ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΣΕΒΟΜΑΙ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ Μαρία Λάζου – Ναταλία Μικρού ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

MARCH 2016 SUNMONTUEWEDTHUFRISAT Ημέρα κατά του bullying η Μαρτίου. Παγκόσμια ημέρα κατά του bullying. Μια καινούρια ορολογία που αναφέρεται στον σχολικό εκφοβισμό και την θυματοποίηση και που κάνει εντονότερη την εμφάνισή της τα τελευταία χρόνια στις σύγχρονες κοινωνίες.

ΤΙ ΕΊΝΑΙ ῾῾ BULLYING ᾽᾽ ? Πρόκειται για ένα νοσηρό φαινόμενο που μάχεται την διαφορετικότητα του άλλου, την σωματική, την διανοητική, την θρησκευτική, την φυλετική και γενικά περιθοριοποιεί, ανταγωνίζεται και πολλές φορές πολεμά το οτιδήποτε αλλιώτικο κάνοντας μια ιδιαίτερη κατάχρηση ‘εξουσίας ᾽. Με αφορμή λοιπόν αυτήν την ημέρα φωνάζουμε την αντίθεσή μας και θυμόμαστε γεγονότα της ιστορίας από τα οποία θα πρέπει να διδαχτούμε και να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για όλους εμάς που θέλουμε να ανήκουμε σήμερα στο σύγχρονο, μορφωμένο κόσμο. ΛΕΜΕ ΟΧΙΛΕΜΕ ΟΧΙ

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αξίζει να θυμηθούμε από την αρχαία ελληνική μυθολογία ότι ο Θεός Ήφαιστος, ο “κουτσός” Θεός της φωτιάς, παρά την σωματική του ιδιαιτερότητα κατείχε ισότιμη θέση ανάμεσα στους Θεούς, παντρεμένος δε με την ωραιότερη Θεά, την Θεά Αφροδίτη. Και ο Οδυσσέας τιμωρήθηκε από το Θεό Ποσειδώνα για τη χλευαστική συμπεριφορά του απέναντι στον γιο του, τον μονόφθαλμο Κύκλωπα.

Επίσης, προκαλεί συγκίνηση και θαυμασμό ο πίνακας που ζωγράφισε το 1872 ο Νικηφόρος Λύτρας αποτυπώνοντας μια ομάδα παιδιών διαφόρων εθνικοτήτων να λένε τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα. Ένα ηχηρό «ΟΧΙ» στη φυλετική διάκριση!

Άλλοι ζωγράφοι επίσης έχουν κατασκευάσει υπέροχους πίνακες υμνώντας την διαφορετικότητα και απαντώντας αρνητικά σ ´ όλους όσους την κακοποιούν ή την χλευάζουν. Τα πρόσωπα του Πικάσο απεικονίζουν πάντα ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες. Ο Μοντιλιάνι πάντα ζωγράφιζε πρόσωπα χωρίς μάτια.

Ο ζωγράφος Wassily Kandinsky μια μέρα του 1908, μπαίνοντας στο εργαστήρι του αντίκρισε έναν εκπληκτικό πίνακα. Παραξενεύτηκε πολύ γιατί δε θυμόταν να είχε ζωγραφίσει κάτι τέτοιο. Η ομορφιά του πίνακα βρισκόταν στα σχήματα και τα χρώματα. Δεν έδειχνε κάτι που υπάρχει στη φύση. Βέβαια ήταν ένας πίνακας του Καντίνσκι που κατά λάθος τον είχε βάλει πλάγια στο καβαλέτο. Ο Καντίνσκι σκέφτηκε πως τα σχήματα και τα χρώματα φτάνουν για να εκφράσει ο ζωγράφος τα συναισθήματά του. Ήταν το ξεκίνημα της αφηρημένης ζωγραφικής.

Ο Paul Klee, ένας ακόμα σημαντικός ζωγράφος, είχε κλίση προς τη ζωγραφική και τη συγγραφή αν και οι γονείς του ήταν μάλλον αντίθετοι προς αυτό. Ο ίδιος ωστόσο ασχολήθηκε με τη ζωγραφική παρά τις ενστάσεις τους, γράφοντας σχετικά στα ημερολόγια του: «Θα είχα παρατήσει το σχολείο ευχαρίστως ένα χρόνο πριν αποφοιτήσω αλλά έμεινα για χάρη των γονιών μου, δεν ήθελα να κάνω τίποτε άλλο παρά να ζωγραφίζω και να γράφω, ό,τι δηλαδή μου είχαν απαγορεύσει» Ως το 1914 ο Klee δυσκολευόταν να ζωγραφίσει, καθώς είχε χαμηλή αυτοπεποίθηση και δεν εμπιστευόταν την ικανότητά του ως κολορίστα. Γι' αυτό το λόγο τα περισσότερα έργα του ως και εκείνη τη χρονιά ήταν ασπρόμαυρα. Αργότερα, καταπολεμώντας τους φόβους του μας χάρισε υπέροχους πίνακες, γεμάτους χρώματα.

Αλλά και πολλοί συγγραφείς έχουν περιγράψει με μελανά χρώματα τον εκφοβισμό και τον έχουν κατακρίνει, όπως για παράδειγμα ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στο έργο του Γουτού Γουπατού που αναφέρει χαρακτηριστικά : «Τον πετροβολούσαν οι μάγκες της αγοράς, τον κορόιδευαν τα κορίτσια της γειτονιάς, τον φοβόντουσαν τα νήπια και τα βρέφη. Τον έλεγαν συνήθως ο «Ταπόης» ή «ο Μανόλης, το Ταπόι», αποδίδοντας στο τέλος δικαίωση στον ήρωα και βάζοντας τους «νταήδες» στη θέση τους.

Αλλά και ο Περό στο παραμύθι του “ο Κοντορεβυθούλης”, ο Κάρλο Κολόντι στο “Πιν ὀ κιο”, ο Αίσωπος στο “Ο λαγός και η χελώνα”, ο Λάιμαν Φρανκ Μπάουμ στο “Ο θαυμάσιος μάγος του Οζ” και πολλοί πολλοί άλλοι έχουν αναδείξει τις όμορφες πλευρές όλων εκείνων των ηρώων με τα περίεργα και αλλιώτικα πρόσωπα ή με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους που διαφέρουν από των πολλών, και έχουν δημιουργήσει πραγματικά αριστουργήματα τέχνης, δηλώνοντας έτσι το σεβασμό τους στη διαφορετικότητα και στο μη οικείο για τους περισσότερους ανθρώπους. Όχι στον εκφοβισμό ΝΑΙ ΣΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗ ΤΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΟ “bullying”

Ο Μισέλ ντε Μονταίνι, στα δοκίμια (1595), απαντά δυνατά σ ᾽ όλους όσους υιοθετούν πρακτικές εκφοβισμού και θυματοποίησης των διαφορετικών ατόμων: «Ότι ονομάζουμε τέρατα, δεν είναι τέρατα για το Θεό, που βλέπει στην απεραντοσύνη του έργου του το άπειρο των σχημάτων που έχει συμπεριλάβει. Και πρέπει να πιστεύουμε πως αυτή η μορφή που μας εκπλήσσει έχει σχέση και συνδέεται με κάποια άλλη μορφή ίδιου είδους, άγνωστου όμως στον άνθρωπο.»

ΌΧΙ ΣΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ-ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ Άραγε όλοι εμείς που αποτελούμε το κοινωνικό σύνολο μήπως εθελοτυφλούμε μπροστ ἀ στα προβλήματα που εμείς οι ίδιοι είτε τα προκαλέσαμε είτε με την ανοχή μας τα διογκώσαμε; Γιατί εκπλησσόμαστε από παράλογες και βίαιες πράξεις ανηλίκων όταν το περιβάλλον που μεγαλώνει ένα παιδί το διδάσκει με ποικίλους τρόπους διάφορες μορφές βίας; Μήπως απομακρυνθήκαμε από τις βασικές αρχές και αξίες που θα έπρεπε να αποτελούν τον θεμέλιο λίθο της κοινωνίας; Το διαφορετικό και το ιδιαίτερο πολλές φορές εμείς οι ίδιοι το περιθωριοποιούμε βάζοντας ταμπέλες “συντηρητικός”, “κολλημένος”, “σπασίκλας”, “φυτό”, “βαρεμένος” και πολλούς άλλους τέτοιους χαρακτηρισμούς!

ΌΧΙ ΣΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ-ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ Η σημερινή κοινωνία θα απαλλαγεί από αυτήν την μάστιγα της θυματοποίησης/εκφοβισμού μόνο όταν πάψει να αγνοεί πως η βία δεν είναι μόνο πρόβλημα κάποιων ατόμων, της οικογένειας ή του σχολείου, αλλά μια κοινωνική επιδημία που πηγάζει από τη χρήση και την κατάχρηση της εξουσίας και συντηρείται με την ανοχή του κοινωνικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζουν, εκπαιδεύονται και μεγαλώνουν τα παιδιά. Μην περιμένουμε λοιπόν με μαγικό τρόπο να καταπολεμήσουμε κάθε μορφή βίας, αν δεν καταπολεμήσουμε τον ίδιο τον κακό μας εαυτό, αν δεν πιστέψουμε στις πραγματικές αξίες της ζωής. Η γνώση, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ανεξαρτησία, το δικαίωμα της διαφορετικότητας είναι έννοιες που θα πρέπει να επιστρέψουν στην καθημερινότητά μας αλλά πρώτα απ ´ όλα πρέπει να επιστρέψουν άλλες πιο ασήμαντες ίσως έννοιες, όπως αυτή της οικογένειας που συζητά με τα μέλη της και που μοιράζεται απόψεις, ιδέες και προβληματισμούς.

ΣΤΟΝ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ - ΣΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ Ας υψώσουμε όλοι μας λοιπόν, ένα τείχος απέναντι στον εκφοβισμό, την θυματοποίηση και κάθε μορφής βία υιοθετώντας απόψεις σημαντικών φιλοσόφων… ΟΧΙ ΝΑΙ

«Η κατεύθυνση προς την οποία η Παιδεία προσανατολίζει εξ αρχής τον άνθρωπο θα καθορίσει και το μέλλον της ζωής του. Ο άνθρωπος, αν μεν διαπεδαγωγηθεί ορθώς, αγαπά να γίνει το πιο ευγενικό και ήμερο πλάσμα, αν όμως δεν λάβει αρκετή και κατάλληλη μόρφωση, γίνεται το πιο άγριο ζώο της φύσεως.» (Πλάτωνας) «Εάν οι αξίες πρόκειται να έχουν νόημα πρέπει να είναι οικουμενικές.» (Πλάτωνας) «Σ ᾽ αυτό τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται.» (από την ομιλία του Γ. Σεφέρη κατά την απονομή του Νόμπελ)