ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ EE ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ (ΟΗΕ) Δ. Μπουραντώνης και Σ. Μπλαβούκος Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις: ΕΕ στον ΟΗΕ Μόνο κράτη μπορούν να είναι μέλη του ΟΗΕ ΕΕ (συνολικά ή ως μεμονωμένα κράτη-μέλη): μεγαλύτερος χρηματοδότης 38% κανονικού προϋπολογισμού (ΗΠΑ: 22%, Ιαπωνία 17%) 40% κόστους ειρηνευτικών επιχειρήσεων και 13,5% προσωπικού Περίπου το 50% συνεισφορών κρατών-μελών ΟΗΕ στα διάφορα προγράμματα (ΗΠΑ: 23%, Ιαπωνία: 11%)

Γενική Συνέλευση ΟΗΕ: Θεσμική Εκπροσώπηση ΕΕ (Ι) Καθεστώς «παρατηρητή» στην ΕΟΚ που εκπροσωπούνταν από την Επιτροπή (πρώτη μη κρατική οντότητα, 1974): Παρατηρητής: διεθνείς οργανισμοί (κυρίως περιφερειακής φύσης π.χ. Arab League, Αφρικανική Ένωση,, Κοινοπολιτεία, ΟΑΣΕ, κλπ), ειδικές οντότητες (Ερυθρός Σταυρός, Ολυμπιακή Επιτροπή) και κράτη μη μέλη ΟΗΕ (π.χ. Παλαιστινιακή Αρχή και Βατικανό) Δικαίωμα συμμετοχής σε συζητήσεις στη ΓΣ ΟΗΕ και υποστήριξης ψηφισμάτων, αλλά ΌΧΙ δικαίωμα ψήφου

Θεσμική Εκπροσώπηση (ΙΙ) Πριν το 2011: κυλιόμενη Προεδρία (στο όνομα της ΕΕ και των κρατών-μελών) Συνθήκη Λισαβόνας: θεσμικό πρόβλημα εκπροσώπησης (δεν υφίσταται κυλιόμενη Προεδρία στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων) Αναζήτηση ενισχυμένης παρουσίας μέσω νέας μορφής εκπροσώπησης Ψήφισμα 65/276 Αρχική προσπάθεια αποτυχημένη – λανθασμένη προσέγγιση και αποτυχημένοι διπλωματικοί χειρισμοί (Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2010 Δεύτερη προσπάθεια επιτυχημένη (Μάιος 2011)

Θεσμική Εκπροσώπηση (ΙΙΙ) Ψήφισμα Α/65/276, 3 Μαΐου 2011: αναβάθμιση θεσμικής εκπροσώπησης ΕΕ Εκπρόσωποι ΕΕ μπορούν να παρουσιάσουν κοινές θέσεις στη Συνέλευση, να κάνουν παρεμβάσεις και να συμμετέχουν στη γενική συζήτηση Κοινά έγγραφα μπορούν να κυκλοφορήσουν στη ΓΣ Προτάσεις Ψηφισμάτων και τροποποιήσεις Όχι δικαίωμα αμφισβήτησης αποφάσεων του Προεδρείου της ΓΣ, δικαίωμα ψήφου ή προώθηση υποψηφιοτήτων

Εφαρμογή Ψηφίσματος 65/276

Γενική Συνέλευση ΟΗΕ: Πολιτική Παρουσία ΕΕ Γενικά : συνεργασία και συντονισμός (μέσω μηχανισμών του π. Α.19 που αναπτύχθηκαν σταδιακά και πραγματιστικά) Συνοχή ψήφου: επίπεδα 90% (προβληματικές περιοχές: αφοπλισμός, πυρηνικά, Ισραήλ) Αλλά: κριτήριο ύπαρξης κοινής θέσης αντί για περιεχόμενό της Απουσία διάκρισης μεταξύ μείζονος και ελάσσονος σημασίας θέματα Αποδυνάμωση δυνατών θέσεων προς επίτευξη ενδο-ΕΕ συμβιβασμού

ΕΕ στο Συμβούλιο Ασφαλείας Θεσμική εκπροσώπηση μέσω κρατών μελών (μόνιμων και μη μόνιμων) Κυλιόμενη Προεδρία μπορούσε να προσκληθεί (κυρίως διακηρυκτικού περιεχομένου ανακοινώσεις, περίπου 40/χρόνο) Ύπατος Εκπρόσωπος υπό (αυστηρές και πολύ περιοριστικές) προϋποθέσεις: όλα τα μέλη του ΣΑ έπρεπε να συμφωνήσουν (Σολάνα, 4 φορές) Λισαβόνα (Α. 34): όταν υπάρχει κοινή θέση, τα μέλη της ΕΕ στο ΣΑ θα ζητάνε να προσκληθεί ο ΥΕ (“… shall request…”) – συχνότερη παρουσία Ashton

ΕΕ στο ΣΑ (μετά Λισαβόνα) Πολιτική παρουσία: σποραδική διάθεση συνεργασίας και συντονισμού κυρίως από μη μόνιμα μέλη ΕΕ (π.χ. Γερμανία και Ισπανία, 2002 και Ιταλία 2007), χωρίς μόνιμους μηχανισμούς Κυρίως στηρίζοντας και υποβάλλοντας Ψηφίσματα για περιφερειακές και παγκόσμιες κρίσεις ασφάλειας

Μεταρρύθμιση ΣΑ: Κύρια Θέματα Θέματα: Αύξηση Μόνιμων ή/και Μη-μόνιμων Μελών ΣΑ Επέκταση δικαιώματος αρνησικυρίας (βέτο) στα νέα μόνιμα μέλη Γιατί είναι σημαντικό (για την ΕΕ); Εγείρονται θέματα αντιπροσωπευτικότητας και νομιμοποίησης ΣΑ Διευρύνεται ο προβληματισμός για την αποτελεσματικότητας του ΣΑ Ποια η θέση και ο ρόλος της ΕΕ (βλ. Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας και «αποτελεσματική πολυμέρεια»);

Μεταρρύθμιση ΣΑ: Στάδια Συζήτησης και Διαπραγμάτευσης 3 Στάδια Συζητήσεων: Στάδιο 1: the ‘Quick Fix Formula’ (1992-5) Μόνο 2 νέα μόνιμα μέλη (Γερμανία – Ιαπωνία) Στάδιο 2: το ‘Σχέδιο Rajali’ (1997) 2+3 μόνιμα μέλη χωρίς δικαίωμα αρνησικυρίας συν 4 μη-μόνιμα μέλη Στάδιο 3: μετά το ‘Σχέδιο Rajali’ (2000-…) Σχέδιο G-4 (Γερμανία, Ιαπωνία, Ινδία, Βραζιλία): 6 μόνιμα μέλη χωρίς δικαίωμα αρνησικυρίας συν 4 μη-μόνιμα μέλη

ΕΕ και Μεταρρύθμιση ΣΑ Ήδη από ΣΕΕ (Μάαστριχτ), ρητή αναφορά στον ιδιαίτερο ρόλο ΗΒ και Γαλλίας στο ΣΑ (προϋπόθεση να συζητήσουμε για ΚΕΠΠΑ) Στάδιο 2: Σχέδιο Rajali Υπέρ: Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα Δανία, Ιρλανδία, Φινλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Σουηδία Υπέρ με τροποποιήσεις: Πορτογαλία Κατά: Ιταλία, Ισπανία, ΗΒ, Ολλανδία Στάδιο 3: Υπέρ Σχεδίου G-4 : σχεδόν το σύνολο των κρατών-μελών ΕΕ (Germany, France, UK, Finland, Sweden, Portugal, Greece, Slovakia, Slovenia, Bulgaria, Romania, Latvia, Lithuania, Ireland, Poland, Belgium, Czech Republic, Hungary, Austria, Denmark, Luxembourg, Estonia) Εναλλακτικά σχέδια (π.χ. Uniting for Consensus : 10 μη μόνιμα μέλη) ή δεν πήραν θέση: Malta, Italy, Spain, Netherlands, Cyprus

Συμπεράσματα για Μεταρρύθμιση ΣΑ Εθνικά συμφέροντα τροφοδοτούν θέσεις κρατών-μελών (UK, France, Germany, Italy, Spain, Central and Eastern Countries) Σουηδία - Φινλανδία κινούνται στη βάση θέσεων αρχής (πολυμέρεια, αντιπροσωπευτικότητα, νομιμοποίηση, ισότιμος ρόλος μικρών κρατών) ΕΕ τι;