός υδατανθράκων ΒΜΙ – WHR Α.Π. Ομοκυστεϊνη Αγγειακό ενδοθήλιο Φλεγμονή Αγγειοδιαστολή / αγγειοσύσπαση Μόρια προσκόλλησης

θεραπευτικά σχήματα οιστρογόνα προγεσταγόνα CEE 17β-estradiol Progesterone Dydrogesterone Medroxyprogesterone actate Norethisterone acetate Levonorgestrel Trimegestone Drospirenone Dienogest Chlormadinone acetate διαδερμικά Δραστικές ουσίες

ΔόσηΈνδειξηp.o. 17β estradiol διαδερμική 17β estradiol Standard doseΠρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια κλιμακτήριος Εμμηνόπαυση: μη ανταπόκριση στη χαμηλή δόση 2mg50-100μg Low dose Πρώτη επιλογή σε νέες μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες 1mg25-37μg Ultra low dose Μεγάλη ηλικία Μακροχρόνια λήψη χαμηλής δόσης και επιμένοντα συμπτώματα μετά τη διακοπή mg3-14μg Δοσολογία οιστρογόνου

Οδοί χορήγησης Από του στόματος (ένα χάπι ημερησίως) Διαδερμικά αυτοκόλλητα (δύο φορές / εβδομάδα) Διαδερμικό gel (2-3 ψεκασμοί, ανάλογα με την ηλικία και την ανταπόκριση) Θεραπευτικά σχήματα Τρόποι χορήγησης Κυκλική ΗΤ Το οιστρογόνο χορηγείται συνεχώς Το προγεσταγόνο χορηγείται για μέρες κάθε μήνα. Μετά τη διακοπή του έρχεται περίοδος

Διαδερμικά επιθέματα ΘΟΥ

Εναλλακτική θεραπεία στην ΘΟΥ Αντισυλληπτικά Yasmin (ethynil E 30γ – drospirenone 3mg) Yasminelle (ethynil E 20γ – drospirenone 3mg) Qlaira (E2 – dienogest) Mercilon (ethynil E 20γ – desogestrel 150γ)

ΘΟΥ Πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες Ca μαστού = ίδιος κίνδυνος με τις γυναίκες με φυσιολογικό κύκλο θρομβοεμβολικό επεισόδιο Ca ενδομητρίου Αύξηση βάρους

Κίνδυνος φλεβικής θρόμβωσης Εξαιρετικά μικρός σε νεαρές ηλικίες ! Παχυσαρκία Κάπνισμα Θρομβογόνες μεταλλάξεις F V-Leiden F II (προθρομβίνη) Έλεγχος γενετικής θρομβοφιλίας σε κορίτσια με ιστορικό θρομβώσεων στην οικογένεια

ΘΟΥ σε γυναίκες χωρίς β-γενή χαρακτηριστικά του φύλου Για επαγωγή β-γενών χαρακτηριστικών του φύλου Μονοθεραπεία με οιστρογόνα για 3-6 μήνες, ακολούθως συνδυασμένη ΘΟΥ για επαγωγή περιόδου

Πρόληψη και θεραπεία της οστεοπόρωσης Ημερήσιες ανάγκες της γυναίκας σε ασβέστιο Ενήλικες νεαρές γυναίκεςΕνήλικες νεαρές γυναίκες ΚορίτσιαΚορίτσια Έγκυες και θηλάζουσεςΈγκυες και θηλάζουσες Γυναίκες στην εμμηνόπαυσηΓυναίκες στην εμμηνόπαυση 1000 mg 1500 mg

Πρόληψη και Θεραπεία της οστεοπόρωσης ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΩΝ ΣΕ ΑΣΒΕΣΤΙΟ Συνήθης δίαιτα χωρίς γαλακτοκομικά 400 mgΣυνήθης δίαιτα χωρίς γαλακτοκομικά 400 mg 1 ποτήρι γάλα 300 mg1 ποτήρι γάλα 300 mg 1 γιαούρτι 300 mg1 γιαούρτι 300 mg 100 γρ άσπρο τυρί 500 mg100 γρ άσπρο τυρί 500 mg 100 γρ κίτρινο τυρί 800 mg100 γρ κίτρινο τυρί 800 mg

Παρακολούθηση της ασθενούς Μέτρηση Ε2 ορού: 100pg/ml Οστική πυκνότητα κάθε χρόνο Κλινική εικόνα Συμπτώματα οιστρογονικής ανεπάρκειας Συμπτώματα υπεροιστρογοναιμίας (μαστοδυνία, οιδήματα, μετεωρισμός) Έλεγχος κύκλου