ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ

Πλοίο Ορισμός: Είναι μία ειδική κατασκευή (ναυπήγημα) σχεδιασμένη για να κινείται με ασφάλεια στο νερό. Κατά τον Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου, πλοίο είναι κάθε σκάφος καθαρής χωρητικότητας (δηλ. μέγιστης εκμεταλλεύσιμης) τουλάχιστον 10 κόρων, προορισμένο να κινείται αυτοδύναμα στη θάλασσα. Κατά τον Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου, πλοίο είναι κάθε σκάφος προορισμένο να μετακινείται στο νερό για μεταφορά προσώπων ή πραγμάτων, ρυμούλκηση, αλιεία, αναψυχή, επιστημονικές έρευνες ή άλλο σκοπό.

Νομικά χαρακτηριστικά του πλοίου Το πλοίο είναι κινητό πράγμα αλλά σε πολλές περιπτώσεις εφαρμόζονται κανόνες που αφορούν τη ρύθμιση των ακινήτων. α) η καταχώρηση στοιχείων στα νηολόγια τα οποία είναι δημόσια βιβλία τα οποία τηρούνται από τις λιμενικές αρχές όπως γίνεται αντίστοιχα με τα ακίνητα που καταχωρούνται στα βιβλία μεταγραφών. β) η αναγνώριση του θεσμού της υποθήκης στα πλοία όπως γίνεται και με τα ακίνητα. γ) η κατάσχεση και η αναγκαστική εκτέλεση στα πλοία είναι ανάλογη με τις διατάξεις που εφαρμόζονται στα ακίνητα. Η εξατομίκευση του πλοίου με γνωρίσματα σταθερά. Τέτοια είναι: α) το όνομα το οποίο αναγράφεται υποχρεωτικά στην πρύμνη του πλοίου. β) το λιμάνι νηολόγησης το οποίο γράφεται και αυτό υποχρεωτικά στην πρύμνη του πλοίου μαζί με τον αύξοντα αριθμό νηολογίου. Τα νηολόγια είναι ειδικά δημόσια βιβλία τα οποία τηρούνται από τις λιμενικές αρχές. Σ’ αυτά καταχωρούνται τα στοιχεία του πλοίου και του πλοιοκτήτη. Οι λιμενικές αρχές μετά τη νηολόγηση εκδίδουν για κάθε πλοίο πιστοποιητικό το οποίο αποτελεί βασικό ναυτιλιακό έγγραφο.. Η νηολόγηση του πλοίου μπορεί να γίνει και όταν αυτό βρίσκεται ακόμη στο στάδιο ναυπήγησης. Για να αναγνωριστεί ένα πλοίο ελληνικό θα πρέπει να είναι γραμμένο στα νηολόγια ελληνικού λιμένα ή λιμένα του εξωτερικού που υπάρχει ελληνική προξενική αρχή. Στη δεύτερη περίπτωση πρέπει μέσα σε ένα χρόνο να γίνει μετανηολόγηση του πλοίου σε λιμάνι του εσωτερικού. Κάθε πλοίο μετά τη νηολόγηση μπορεί να πάρει έγγραφο εθνικότητας και να φέρει τη σημαία του κράτους στου οποίου τα νηολόγια είναι γραμμένο. γ) η κατηγορία του πλοίου (φορτηγό, επιβατηγό, πολεμικό). δ) η χωρητικότητα δηλαδή ο όγκος των χώρων που διαθέτει το πλοίο. ε) η εθνικότητα η οποία αποκτάται με την εγγραφή του πλοίου στα νηολόγια και προκύπτει από τη σημαία που φέρει. στ) το διεθνές διακριτικό σχήμα το οποίο σχηματίζεται με το συνδυασμό 4 γραμμάτων. Στην Ελλάδα το διεθνές σήμα δίνεται από τη λιμενική αρχή του λιμένα νηολόγησης και για τα εμπορικά πλοία το πρώτο γράμμα είναι το Η (Hellas).

Μονάδες μέτρησης της μεταφορικής ικανότητας του πλοίου Μονάδες μέτρησης όγκου α) Ολική χωρητικότητα (κ.ο.χ.): είναι ο όγκος όλων των εσωτερικών στεγασμένων χώρων κάτω από το ανώτατο κατάστρωμα. Εκφράζεται σε κόρους. Κάθε κόρος ισοδυναμεί με όγκο 100 κυβικών ποδιών ή 2,83 m 2 β) Καθαρή χωρητικότητα (κ.κ.χ.): είναι ο όγκος των χώρων που προσφέρονται για μεταφορά φορτίου. Εκφράζεται σε κόρους και προκύπτει αν από την ολική χωρητικότητα αφαιρεθεί ο όγκος των χώρων που χρησιμοποιούνται για την εξυπηρέτηση του πλοίου όπως οι χώροι εξυπηρέτησης του πληρώματος, οι χώροι δεξαμενών καυσίμων, αποθηκών κ.α. Μονάδες μέτρησης βάρους α) Νεκρό βάρος (deadweight) dwt: είναι το συνολικό βάρος σε τόνους του φορτίου, των καυσίμων, των τροφίμων, των επιβατών και του πληρώματος, που μπορεί να μεταφέρει το πλοίο χωρίς να υπερβεί τη γραμμή φορτώσεως (η οποία δείχνει το μέγιστο επιτρεπόμενο βύθισμα). β) Ικανότητα ωφέλιμου φορτίου: είναι το καθαρό βάρος του φορτίου που μπορεί να μεταφέρει το πλοίο, εάν από το συνολικό βάρος δηλ. το dwt αφαιρεθούν τα βάρη που μεταφέρει το πλοίο για τη εξυπηρέτηση των αναγκών του (καύσιμα, εφόδια κλπ)

Η σημαία των πλοίων Η λιμενική αρχή χορηγεί το έγγραφο εθνικότητας και το πλοίο πρέπει να φέρει υποχρεωτικά τη σημαία της χώρας στην οποία ανήκει. Η ύψωση της σημαίας συνδέεται με μία σειρά δικαιώματα και υποχρεώσεις του πλοίου το οποίο επεκτείνει ουσιαστικά το έδαφος της χώρας, της οποίας φέρει τη σημαία, πέρα από τα χωρικά της ύδατα. Η επιλογή της χώρας που θα νηολογηθεί το πλοίο γίνεται από τον πλοιοκτήτη. Κάθε κράτος ορίζει τις προϋποθέσεις που πρέπει να έχει το πλοίο για να μπορεί να εγγραφεί στα νηολόγιά του και να μπορεί να υψώσει τη σημαία του. Για να έχει ένα πλοίο Ελληνική Εθνικότητα θα πρέπει να συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις: 1. Να ανήκει κατά κυριότητα με ποσοστό πάνω από 50% σε Έλληνες υπηκόους ή σε Ελληνικά νομικά πρόσωπα που τα κεφάλαιά τους ανήκουν σε Έλληνες υπηκόους κατά το ίδιο ποσοστό. 2. Να είναι γραμμένο σε Ελληνικό νηολόγιο. 3. Να έχει γραμμένο το όνομά του και το λιμάνι νηολόγησης στην εξωτερική του επιφάνεια.

Σημαίες ευκολίας ή ευκαιρίας Σημαία ευκολίας λέγεται η σημαία του κράτους εκείνου που παρέχει πλήρη ελευθερία ή καθιερώνει ελάχιστους κανόνες για θέματα ασφάλειας του πλοίου και παρέχει ακόμα άλλα προνόμια σε πλοία ξένης ιδιοκτησίας. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ σημαίες ευκολίας είναι οι σημαίες των χωρών όπως η Λιβερία, ο Παναμάς, η Ονδούρα και η Κοσταρίκα, των οποίων οι νόμοι επιτρέπουν και διευκολύνουν να νηολογούνται πλοία ξένης πλοιοκτησίας αντίθετα με άλλες χώρες που το δικαίωμα χρησιμοποίησης της σημαίας παρέχεται με αυστηρούς περιορισμούς. Οι κυριότερες διευκολύνσεις και τα προνόμια που παρέχουν οι χώρες αυτές είναι: 1. αποφυγή οικονομικών επιβαρύνσεων. 2. αποφυγή συνθηκών και όρων απασχόλησης των συντελεστών παραγωγής που θα εφαρμόζονταν αν τα πλοία τους ήταν εγγεγραμμένα στα νηολόγια των χωρών της εθνικής προέλευσης της επιχείρησης. 3. επιτρέπουν να είναι πλοιοκτήτες και διαχειριστές των εμπορικών πλοίων της, πρόσωπα που δεν είναι πολίτες της χώρας. 4. η εγγραφή στο νηολόγιο είναι εύκολη και γίνεται σε ένα προξενείο της χώρας που βρίσκεται στο εξωτερικό. 5. οι φόροι επί των εσόδων των πλοίων είναι χαμηλοί. 6. επιτρέπεται η επάνδρωση των πλοίων με ξένους ναυτικούς. 7. η χώρα νηολόγησης είναι κατά κανόνα μία μικρή δύναμη. Έτσι έχουμε το παράδοξο η Λιβερία να εμφανίζεται πρώτη ναυτιλιακή δύναμη στον κόσμο χωρίς καμία ναυτική παράδοση, με προσφερόμενο κίνητρο τη σχεδόν πλήρη φορολογική απαλλαγή των πλοίων.

Κατηγορίες πλοίων Οι κυριότερες κατηγορίες πλοίων ανάλογα με το αντικείμενο της μεταφοράς και τη διαρρύθμιση των χώρων χρήσεως είναι: Φορτηγά πλοία είναι αυτά που προορίζονται για μεταφορές φορτίων και ανάλογα με το είδος του φορτίου, την εκτέλεση ή μη δρομολογιακών γραμμών ή τη δομή του πλοίου, διακρίνονται σε: α) Ξηρού φορτίου τα οποία είναι: - ελεύθερα φορτηγά πλοία - φορτηγά πλοία γραμμών που εξυπηρετούν τις ανάγκες μεταφορών καθορισμένης δρομολογιακής γραμμής β) Υγρού φορτίου τα οποία είναι δεξαμενόπλοια, πετρελαιοφόρα, υγραεροφόρα γ) Μικτού φορτίου δ) Πλοία ειδικών φορτίων όπως είναι τα μεταλλοφόρα, τα γαιανθρακοφόρα, τα πλοία για μεταφορά ξυλείας. Επιβατηγά πλοία είναι τα πλοία που από την κατασκευή τους έχουν προορισμό τη μεταφορά επιβατών και διακρίνονται σε πλοία: α) Αμιγή επιβατηγά όπως ωκεανοπόρα, ακτοπλοϊκά β) Μικτά τα οποία διαθέτουν χώρους και για μεταφορές πραγμάτων π.χ. μεταναστευτικά γ) Επιβατηγά περιηγητικών και τουριστικών πλόων δ) Επιβατηγά οχηματαγωγά Πλοία ειδικού προορισμού: πλοία κατασκευασμένα να εξυπηρετούν τις ανάγκες και τις ιδιότητες ειδικών φορτίων ή να εξυπηρετούν ειδικούς σκοπούς όπως: α) πλοία ψυγεία β) αλιευτικά, φαλαινοθηρικά γ) επιστημονικά (ωκεανογραφικά, μετεωρολογικά) δ) τεχνικά (φαρόπλοια) ε) πλοία αναψυχής και εκπαιδευτικά Πλοία βοηθητικής ναυτιλίας τα οποία αποτελούν βοηθητικά μέσα των πλοίων και των λιμένων ή εξυπηρετούν τις θαλάσσιες μεταφορές. α) τα πλωτά ναυπηγήματα δηλ. φορτηγίδες, πλωτές δεξαμενές, πλωτοί γερανοί β) τα βοηθητικά πλοία ανοικτής θάλασσας όπως παγοθραυστικά, ρυμουλκά, ναυαγοσωστικά γ) τα πλοία μεσογειακών υδάτων όπως ποταμόπλοια

Ναυτιλιακά έγγραφα και βιβλία του πλοίου Έγγραφο εθνικότητας: Εκδίδεται από τη λιμενική Αρχή μετά την καταχώρηση του πλοίου στο νηολόγιο και αποδεικνύει την εθνικότητα του πλοίου και όχι την κυριότητα. Πιστοποιητικό καταμετρήσεως: Εκδίδεται από την Αρχή που έκανε την καταμέτρηση ή τον νηογνώμονα και δείχνει τη χωρητικότητα (ολική και καθαρή), τη μεταφορική ικανότητα (deadweight), τα χαρακτηριστικά στοιχεία του σκάφους και των μηχανών και τις διαστάσεις (μήκος, πλάτος) του πλοίου. Πιστοποιητικά ασφάλειας: Εκδίδονται από την Αρχή ή το Νηογνώμονα που διενήργησε την επιθεώρηση του πλοίου. Πιστοποιητικό γραμμής φορτώσεως: Εκδίδεται από την Αρχή ή τον Νηογνώμονα και πιστοποιεί τη γραμμή φορτώσεως του πλοίου. Ναυτολόγιο: Αποδεικνύει την κατάρτιση της σύμβασης προσλήψεως του πληρώματος (ναυτολόγηση) και το είδος της ναυτικής εργασίας των ναυτικών. Καταχωρούνται οι συμβάσεις προσλήψεως του πλοιάρχου και του πληρώματος, είναι δημόσιο έγγραφο, θεωρείται από λιμενική αρχή και παραμένει στο πλοίο. Το Ημερολόγιο γέφυρας: Είναι βιβλίο που τηρείται από τον πλοίαρχο και χρησιμεύει για την εγγραφή μετεωρολογικών ενδείξεων, παρατηρήσεων και γεγονότων που αφορούν τη ναυσιπλοΐα, το πλοίο, τους επιβάτες και το φορτίο. Ημερολόγιο μηχανής: Είναι βιβλίο που τηρείται από τον Α΄ Μηχανικό και χρησιμεύει για την εγγραφή γεγονότων που αφορούν τη λειτουργία των μηχανών, λεβήτων, τα καύσιμα και την κατανάλωση. Ημερολόγιο ασυρμάτου: Σ’ αυτό ο ασυρματιστής καταχωρεί γεγονότα που αφορούν τη λειτουργία του ασύρματου τηλέγραφου. Ποινολόγιο: Βιβλίο του πλοιάρχου στο οποίο καταχωρούνται οι πειθαρχικές ποινές που επιβάλλονται από τον πλοίαρχο στα μέλη του πληρώματος.

Νηογνώμονες Οι Νηογνώμονες είναι ανεξάρτητοι, μη κερδοσκοπικοί τεχνικοί οργανισμοί που επιθεωρούν, ταξινομούν ή κατατάσσουν τα πλοία κατά κλάσεις ανάλογα με το είδος, την κατασκευή και την συντήρησή τους. Οι Νηογνώμονες είναι διεθνώς γνωστοί ως «εταιρείες ταξινομήσεως ή κατατάξεως πλοίων» που αναπτύσσουν, αναθεωρούν και δημοσιεύουν κανόνες, κανονισμούς και προδιαγραφές για τον ασφαλή σχεδιασμό, κατασκευή και περιοδική συντήρηση πλοίων όλων των τύπων. Οι Νηογνώμονες είναι αναγνωρισμένοι από το κράτος στο οποίο ιδρύθηκαν και λειτουργούν και από άλλα κράτη (ανάλογα με τη φήμη που έχουν και την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν). Οι Νηογνώμονες παρακολουθούν και ελέγχουν το πλοίο από το στάδιο της κατασκευής του και το ταξινομούν σε κλάση. Η κλάση παρακολουθεί το πλοίο σε ολόκληρη τη ζωή του. Κάθε νηογνώμονας λειτουργεί με δικό του κανονισμό και σύστημα κατατάξεως. Οι Νηογνώμονες που λειτουργούν στη χώρα μας είναι: American Bureau of Shipping – ABC Bureau Veritas BV China Classification Society –CCS Lloyd’s Register of Shipping LR …………………………………

Μορφές Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων Ατομική επιχείρηση Προσωπική εταιρεία (ομόρρυθμη, ετερόρρυθμη) Ανώνυμη εταιρεία Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης Συμπλοιοκτησία Ναυτική εταιρεία του Νόμου 959/79 Εταιρεία Λαϊκής Βάσης του Νόμου 849/78 Ειδική ανώνυμη ναυτιλιακή εταιρεία Αλλοδαπή επιχείρηση που εγκαθίσταται στην Ελλάδα με βάση το Νόμο 89/67.

Ατομικές επιχειρήσεις: ήταν πολύ διαδεδομένες στο παρελθόν γιατί εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των μικρών επιχειρηματιών. Η αύξηση του μεγέθους των ναυτιλιακών επιχειρήσεων περιόρισε πολύ τη μορφή της ατομικής επιχείρησης. Προσωπική εταιρεία: οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις σπάνια λειτουργούν με τη μορφή της προσωπικής εταιρείας (ΟΕ ή ΕΕ) γιατί η μορφή αυτή δεν αρμόζει στις θαλάσσιες μεταφορές λόγω του απεριορίστου της ευθύνης των εταίρων. Ανώνυμη Εταιρεία και Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης: Οι μορφές αυτές με τις οποίες λειτουργούν πολλές ναυτιλιακές επιχειρήσεις είναι γνωστές από το Εμπορικό Δίκαιο. Συμπλοιοκτησία: είναι ιδιόρρυθμη μορφή επιχειρηματικής δράσης που εξυπηρετεί κυρίως το μικρό ναυτικό κεφάλαιο. Το θεσμό ρυθμίζει ο ΚΙΝΔ. Χαρακτηριστικά αποτελούν: Η συμμετοχή στην κυριότητα του πλοίου Η ένωση των συμπλοιοκτητών με σκοπό την εκμετάλλευσή του. Οι προϋποθέσεις για την ύπαρξη της συμπλοιοκτησίας είναι: Συγκεκριμένο πλοίο καθαρής χωρητικότητας μεγαλύτερης των 10 κόρων, ασχολούμενο με ναυτιλιακές εργασίες. Συγκυριότητα δηλαδή κυριότητα δύο ή περισσοτέρων προσώπων επί του ίδιου πλοίου εξ’ αδιαιρέτου. Συνεκμετάλλευση δηλαδή από κοινού εκμετάλλευση από τους συγκύριους του πλοίου. Η σύμβαση της συμπλοιοκτησίας καταρτίζεται προφορικώς ή εγγράφως και δεν υπόκειται σε διατυπώσεις δημοσίευσης. Για την κατάρτιση της σύμβασης το πλοίο διαιρείται σε μερίδες συμπλοιοκτησίας οι οποίες δεν είναι υποχρεωτικά ίσες. Μερίδα συμπλοιοκτησίας σημαίνει: Το μέρος της κυριότητας επί του πλοίου Τη συμμετοχή του συμπλοιοκτήτη στην υπόλοιπη περιουσία της συμπλοιοκτησίας Το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του συμπλοιοκτήτη. Κάθε συμπλοιοκτήτης έχει συμμετοχή στα κέρδη και τις ζημιές του πλοίου ανάλογα με τις μερίδες που έχει σε αυτό. Η συμπλοιοκτησία λύεται: Εάν περιέλθουν όλες οι μερίδες σε ένα πρόσωπο. Εάν σταματήσει η συνεκμετάλλευση του κοινού πλοίου. Σε περίπτωση απώλειας του πλοίου. Όταν λήξει ο συμφωνημένος χρόνος κατά τη σύσταση. Όταν εκπληρωθεί ή είναι ανέφικτος ο σκοπός για τον οποίο έχει συσταθεί η συμπλοιοκτησία. Εάν έστω και ένας από τους συμπλοιοκτήτες ζητήσει τη λύση της.

Ναυτική εταιρεία του Νόμου 959/79: έχει αποκλειστικό σκοπό την κυριότητα, εκμετάλλευση ή διαχείριση Ελληνικών εμπορικών πλοίων. Η σύμβασή της καταρτίζεται εγγράφως, καταχωρείται στο μητρώο ναυτικών εταιρειών του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας. Η σύμβαση πρέπει να περιλαμβάνει και να ρυθμίζει τα παρακάτω: 1. Την επωνυμία, την έδρα, το σκοπό και τη διάρκεια της εταιρείας. 2. Το εταιρικό κεφάλαιο και τις μετοχές. 3. Το διοικητικό συμβούλιο (αρμοδιότητες, εκλογή) 4. Τη γενική συνέλευση (αρμοδιότητες, σύγκληση) 5. Τα δικαιώματα των μετόχων. 6. Τους λόγους λύσης και τον τρόπο εκκαθάρισης της περιουσίας της εταιρείας. Η επωνυμία της πρέπει να περιλαμβάνει τις λέξεις Ναυτική Εταιρεία ή τα αρχικά Ν.Ε.. Η έδρα της ορίζεται σε δήμο ή κοινότητα της Ελληνικής επικράτειας. Η Ν.Ε. συνίσταται για ορισμένο χρόνο. Οι μέτοχοι είναι τουλάχιστον 2. Το κεφάλαιό της πρέπει να καταβληθεί όλο μετρητοίς εντός 2 ημερών από την καταχώρηση της εταιρείας στο μητρώο. Η ευθύνη του μετόχου περιορίζεται στην ονομαστική αξία της μετοχής του. Η Ν.Ε. διοικείται και εκπροσωπείται από το Διοικητικό Συμβούλιο το οποίο έχει τρία τουλάχιστον μέλη. Τα καθαρά κέρδη διατίθενται ελεύθερα ύστερα από απόφαση της γενικής συνέλευσης, χωρίς υποχρέωση για διανομή μερίσματος ή σχηματισμό αποθεματικού. Η ναυτική εταιρεία λύεται: 1. Με την λήξη του χρόνου διάρκειας της. 2. Με απόφαση της γενικής συνέλευσης και με απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των μετόχων που δικαιούνται ψήφο. 3. Με την κήρυξη αυτής σε πτώχευση. Η συγκέντρωση όλων των μετοχών σε ένα πρόσωπο δεν αποτελεί λόγο λύσης της ναυτικής εταιρείας. Οι Ναυτικές Εταιρείες (πλοιοκτήτριες πλοίων) υποχρεούνται να τηρούν βιβλίο εσόδων εξόδων.

Εταιρίες λαϊκής Βάσης του Νόμου 849/78: πολλές ναυτιλιακές επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται επιβατηγά πλοία των ακτοπλοϊκών γραμμών, λειτουργούν με τη μορφή της εταιρείας λαϊκής βάσης. Οι εταιρίες αυτές είναι δημοτικές και συνιστώνται από φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, συνεταιρισμούς και άλλα νομικά ή φυσικά πρόσωπα. Η σύσταση και η λειτουργία τους γίνεται με βάση τη νομοθεσία που ισχύει για τις ανώνυμες εταιρείες. Ειδική Ανώνυμη Ναυτιλιακή Εταιρία: είναι οι ανώνυμες εταιρείες που ιδρύονται για την αγορά, κατασκευή, νηολόγηση και εκμετάλλευση πλοίων με κεφάλαια εξωτερικού και τη λειτουργία τους ρυθμίζει η ειδική σύμβαση μεταξύ των επενδυτών και του Ελληνικού κράτους που λέγεται και «εγκριτική πράξη». Στη σύμβαση αυτή καθορίζονται τα ειδικά προνόμια που έχουν οι εταιρείες αυτές (όπως απαλλαγή από φόρους, δικαιώματα επανεξαγωγής κεφαλαίων και κερδών) και οι υποχρεώσεις απέναντι στο Ελληνικό δημόσιο. Αλλοδαπές επιχειρήσεις του Ν. 89/1967: μπορούν να εγκαθίστανται στην Ελλάδα ξένες επιχειρήσεις που ασχολούνται με τη διαχείριση, εκμετάλλευση, ναύλωση, ασφάλιση, μεσιτεία αγοραπωλησιών ή ναυπηγήσεων ή ασφαλίσεων πλοίων με ελληνική ή ξένη σημαία μεγαλύτερα από 1000 κ.ο.χ.. Οι επιχειρήσεις αυτές απαλλάσσονται από δασμούς, φόρους, εισφορές, ΦΠΑ και φόρο εισοδήματος. Για να υπαχθούν σε αυτές τις διατάξεις πρέπει να πληρούν τις παρακάτω προϋποθέσεις: 1. Πρέπει να καλύπτουν με εισαγωγή συναλλάγματος τις ετήσιες δαπάνες της λειτουργίας τους (ενοίκια, μισθούς υπαλλήλων, λοιπά γενικά έξοδα) στην Ελλάδα. 2. Οι πληρωμές πρέπει να γίνονται στην Ελλάδα. 3. Η επιχείρηση θα πρέπει να καταθέσει τραπεζική εγγύηση, η οποία καταπίπτει υπέρ του δημοσίου σε περίπτωση παραβάσεως των διατάξεων του νόμου.

Οργάνωση Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων Η οργανωτική διάρθρωση που θα αναπτύξουμε παρακάτω αφορά ναυτιλιακές επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται φορτηγά πλοία. Η διάρθρωση αυτή είναι βασική για όλες τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις και σε μικρό βαθμό διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος του πλοίου. Τμήμα ναυλώσεων: το τμήμα αυτό ασχολείται με την παρακολούθηση της ναυλαγοράς και των ζητούμενων τόνων φορτίου προς μεταφορά. Η καλή ναύλωση του πλοίου αποτελεί το σπουδαιότερο μέλημα της επιχείρησης και αυτό γιατί και μία μέρα παραμονής του πλοίου χωρίς ναύλο, σημαίνει μεγάλη ζημιά για την επιχείρηση. Αλλά και επειδή η ναύλωση του πλοίου αποτελεί συνδυασμό πολλών παραγόντων και προϋποθέτει: α) συνεχή επαφή του τμήματος με τους ναυλομεσίτες. β) συνδυασμό κάθε νέας ναύλωσης με τη γεωγραφική θέση στην οποία θα περατώσει το ταξίδι του το πλοίο, έτσι ώστε να ταξιδέψει όσο το δυνατόν λιγότερες ώρες χωρίς φορτίο για νέα φόρτωση. Η καλύτερη περίπτωση ναύλωσης είναι αυτή που γίνεται αμέσως στο ίδιο λιμάνι στο οποίο το πλοίο τελείωσε το προηγούμενο ταξίδι του και εκφόρτωσε. Όμως θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες όπως: Η προσφορά μεγαλύτερου ναύλου που καλύπτει τα έξοδα (σταθερά και μεταβλητά) μετάβασης του πλοίου σε άλλο λιμάνι για φόρτωση. Η πιθανή καθυστέρηση φόρτωσης που μπορεί να οφείλεται σε αυξημένη κίνηση ή ανεπάρκεια του λιμανιού ή σε έλλειψη τεχνικών μέσων φόρτωσης και εκφόρτωσης. Οι συνθήκες ανεφοδιασμού του πλοίου σε καύσιμα και άλλα εφόδια. Σε μικρές ναυτιλιακές επιχειρήσεις το τμήμα ναυλώσεων λειτουργεί υποτυπωδώς γιατί υποκαθίσταται ουσιαστικά από τους ναυλομεσίτες οι οποίοι αναλαμβάνουν την με αμοιβή εξεύρεση ναύλου.

Τμήμα ανεφοδιασμού, το οποίο ασχολείται: 1. Με την εξεύρεση πρακτόρων που θα εξυπηρετούν το πλοίο στα διάφορα λιμάνια που προσεγγίζει και τη διαβίβαση οδηγιών τόσο στον πλοίαρχο όσο και στον πράκτορα. 2. Με τη συνεχή ενημέρωση του πλοιάρχου για τις υποχρεώσεις που έχει απέναντι στους ναυλωτές με βάση τους όρους του ναυλοσύμφωνου. 3. Με την παρακολούθηση των καυσίμων και εφοδίων του πλοίου για να αποφεύγονται σπατάλες. Ο έλεγχος αυτός επιτυγχάνεται με την ενημέρωση του τμήματος από τον πλοίαρχο για την ταχύτητα του πλοίου, για την ανάλωση των καυσίμων και λιπαντικών ανά 24ωρο. 4. Την επιλογή των σημείων ανεφοδιασμού του πλοίου σε καύσιμα, τρόφιμα και λοιπά εφόδια καθώς και την προώθηση μελών πληρώματος προς αντικατάσταση άλλων που αποχωρούν ή εγκαταλείπουν το πλοίο. Το τμήμα ανεφοδιασμού λειτουργεί υπό τη διεύθυνση έμπειρου αρχιπλοιάρχου. Τεχνικό τμήμα. Το τμήμα επισκευών και συντήρησης φροντίζει: 1. Για την συντήρηση των μηχανών του πλοίου. 2. Για την έγκαιρη αποστολή στο πλοίο των απαραίτητων ανταλλακτικών και εξαρτημάτων που πρέπει να αντικατασταθούν. 3. Για την εκτέλεση των απαραίτητων επισκευών που πρέπει να διενεργηθούν με βάση τους κανόνες της διεθνούς ναυσιπλοΐας. Το τμήμα επισκευών και συντηρήσεων διευθύνεται από πεπειραμένο αρχιμηχανικό με πλούσια θαλάσσια εμπειρία και επαρκείς τεχνικές γνώσεις.

Τμήμα Οικονομικών υπηρεσιών, το οποίο ασχολείται: 1. Με την εξοικονόμηση κεφαλαίων που είναι απαραίτητα για τη λειτουργία της επιχείρησης (σύναψη δανείων με τις τράπεζες, έγκαιρη είσπραξη των ναύλων). 2. Με την ασφάλιση των πλοίων (διαπραγμάτευση των όρων ασφάλισης, υπογραφή ασφαλιστικών συμβολαίων, παρακολούθηση είσπραξης τυχόν απαιτήσεων). Σε μεγαλύτερες ναυτιλιακές επιχειρήσεις οι ασφαλίσεις αποτελούν ιδιαίτερο τμήμα. Τμήμα Λογιστηρίου. Σε μία ναυτιλιακή επιχείρηση το λογιστήριο αναλαμβάνει τα εξής καθήκοντα. 1. Να επιλέξει το κατάλληλο λογιστικό σύστημα και την λογιστική τεχνική που θα εφαρμόσει η επιχείρηση. 2. Να καταρτίσει το σχέδιο λογαριασμών που είναι κατάλληλο να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις ιδιομορφίες της επιχείρησης. 3. Να αναλύσει το περιεχόμενο και τη συνδεσμολογία των λογαριασμών. 4. Να παρακολουθήσει σύμφωνα με το σχέδιο τις μεταβολές τόσο των περιουσιακών στοιχείων όσο και των στοιχείων εκμετάλλευσης του πλοίου. Ιδιαίτερη και άμεση παρακολούθηση χρειάζονται οι δοσοληψίες με τις τράπεζες. 5. Η σύνταξη των λογαριασμών εκμετάλλευσης του πλοίου ή των πλοίων, του λογαριασμού αποτελέσματα χρήσης και η κατάρτιση του ισολογισμού.

Σε ναυτιλιακές επιχειρήσεις επιβατηγών πλοίων που είναι δρομολογημένα σε τακτικές γραμμές, δεν υπάρχει τμήμα ναυλώσεων, ενώ λειτουργούν τμήματα όπως: Τμήμα κίνησης επιβατών το οποίο παρακολουθεί την κίνηση των επιβατών στα λιμάνια και είναι υπεύθυνο για την καλύτερη οργάνωση διακίνησης (επιβίβαση – αποβίβαση). Τμήμα φορτίων το οποίο φροντίζει για την απρόσκοπτη παραλαβή και παράδοση των εμπορευμάτων στα λιμάνια προσέγγισης του πλοίου. Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων το οποίο είναι απαραίτητο στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις επιβατηγών πλοίων τόσο για την προσέλκυση επιβατών όσο και για την ενημέρωση του κοινού (τακτικά και έκτακτα δρομολόγια, επέκταση γραμμών, αλλαγές διαδρομών).

Αντικείμενο της ναυτιλιακής λογιστικής Ειδικός κλάδος της λογιστικής που βρίσκει εφαρμογή στις κάθε μορφής ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Το αντικείμενό του δηλαδή είναι η εκμετάλλευση του πλοίου. Προσπαθεί να προσαρμόσει τις γενικές αρχές της λογιστικής στα ιδιαίτερα προβλήματα των ναυτιλιακών επιχειρήσεων (ανάλογα με το είδος και την κατηγορία των πλοίων που εκμεταλλεύεται). Αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα επειδή τα πλοία διακρίνονται σε πολλές κατηγορίες και οι διακρίσεις αυτές διαφοροποιούν βασικά λογιστικά δεδομένα (έσοδα – έξοδα κλπ). Στα επιβατηγά π.χ. κύριο έσοδο είναι οι εισπράξεις από τα εισιτήρια των επιβατών και δευτερεύοντα τα έσοδα από την εκμετάλλευση του κυλικείου και του εστιατορίου. Στα φορτηγά που εκτελούν καθορισμένα δρομολόγια, το κύριο έσοδο είναι οι ναύλοι που αναγράφονται στις φορτωτικές, ενώ στα φορτηγά που μεταφέρουν φορτία όταν βρίσκουν συμφέρουσα ναύλωση, είναι οι ναύλοι που εισπράττονται για τα συγκεκριμένα ταξίδια ή τα μισθώματα από τις χρονοναυλώσεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τα έξοδα. Για παράδειγμα, οι αμοιβές του πληρώματος είναι διαφορετικές στα επιβατηγά και στα φορτηγά γιατί είναι διαφορετική και η σύνθεση του πληρώματος. Στα επιβατηγά πλοία και στα κρουαζιερόπλοια, τα διάφορα υλικά τρόφιμα, ποτά που αναλώνονται αποτελούν δαπάνη εκμετάλλευσης του κυλικείου και εστιατορίου (εκτός από ένα μικρό μέρος που δικαιούται να αναλώσει το πλήρωμα), ενώ στα φορτηγά, η ανάλωση των τροφίμων αποτελεί όλη δαπάνη τροφοδοσίας του πληρώματος.

Προβλήματα στην οργάνωση της λογιστικής στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις Σοβαρά προβλήματα κυρίως στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται φορτηγά πλοία τα οποία εκτελούν πλόες εξωτερικού. Τα δικαιολογητικά έγγραφα των συναλλαγών που διενεργεί ο πλοίαρχος ή ο πράκτορας στα διάφορα λιμάνια προσέγγισης του πλοίου φτάνουν στο λογιστήριο με μεγάλη καθυστέρηση και δυσχεραίνουν την έγκαιρη ενημέρωση των λογιστικών βιβλίων. Η καταχώρηση αυτών των συναλλαγών επομένως γίνεται χωρίς χρονική σειρά. Ενώ π.χ. έχουν καταχωρηθεί στο Ημερολόγιο οι συναλλαγές του μηνός Ιουλίου, φτάνουν στο λογιστήριο δικαιολογητικά από τον Πλοίαρχο που αφορούν πράξεις του μηνός Ιουνίου και καταχωρούνται στο Ημερολόγιο τον Αύγουστο. Αποτέλεσμα του τρόπου αυτού καταχώρησης είναι: Οι λογαριασμοί παρέχουν πληροφορίες για τη διαμόρφωση των μεγεθών με πολύ μεγάλη καθυστέρηση. Γίνεται δύσκολη η εξαγωγή βραχυχρόνιων αποτελεσμάτων. Το πλοίο διατρέχει την υδρόγειο και στα λιμάνια προσέγγισης διενεργεί οικονομικές πράξεις σε διάφορα νομίσματα με αποτέλεσμα: Να απαιτείται η ανεύρεση των ισοτιμιών με το νόμισμα που τηρούνται τα βιβλία της επιχείρησης. Να προκύπτουν συναλλαγματικές διαφορές. Να δημιουργούνται υποχρεώσεις σε πολλά και διαφορετικά νομίσματα. Οι επισκευές των πλοίων αποτελούν σημαντική δαπάνη, ίσως τη μεγαλύτερη σε σχέση με τα άλλα έξοδα. Το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών αυτών προέρχεται από τακτικές επισκευές που γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα μεγαλύτερα του έτους με βάση τους κανόνες της διεθνούς ναυσιπλοΐας. Οι δαπάνες επομένως των επισκευών αυτών δεν μπορεί να βαρύνουν μία μόνο χρήση αλλά περισσότερες. Η ειδική π.χ. επιθεώρηση του πλοίου γίνεται κάθε πέντε χρόνια. Η επιθεώρηση αυτή συνεπάγεται υψηλά έξοδα τα οποία πρέπει να επιμερισθούν σε πολλές χρήσεις (έξοδα πολυετούς απόσβεσης). Ένα μέρος των εξόδων του πλοίου, πολλές φορές σημαντικό, μετατρέπεται σε απαιτήσεις και αυτή η μετατροπή απαιτεί σωστή λογιστική παρακολούθηση. Ένα μέρος π.χ. των δαπανών επισκευής του πλοίου που προέρχεται από ζημιές καλύπτεται από τις ασφαλιστικές εταιρίες με βάση τα ασφαλιστήρια συμβόλαια. Οι δαπάνες αυτές μετατρέπονται σε απαιτήσεις και εισπράττονται.

Ομάδες λογαριασμών Ομάδα 1 η Λογαριασμοί πάγιου ενεργητικού Ομάδα 2 η Λογαριασμοί αποθεμάτων Λογ/σμοί Ομάδα 3 η Λογαριασμοί απαιτήσεων και διαθεσίμων Ενεργητικού Ομάδα 4 η Λογαριασμοί καθαρής περιουσίας, προβλέψεων και μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων Λογ/σμοί Ομάδα 5 η Λογαριασμοί βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων Παθητικού Ομάδα 6 η Οργανικά έξοδα κατ’ είδος Ομάδα 7 η Οργανικά έσοδα κατ’ είδος Ομάδα 8 η Λογαριασμοί αποτελεσμάτων (λογ/σμοί εκμεταλλεύσεως και τα έκτακτα και ανόργανα αποτελέσματα) Ομάδα 9 η Αναλυτική λογιστική Εκμεταλλεύσεως (κοστολόγηση κατά ταξίδι) Ομάδα 10 η Λογαριασμοί τάξεως

Λογαριασμοί πάγιου ενεργητικού (ομάδα 1 η ) Το πάγιο ενεργητικό των ναυτιλιακών επιχειρήσεων περιλαμβάνει: Αγαθά και δικαιώματα που αποτελούν εξοπλισμό της επιχείρησης και προορίζονται να παραμείνουν με την ίδια μορφή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έξοδα πολυετούς απόσβεσης Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις Η λειτουργία των λογαριασμών του πάγιου ενεργητικού των ναυτιλιακών επιχειρήσεων είναι ίδια με αυτή των άλλων επιχειρήσεων. Το περιουσιακό στοιχείο που χρειάζεται λεπτομερή ανάλυση είναι το πλοίο και αυτό γιατί: Αποτελεί ιδιαίτερο περιουσιακό στοιχείο το οποίο δεν συναντάμε σε οικονομικές μονάδες άλλης μορφής. Είναι το σημαντικότερο στοιχείο του πάγιου ενεργητικού. Αποτελεί το αντικείμενο εκμεταλλεύσεως της επιχείρησης.

Πλοία Δύο είναι οι τρόποι οργάνωσης των λογαριασμών που αφορούν τα πλοία: Η παρακολούθηση της αξίας κάθε πλοίου με ξεχωριστό πρωτοβάθμιο λογαριασμό, χρησιμοποιώντας κωδικούς αριθμούς του σχεδίου οι οποίοι μένουν αχρησιμοποίητοι. Ο τρόπος αυτός εφαρμόζεται σε ναυτιλιακές επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται πολύ μικρό αριθμό πλοίων. Η λειτουργία των λογαριασμών των πλοίων με τον τρόπο αυτό, διευκολύνει την οργάνωση του λογιστηρίου και παρέχει άμεσες πληροφορίες για την αξία κτήσης του κάθε πλοίου και για τη συμμετοχή του στη σύνθεση του πάγιου ενεργητικού. Όσον αφορά τις αποσβέσεις του πλοίου είναι προτιμότερο να καταχωρούνται σε δευτεροβάθμιους αντίθετους λογαριασμούς ως εξής: 17 Φορτηγό «ΩΚΕΑΝΟΣ» Αξία κτήσεως Αποσβεσμένο Φορτηγό «ΩΚΕΑΝΟΣ»

Η λειτουργία ενός πρωτοβάθμιου λογαριασμού με τον τίτλο «πλοία» ο οποίος θα αναλύεται σε τόσους δευτεροβάθμιους λογαριασμούς όσα και τα πλοία της επιχείρησης. Η παρακολούθηση αυτή εφαρμόζεται σε επιχειρήσεις με μεγάλο αριθμό πλοίων που ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες. Όταν τα πλοία ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες π.χ. επιβατηγά, φορτηγά τότε είναι δυνατή η δημιουργία τριτοβάθμιων λογαριασμών για το κάθε πλοίο με δευτεροβάθμιους λογαριασμούς τις κατηγορίες των πλοίων ως εξής: 17 Πλοία Επιβατηγά πλοία “ΛΗΜΝΟΣ” “ΚΩΣ” ……………… Αποσβεσμένα επιβατηγά πλοία Αποσβεσμένο πλοίο “ΛΗΜΝΟΣ” Αποσβεσμένο πλοίο “ΚΩΣ” Φορτηγά πλοία “ΠΟΣΕΙΔΩΝ” “ΑΛΚΥΩΝ” …………………… Αποσβεσμένα φορτηγά πλοία Αποσβεσμένο πλοίο “ΠΟΣΕΙΔΩΝ” Αποσβεσμένο πλοίο “ΑΛΚΥΩΝ”

Τρόποι κτήσης του πλοίου Η ναυπήγηση του σκάφους με ανάθεση του έργου σε κάποιο ναυπηγείο (πρωτότυπος τρόπος). Η αγορά μεταχειρισμένου πλοίου (παράγωγος τρόπος). Η ναυπήγηση πλοίου: σπουδαία οικονομική πράξη που γίνεται με ιδιωτική έγγραφη συμφωνία μεταξύ της ναυτιλιακής επιχείρησης (πλοιοκτήτη) και του ναυπηγείου η οποία λέγεται σύμβαση Ναυπηγήσεως. Η σύμβαση αυτή περιλαμβάνει με κάθε λεπτομέρεια: Τις τεχνικές προδιαγραφές του υπό ναυπήγηση πλοίου Το είδος, την ποιότητα, την ποσότητα και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των υλικών, των εξαρτημάτων και των ναυτιλιακών οργάνων. Τους οικονομικούς όρους της ναυπήγησης, δηλαδή το τίμημα, τον τρόπο καταβολής. Τη χρονική διάρκεια της κατασκευής και ειδικότερα το χρόνο έναρξης και παράδοσης του πλοίου. Από λογιστική άποψη ιδιαίτερη σημασία έχει ο τρόπος καταβολής του τιμήματος. Σε όλες σχεδόν τις παραγγελίες κατασκευής πλοίων, ο πλοιοκτήτης καταβάλλει με την υπογραφή της σύβασης ναυπηγήσεως μία προκαταβολή και στη συνέχεια ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών κατασκευής πληρώνει κατά διαστήματα διάφορα ποσά έναντι του συνολικού ποσού που συμφωνήθηκε. Το τιμολόγιο του ναυπηγείου περιλαμβάνει την συμβατική τιμή κατασκευής, αλλά τις περισσότερες φορές είναι αυξημένο με πρόσθετες εργασίες και αμοιβές. Η αγορά των διαφόρων ναυτιλιακών οργάνων όπως ο ασύρματος, η πυξίδα, το ραντάρ δεν είναι συνήθως υποχρέωση του ναυπηγείου αλλά γίνεται από τον πλοιοκτήτη. Κατά τη διάρκεια της ναυπήγησης η κυριότητα του υπό κατασκευή πλοίου ανήκει στον πλοιοκτήτη σύμφωνα με την ισχύουσα στην Ελλάδα νομοθεσία. Αυτό σημαίνει ότι ο πλοιοκτήτης μπορεί να υποθηκεύσει το πλοίο για να χρηματοδοτήσει την ολοκλήρωση της κατασκευής του. Η νηολόγηση του πλοίου από τον πλοιοκτήτη γίνεται και κατά τη διάρκεια της ναυπήγησης σύμφωνα με τον Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου. Η παράδοση του πλοίου γίνεται ύστερα από δοκιμαστικό πλου, παρουσία του πλοιοκτήτη, του ναυπηγού και τεχνικού του νηογνώμονα και αποδεικνύεται με πρωτόκολλο παραδόσεως το οποίο υπογράφεται από τα δύο μέρη. Η ανάθεση της κατασκευής του πλοίου δε γίνεται πάντα σε έναν κατασκευαστή. Είναι δυνατόν ο πλοιοκτήτης να αναθέσει τη σιδηροκατασκευή σε ένα ναυπηγείο, τις ξυλοκατασκευές σε άλλη επιχείρηση. Με τον καθένα κατασκευαστή υπογράφεται χωριστή σύμβαση.

Η αγορά μεταχειρισμένου πλοίου: είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος αύξησης του στόλου των Ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Ενώ η τιμή απόκτησης του πλοίου με κατασκευή από κάποιο ναυπηγείο εξαρτάται από το κόστος ναυπηγήσεως (πρώτες ύλες, ημερομίσθια, κόστος εξοπλισμού), η τιμή του μεταχειρισμένου πλοίου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Σπουδαίο ρόλο στην τιμή έχουν οι συνθήκες της ναυλαγοράς κατά την εποχή της αγοραπωλησίας. Έτσι όταν οι ναύλοι είναι υψηλοί, οι τιμές των μεταχειρισμένων πλοίων ανεβαίνουν και αντίστροφα. Την τιμή του μεταχειρισμένου σκάφους επηρεάζουν και άλλοι παράγοντες όπως η ηλικία, ο εφοδιασμός του με σύγχρονα ή μη όργανα πλεύσεως, η κατάσταση των μηχανών κ.α. Για την αγοραπωλησία του μεταχειρισμένου σκάφους υπογράφεται μεταξύ του πωλητή και του αγοραστή ιδιωτικό συμφωνητικό το οποίο αποτελεί πρωτόκολλο συμφωνίας και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: Τα χαρακτηριστικά του πωλούμενου πλοίου (μέγεθος, χωρητικότητα, χρονολογία ναυπήγησης, τεχνικά χαρακτηριστικά). Τον χρόνο και τον τόπο παράδοσης του πλοίου (λιμάνι παράδοσης). Τους οικονομικούς όρους της αγοραπωλησίας (τίμημα, τρόπος καταβολής του, προκαταβολή). Την απογραφή των εφοδίων του πλοίου τα οποία περιλαμβάνονται στην τιμή πωλήσεως και πρέπει να παραδοθούν στον αγοραστή. Εφόσον το πλοίο είναι χρονοναυλωμένο, το πρωτόκολλο συμφωνίας συνοδεύεται από αντίγραφο του ναυλοσύμφωνου, το οποίο ο πωλητής είναι υποχρεωμένος να κοινοποιήσει στον ναυλωτή. Ο ναυλωτής μπορεί να εξακολουθήσει ή μη τη ναύλωση με τον νέο πλοιοκτήτη.

Λογιστικές εγγραφές κατά τη ναυπήγηση του πλοίου Η λογιστική παρακολούθηση του πλοίου κατά τη διάρκεια της ναυπήγησής του μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: Με προσωπικό λογαριασμό Με λογαριασμό αξίας Παρακολούθηση με προσωπικό λογαριασμό Προσωπικοί είναι οι λογαριασμοί με τους οποίους απεικονίζονται και παρακολουθούνται οι οικονομικές σχέσεις της επιχείρησης με φυσικά και νομικά πρόσωπα. Οι σχέσεις αυτές (δοσοληψίες) μπορεί να είναι απαιτήσεις ή υποχρεώσεις. Η ναυτιλιακή επιχείρηση μπορεί να παρακολουθήσει τη ναυπήγηση του πλοίου με προσωπικό λογαριασμό σε περίπτωση που η παραγγελία ναυπήγησης προβλέπει την παράδοση του πλοίου έτοιμου για ναυσιπλοΐα και η υποχρέωση του πλοιοκτήτη συνίσταται μόνο στην καταβολή στο ναυπηγείο τμηματικά του τιμήματος που συμφωνήθηκε. Έτσι κατά τη διάρκεια της ναυπήγησης, η ναυτιλιακή επιχείρηση χρεώνει με τα ποσά που κατέβαλλε το λογαριασμό «προκαταβολές κτήσεως πλοίων» με ειδικό λογαριασμό το ναυπηγείο κατασκευής που λειτουργεί ως προσωπικός λογαριασμός. Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής το ναυπηγείο εκδίδει τιμολόγιο με το συνολικό κόστος. Με βάση τον τελικό λογαριασμό κατασκευής χρεώνεται ο λογαριασμός «πλοίο Χ» και πιστώνεται ο λογαριασμός 51 «κατασκευαστές», με ειδικό λογαριασμό το ναυπηγείο. Στο λογαριασμό «κατασκευαστές» μεταφέρονται και οι μέχρι τότε συνολικές πληρωμές στο ναυπηγείο από το λογαριασμό «προκαταβολές κτήσεως παγίων», (χρέωση του 51 και πίστωση του 15.09). Το υπόλοιπο του λογαριασμού «κατασκευαστές» δείχνει το οφειλόμενο ακόμα ποσό στον κατασκευαστή.`

Παρακολούθηση με λογαριασμό αξίας Λογαριασμοί αξιών είναι λογαριασμοί του ενεργητικού με τους οποίους απεικονίζονται και παρακολουθούνται αξίες της επιχείρησης. Η αξία που απεικονίζει ένας τέτοιος λογαριασμός αποτελεί κόστος. Η παρακολούθηση της ναυπήγησης του πλοίου με λογαριασμό αξίας μπορεί να εφαρμοσθεί όταν η σύμβαση προβλέπει την τμηματική τιμολόγηση των εργασιών κατασκευής και καταβολή χρηματικών ποσών με βάση την τιμολόγηση αυτή. Ακόμη και στην περίπτωση που το έργο χωρίζεται σε τμήματα και ανατίθεται σε περισσότερους εργολάβους. Στις περιπτώσεις αυτές λειτουργεί ο λογαριασμός «πλοία υπό κατασκευή» με ειδικό λογαριασμό το όνομα του πλοίου και σε περίπτωση που δεν έχει καθορισθεί, δίνεται ένας προσωρινός τίτλος στον ειδικό λογαριασμό με τα χαρακτηριστικά του πλοίου π.χ. φορτηγό κ.ο.χ. Ο λογαριασμός «πλοία υπό κατασκευή» λειτουργεί ως εξής: Χρεώνεται: Με τα ποσά που καταβάλλονται κάθε φορά στο ναυπηγείο για τη ναυπήγηση του πλοίου, με πίστωση των χρηματικών διαθεσίμων ή του λογαριασμού 51 «κατασκευαστές» εφόσον το ποσό οφείλεται. Με τα ποσά που αποτελούν κόστος του πλοίου π.χ. υπηρεσίες τρίτων, εργασίες άλλων εργολάβων με πίστωση των χρηματικών διαθεσίμων ή των δικαιούχων εφόσον δεν πληρώνονται αμέσως. Πιστώνεται: Όταν ολοκληρωθεί η κατασκευή του πλοίου, οπότε το χρεωστικό υπόλοιπο του λογαριασμού, που δείχνει το τελικό κόστος του πλοίου, μεταφέρεται στον οριστικό λογαριασμό του πάγιου ενεργητικού με τίτλο το όνομα του πλοίου π.χ Φορτηγό ΗΠΕΙΡΟΣ.

Στην πράξη η λογιστική παρακολούθηση της ναυπήγησης γίνεται και με τους δύο τρόπους συγχρόνως. Λειτουργούν δηλαδή από την αρχή της κατασκευής τόσο ο λογαριασμός «προκαταβολές κτήσεως πλοίων», όσο και ο λογαριασμός «πλοία υπό κατασκευή». Ο πρώτος δέχεται στην χρέωση προκαταβολές σε εργολάβους και μη τιμολογημένες αξίες, ενώ ο δεύτερος χρεώνεται με οριστικές τιμολογήσεις κόστους κατασκευής. Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις που γίνεται η παρακολούθηση της κατασκευής πλοίου πρέπει να λειτουργήσουν παράλληλα με τους ουσιαστικούς λογαριασμούς και ζεύγος λογαριασμών τάξεως για την λογιστική απεικόνιση της αμφοτεροβαρούς συμβάσεως. Έτσι κατά την υπογραφή της συμβάσεως ναυπηγήσεως του σκάφους γίνεται η εγγραφή: 03 Απαιτήσεις από αμφοτεροβαρείς συμβάσεις Παραγγελίες ναυπηγήσεως πλοίων Χ 07 Υποχρεώσεις από αμφοτεροβαρείς συμβάσεις Υποχρεώσεις από παραγγελίες πλοίων Π Χρεοπιστώνονται με τη συμβατική τιμή κατασκευής του πλοίου.

Λογιστικές εγγραφές κατά την αγορά μεταχειρισμένου πλοίου Χρέωση με την τιμή αγοράς του πλοίου με πίστωση του προσωπικού λογαριασμού του πωλητή, εφόσον το τίμημα δεν καταβάλλεται αμέσως. Σε περίπτωση που δίνεται προκαταβολή στον πωλητή και το πλοίο παραδίδεται αργότερα, τότε χρεώνεται ο λογαριασμός «προκαταβολές κτήσεως πλοίων» με ειδικό το όνομα του πωλητή. Η προκαταβολή αυτή μεταφέρεται κατά την παράδοση του πλοίου στο λογαριασμό «Πωλητές πλοίων». Σε περίπτωση που κριθούν αναγκαίες επισκευές στο πλοίο που αγοράστηκε τότε το κόστος αυτών των επισκευών θα αυξήσει την αξία του πλοίου. Το λογιστήριο επομένως θα χρεώσει το λογαριασμό αξίας του πλοίου με τις δαπάνες αυτές καθώς και τα άλλα έξοδα κτήσεως (π.χ. προμήθειες μεσιτών, αμοιβές επιθεωρητών ή μηχανικών).

Λογαριασμοί Αποθεμάτων (ομάδα 2 η ) Αποθέματα στην ναυτιλιακή επιχείρηση είναι τα υλικά περιουσιακά στοιχεία τα οποία προορίζονται:  Να αναλωθούν για τη λειτουργία, τη συντήρηση και την επισκευή του πλοίου (π.χ. χρώματα – χημικά).  Να αναλωθούν από τα μέλη του πληρώματος (π.χ. τρόφιμα).  Να χρησιμοποιηθούν από το πλήρωμα για τη συντήρηση και λειτουργία του πλοίου (π.χ. εργαλεία). Εφόδια πλοίων (όλα τα υλικά τα οποία χρησιμοποιούνται για τη συντήρηση, λειτουργία και επισκευή του πλοίου για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. εργαλεία) καθώς και τα διάφορα υλικά άμεσης ανάλωσης. 20 Εφόδια μηχανής Εργαλεία (για επισκευή και συντήρηση μηχανών) Αναλώσιμα υλικά (γυαλόχαρτα, λάδια) Ανταλλακτικά μηχανών (για συντήρηση και επισκευή του πλοίου) Ανάπτυξη σύμφωνα με τις ανάγκες της επιχείρησης 21 Εφόδια Καταστρώματος Σχοινιά Συρματόσχοινα Αναλώσιμα υλικά Ανάπτυξη σύμφωνα με τις ανάγκες της επιχείρησης

22 Εφόδια διαμερισμάτων Ιματισμός διαμερισμάτων (στρώματα, κουβέρτες, σεντόνια) Σκεύη μαγειρείου Σκεύη τραπεζαρίας Ανάπτυξη σύμφωνα με τις ανάγκες της επιχείρησης Οι λογαριασμοί εφόδια πλοίων λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο ως εξής: Χρεώνονται: Με την αξία αρχικών αποθεμάτων των εφοδίων τα οποία προκύπτουν από φυσική απογραφή την οποία διενεργεί ο Α΄ Μηχανικός και ο Πλοίαρχος. Με την αξία των αγορών των εφοδίων που γίνονται: α) από τη ναυτιλιακή επιχείρηση απευθείας. β) από τον πλοίαρχο στα διάφορα λιμάνια προσέγγισης του πλοίου. γ) από Πράκτορες με εντολή του τμήματος ανεφοδιασμού. Επομένως σε περίπτωση προμήθειας εφοδίων χρεώνεται ο σχετικός λογαριασμός της δεύτερης ομάδας (20 ή 21 ή 22) και πιστώνεται ο λογαριασμός 52 «Προμηθευτές» ή ο 34 «Λογ/σμοί Πλοιάρχων» ή ο 31 «Πράκτορες» ανάλογα με το ποιος ενήργησε την προμήθεια.

Πιστώνονται: Με την αξία των αναλωθέντων εφοδίων, τα οποία προκύπτουν από την τελική απογραφή ως εξής: Αρχικό απόθεμα ΧΧΧ Συν Αγορές Χρήσεως ΧΧΧ = Σύνολο Διαχειρισθέντων αποθεμάτων ΧΧΧ Μείον τελική απογραφή ΧΧΧ = Αναλωθέντα Εφόδια ΧΧΧ Η αξία των αναλωθέντων εφοδίων μεταφέρεται στο λογαριασμό 80 «Εκμετάλλευση Πλοίου» γιατί αποτελεί δαπάνη εκμεταλλεύσεως. Οι λογαριασμοί των εφοδίων μετά την πίστωσή τους με την αξία των αναλωθέντων, αφήνουν χρεωστικό υπόλοιπο ίσο με την αξία της τελικής απογραφής και μεταφέρονται με το υπόλοιπο αυτό στον τελικό ισολογισμό.

23 Καύσιμα και Λιπαντικά Πετρέλαιο Fuel Πετρέλαιο Diesel Κυλινδρέλαιο Αξονέλαιο Λοιπά λιπαντικά ΚΑΥΣΙΜΑ Τα σύγχρονα πλοία κινούνται με μηχανές εσωτερικής καύσης (diesel) και καταναλώνουν πετρέλαιο. Εκτός από την κύρια μηχανή του πλοίου, υπάρχουν και άλλα μηχανήματα που παράγουν ενέργεια για τις ανάγκες του πλοίου και καταναλώνουν πετρέλαιο όπως οι γεννήτριες παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, λέβητες παραγωγής ατμού κ.α. Η κατανάλωση πετρελαίου ελέγχεται από τον Α΄ μηχανικό και τον Πλοίαρχο και τα στοιχεία διαβιβάζονται στο τμήμα ανεφοδιασμού και στο Τεχνικό Τμήμα. Το τμήμα ανεφοδιασμού, το οποίο είναι υπεύθυνο για την προμήθεια των αποθεμάτων παίρνει υπόψη ότι: Η τιμή του πετρελαίου δεν είναι ίδια σε όλα τα λιμάνια της υδρογείου. Η πλήρωση των δεξαμενών του πλοίου με πετρέλαιο μειώνει τη μεταφορική του ικανότητα. Επομένως πρέπει να εξετάζεται από το τμήμα ανεφοδιασμού εάν η μειωμένη τιμή προμηθείας καυσίμων αντισταθμίζει την απώλεια ναύλου από τη μείωση του μεταφερόμενου φορτίου. Η προμήθεια μεγάλων αποθεμάτων καυσίμων σημαίνει δέσμευση μεγάλων χρηματικών ποσών.

ΛΙΠΑΝΤΙΚΑ Τα λιπαντικά είναι ορυκτέλαια τα οποία χρησιμοποιούνται για τη λίπανση των διαφόρων μηχανών και μηχανημάτων του πλοίου όπως ορυκτέλαια για τη λίπανση των κυλίνδρων της κύριας μηχανής, για τη λίπανση των αξόνων της, για τις μηχανές ηλεκτροπαραγωγής καθώς και κοινά ορυκτέλαια για τη συντήρηση των άλλων μηχανημάτων. Η λογιστική παρακολούθηση των καυσίμων και λιπαντικών γίνεται με το λογαριασμό 23 «Καύσιμα και Λιπαντικά», ο οποίος λειτουργεί ως εξής: Χρεώνεται: Με την αξία των αρχικών αποθεμάτων (πετρελαίου, λιπαντικών) που προκύπτουν από μετρήσεις τις οποίες πιστοποιεί ο Α΄ Μηχανικός. Με την αξία των αγορών που γίνονται κατά τη διάρκεια της χρήσεως, με πίστωση των λογαριασμών 52 «Προμηθευτές» ή 31 «Πράκτορες» ή 30 «Ναυλωτές» ή 38 «χρηματικά διαθέσιμα» ανάλογα με τον τρόπο που γίνεται η προμήθεια. Πιστώνεται: Με την αξία του πετρελαίου που αναλώθηκε για την κίνηση των μηχανών του πλοίου. Η αξία αυτή μεταφέρεται στη χρέωση του λογαριασμού 80 «Εκμετάλλευση πλοίου». Με την αξία του πετρελαίου που αναλώθηκε για τη λειτουργία των μηχανών ηλεκτροπαραγωγής και ατμοπαραγωγής. Η αξία αυτή μεταφέρεται στη χρέωση του λογαριασμού 65 «Γενικά Έξοδα πλοίου» και ειδικά στους δευτεροβάθμιους λογαριασμούς «Έξοδα ηλεκτροπαραγωγής» και «Έξοδα ατμοπαραγωγής». Με την αξία των λιπαντικών που αναλώθηκαν για λίπανση των μηχανών του πλοίου. Η αξία αυτή μεταφέρεται στη χρέωση του λογαριασμού 80 «Εκμετάλλευση πλοίου». Με την αξία των λιπαντικών που αναλώθηκαν για λίπανση των μηχανών ηλεκτροπαραγωγής και ατμοπαραγωγής. Η αξία αυτή μεταφέρεται στη χρέωση των λογαριασμών «Έξοδα ηλεκτροπαραγωγής» και «Έξοδα ατμοπαραγωγής».

Η αξία των καυσίμων που αναλώθηκαν για την κίνηση των μηχανών του πλοίου μεταφέρεται στο λογαριασμό 80 «Εκμετάλλευση πλοίου». Η μεταφορά αυτή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: Μεταφέρονται στη χρέωση του λογαριασμού η αξία των καυσίμων και λιπαντικών που αναλώθηκαν μέσα στη χρήση. Μεταφέρονται το σύνολο της αξίας των καυσίμων και λιπαντικών που διαχειρίστηκε το πλοίο δηλαδή το αρχικό απόθεμα και αγορές χρήσεως, στη χρέωση του λογαριασμού εκμεταλλεύσεως. Στη συνέχεια ο λογαριασμός εκμεταλλεύσεως πιστώνεται με τα τελικά αποθέματα δηλαδή ουσιαστικά αφαιρούνται τα τελικά αποθέματα και παραμένουν στο λογαριασμό οι αναλώσεις καυσίμων και λιπαντικών. Τα τελικά αποθέματα μπορούν να εμφανιστούν και αφαιρετικά στη χρέωση κάτω από το σύνολο των καυσίμων και λιπαντικών που διαχειρίστηκε το πλοίο ως εξής: Καύσιμα και Λιπαντικά Αρχικά αποθέματα + Αγορές χρήσεως 120 Μείον τελικά αποθέματα 31/12 30 Αναλωθέντα καύσιμα και λιπαντικά 90 Ο λογαριασμός 23 «Καύσιμα και Λιπαντικά» μετά την πίστωση του με τα αναλωθέντα καύσιμα, έχει χρεωστικό υπόλοιπο ίσο με την αξία των τελικών αποθεμάτων και μεταφέρεται στον τελικό ισολογισμό.

24 ΤΡΟΦΙΜΑ Η ναυτιλιακή επιχείρηση είναι υποχρεωμένη να εφοδιάζει το πλοίο με τα αναγκαία για τη διατροφή του πληρώματος τρόφιμα. Ο εφοδιασμός αυτός γίνεται στα διάφορα λιμάνια προσέγγισης και οι ποσότητες που αγοράζονται εξαρτώνται: Από τη διάρκεια του ταξιδιού «εν πλω». Από τις τιμές που ισχύουν και την ποιότητα των ειδών στα διάφορα λιμάνια. Ο λογαριασμός 24 «Τρόφιμα» αναλύεται σε υπολογαριασμούς σύμφωνα με τα είδη των τροφίμων που προμηθεύεται το πλοίο και τις ανάγκες της επιχείρησης. Ο λογαριασμός «Τρόφιμα» λειτουργεί όσον αφορά την χρέωση όπως και οι προηγούμενοι λογαριασμοί αποθεμάτων. Η αξία όμως των αναλωθέντων τροφίμων δε μεταφέρεται απ΄ ευθείας στο λογαριασμό «Εκμεταλλεύσεως του πλοίου» αλλά στο λογαριασμό 61 «Αμοιβές και έξοδα πληρώματος». Με βάση τα παραπάνω ο λογαριασμός αυτός: Χρεώνεται : Με το υπόλοιπο της αξία των τροφίμων που απογράφονται στο τέλος της χρήσης. Με την αξία των αγορών των τροφίμων κατά τη διάρκεια της χρήσης. Με τα ειδικά έξοδα αγορών (π.χ. μεταφορικά). Πιστώνεται : Με την αξία των τροφίμων που αναλώνονται στο πλοίο. Την ανάλωση των τροφίμων παρακολουθεί ο πλοίαρχος και για την αξία των αναλώσεων ενημερώνει το λογιστήριο με το «Γενικό Λογαριασμό Πλοιάρχου» που στέλνει. Με βάση τις αναλώσεις χρεώνεται ο λογαριασμός δαπάνης «Τροφοδοσία πληρώματος» που είναι δευτεροβάθμιος λογαριασμός του λογαριασμού 61 «Αμοιβές και έξοδα πληρώματος». Να σημειωθεί ότι τα περισσότερα τιμολόγια αγοράς τροφίμων εκδίδονται σε νόμισμα διαφορετικό από το νόμισμα που τηρούνται τα λογιστικά βιβλία. Η αναγκαία μετατροπή στο νόμισμα των βιβλίων πρέπει να γίνεται με το ισότιμο (rate) της ημέρας αγοράς των τροφίμων και όχι της ημέρας πληρωμής. Οι τυχόν διαφορές την ημέρα πληρωμής, λόγω μεταβολής του ισοτίμου, αποτελούν συναλλαγματικές διαφορές.

25 Είδη Κυλικείου Ποτά Αναψυκτικά Τσιγάρα ………… Το κυλικείο στα φορτηγά πλοία δεν αποτελεί πηγή κερδών όπως συμβαίνει στα επιβατηγά και κρουαζιερόπλοια. Τα είδη του κυλικείου που προμηθεύεται το φορτηγό πλοίο (ποτά, αναψυκτικά, τσιγάρα) δεν προορίζονται να πωληθούν με κέρδος, αλλά διαθέτονται στα μέλη του πληρώματος στην τιμή κτήσης. Ακόμη ένα μέρος των ειδών του κυλικείου προσφέρονται στους επισκέπτες του πλοίου. Η λογιστική παρακολούθηση των ειδών αυτών γίνεται με το λογαριασμό 25 «Είδη Κυλικείου» ο οποίος χρεώνεται με τις αγορές και πιστώνεται με την αξία των αναλώσεων, σε χρέωση των λογαριασμών: 34 Λογαριασμοί Πλοιάρχων για τα είδη που διατέθηκαν στα μέλη του πληρώματος. 65 Γενικά έξοδα πλοίου, με ειδικό το λογαριασμό Έξοδα Δημοσίων Σχέσεων. Ο πλοίαρχος είναι υπεύθυνος τόσο για την προμήθεια όσο και για τη διάθεση των ειδών του κυλικείου. Ο ίδιος ενημερώνει το λογιστήριο με καταστάσεις για τα είδη που διατέθηκαν στους επισκέπτες του πλοίου και στο πλήρωμα. Οι περισσότερες ναυτιλιακές επιχειρήσεις φορτηγών πλοίων δε λειτουργούν το λογαριασμό «είδη κυλικείου». Ο πλοίαρχος προμηθεύεται και διαθέτει τα είδη χωρίς να διενεργούνται στο λογιστήριο ημερολογιακές εγγραφές. Το λογιστήριο καταχωρεί εγγραφές σε δύο περιπτώσεις: α) Σε περίπτωση διάθεσης ειδών σε επισκέπτες με βάση την κατάσταση φιλοδωρημάτων που αποστέλλει ο πλοίαρχος. β) Όταν ο πλοίαρχος αποχωρεί και παραδίδει σε άλλο πλοίαρχο τη διαχείριση του κυλικείου. Τότε χρεώνεται ο προσωπικός λογαριασμός του νέου πλοιάρχου με την αξία των ειδών που του παραδίδονται και πιστώνεται ο λογαριασμός του πλοιάρχου που αποχωρεί.

26 Χρώματα – Χημικά Η φροντίδα για τη συντήρηση των μεταλλικών μερών του πλοίου είναι καθημερινή και τα βασικά υλικά της συντήρησης είναι τα χρώματα και τα χημικά. Με τα χρώματα συντηρούνται οι μεταλλικές επιφάνειες και οι ύφαλοι, ενώ τα χημικά χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό των κυτών (αμπαριών) και την αφαλάτωση των τοιχωμάτων των ατμολεβήτων. Η λογιστική παρακολούθηση γίνεται με το λογαριασμό 26 «Χρώματα – χημικά» ο οποίος αναλύεται σε δευτεροβάθμιους ανάλογα με τα είδη και τις ανάγκες της επιχείρησης. Λειτουργεί όπως οι λογαριασμοί των λοιπών εφοδίων του πλοίου.

27 Διάφορα Εφόδια Νερό ………. Το πλοίο εφοδιάζεται στα διάφορα λιμάνια με ποσότητες νερού ανάλογα με τις ανάγκες του. Το νερό εκτός από τη γνωστή γενική χρήση, έχει μέσα στο πλοίο ποικίλες χρησιμότητες: Κατανάλωση για την παραγωγή ατμού που χρησιμοποιείται για θέρμανση του φορτίου. Κατανάλωση για την κίνηση ατμοστροβίλων. Κατανάλωση βοηθητικών συσκευών. Η αποθήκευση του νερού γίνεται σε ειδικούς χώρους και η αξία του πληρώνεται συνήθως από τους οικείους πράκτορες. Λογιστικά διαχωρίζουμε την αξία του νερού που αναλώνεται σε δύο κατηγορίες: Στην αξία του νερού που χρησιμοποιήθηκε για τη λειτουργία του πλοίου (γενική χρήση, θέρμανση). Η κατανάλωση αυτή είναι ανεξάρτητη από το αν το πλοίο είναι ναυλωμένο και φέρει φορτίο. Στην αξία του νερού που αναλώθηκε για το φορτίο. Χρεώνεται: Με το αρχικό απόθεμα και την αξία του νερού το οποίο εφοδιάζεται το πλοίο στα διάφορα λιμάνια. Πιστώνεται: Με την αξία του νερού που αναλώθηκε για κοινή χρήση και με ισόποση χρέωση του λογαριασμού 65 «Γενικά Έξοδα πλοίου» με δευτεροβάθμιο το λογαριασμό «Έξοδα Ύδρευσης». Με την αξία του νερού που αναλώθηκε για το φορτίο και με ισόποση χρέωση του λογαριασμού 64 «Έξοδα ταξιδιών» με δευτεροβάθμιο το λογαριασμό «Διάφορα ειδικά έξοδα ταξιδιών».

Σχηματική απεικόνιση της λειτουργίας των λογαριασμών 23 «καύσιμα και λιπαντικά» και «νερό» 23 Καύσιμα και Λιπαντικά Αναλώσεις 80 Εκμετάλλευση Πλοίου Αρχικά πετρέλαιο για κίνηση μηχανών Αποθέματα Αγορές λιπαντικά για λίπανση μηχανών Χρήσης 65 Γενικά Έξοδα Πλοίου Πετρέλαιο για κίνηση ηλεκτρ/νών και ατμομηχανών Λιπαντικά για λίπανση ηλεκτρ/νών και ατμομηχανών Νερό (Διάφορα Εφόδια) Αρχικά 64 Έξοδα ταξιδίων Αποθέματα Νερό για κοινή χρήση Αγορές Χρήσης Νερό για θέρμανση φορτίου

Οι λογιστικές εγγραφές θα ήταν απλούστερες εάν η αξία όλων των αναλωθέντων καυσίμων και λιπαντικών και του νερού μεταφέρονταν στο λογαριασμό «Εκμετάλλευση Πλοίου» χωρίς να μεσολαβήσουν οι λογαριασμοί «Γενικά έξοδα πλοίου» και «έξοδα ταξιδιών» αφού το αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης δεν επηρεάζεται. Προτιμήσαμε όμως τον διαχωρισμό των αναλώσεων για τους παρακάτω λόγους: Είναι αναγκαίο να προσδιορίζεται το ύψος των Γενικών Εξόδων του πλοίου για να εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα για τη σωστή διαχείριση και διοίκησή του. Ο διαχωρισμός των αναλώσεων σε καύσιμα και λιπαντικά που χρησιμοποιήθηκαν για τις μηχανές κίνησης και σε καύσιμα και λιπαντικά που χρησιμοποιήθηκαν στις μηχανές ηλεκτροπαραγωγής, είναι εύκολος και γίνεται από τους μηχανικούς του πλοίου. Η αξία των αναλωθέντων καυσίμων και λιπαντικών για τη λειτουργία των μηχανών ηλεκτροπαραγωγής και ατμοπαραγωγής είναι κατά το πλείστον σταθερό έξοδο γιατί η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος είναι μόνιμη και αναγκαία ανεξάρτητα αν το πλοίο ταξιδεύει με φορτίο ή είναι αγκυροβολημένο σε λιμάνι.

Λογαριασμοί απαιτήσεων και διαθεσίμων (ομάδα 3 η ) Παρακολουθούνται οι βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις, τα χρεόγραφα και τα διαθέσιμα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης. Βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις είναι αυτές που κατά το κλείσιμο του ισολογισμού προορίζονται να εισπραχθούν μέσα στην επόμενη χρήση. Λογαριασμός 30 «Ναυλωτές»: αντιστοιχεί στο λογαριασμό «πελάτες» της λογιστικής των Εμπορικών και Βιομηχανικών επιχειρήσεων και συνδέεται άμεσα με το λογαριασμό εσόδων «Ναύλοι». Οι δύο λογαριασμοί αρχίζουν να λειτουργούν στην περίπτωση που ναυλώνεται το πλοίο. Εκναυλωτής είναι αυτός που αναλαμβάνει στο όνομά του την εκτέλεση της μεταφοράς με πλοίο. Ο εκναυλωτής μπορεί να είναι ο κύριος του πλοίου (πλοιοκτήτης) ή να χρησιμοποιεί ξένο πλοίο (εφοπλιστής). Ναυλωτής είναι ο αντισυμβαλλόμενος του εκναυλωτή για λογαριασμό του οποίου εκτελείται η σύμβαση. ΝΑΥΛΩΣΗ Η σπουδαιότερη συναλλαγή στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Η ναύλωση είναι αμφοτεροβαρής σύμβαση με την οποία ο πρώτος συμβαλλόμενος (πλοιοκτήτης, διαχειριστής, εφοπλιστής) που λέγεται εκναυλωτής, αναλαμβάνει την υποχρέωση να διαθέσει στο δεύτερο συμβαλλόμενο, που λέγεται ναυλωτής, το πλοίο για τη διενέργεια θαλάσσιας μεταφοράς. Για τη διάθεση του πλοίου ο εκναυλωτής εισπράττει αντάλλαγμα το οποίο λέγεται ναύλος. Το ύψος του ναύλου είναι θέμα συμφωνίας μεταξύ των δύο μερών και υπόκειται στους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. Οι τιμές των ναύλων σχηματίζονται στα διεθνή ναυτιλιακά κέντρα (Λονδίνου, Νέας Υόρκης, Τόκιου) τις λεγόμενες διεθνείς ναυλαγορές όπου συγκεντρώνονται από τα διάφορα μέρη του κόσμου οι αιτήσεις και οι προσφορές για θαλάσσιες μεταφορές. Το μεγαλύτερο κέντρο ναυλώσεων είναι το Baltic Exchange του Λονδίνου. Οι τιμές των ναύλων επηρεάζονται από την τιμή των καυσίμων, τη μεταβολή ισοτιμίας των νομισμάτων, τους τοπικούς πολέμους που προκαλούν ελλείψεις, τις καιρικές συνθήκες. Η σύμβαση της ναύλωσης αποδεικνύεται από ιδιωτικό έγγραφο το ναυλοσύμφωνο. Πολλές φορές αντί του ναυλοσυμφώνου εκδίδεται σχετικό «σημείωμα κλεισίματος» από τον πράκτορα που περιλαμβάνει τους βασικούς όρους της ναύλωσης και υπογράφεται από τους δύο συμβαλλομένους. Η ναύλωση των φορτηγών πλοίων που δεν εκτελούν τακτικές γραμμές καθώς και δεξαμενόπλοιων γίνεται με τους παρακάτω τρόπους: Ναύλωση για ένα ή περισσότερα ταξίδια Ναύλωση για μία χρονική περίοδο Χρονοναύλωση πλοίου χωρίς πλήρωμα

Ναύλωση για ένα η περισσότερα ταξίδια (Ναύλωση κατά ταξίδι) Στη σύμβαση καθορίζονται: Τα λιμάνια φόρτωσης και εκφόρτωσης Το χρονικό διάστημα που θα διαρκέσει τόσο η φόρτωση όσο και η εκφόρτωση του πλοίου Το είδος και η ποσότητα του φορτίου Το ποσό του ναύλου και ο τρόπος πληρωμής Για τον καθορισμό του ύψους του ναύλου λαμβάνεται υπόψη: Η μεταφορική ικανότητα του πλοίου σε τόνους Εάν το φορτίο έχει μεγάλο βάρος σε σχέση με τον όγκο του Εάν το φορτίο έχει μεγάλο όγκο σε σχέση με το βάρος του. Π.χ. για μεταφορά σιδηρουλικού λαμβάνεται υπόψη το βάρος του φορτίου ενώ για μεταφορά ξυλείας λαμβάνεται υπόψη ο όγκος του. Σε περίπτωση που ο ναυλωτής χρησιμοποιεί το πλοίο είτε κατά τη φόρτωση είτε κατά την εκφόρτωση περισσότερες ημέρες από αυτές που έχουν συμφωνηθεί οφείλει αποζημίωση στον εκναυλωτή. Η αποζημίωση αυτή αποκαλείται «Σταλίες». Σταλίες είναι το ποσό που οφείλει ο ναυλωτής στον εκναυλωτή (πλοιοκτήτη, εφοπλιστή, διαχειριστή) για τις επιπλέον ημέρες που χρησιμοποίησε το πλοίο είτε κατά τη φόρτωση είτε κατά την εκφόρτωση πέρα από εκείνες που συμφωνήθηκαν με το ναυλοσύμφωνο. Οι σταλίες υπολογίζονται σε τρέχουσες ημέρες χωρίς εξαίρεση Κυριακών και εορτών. Πρέπει όμως να διευκρινιστεί από ποιο χρονικό διάστημα αρχίζει να υπολογίζεται ο χρόνος αποζημίωσης του εκναυλωτή. Όσον αφορά το χρόνο διεξαγωγής του ταξιδίου υπάρχουν 2 αντίθετα συμφέροντα. Ο εκναυλωτής ενδιαφέρεται να τελειώσει συντομότερα τη μεταφορά για να μπορέσει να διενεργήσει περισσότερες μεταφορές δηλαδή να ελευθερώσει το πλοίο και να το διαθέσει σε νέες ναυλώσεις. Αντίθετα ο ναυλωτής επιθυμεί να του διατεθεί όσο το δυνατόν περισσότερος χρόνος για τη φόρτωση, έτσι ώστε να μπορέσει να καλύψει πιθανή καθυστέρηση αφίξεως του εμπορεύματος στο λιμάνι στο οποίο θα γίνει η φόρτωση. Για την εξισορρόπηση των αντίθετων συμφερόντων συμφωνείται ο εκναυλωτής (το πλοίο) να αναμείνει στα λιμάνια φόρτωσης και εκφόρτωσης τόσο χρόνο όσος είναι απαραίτητος για τη φόρτωση και την εκφόρτωση, χωρίς επιπλέον αντάλλαγμα. Ο χρόνος αυτός καλείται χρόνος αναμονής και η διάρκειά του καθορίζεται στο ναυλοσύμφωνο. Απεργία ή αδυναμία φόρτωσης και εκφόρτωσης λόγω καιρικών συνθηκών αναστέλλουν το χρόνο αναμονής.

Η υποχρέωση όμως παραμονής του πλοίου στο λιμάνι φόρτωσης δεν εξαντλείται πάντοτε με την παρέλευση του χρόνου αναμονής. Ο εκναυλωτής έχει υποχρέωση να αναμείνει περισσότερο χρόνο. Ο χρόνος αυτός λέγεται χρόνος υπεραναμονής και αρχίζει όταν λήγει ο χρόνος αναμονής. Έτσι οφείλεται από τον ναυλωτή πρόσθετο ποσό που λέγεται «σταλίες». Σε περίπτωση που το πλοίο κερδίσει χρόνο επειδή τελείωσε πιο γρήγορα από ότι συμφωνήθηκε τη φόρτωση ή την εκφόρτωση, τότε αντίθετα ο εκναυλωτής οφείλει αποζημίωση στον ναυλωτή. Το ποσό της αποζημίωσης λέγεται «Επισταλίες». Το ύψος της αποζημίωσης λόγω επισταλιών και ο τρόπος υπολογισμού καθορίζονται στο ναυλοσύμφωνο και είναι σχεδόν πάντα μικρότερη από τις σταλίες. Όλα τα έξοδα του πλοίου βαρύνουν τον εκναυλωτή.

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΚΝΑΥΛΩΤΗ Να διαθέσει στον ναυλωτή πλοίο αξιόπλοο και κατάλληλο για διατήρηση του φορτίου που έχει συμφωνηθεί και αναγράφεται στο ναυλοσύμφωνο. Να φέρει το πλοίο σε θέση κατάλληλη για φόρτωση στον τόπο που έχει συμφωνηθεί, στον προκαθορισμένο χρόνο και να το φορτώσει. Είναι υπεύθυνος για τη σωστή στοιβασία του φορτίου γιατί αυτή επηρεάζει την ευστάθεια του πλοίου. Να μην παρεκκλίνει από την πορεία που έχει συμφωνηθεί. Ο εκναυλωτής ευθύνεται από την παραλαβή των υλικών (όχι από τη φόρτωση μόνο) προς φόρτωση μέχρι την παράδοσή τους. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΝΑΥΛΩΤΗ Να μη φορτώνει επικίνδυνα φορτία. Να πληρώσει το χρηματικό αντάλλαγμα που προκύπτει από τη σύμβαση ναυλώσεως. Η φόρτωση, στοιβασία, και εκφόρτωση γίνεται με έξοδα του ναυλωτή.

Η χρονοναύλωση ή ναύλωση για μία χρονική περίοδο Χρονοναύλωση: μίσθωση του πλοίου για ένα χρονικό διάστημα. Το πλοίο τίθεται στη διάθεση του ναυλωτή για μεταφορές φορτίων της επιλογής του. Εξαιρούνται κάποια φορτία που χαρακτηρίζονται επικίνδυνα. Επίσης εξαιρούνται ορισμένα λιμάνια ή θαλάσσιοι δρόμοι που χαρακτηρίζονται επικίνδυνοι (εμπόλεμες ζώνες, περιοχές παγετώνων). Το ύψος του μισθώματος καθορίζεται είτε με βάση τη μεταφορική του ικανότητα η οποία πολλαπλασιαζόμενη με μία τιμή δίνει το μηνιαίο μίσθωμα του πλοίου, είτε ορίζεται κατ΄ αποκοπή συνήθως με την ημέρα ανεξάρτητα από την ποσότητα του φορτίου. Ο ναυλωτής επιβαρύνεται με τα μεταβλητά έξοδα του πλοίου όπως καύσιμα, λιμενικά έξοδα, έξοδα φόρτωσης και εκφόρτωσης, διόδια. Τον εκναυλωτή βαρύνουν τα σταθερά έξοδα του πλοίου όπως αποσβέσεις, ασφάλιστρα, αμοιβές και έξοδα πληρώματος, λιπαντικά, έξοδα επισκευών και συντηρήσεων, τροφοδοσία πληρώματος, φόροι πλοίου, εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία. Τα αποθέματα των καυσίμων που βρίσκονται στο πλοίο κατά την παράδοση πληρώνονται από τον χρονοναυλωτή στον πλοιοκτήτη σε τιμή που καθορίζεται στο ναυλοσύμφωνο. Αντίθετα τα καύσιμα που απομένουν στο πλοίο όταν ο χρονοναυλωτής παραδίδει το πλοίο παραλαμβάνονται από τον εκναυλωτή και η αξία τους πληρώνεται στον ναυλωτή ή υπολογίζεται υπέρ αυτού. Επειδή τα καύσιμα είναι ευθύνη του χρονοναυλωτή γίνεται μέτρηση αυτών στην αρχή και στο τέλος της χρονοναύλωσης. Είναι δυνατό να διακοπεί η χρονοναύλωση για ένα χρονικό διάστημα, λόγω ειδικών συνθηκών όπως δεξαμενισμός του πλοίου, επισκευές σε ναυπηγείο. Στην περίπτωση αυτή το πλοίο τίθεται εκτός χρονοναύλωσης και διακόπτεται η καταβολή του ναύλου. Είναι ακόμα δυνατόν ο ναυλωτής να ζητήσει αποζημίωση εάν ο πλοιοκτήτης μειώσει σημαντικά την ταχύτητα του πλοίου ή αυξηθεί εμφανώς η κατανάλωση της ποσότητας των καυσίμων για τεχνικούς ή άλλους λόγους.

Η χρονοναύλωση χωρίς πλήρωμα Η σύμβαση με την οποία ο εκναυλωτής διαθέτει στον ναυλωτή πλοίο κατάλληλο για θαλασσοπλοΐα για ορισμένο χρόνο χωρίς εξοπλισμό και χωρίς πλήρωμα. Στη ναύλωση αυτή ο ναυλωτής αναλαμβάνει την ευθύνη για την επάνδρωση του πλοίου με πλήρωμα και την πληρωμή όλων ανεξαρτήτως των δαπανών εκμετάλλευσής του. Ο ναυλωτής πληρώνει: Μισθοδοσία Καύσιμα Τροφοδοσία πληρώματος Ασφάλιστρα Επισκευές και συντηρήσεις Ο πλοιοκτήτης διατηρεί μόνο την κυριότητα του πλοίου και ο ναυλωτής έχει την πλήρη διαχείριση του πλοίου και αναλαμβάνει πλήρως τον επιχειρηματικό κίνδυνο. Μετά τη λήξη της ναύλωσης, το πλοίο πρέπει να επιστραφεί στον εκναυλωτή στην ίδια κατάσταση που παραδόθηκε.

Λογαριασμός 30 «Ναυλωτές» Λειτουργεί σαν πρωτοβάθμιος λογαριασμός με ειδικούς τους προσωπικούς λογαριασμούς των ναυλωτών. Οι ειδικοί λογαριασμοί πρέπει να περιέχουν στον τίτλο εκτός από το όνομα του ναυλωτή και το συγκεκριμένο ταξίδι του πλοίου ή τη διάρκεια του ταξιδιού. Π.χ. Ναυλωτής Χ ταξίδι F/B «ΑΡΓΩ» Πειραιάς – Κρήτη. Χρεώνεται Με το ποσό του ναύλου που προκύπτει από το ναυλοσύμφωνο (ο χρόνος καθορίζεται στη σύμβαση ο οποίος μπορεί να είναι προκαταβλητέος αμέσως μετά τη φόρτωση του πλοίου, καταβλητέος εκ των υστέρων δηλαδή μετά την άφιξη του πλοίου στον τόπο προορισμού ή ακόμη μετά την εκφόρτωση ή ακόμη μετά την παράδοση του φορτίου). Με το ποσό της αποζημίωσης σε περίπτωση καθυστέρησης του πλοίου στη φόρτωση και εκφόρτωση (Σταλίες). Με ποσά που πληρώνει πολλές φορές ο εκναυλωτής για λογαριασμό του ναυλωτή όπως έξοδα φόρτωσης ή εκφόρτωσης, λιμενικά τα οποία τον βαρύνουν. Με το ποσό που συμφωνείται να καταβάλλει ο ναυλωτής για τον καθαρισμό των κυτών του πλοίου στην περίπτωση χρονοναύλωσης. Με την αξία των καυσίμων που παραλαμβάνει ο ναυλωτής από τον εκναυλωτή στην περίπτωση χρονοναύλωσης. Πιστώνεται Με προκαταβολές που καταβάλλει ο ναυλωτής έναντι του ναύλου σύμφωνα με το ναυλοσύμφωνο. Με το ποσό της αποζημίωσης που δικαιούται ο ναυλωτής για τυχόν επίσπευση της φόρτωσης και εκφόρτωσης (επισταλίες). Με τα ποσά που πληρώνει πολλές φορές ο ναυλωτής με εντολή και για λογαριασμό του εκναυλωτή. Με την προμήθεια επί του ναύλου που πολλές φορές συμφωνείται υπέρ του ναυλωτή. Με την αξία των καυσίμων που παραδίδει ο ναυλωτής στον εκναυλωτή στο τέλος της χρονοναύλωσης. Με τυχόν αποζημιώσεις που οφείλονται στον ναυλωτή (π.χ. από μείωση ταχύτητας, αύξηση κατανάλωσης καυσίμων). Με το υπόλοιπο που καταβάλλει ο ναυλωτής για την εξόφληση του λογαριασμού.

Λογαριασμός 31 «Πράκτορες» Είναι επαγγελματίες οι οποίοι αναλαμβάνουν την εξυπηρέτηση του πλοίου στα διάφορα λιμάνια που προσεγγίζει. Είναι γνώστες των επιτόπιων συνθηκών αγοράς, δημόσιας οργάνωσης και νοοτροπίας γενικά. Η χρησιμοποίηση των πρακτόρων είναι αναγκαία: Εξαιτίας των πολλών διατυπώσεων που χρειάζονται κατά την άφιξη, φόρτωση ή εκφόρτωση και την αναχώρηση του πλοίου σε κάθε λιμάνι. Οι ανάγκες του πλοίου είναι πολλές και η έγκαιρη εξυπηρέτησή του απαιτεί μία σειρά από προκαταρκτικές εργασίες πριν ακόμα φτάσει το πλοίο (εξεύρεση συνεργείων για διενέργεια επισκευών επί του πλοίου, γιατρούς για παροχή ιατρικών υπηρεσιών στο πλήρωμα). Η απώλεια χρόνου έχει πολύ μεγάλη σημασία για το πλοίο και τη ναυτιλιακή επιχείρηση. Οι πράκτορες επιλέγονται και διορίζονται από το τμήμα ανεφοδιασμού και θεωρούνται νόμιμοι εκπρόσωποί της. Η αμοιβή των πρακτόρων υπολογίζεται με βάση τη χωρητικότητα του πλοίου και με συντελεστή που ορίζεται από τις κατά τόπους λιμενικές αρχές αλλά και από την ιδιαίτερη συμφωνία με τον πλοιοκτήτη.

Οι υπηρεσίες που προσφέρουν είναι: Εξασφαλίζουν την έγκαιρή και χωρίς προβλήματα προσέγγιση του πλοίου στο λιμάνι και την αναχώρησή του. Εξασφαλίζουν τα απαραίτητα τεχνικά μέσα για την σύντομη φόρτωση και εκφόρτωση. Φροντίζουν για τον έγκαιρο ανεφοδιασμό του πλοίου με τα αναγκαία εφόδια σε συνεργασία με τον πλοίαρχο. Σε περίπτωση που το πλοίο χρειάζεται επισκευές εξασφαλίζουν έγκαιρα συνεργεία. Πληρώνουν όλες τις δαπάνες που βαρύνουν το πλοίο στο λιμάνι όπως λιμενικά δικαιώματα, λιμενικά τέλη. Φροντίζουν για την ιατρική και νοσοκομειακή περίθαλψη μελών του πληρώματος που έχουν ανάγκη και διευκολύνουν τόσο τον επαναπατρισμό τους όταν αφήσουν το πλοίο όσο και την άφιξη τους στο λιμάνι όταν πρόκειται να επιβιβαστούν. Για τα έξοδα τα οποία θα πληρώσει ο πράκτορας στο λιμάνι, η ναυτιλιακή επιχείρηση του στέλνει ένα χρηματικό ποσό το ύψος του οποίου καθορίζεται με βάση τον προϋπολογισμό των δαπανών που καταρτίζει το τμήμα ανεφοδιασμού. Ο πράκτορας μετά την αναχώρηση του πλοίου συγκεντρώνει όλα τα δικαιολογητικά των πληρωμών που διενήργησε και αποστέλλει στην επιχείρηση το λογαριασμό, προσθέτοντας και το ποσό της αμοιβής του. Εάν το ποσό που έχει αποστείλει η επιχείρηση είναι μικρότερο από τις δαπάνες και τις πληρωμές του πράκτορα, τότε η επιχείρηση εμβάζει στον πράκτορα το υπόλοιπο ποσό για την εξόφληση του λογαριασμού. Αντίθετα εάν είναι μεγαλύτερο, ο πράκτορας πρέπει να επιστρέψει τη διαφορά. Μπορεί όμως να παραμείνει στον πράκτορα για την πληρωμή μελλοντικών δαπανών σε νέα άφιξη του πλοίου στο λιμάνι.

Η λειτουργία του λογαριασμού 31 «Πράκτορες» Λειτουργεί σαν πρωτοβάθμιος λογαριασμός με ειδικούς τους προσωπικούς λογαριασμούς των πρακτόρων. Χρεώνεται Με τα εμβάσματα που αποστέλλει η ναυτιλιακή επιχείρηση στον πράκτορα για να πληρώσει τα έξοδα που θα δημιουργηθούν κατά την προσέγγιση του πλοίου στο λιμάνι. Με ενδεχόμενες εισπράξεις που ενεργεί ο πράκτορας με εντολή και λογαριασμό της επιχείρησης και του πλοίου (π.χ. από ναυλωτές). Με το έμβασμα που στέλνεται στον πράκτορα για εξόφληση του λογαριασμού, όταν τα έξοδα που διενήργησε ήταν μεγαλύτερα από τα εμβάσματα που έλαβε. Πιστώνεται Με τα έξοδα που πραγματοποίησε ο πράκτορας για το πλοίο όπως λιμενικά έξοδα, αγορά εφοδίων. Με την αμοιβή που δικαιούται ο πράκτορας για τις υπηρεσίες που προσφέρει. Με το ποσό του εμβάσματος που στέλνει ο πράκτορας για την εξόφληση του λογαριασμού, όταν τα έξοδα που πραγματοποίησε ήταν μικρότερα από τα αρχικά εμβάσματα που πήρε.

Προβλήματα στη λειτουργία του λογαριασμού «Πράκτορες» Προβλήματα παρουσιάζονται στη λειτουργία των λογαριασμών των πρακτόρων επειδή οι συναλλαγές με τον καθένα γίνονται σε διαφορετικό νόμισμα και υπάρχει η ανάγκη της μετατροπής κάθε φορά στο νόμισμα που τηρεί η επιχείρηση τα βιβλία της. Έτσι θα πρέπει:  Οι αναλυτικοί λογαριασμοί των πρακτόρων να τηρούνται σε δύο νομίσματα. Να υπάρχει δηλαδή μία επιπλέον στήλη στη χρέωση και την πίστωση.  Η μετατροπή του νομίσματος πρέπει να γίνεται την ημέρα που έγινε η συναλλαγή. Έτσι σε περίπτωση εμβάσματος στον πράκτορα πρέπει να χρεωθεί ο λογαριασμός του με το ποσό του εγχώριου νομίσματος με βάση την ισοτιμία που χρησιμοποίησε η τράπεζα την ημέρα αποστολής.  Επειδή ο αναλυτικός λογαριασμός του πράκτορα είναι συνήθως καταρτισμένος στο νόμισμα της χώρας του και με το συνολικό ποσό θα πιστωθεί ο λογαριασμός του, πρέπει να γίνεται μετατροπή στο νόμισμα που τηρεί η επιχείρηση τα βιβλία με βάση την ισοτιμία της ημέρας που πραγματοποιήθηκαν τα έξοδα. Εάν το πλοίο παραμείνει για αρκετό χρονικό διάστημα στο λιμάνι παρουσιάζει δυσκολία η εύρεση της καθημερινής ισοτιμίας και η μετατροπή στο νόμισμα που τηρούνται τα βιβλία. Για την αποφυγή όλων αυτών είναι σκόπιμο να λαμβάνεται ο μέσος όρος της ισοτιμίας του νομίσματος για τις μέρες που παρέμεινε το πλοίο στο λιμάνι. Η διαφορά που θα προκύψει από τη χρησιμοποίηση διαφορετικής συναλλαγματικής ισοτιμίας στις χρεώσεις και πιστώσεις θα τακτοποιηθεί στο τέλος με τη μεταφορά στο λογαριασμό «Συναλλαγματικές Διαφορές».

Λογαριασμός 32 «Ασφαλιστικές απαιτήσεις» Περιλαμβάνει όλες τις απαιτήσεις που δημιουργεί η ναυτιλιακή επιχείρηση από τους ασφαλιστές για ζημιές που καλύπτονται από ασφαλιστήρια συμβόλαια. Λειτουργεί σαν πρωτοβάθμιος λογαριασμός του ενεργητικού με ειδικούς τους προσωπικούς λογαριασμούς των ασφαλιστών. Με τον τίτλο «Ασφαλιστές» λειτουργεί λογαριασμός του παθητικού που περιλαμβάνει τις υποχρεώσεις προς τους Ασφαλιστές από τα ασφάλιστρα που οφείλει η επιχείρηση για την κάλυψη κινδύνων και ζημιών. Για την ασφάλιση του πλοίου και την κατάρτιση των όρων ασφάλισης, η ναυτιλιακή επιχείρηση διαπραγματεύεται με ενδιάμεσα πρόσωπα που λέγονται Ασφαλομεσίτες και σπανιότερα απευθείας με τους ασφαλιστές.

Διαδικασία είσπραξης μίας απαιτήσεως από ασφαλιστική εταιρεία σε περίπτωση ζημιάς που είναι καλυμμένη με ασφαλιστήριο συμβόλαιο Η ναυτιλιακή επιχείρηση προβαίνει στην αποκατάσταση της ζημιάς είτε από ναυπηγείο όταν η ζημιά είναι εκτεταμένη είτε από κινητό συνεργείο επισκευής όταν η ζημιά είναι μικρής έκτασης. Με τα έξοδα αποκατάστασης το λογιστήριο χρεώνει: Το λογαριασμό 63 «Έξοδα επισκευών και συντηρήσεως» όταν οι ζημιές είναι συνηθισμένες και μικρής έκτασης με πίστωση των λογαριασμών «χρηματικά διαθέσιμα» ή «κατασκευαστές και επισκευαστές» αναλόγως. Το λογαριασμό «έκτακτες ζημιές» όταν αποτελούν έκτακτο συμβάν και είναι μεγάλης έκτασης όπως σύγκρουση, πρόσκρουση. Στη συνέχεια το λογιστήριο υποβάλλει στην ασφαλιστική εταιρεία τα δικαιολογητικά των δαπανών για την αποκατάσταση των ζημιών και απαιτεί το ποσό. Η οριστικοποίηση όμως του ποσού που θα εισπράξει από την ασφαλιστική εταιρεία καθορίζεται από τους εκτιμητές. Τα λογιστήρια για πρακτικούς λόγους χρεώνουν το λογαριασμό «ασφαλιστικές απαιτήσεις» και πιστώνουν το λογαριασμό «έξοδα επισκευών και συντήρησης», που σημαίνει ότι μειώνουν τα έξοδα επισκευών και μετατρέπουν τα έξοδα σε απαίτηση ή πιστώνουν το λογαριασμό «έκτακτες ζημιές». Ο ορθός χειρισμός είναι: Χρεώνεται ο λογαριασμός «Εκκρεμείς ασφαλιστικές απαιτήσεις» και πιστώνεται ο αντίθετος λογαριασμός εξόδων «έξοδα καλυμμένα ασφαλιστικά». Όταν το ποσό της απαίτησης οριστικοποιηθεί χρεώνεται ο λογαριασμός 32 «Ασφαλιστικές απαιτήσεις» με το τελικό ποσό της απαίτησης και πιστώνεται ο λογαριασμός «εκκρεμείς ασφαλιστικές απαιτήσεις».

Κατά την οριστικοποίηση του ποσού της ασφαλιστικής απαίτησης διακρίνουμε 3 περιπτώσεις: Το οριστικό ποσό να είναι ίσο με το ποσό που απαιτούσε η ναυτιλιακή επιχείρηση. Το ποσό της απαίτησης μεταφέρεται από το λογαριασμό «εκκρεμείς ασφαλιστικές απαιτήσεις» στο λογαριασμό 32 «Ασφαλιστικές απαιτήσεις». Το οριστικό ποσό να είναι μικρότερο από το ποσό που απαιτούσε η επιχείρηση (πλοιοκτήτης) (η πιο συνηθισμένη περίπτωση). Τότε με τη διαφορά χρεώνεται ο λογαριασμός «έξοδα επισκευών καλυμμένα ασφαλιστικά» και πιστώνεται ο λογαριασμός «εκκρεμείς ασφαλιστικές απαιτήσεις» με τον ειδικό λογαριασμό της ασφαλιστικής εταιρείας ο οποίος εξισώνεται. Το οριστικό ποσό να είναι μεγαλύτερο. Το επιπλέον ποσό μεταφέρεται στα έκτακτα και ανόργανα έσοδα και συγκεκριμένα στον «διαφορές από ασφαλιστικές απαιτήσεις».

Ο λογαριασμός Πλοιάρχου Έννοια Ο προσωπικός λογαριασμός με τον οποίο παρακολουθούνται στο λογιστήριο οι δοσοληψίες της επιχείρησης με τον πλοίαρχο του κάθε πλοίου. Η οικονομική έκθεση που υποβάλλει περιοδικά ο ο πλοίαρχος στην επιχείρηση και αφορά τη διαχείριση του πλοίου σε μία χρονική περίοδο. Η Έκθεση αυτή είναι γνωστή σαν Γενικός Λογαριασμός Πλοιάρχου. Ο Πλοίαρχος είναι ο διαχειριστής των εξόδων του πλοίου και υπόλογος απέναντι στη διοίκηση της ναυτιλιακής επιχείρησης. Εισπράττει από την επιχείρηση διάφορα χρηματικά ποσά είτε απευθείας είτε μέσω τρίτων (πρακτόρων, ναυλωτών) για την αντιμετώπιση των εξόδων του πλοίου. Στο τέλος μίας χρονικής περιόδου, που συνήθως είναι το δίμηνο ή στο τέλος κάθε ταξιδιού ο πλοίαρχος υποβάλλει λεπτομερειακή έκθεση με την οποία προκύπτουν τα έξοδα που έκανε, όπως μισθοδοσία πληρώματος, λιμενικά έξοδα, αγορές τροφίμων και εφοδίων. Με βάση την έκθεση αυτή, το λογιστήριο διατυπώνει τις ημερολογιακές εγγραφές και χρεοπιστώνει τον προσωπικό λογαριασμό του κάθε πλοιάρχου. Υπάρχουν δύο τρόποι λειτουργίας του Προσωπικού Λογαριασμού του Πλοιάρχου δηλαδή παρακολούθησης των δοσοληψιών της επιχείρησης με τον πλοίαρχο. α) ο Πλοίαρχος θεωρείται διαχειριστής όλων των τρεχόντων εξόδων του πλοίου και υπεύθυνος για τη μισθοδοσία του πληρώματος. Ο κάθε πλοίαρχος πιστώνεται με βάση τη μισθοδοτική κατάσταση με τις αποδοχές που πρέπει να καταβληθούν ανεξάρτητα αν πληρώθηκαν τα μέλη του πληρώματος ή οφείλονται οι αμοιβές ή μερικές από αυτές. Αυτός ο τρόπος έχει κυριαρχήσει στη λογιστική των Ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων. β) Για τη μισθοδοσία του πληρώματος υπεύθυνη είναι η επιχείρηση (λογιστήριο) και ο πλοίαρχος πιστώνεται με όσα ποσά πραγματικά κατέβαλλε ο ίδιος.

Α΄ τρόπος – Πλοίαρχος διαχειριστής και της μισθοδοσίας Ο λογαριασμός 34 «Λογαριασμοί Πλοιάρχων» λειτουργεί σαν πρωτοβάθμιος περιληπτικός με δευτεροβάθμιους τους προσωπικούς λογαριασμούς του κάθε πλοιάρχου και με τίτλο το ονοματεπώνυμο του πλοιάρχου και το όνομα του πλοίου. ΧΡΕΩΝΕΤΑΙ: Με τα χρηματικά ποσά που λαμβάνει ο πλοίαρχος με τη μορφή των μετρητών ή εμβασμάτων απευθείας από την επιχείρηση ή μέσω τρίτων (π.χ. πρακτόρων, ναυλωτών). Με τα ποσά που πληρώνει η ναυτιλιακή επιχείρηση για λογαριασμό του πλοιάρχου και αφορούν έξοδα του πλοίου τα οποία διαχειρίζεται ο ίδιος, όπως: α) προκαταβολές που δίνονται από την επιχείρηση σε μέλη του πληρώματος που στέλνονται να συναντήσουν το πλοίο. β) εμβάσματα που στέλνονται από την επιχείρηση στις οικογένειες των μελών του πληρώματος ή σε δικά τους πρόσωπα με εντολή του πλοιάρχου. Με τα ποσά που πληρώνει η επιχείρηση για να εξοφλήσει μισθούς μελών του πληρώματος που επαναπατρίζονται και δεν μπόρεσε να εξοφλήσει όπως είναι υποχρεωμένος ο πλοίαρχος. Η εξόφληση γίνεται συνήθως με εντολή του πλοιάρχου και ειδικά σημειώματα (PAY) με τα οποία ο ίδιος εφοδιάζει τα μέλη του πληρώματος. Ο λογαριασμός του πλοιάρχου χρεώνεται και στην περίπτωση που την εξόφληση διενεργήσει κάποιος πράκτορας στον οποίο δόθηκε εντολή. Με τα ποσά των κρατήσεων που ενήργησε ο πλοίαρχος από τις ακαθάριστες αποδοχές των μελών του πληρώματος από κρατήσεις για ασφαλιστικά ταμεία (ΝΑΤ, ΤΠΑΕΝ, ΠΝΟ) για τέλη τηλεγραφημάτων που έκανε το πλήρωμα για ιδιωτικούς λόγους κ.α. Με ποσά από τη μισθοδοσία του πληρώματος που δεν πληρώθηκαν τελικά στα μέλη και κρατήθηκαν από τον πλοίαρχο όπως μισθούς μελών που εγκατέλειψαν το πλοίο χωρίς να πληρωθούν. Τα ποσά αυτά αποτελούν υποχρεώσεις της επιχείρησης και πρέπει να εμφανιστούν σε αντίστοιχο λογαριασμό του παθητικού. Έτσι το λογιστήριο χρεώνει με τα ποσά αυτά τον προσωπικό λογαριασμό του πλοιάρχου και πιστώνει τον 53 «Πιστωτές Διάφοροι» με ειδικό το λογαριασμό «Αμοιβές πληρώματος οφειλόμενες». Με την αξία των ειδών του κυλικείου όταν ο ίδιος ο πλοίαρχος αναλαμβάνει τη διαχείρισή τους. Η χρέωση αυτή γίνεται στις περιπτώσεις που την αξία των ειδών πληρώνουν πράκτορες, προμηθευτές ή απευθείας η επιχείρηση. Όταν την αξία πληρώνει ο ίδιος ο πλοίαρχος δεν χρειάζεται χρέωση γιατί ο λογαριασμός του έχει ήδη χρεωθεί με τα χρήματα που λαμβάνει από την επιχείρηση.

ΠΙΣΤΩΝΕΤΑΙ: Με τα διάφορα έξοδα που πλήρωνει ο πλοίαρχος. Με πληρωμές που ενήργησε με εντολή και λογαριασμό της επιχείρησης σε διάφορα πρόσωπα. Με την αξία των αγορών εφοδίων, τροφίμων. Με δαπάνες για επισκευές του πλοίου που πλήρωσε. Με τις παντός είδους ακαθάριστες αμοιβές του πληρώματος.

Ο Γενικός Λογαριασμός Πλοιάρχου Περιλαμβάνει: Ανάλυση των διαφόρων δαπανών του ταξιδιού (προξενικά, λιμενικά και λοιπά έξοδα λιμένων, φιλοδωρήματα, έξοδα ταξιδιών πληρώματος, μικροέξοδα). Ανάλυση της δαπάνης για προμήθεια υλικών και εφοδίων που παρέλαβε και πλήρωσε ο πλοίαρχος (εφόδια μηχανής, καταστρώματος, διαμερισμάτων). Περιγραφή των επισκευών που τυχόν διενήργησε και ανάλυση της δαπάνης. Περιγραφή των διαφόρων υλικών και εφοδίων που παρέλαβε αλλά πληρώθηκαν από πράκτορες. Ανάλυση της δαπάνης τροφοδοσίας του πληρώματος για το διάστημα που αναφέρεται ο λογαριασμός. Τη μισθοδοτική κατάσταση του πληρώματος. Ανακεφαλαίωση των εισπράξεων και πληρωμών που λέγεται και χρηματικός λογαριασμός του πλοιάρχου. Η ανάλυση των στοιχείων που ακολουθεί γίνεται με τη σειρά που συνήθως τα στοιχεία αυτά καταχωρούνται στους περισσότερους λογαριασμούς πλοιάρχων.

1. Διάφορες δαπάνες ή πληρωμές Στη στήλη αυτή καταχωρούνται από τον πλοίαρχο τα παρακάτω έξοδα που πληρώνονται από τον ίδιο. Λιμενικά, προξενικά και ναυτιλιακά τέλη. Έξοδα κινήσεως και παραστάσεως του πλοιάρχου στα λιμάνια. Φιλοδωρήματα που δίνονται από τον πλοίαρχο για τη διευκόλυνση και τη γρήγορη διεκπεραίωση των εργασιών του πλοίου στο κάθε λιμάνι όπως τσιγάρα, ποτά. Τα έξοδα για επαναπατρισμό των μελών του πληρώματος όπως εισιτήρια σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει στο λιμάνι πράκτορας και την πληρωμή αναλαμβάνει ο πλοίαρχος. Τα έξοδα ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης μελών του πληρώματος. Έκτακτες αμοιβές που πληρώνει ο πλοίαρχος στο πλήρωμα και δεν περιλαμβάνονται στη μισθοδοτική κατάσταση όπως αμοιβές για τον καθαρισμό των κυτών του πλοίου όταν γίνεται για λογαριασμό του ναυλωτή. Με τα παραπάνω ποσά: Χρεώνονται διάφοροι λογαριασμοί εξόδων της 6 ης ομάδας όπως έξοδα ταξιδιών, γενικά έξοδα πλοίου, αμοιβές και έξοδα πληρώματος. Πιστώνεται ο προσωπικός λογαριασμός του πλοιάρχου.

2. Αγορές εφοδίων Καταχωρούνται τα διάφορα εφόδια που παραλαμβάνει ο πλοίαρχος από διάφορους προμηθευτές και την αξία τους εξοφλεί ο ίδιος όπως: Εφόδια μηχανής, καταστρώματος, διαμερισμάτων, μαγειρείου. Με τα ποσά της στήλης αυτής το λογιστήριο θα χρεώσει τους λογαριασμούς των αποθεμάτων και θα πιστώσει τον προσωπικό λογαριασμό του πλοιάρχου.

3. Παραλαβή εφοδίων από προμηθευτές Περιλαμβάνει τα εφόδια που παραλαμβάνει ο πλοίαρχος από προμηθευτές αλλά την αξία δεν την πληρώνει ο ίδιος. Την εξόφληση των προμηθευτών αναλαμβάνουν τα κεντρικά γραφεία ή οι πράκτορες. Η καταχώρηση των εφοδίων αυτών γίνεται κατά προμηθευτή και αναγράφεται σε ιδιαίτερη στήλη το εγχώριο νόμισμα κάθε τιμολογίου. Με βάση τα τιμολόγια των προμηθευτών, το λογιστήριο θα χρεώσει τους λογαριασμούς των αποθεμάτων και θα πιστώσει τους προμηθευτές. Όσον αφορά τα εφόδια που παραλαμβάνει από τους πράκτορες, το λογιστήριο καταχωρεί την εγγραφή για αυτά, όταν παραλάβει το λογαριασμό του πράκτορα ο οποίος συνοδεύεται και από τα τιμολόγια αγοράς.

4. Δαπάνες επισκευών Περιλαμβάνονται οι δαπάνες που διενεργούνται για επισκευές από εξωτερικά κυρίως συνεργεία τα οποία πληρώνονται από τον πλοίαρχο. Με το ποσό αυτής της στήλης έχουμε την εγγραφή: 63 Έξοδα συντήρησης και επισκευών πλοίων ……………………………………….. 34 Λογαριασμοί Πλοιάρχων Λογαριασμός Πλοιάρχου Α

5. Λογαριασμός Τροφοδοσίας Η στήλη χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος καταχωρείται η αξία των αγορασθέντων τροφίμων που πληρώθηκαν από τον πλοίαρχο και στο νόμισμα που τηρούνται τα βιβλία της επιχείρησης με μετατροπή του ξένου νομίσματος με την ισοτιμία της ημέρας της αγοράς. Στο δεύτερο μέρος καταχωρείται η αξία των τροφίμων που παρέλαβε ο πλοίαρχος αλλά πληρώθηκαν από πράκτορες. Όλες οι αξίες των τροφίμων εγγράφονται σε ξένο νόμισμα και μετατρέπονται στο νόμισμα που τηρούνται τα βιβλία με την ισοτιμία της ημέρας της συναλλαγής.

6. Υπολογισμός Κόστους Τροφοδοσίας Ο πλοίαρχος υπολογίζει στη σελίδα αυτή τη δαπάνη τροφοδοσίας του πληρώματος η οποία περιλαμβάνει: Το υπόλοιπο της αξίας των τροφίμων τα οποία είχε το πλοίο στην αρχή της περιόδου που αναφέρεται ο λογαριασμός. Τις αγορές που πραγματοποίησε ο πλοίαρχος κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου και την αξία που πλήρωσε ο ίδιος. Την αξία των τροφίμων που παρέλαβε ο πλοίαρχος και την πλήρωσαν οι πράκτορες. Το υπόλοιπο της αξίας των τροφίμων τα οποία έμειναν στο τέλος της περιόδου που αναφέρεται ο λογαριασμός. Το υπόλοιπο αυτό διαπιστώνεται με απογραφή των τροφίμων την τελευταία ημέρα της περιόδου του λογαριασμού. Την αξία των τροφίμων που καταναλώθηκαν, το λογιστήριο θα μεταφέρει από το λογαριασμό αποθεμάτων 24 «Τρόφιμα» στο λογαριασμό 61 «Αμοιβές και Έξοδα πληρώματος» με την εγγραφή: 61 Αμοιβές και Έξοδα πληρώματος Τροφοδοσία Πληρώματος Χ 24 Αναλωθέντα Τρόφιμα Π

7. Μισθοδοτική κατάσταση πληρώματος Η μισθοδοτική κατάσταση περιέχει τα παρακάτω στοιχεία: Το ονοματεπώνυμο και την ειδικότητα κάθε μέλους του πληρώματος. Το μηνιαίο συμβατικό μισθό ή το μισθό που συμφωνήθηκε. Την έναρξη και τη λήξη της μισθοδοτικής περιόδου και τον αριθμό των ημερών που περιλαμβάνει. Τον τακτικό μισθό που δικαιούται ο καθένας στην περίοδο που αναφέρεται η μισθοδοτική κατάσταση. Τις αμοιβές για υπερωρίες. Τα επιδόματα που δικαιούται στο ίδιο χρονικό διάστημα. Την αμοιβή για έκτακτες υπηρεσίες. Την προσαύξηση που δικαιούται για άδεια. Την προσαύξηση που δικαιούται για πολύμηνη υπηρεσία. Την αξία της τροφοδοσίας που δικαιούται στο διάστημα της άδειας. Το συνολικό ποσό των αμοιβών του κάθε μέλους του πληρώματος. Κρατήσεις για ασφαλιστικούς κυρίως οργανισμούς των ναυτικών όπως Ν.Α.Τ. (Ναυτικό Ασφαλιστικό Ταμείο), Τ.Π.Κ.Π.Ε.Ν. (Ταμείο Πρόνοιας Κατώτερων Πληρωμάτων Εμπορικού Ναυτικού), Εστία Ναυτικών, Π.Ν.Ο. (Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία) καθώς και για φόρο εισοδήματος. Κρατήσεις για τις προκαταβολές που είχαν λάβει τα μέλη του πληρώματος καθώς και για τα εμβάσματα που στάλθηκαν στις οικογένειές τους. Επίσης για τσιγάρα και ποτά που πήραν από το κυλικείο τη διαχείριση του οποίου έχει ο πλοίαρχος και ακόμη και για ιδιωτικά τηλεγραφήματα που ενήργησαν και χρεώθηκαν για αυτά. Το καθαρό ποσό που δικαιούται κάθε μέλος του πληρώματος μετά την αφαίρεση των κρατήσεων.

Το λογιστήριο ελέγχει τη μισθοδοτική κατάσταση και με βάση τα αθροίσματα προβαίνει στη διατύπωση των ημερολογιακών εγγραφών. Με τις ακαθάριστες αμοιβές: Θα χρεώσει το λογαριασμό 61 «Αμοιβές και Έξοδα πληρώματος» με ανάλυση της μισθοδοσίας (τακτικές αποδοχές, υπερωρίες, έκτακτες αμοιβές πληρώματος). Θα πιστώσει τον προσωπικό λογαριασμό του πλοιάρχου. Με τις κρατήσεις για ασφαλιστικούς οργανισμούς και φόρο μισθωτών υπηρεσιών που θεωρούνται εισπράξεις από τον πλοίαρχο: Θα χρεωθεί ο προσωπικός λογαριασμός του πλοιάρχου. Θα πιστωθούν οι λογαριασμοί 55 «Ασφαλιστικοί Οργανισμοί» και 54 «Υποχρεώσεις από φόρους – τέλη».

8.Χρηματικός λογαριασμός Πλοιάρχου (ανακεφαλαίωση) Οι τελευταίες δύο σελίδες του Γενικού Λογαριασμού του Πλοιάρχου περιέχουν περιληπτικά όλες τις χρηματικές δοσοληψίες του πλοιάρχου με τη ναυτιλιακή επιχείρηση. Στη μία σελίδα καταχωρούνται οι εισπράξεις του πλοιάρχου (εμβάσματα, προκαταβολές) από τη Διοίκηση, τους Πράκτορες, Ναυλωτές και στην άλλη σελίδα όλες οι πληρωμές που διενήργησε. Η διαφορά αποτελεί το χρηματικό υπόλοιπο του λογαριασμού του πλοιάρχου που μεταφέρεται στην επόμενη περίοδο. Το υπόλοιπο αυτό (χρεωστικό ή πιστωτικό) πρέπει να συμφωνηθεί με το υπόλοιπο του προσωπικού λογαριασμού του πλοιάρχου που λειτουργεί στα βιβλία του λογιστηρίου. Τα ποσά των εισπράξεων που περιέχονται στο χρηματικό λογαριασμό χωρίζονται από το λογιστήριο σε δύο κατηγορίες: Το ποσά τα οποία έχουν ήδη καταχωρηθεί στον προσωπικό λογαριασμό του πλοιάρχου γιατί αντιπροσωπεύουν οικονομικές πράξεις τις οποίες είτε διενήργησε το ίδιο το λογιστήριο (εμβάσματα στον πλοίαρχο, προκαταβολές στις οικογένειες μελών πληρώματος) είτε έλαβε γνώση με δικαιολογητικά έγγραφα (καταβολή στον πλοίαρχο από ναυλωτές, πράκτορες). Για τα ποσά αυτά γίνεται απλώς επαλήθευση και συμφωνία εάν είναι καταχωρημένα στις εισπράξεις του πλοιάρχου και στον Προσωπικό Λογαριασμό του συγχρόνως. Τα ποσά τα οποία δεν έχουν καταχωρηθεί στον Προσωπικό Λογαριασμό του Πλοιάρχου και περιέχονται μόνο στην ανακεφαλαίωση του χρηματικού του λογαριασμού. Τα ποσά αυτά περιέχουν πράξεις που έγιναν από τον πλοίαρχο χωρίς να λάβει γνώση το λογιστήριο (εισπράξεις από διάφορα πρόσωπα, κρατήσεις μισθοδοσίας). Για τα ποσά αυτά πρέπει να γίνουν εγγραφές στις οποίες θα χρεωθεί ο Προσωπικός Λογαριασμός του Πλοιάρχου.

Β΄ τρόπος: Ο πλοίαρχος δεν είναι διαχειριστής της μισθοδοσίας Διαχειριστής της μισθοδοσίας είναι το λογιστήριο και ο πλοίαρχος στο λογαριασμό του αναφέρει μόνο πραγματικές εισπράξεις και πληρωμές. Αυτό έχει τις παρακάτω συνέπειες: Με τα εμβάσματα που στέλνει το λογιστήριο στις οικογένειες μελών του πληρώματος, δεν χρεώνεται ο πλοίαρχος αλλά ο λογαριασμός 33 «Χρεώστες Διάφοροι» με ειδικό το λογαριασμό «Προκαταβολές πληρώματος». Ο ίδιος λογαριασμός χρεώνεται και με κάθε προκαταβολή που δίνεται σε μέλη του πληρώματος. Με τα ποσά που πληρώνει το λογιστήριο για εξόφληση μισθών του πληρώματος, δεν χρεώνεται ο πλοίαρχος αλλά ο λογαριασμός 53 «Πιστωτές Διάφοροι» με ειδικό το λογαριασμό «Αμοιβές πληρώματος πληρωτέες». Ο πλοίαρχος καταχωρεί στο λογαριασμό του το καθαρό ποσό των πληρωμών της μισθοδοσίας που ο ίδιος κατέβαλλε στο πλήρωμα.

Ομάδα 4 η Λογαριασμοί Καθαρής Θέσης, Προβλέψεων και Μακροπρόθεσμων Υποχρεώσεων Καθαρή θέση: περιλαμβάνει το Βασικό Κεφάλαιο (Εταιρικό, Μετοχικό), τα αποθεματικά κεφάλαια και τα μεταφερόμενα κέρδη όταν η ναυτιλιακή επιχείρηση είναι εταιρικής μορφής (Ο.Ε., Ε.Ε., Ε.Π.Ε., Α.Ε.). Σε ελάχιστες περιπτώσεις που η επιχείρηση έχει ατομική μορφή η καθαρή θέση αντιπροσωπεύεται από το ατομικό κεφάλαιο. Προβλέψεις: είναι αναγκαίος λογαριασμός στη ναυτιλιακή λογιστική για τους παρακάτω λόγους: Το πλοίο διενεργεί οικονομικές πράξεις σε όλη την υδρόγειο και τα δικαιολογητικά φτάνουν πολλές φορές στο λογιστήριο την επόμενη χρήση. Πολλές οικονομικές πράξεις ενώ γίνονται γνωστές στο λογιστήριο από το λογαριασμό του πλοιάρχου, δεν είναι γνωστό το ακριβές ύψος τους όπως συμβαίνει με τους πράκτορες που καθυστερούν την εκκαθάριση των λογαριασμών. Οι εξαιρετικοί κίνδυνοι που υπάρχουν στις θαλάσσιες μεταφορές και τα αυξημένα έκτακτα έξοδα. Η αβαρία, η σύγκρουση, η προσάραξη και τα ατυχήματα μελών του πληρώματος είναι γεγονότα που δημιουργούν την ανάγκη σχηματισμού προβλέψεων. Ο λογαριασμός 44 «Προβλέψεις» πιστώνεται: Με προβλέψεις για αποζημιώσεις προσωπικού λόγω εξόδου από την υπηρεσία. Με προβλέψεις για λοιπές δαπάνες εκμεταλλεύσεως του πλοίου. Με προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις από ναυλωτές, πράκτορες, μέλη πληρώματος, ασφαλιστές. Με προβλέψεις για εξαιρετικούς κινδύνους και έκτακτα έξοδα που προέρχονται από αβαρίες, συγκρούσεις, προσαράξεις, ατυχήματα πληρώματος. Με προβλέψεις για έξοδα προηγούμενων χρήσεων. Με λοιπές έκτακτες προβλέψεις. Οι παραπάνω πιστώσεις γίνονται με χρέωση των λογαριασμών: 68 «Προβλέψεις εκμετάλλευσης» της ομάδας «Προβλέψεις για έκτακτους κινδύνους» της ομάδας 8.

Μακροπρόθεσμες Υποχρεώσεις: είναι οι υποχρεώσεις των οποίων η προθεσμία εξοφλήσεως τους λήγει μετά το τέλος της επόμενης χρήσης. Σημαντικοί λογαριασμοί μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων είναι οι λογαριασμοί των τοκοχρεωλυτικών δανείων που συνάπτουν οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις με σκοπό την κατασκευή πλοίων. Το χαρακτηριστικό των δανείων αυτών είναι ότι χορηγούνται από τράπεζες κατά κανόνα με υποθήκη του ίδιου του πλοίου που ναυπηγείται. Πολλές φορές χορηγείται και πρόσθετη εγγύηση όπως η παραχώρηση στο δανειστή (τράπεζα) του δικαιώματος να εισπράττει ολόκληρο ή ένα μέρος από το μίσθωμα του πλοίου μέχρι να εξοφληθεί το δάνειο. Στην περίπτωση αυτή το πλοίο συνήθως χρονοναυλώνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα για να εξασφαλίζεται η τακτική πληρωμή του τοκοχρεολυσίου.

Ομάδα 5 η Λογαριασμοί Βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις είναι εκείνες που πρέπει να εξοφληθούν μέχρι το τέλος της επόμενης χρήσης. Ενδιαφέρον για τη ναυτιλιακή λογιστική παρουσιάζουν οι λογαριασμοί βραχυχρόνιων υποχρεώσεων: 50 «Προμηθευτές» 51 «Κατασκευαστές και Επισκευαστές» 52 «Ασφαλιστές» 53 «Πιστωτές Διάφοροι» 58 «Λογαριασμοί Περιοδικής Κατανομής»

Λογαριασμός 50 «Προμηθευτές» Περιέχει τις υποχρεώσεις που δημιουργούνται από τις προμήθειες εφοδίων και τροφίμων στο πλοίο που γίνονται με εντολή του τμήματος προμηθειών και πληρώνονται από τα κεντρικά γραφεία και όχι από τον πλοίαρχο ή τους πράκτορες. Οι αγορές δηλαδή των υλικών και τροφίμων του πλοίου μπορεί να γίνουν: Από τα κεντρικά γραφεία Από τον πλοίαρχο με εντολή του τμήματος προμηθειών Από πράκτορες με εντολή του ίδιου τμήματος. Στην περίπτωση αγοράς από τα κεντρικά γραφεία, η ημερολογιακή εγγραφή είναι: Εφόδια πλοίου ή τρόφιμα Χ Προμηθευτές Π Στην περίπτωση αγοράς από τον πλοίαρχο ή τους πράκτορες Χρεώνονται οι λογαριασμοί των εφοδίων ή των τροφίμων Πιστώνεται ο λογαριασμός του πλοιάρχου ή ο λογαριασμός «Πράκτορες»

Λογαριασμός 51 «Κατασκευαστές και Επισκευαστές» Περιλαμβάνει τις υποχρεώσεις της ναυτιλιακής επιχείρησης στα διάφορα ναυπηγεία ή άλλες επιχειρήσεις από τις κατασκευές ή επισκευές των πλοίων. Πιστώνεται με βάση τα τιμολόγια που συνοδεύονται από αναλυτικές επιμετρήσεις και πιστοποιήσεις των τεχνικών με αντίστοιχη χρέωση των λογαριασμών: 63 «Έξοδα Συντηρήσεων και Επισκευών» «Έκτακτες Ζημιές», εφόσον πρόκειται για αποκατάσταση ζημιών. 17 «Πλοία» ή «Πλοία υπό κατασκευή» εφόσον πρόκειται για ναυπήγηση νέου πλοίου.

Λογαριασμός 52 «Ασφαλιστές» Απεικονίζει τις υποχρεώσεις της ναυτιλιακής επιχείρησης που προέρχονται από αμφοτεροβαρείς συμβάσεις για ασφαλιστική κάλυψη των κινδύνων που διατρέχει το πλοίο. Ο λογαριασμός χρησιμοποιείται όταν η καταβολή των ασφαλίστρων γίνεται τμηματικά (με δόσεις). Η ασφαλιστική κάλυψη έχει μεγάλη έκταση και μπορεί να αφορά την αξία του πλοίου, την απώλεια του ναύλου ή του μισθώματος, τον κίνδυνο πολέμου. Ο πλοιοκτήτης έχει την ευχέρεια να ασφαλίσει το πλοίο σε πολλούς ασφαλιστές με κατανομή της αξίας με βάση ποσοστά επί τοις εκατό. Το ασφάλιστρο υπολογίζεται σε ποσοστό πάνω στην προς ασφάλιση αξία. Το ποσοστό αυτό δεν είναι το ίδιο για όλες τις ασφαλιστικές εταιρείες. Εξαρτάται: Από την ηλικία του πλοίου Από το ασφαλιστικό του παρελθόν Από τον αριθμό των πλοίων που η ίδια η επιχείρηση έχει ασφαλισμένα στην ίδια ασφαλιστική εταιρεία. Από το κύρος και την αξιοπιστία της ναυτασφαλιστικής εταιρείας. Για την ασφάλιση των πλοίων τις περισσότερες φορές ο πλοιοκτήτης δεν έρχεται απευθείας σε επαφή με τους ασφαλιστές αλλά με τους ασφαλομεσίτες. Με αυτούς διαπραγματεύεται τους όρους και σε αυτούς πληρώνει τα ασφάλιστρα. Ακόμη από τους ασφαλομεσίτες εισπράττει τις τυχόν αποζημιώσεις. Ο λογαριασμός λειτουργεί σαν πρωτοβάθμιος με ειδικούς τους ασφαλιστές δηλαδή τις ασφαλιστικές εταιρείες που ασφαλίζουν το πλοίο. Ο λογαριασμός πιστώνεται με το ασφάλιστρο που συμφωνείται με την ασφαλιστική εταιρεία και με το ίδιο ποσό χρεώνεται ο λογαριασμός δαπάνης της ομάδας 6 62 «Ασφάλιστρα και Έξοδα Ασφάλισης».

Λογαριασμός 53 «Πιστωτές Διάφοροι» Ναυλομεσίτες Μεσίτες ασφαλειών Νηογνώμονες Οφειλόμενοι λογαριασμοί ασύρματης επικοινωνίας Πωλητές πλοίων Αμοιβές πληρώματος πληρωτέες Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες Αμοιβές πληρώματος οφειλόμενες Αμοιβές προσωπικού οφειλόμενες

Λογαριασμός «Ναυλομεσίτες» Περιλαμβάνει υποχρεώσεις προς τους μεσίτες που μεσολαβούν μεταξύ του ναυλωτή και της ναυτιλιακής επιχείρησης για τη ναύλωση των πλοίων. Οι υποχρεώσεις αυτές είναι η προμήθεια που δικαιούται ο ναυλομεσίτης και υπολογίζεται σε ποσοστό επί του ναύλου (το ποσοστό κυμαίνεται από 1% έως 5%). Προμήθεια επίσης υπολογίζεται και στην πρόσθετη αμοιβή για καθυστέρηση του πλοίου δηλαδή στις Σταλίες. Αντίθετα όταν ο πλοιοκτήτης καταβάλλει στον ναυλωτή αποζημίωση για επίσπευση, ο ναυλομεσίτης δεν υποχρεούται σε επιστροφή της προμήθειας που εισέπραξε. Το ποσό της προμήθειας πρέπει να αποτελεί προσθετικό στοιχείο των εξόδων εκμετάλλευσης του πλοίου και όχι αφαιρετικό στοιχείο των εσόδων. Η διατύπωση της σχετικής ημερολογιακής εγγραφής με το ποσό της προμήθειας πρέπει να γίνεται ως εξής: 64 Έξοδα ταξιδιών Προμήθειες ναύλου 53 Πιστωτές Διάφοροι Ναυλομεσίτες Ναυλομεσίτης Χ

Λογαριασμός «Μεσίτες Ασφαλειών» Απεικονίζει τις υποχρεώσεις προς τους μεσίτες μέσω των οποίων γίνονται οι ασφαλίσεις του πλοίου στις ασφαλιστικές εταιρείες. Οι υποχρεώσεις αυτές είναι η προμήθεια που δικαιούνται οι ασφαλομεσίτες για τη μεσολάβησή τους. Επειδή το ποσό της προμήθειας αποτελεί πρόσθετη δαπάνη για την ασφάλιση του πλοίου θα πρέπει να χρεώνεται με το ίδιο ποσό ο λογαριασμός 62 «Ασφάλιστρα πλοίου και έξοδα ασφαλειών». Η διατύπωση της σχετικής ημερολογιακής εγγραφής με το ποσό της προμήθειας πρέπει να γίνεται ως εξής: 62 Ασφάλιστρα πλοίων και έξοδα ασφαλειών Προμήθειες ασφαλειών 53 Πιστωτές Διάφοροι Μεσίτες Ασφαλειών Ασφαλομεσίτης Ζ

Λογαριασμός «Νηογνώμονες» Ιδιωτικές επιχειρήσεις, αναγνωρισμένες διεθνώς, που έχουν σκοπό: Να επιθεωρούν τα πλοία για να διαπιστώνουν εάν είναι ή όχι αξιόπλοα. Να εκδίδουν πιστοποιητικά για την καλή κατασκευή και την κατάστασή τους, σύμφωνα με τους κανόνες και τους όρους των διεθνών συμβάσεων και των ειδικών κανονισμών. Να κατατάσσουν τα πλοία σε διάφορες κλάσεις. Να τα καταγράφουν σε ειδικό κατάλογο. Η χώρα μας έχει εξουσιοδοτήσει οκτώ νηογνώμονες για την πραγματοποίηση επιθεωρήσεων και την έκδοση των προβλεπόμενων πιστοποιητικών. Η παρακολούθηση των πλοίων από νηογνώμονες είναι υποχρεωτική. Για τις επιθεωρήσεις αυτές των νηογνωμόνων η ναυτιλιακή επιχείρηση υποχρεούται να καταβάλλει την αντίστοιχη δαπάνη. Οι υποχρεώσεις αυτές παρακολουθούνται στο λογαριασμό «Νηογνώμονες» με ειδικούς τους αντίστοιχους οργανισμούς που έκαναν την επιθεώρηση. Η σχετική εγγραφή καταχωρείται ως εξής: 63 Έξοδα Συντηρήσεων και Επισκευών Δικαιώματα Επιθεωρητών Νηογνώμονα 53 Πιστωτές Διάφοροι Νηογνώμονες Lloyd’s Register of shipping

Λογαριασμός «Οφειλόμενοι Λογαριασμοί Ασύρματης Επικοινωνίας» Εμφανίζονται οι υποχρεώσεις από τα τέλη των τηλεγραφημάτων του πλοίου μέσω του ασυρμάτου. Οι ημερολογιακές εγγραφές γίνονται με βάση τους λογαριασμούς που στέλνει η εταιρεία της ασύρματης επικοινωνίας με το ποσό του λογαριασμού. Η σχετική εγγραφή καταχωρείται ως εξής: 65 Γενικά Έξοδα πλοίου Τέλη Ραδιοτηλεγραφημάτων 53 Πιστωτές Διάφοροι Οφειλόμενοι Λογαριασμοί Ασύρματης Επικοινωνίας Εταιρεία ΠΑΡΙΣΣΙΝΟΣ Α.Ε. Τα τηλεγραφήματα που ενεργούν τα μέλη του πληρώματος για ιδιωτικές τους ανάγκες εισπράττονται από τον πλοίαρχο και αποτελούν αφαιρετικό στοιχείο των παραπάνω Γενικών Εξόδων του πλοίου. Με το παραπάνω ποσό δεν πιστώνονται τα Γενικά Έξοδα του πλοίου αλλά εμφανίζεται σαν αυτοτελές ανόργανο έσοδο για να μη μειώνεται η πληροφοριακή αξία του λογαριασμού όσον αφορά το ύψος των εξόδων. Για τα ποσά που εισπράττει ο πλοίαρχος από ιδιωτικά ραδιοτηλεγραφήματα μελών του πληρώματος θα γίνει η εγγραφή: 34 Λογαριασμοί Πλοιάρχων Πλοίαρχος Α 81 Έκτακτα και ανόργανα αποτελέσματα Έκτακτα και ανόργανα έσοδα Έσοδα από ραδιοτηλεγραφήματα μελών πληρώματος

Λογαριασμός «Πωλητές πλοίων» Ο λογαριασμός χρησιμοποιείται κατά την αγορά μεταχειρισμένων πλοίων και απεικονίζει τις υποχρεώσεις σε πωλητές.

Λογαριασμός «Αμοιβές πληρώματος πληρωτέες» Χρησιμοποιείται σε περίπτωση που ο πλοίαρχος δεν είναι διαχειριστής της μισθοδοσίας του πληρώματος. ΧΡΕΩΝΕΤΑΙ: Με τις προκαταβολές και εξοφλήσεις μισθών που κάνουν τα κεντρικά γραφεία. Με το ποσό που πληρώνει ο πλοίαρχος για εξόφληση του πληρώματος. Με τα ποσά των καθαρών αποδοχών τα οποία μεταφέρονται στο λογαριασμό «Αμοιβές πληρώματος οφειλόμενες» που αφορούν μισθούς που δε ζητούνται από τους δικαιούχους σε εύλογο χρόνο. ΠΙΣΤΩΝΕΤΑΙ: Με τις καθαρές πληρωτέες αποδοχές του πληρώματος.

Λογαριασμός «Αμοιβές πληρώματος Οφειλόμενες» Μεταφέρονται στην πίστωσή του οι καθαρές αμοιβές πληρώματος οι οποίες δεν πρόκειται να ζητηθούν από τους δικαιούχους ναυτικούς σε σύντομο χρονικό διάστημα (π.χ. μέλη πληρώματος που εγκαταλείπουν το πλοίο).

Λογαριασμός «Αμοιβές Προσωπικού Οφειλόμενες» Όταν αυτές δεν πρόκειται να ζητηθούν σύντομα (π.χ. Δώρο εορτών προσωπικού που αποχώρησαν).

Λογαριασμός 55 «Ασφαλιστικοί Οργανισμοί» Περιλαμβάνει εκτός των γνωστών ασφαλιστικών οργανισμών και υποχρεώσεις προς τους παρακάτω οργανισμούς ναυτικής ασφάλισης. ΝΑΤ (Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο) είναι Ν.Π.Δ.Δ. και παρέχει στους ασφαλισμένους ναυτικούς σύνταξη και εφάπαξ αποζημίωση καθώς και επικουρική ασφάλιση. ΤΠΑΕΝ (Ταμείο Πρόνοιας Αξιωματικών Εμπορικού Ναυτικού) παρέχει οικονομική ενίσχυση στους αξιωματικούς του Εμπορικού Ναυτικού που αποσύρονται από το ναυτικό επάγγελμα καθώς και εφάπαξ χρηματικά βοηθήματα. Αξιωματικοί του Εμπορικού Ναυτικού είναι ο Πλοίαρχος, ο Υποπλοίαρχος, Ανθυποπλοίαρχοι, Μηχανικοί (Α’, Β΄, Γ΄’), Ραδιοτηλεγραφητής, Ηλεκτρολόγοι. ΤΠΚΠΕΝ (Ταμείο Πρόνοιας Κατωτέρων Πληρωμάτων Εμπορικού Ναυτικού). Ιδρύθηκε το 1930 για τη χορήγηση εφάπαξ ποσού στα μέλη του κατωτέρου πληρώματος που εξέρχονται από την υπηρεσία. Εστία Ναυτικών. Παρέχει κοινωνική πρόνοια στους ναυτικούς και στις οικογένειές τους με τη μορφή έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης, προσωρινής διαμονής σε ξενώνα της εστίας, ψυχαγωγία, χρηματικά βραβεία σε σπουδαστές ναυτικών, γαμήλια βοηθήματα σε κόρες ναυτικών, αντιμετώπιση εξόδων παλιννόστησης ναυτικών που εγκαταλείπονται στο εξωτερικό από πλοιοκτήτες. ΠΝΟ (Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία). Είναι ναυτεργατική οργάνωση και γίνεται παρακράτηση από τους ναυτικούς για τις ανάγκες λειτουργίας της.

58 «Λογαριασμοί Περιοδικής Κατανομής» Η λειτουργία του λογαριασμού αυτού αποβλέπει στη διευκόλυνση της εξαγωγής βραχυχρόνιων αποτελεσμάτων ιδίως όταν δε λειτουργεί η αναλυτική λογιστική εκμετάλλευσης (κοστολόγηση κατά ταξίδι). Συγκεκριμένα με το λογαριασμό αυτό δίνεται η δυνατότητα να καταχωρούνται στους λογαριασμούς εξόδων, εσόδων και αποθεμάτων ποσά τα οποία: Είναι γνωστά αλλά δεν έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί π.χ. ασφάλιστρα, αμοιβές πληρώματος, ναύλοι. Μπορούν να προϋπολογιστούν με προσέγγιση αλλά δεν έχουν εκδοθεί ή ληφθεί ακόμη τα απαραίτητα δικαιολογητικά π.χ. τόκοι τραπεζών, φόροι- τέλη. Στη ναυτιλιακή λογιστική είναι απαραίτητη η λειτουργία των λογαριασμών περιοδικής κατανομής για τον προσδιορισμό των βραχυχρόνιων αποτελεσμάτων γιατί τα δικαιολογητικά καθυστερούν να φτάσουν στο λογιστήριο ενώ πολλά ποσά συναλλαγών δεν είναι γνωστά ή μπορούν να προϋπολογιστούν ή ακόμη βρίσκονται στο στάδιο της πραγματοποίησης. ΧΡΕΩΝΟΝΤΑΙ: Με τα προϋπολογισμένα έσοδα με πίστωση των λογαριασμών της ομάδας 7 και 8 (π.χ. στις 30/6 υπολογίζεται ο ναύλος ταξιδιού που συνεχίζεται για να εξαχθεί αποτέλεσμα διαχείρισης εξαμήνου). ΠΙΣΤΩΝΟΝΤΑΙ : Με τα προϋπολογισμένα έξοδα με χρέωση των αντίστοιχων λογαριασμών των ομάδων 6 και 8. Με τις προϋπολογισμένες αγορές εφοδίων ή τροφίμων (π.χ. αγορές που πραγματοποιήθηκαν αλλά δεν έχουν ληφθεί ακόμη τα δικαιολογητικά από πράκτορες, προμηθευτές, πλοίαρχο) με χρέωση των λογαριασμών της ομάδας2.

Εάν π.χ. προϋπολογιστούν αγορές τροφίμων που παρέλαβε το πλοίο ενώ δεν έχουν ληφθεί ακόμη τα δικαιολογητικά από τον Πράκτορα Α που τις διενήργησε, θα γίνει η εγγραφή: 24 Τρόφιμα Χ 58 Λογαριασμοί Περιοδικής κατανομής Προϋπολογισμένες αγορές τροφίμων Π Με τη λήψη από τον Πράκτορα των δικαιολογητικών αγοράς διενεργείται η εγγραφή: 58 Λογαριασμοί Περιοδικής κατανομής Προϋπολογισμένες αγορές τροφίμων Χ 31 Πράκτορες Πράκτορας Α Π Εάν προϋπολογιστούν οι ναύλοι μέχρι το τέλος της περιόδου που εξάγεται το βραχυχρόνιο αποτέλεσμα π.χ. μέχρι 30/6 τότε γίνονται οι εγγραφές: 58 Λογαριασμοί Περιοδικής κατανομής Προϋπολογισμένοι ναύλοι Χ 70 Ναύλοι και μισθώματα Π Ναύλος πλοίου μέχρι 30/6 Στο τέλος του ταξιδιού του πλοίου διενεργείται η εγγραφή: 30 Ναυλωτές Ναυλωτής Α Χ 58 Λογαριασμοί Περιοδικής κατανομής Προϋπολογισμένοι ναύλοι Π

Ομάδα 6 η Οργανικά έξοδα κατ’ είδος Λογαριασμός 60 «Έξοδα Διοικήσεως» Περιλαμβάνει τα έξοδα των γραφείων διοικήσεως της ναυτιλιακής επιχείρησης. Τέτοια έξοδα είναι: Ενοίκια γραφείων Μισθοί προσωπικού, επιδόματα, δώρα, υπερωρίες, άδειες, ασθένειες, αποζημιώσεις. Εργοδοτικές εισφορές (ΙΚΑ – ΝΑΤ). Έξοδα επισκευών και συντηρήσεων του εξοπλισμού των γραφείων (Η/Υ, fax, γραφομηχανές). Γενικά έξοδα (τηλεφωνικά, φωτισμός, κοινόχρηστα, γραφικά – έντυπά). Αμοιβές τρίτων (νομικών, τεχνικών, συμβούλων). Συνδρομές σε ενώσεις (Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών), Επιμελητήρια (Ναυτικό Επιμελητήριο), σε διεθνείς οργανισμούς και Ενώσεις. Ασφάλιστρα κτιρίων, μεταφορικών μεσών. Έξοδα ταξιδιών αρχιπλοιάρχων, αρχιμηχανικών και διαχειριστών, για επίσκεψη κυρίως σε πλοία. Έξοδα δημοσίων σχέσεων.

Κατανομή εξόδων διοίκησης Εκμεταλλεύσεις πλοίων όταν η επιχείρηση εκμεταλλεύεται περισσότερα από ένα πλοία. Η περίπτωση αυτή ενδιαφέρει τη Γενική Λογιστική και η κατανομή των εξόδων διοίκησης γίνεται με βάση ένα σταθερό κριτήριο που συνήθως είναι η χωρητικότητα του πλοίου. Το σύνολο δηλαδή των εξόδων διοίκησης της χρήσης κατανέμεται στις εκμεταλλεύσεις των πλοίων ανάλογα με τη χωρητικότητά τους. Στα διάφορα ταξίδια, όταν τηρείται αναλυτική λογιστική εκμετάλλευσης και εξάγεται το αποτέλεσμα για κάθε ταξίδι χωριστά. Η κατανομή γίνεται με βάση το χρόνο που διήρκεσε κάθε ταξίδι. Το σύνολο των εξόδων διοικήσεως διαιρείται με το 365 και βρίσκονται τα ημερήσια έξοδα. Σε κάθε ταξίδι αντιστοιχούν τόσα έξοδα όσα είναι τα ημερήσια έξοδα διοικήσεως πολλαπλασιασμένα με τον αριθμό των ημερών που διήρκεσε το ταξίδι.

Λογαριασμός 61 «Αμοιβές και έξοδα πληρώματος» Περιλαμβάνει αμοιβές του πληρώματος σε χρήμα, αμοιβές σε είδος και έξοδα που πληρώνονται για τα μέλη του πληρώματος. Έτσι ο λογαριασμός με το χρεωστικό του υπόλοιπο δίνει το συνολικό κόστος εργασίας στο πλοίο. Στις αμοιβές του πληρώματος περιλαμβάνονται Οι τακτικοί ή συμφωνημένοι μισθοί Οι πρόσθετες αμοιβές για υπερωρίες Τα επιδόματα Κυριακών, τα οποία με την τελευταία συλλογική σύμβαση ενσωματώθηκαν στο συμβατικό μισθό. Οι προσαυξήσεις που αντιπροσωπεύουν την αξία των τροφίμων που δεν ανάλωσαν μέλη του πληρώματος επειδή βρίσκονταν σε άδεια. Οι προσαυξήσεις για πολύμηνη συνεχή υπηρεσία στο πλοίο. Οι έκτακτες αμοιβές για έκτακτες εργασίες στο πλοίο που είναι έξω από τα καθήκοντα του πληρώματος. Τέτοιες εργασίες είναι: α) αντικατάσταση άλλου ναυτικού που δεν μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες τους στο πλοίο λόγω ασθένειας, β) παροχή υπηρεσιών πλυντηρίου. Τα ατομικά είδη του πληρώματος και τα κλινοσκεπάσματα του πλοίου, δίνονται για πλύσιμο σε εξωτερικά πλυντήρια. Όταν όμως το πλοίο ταξιδεύει για αρκετό καιρό ή δεν επαρκεί ο χρόνος παραμονής του πλοίου στο λιμάνι για πλύσιμο των ειδών αυτών, τότε την εργασία πλυσίματος αναλαμβάνουν τα μέλη του πληρώματος στο πλυντήριο του πλοίου με ξεχωριστή αμοιβή, γ) εργασίες καθαρισμού ψυγείων, δ) εργασίες παρασκευής άρτου. Επιδόματα άδειας και τροφοδοσίας Μισθοί αναμονής (ποσό που συμφωνείται να εισπράξει ο ναυτικός που αναμένει το πλοίο και μέχρι να αναλάβει υπηρεσία). Οι αποζημιώσεις λόγω απολύσεων πριν λήξει ο χρόνος ναυτολόγησης.

Στα έξοδα του πληρώματος περιλαμβάνονται: Η αξία της τροφοδοσίας που αναλώθηκε. Τα έξοδα των εισιτήριων για μετάβαση μελών του πληρώματος στο πλοίο καθώς και τα έξοδα επιστροφής. Τα έξοδα ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης. Διάφορα άλλα έξοδα για το πλήρωμα. Στο λογαριασμό «Αμοιβές και έξοδα πληρώματος» περιλαμβάνονται οι εισφορές που βαρύνουν τον πλοιοκτήτη για την ασφαλιστική κάλυψη των μελών του πληρώματος. Οι ασφαλιστικές εισφορές του πλοιοκτήτη είναι: Στο Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (ΝΑΤ). Στο Ταμείο Πρόνοιας Αξιωματικών Εμπορικού Ναυτικού (ΤΠΑΕΝ). Στο Ταμείο Πρόνοιας Κατωτέρων Πληρωμάτων Εμπορικού Ναυτικού (ΤΠΚΠΕΝ). Στην εστία των ναυτικών. Στο Κεφάλαιο Ναυτικής Εκπαιδεύσεως (για την ίδρυση και λειτουργία σχολών για εκπαίδευση πληρώματος εμπορικού ναυτικού). Οι λογιστικές εγγραφές για τις αμοιβές του πληρώματος καταχωρούνται με βάση τη μισθοδοτική κατάσταση που συντάσσει ο πλοίαρχος και περιλαμβάνεται στο Γενικό λογαριασμό του.

Λογαριασμός 62 «Ασφάλιστρα και Έξοδα Ασφαλίσεως» Μετά τις αμοιβές του πληρώματος, τα ασφάλιστρα αποτελούν την πρώτη σε μέγεθος δαπάνη του πλοίου. Η φύση και η ιδιομορφία των θαλάσσιων μεταφορών με τους πολλούς κινδύνους που εγκυμονούν, καθιστούν αναγκαία την πολλαπλή ασφάλιση του πλοίου. Κάθε κίνδυνος ασφαλίζεται με ξεχωριστό ασφαλιστήριο συμβόλαιο που συνήθως αναφέρεται σε περίοδο ασφάλισης ενός χρόνου. Τα ασφάλιστρα περιλαμβάνουν κυρίως: 1) Ασφάλιστρα κύτους και μηχανών για την κάλυψη των κινδύνων της θάλασσας. Τα σχετικά ασφαλιστήρια συμβόλαια καλύπτουν: α) απώλεια του πλοίου, πυρκαγιά, προσάραξη, σύγκρουση, αμέλεια πλοιάρχου και πληρώματος, έκρηξη, γενική ή μερική, αβαρία και λοιπές ζημιές του πλοίου που αναφέρονται στο συμβόλαιο. β) τα ¾ της αποζημίωσης που πρέπει να πληρώσει το ασφαλισμένο πλοίο, για ζημιά ή απώλεια που προκάλεσε σε άλλο πλοίο μετά από σύγκρουση. Είναι δυνατόν όμως η ασφαλιστική εταιρεία να πληρώσει ολόκληρη την αξία της ζημιάς που προκλήθηκε αν το ασφαλιστήριο συμβόλαιο προβλέπει τέτοια κάλυψη με αυξημένα βέβαια ασφάλιστρα. Σε περίπτωση βύθισης ή προσάραξης του πλοίου και όταν τα έξοδα ανέλκυσης, επισκευής υπερβαίνουν την ασφαλισθείσα αξία, η πλοιοκτήτρια επιχείρηση δικαιούται σε ορισμένες περιπτώσεις να εγκαταλείψει το πλοίο στον ασφαλιστή και να ζητήσει το σύνολο της ασφαλιστικής αποζημίωσης αντί να ζητήσει τα έξοδα επισκευής.

2) Ασφάλιστρα κινδύνων πολέμου, που καλύπτουν απώλειες και ζημιές από κάθε πολεμική πράξη ή από γεγονός που έγινε μετά τη λήξη αυτής αλλά οφείλεται σε αυτή. Οι ζημιές αναφέρονται στο σκάφος ή στο μηχανικό και μηχανολογικό εξοπλισμό του ή στην απώλεια του ναύλου. Το ύψος των ασφαλίστρων επηρεάζεται από τη γεωγραφική θέση στην οποία θα ταξιδέψει το πλοίο δηλαδή υπάρχουν περιοχές που χαρακτηρίζονται υψηλού κινδύνου και τα ασφάλιστρα είναι αυξημένα. Δεν ασφαλίζεται η ζημιά που θα προκληθεί στο πλοίο από πυρηνικό όπλο. 3) Ασφάλιστρα ναύλου που καλύπτουν την ασφάλεια του συμφωνημένου ναύλου. 4) Ασφάλιστρα για απώλεια μισθώματος τα οποία καλύπτουν την απώλεια του μισθώματος σε περίπτωση χρονοναύλωσης του πλοίου και για αιτία που δεν μπορεί να προβλεφθεί. Οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν πληρώνουν αποζημίωση όταν: α) Δεν αναφέρεται στο ασφαλιστήριο συμβόλαιο η συγκεκριμένη ζημιά. β) Ο πλοιοκτήτης δεν έχει πληρώσει τα ασφάλιστρα, έχει αλλάξει σημαία στο πλοίο, διεξάγει παράνομο εμπόριο, πωλήσει το πλοίο. γ) Σε περίπτωση πτώχευσης. δ) Σε περίπτωση παραγραφής της απαίτησης.

Τα ασφάλιστρα επηρεάζονται από τους παρακάτω λόγους: α) Την ηλικία, την κατάσταση και την κλάση των ασφαλιζόμενων πλοίων. β) Τον αριθμό των πλοίων του ίδιου πλοιοκτήτη που έχει ασφαλίσει η ασφαλιστική εταιρεία. γ) Το κύρος του πλοιοκτήτη και το ασφαλιστικό παρελθόν του πλοίου (όταν δεν είναι καλό ή μετά από κάποιο ατύχημα αυξάνει αμέσως τα ασφάλιστρο). δ) Το κύρος των ασφαλιστών π.χ. τα ασφάλιστρα των Lloyd’s (η μεγαλύτερη ναυτασφαλιστική εταιρεία σε κύρος, ηλικία, και αξιοπιστία) είναι αυξημένα έναντι άλλων ασφαλιστικών εταιρειών. ε) Τα ασφάλιστρα είναι ανάλογα με την αξία του πλοίου που πρόκειται να ασφαλίσουμε. Εάν το πλοίο είναι ακινητοποιημένο στο λιμάνι για περισσότερο από ένα μήνα τα ασφάλιστρα μειώνονται.

5) Εισφορές στους οργανισμούς αυτασφάλειας. Οι αυτασφαλιστικοί οργανισμοί είναι μη κερδοσκοπικές ενώσεις που ιδρύονται από τους πλοιοκτήτες με σκοπό την αλληλοασφάλιση από κινδύνους που δεν καλύπτονται από ασφαλιστικές επιχειρήσεις. Για να γίνει “μέλος” ένα πλοίο στο Club πρέπει να προκαταβληθεί ένα ποσό το ύψος του οποίου είναι ανάλογο με την χωρητικότητα του πλοίου (βάσει συντελεστή) και την εκτίμηση για το πιθανό ύψος δαπανών του Club στο έτος εκείνο. Στο τέλος της ασφαλιστικής περιόδου που λήγει το μήνα Φεβρουάριο, ο πλοιοκτήτης καλείται να καταβάλλει συμπληρωματική εισφορά. Η εισφορά αυτή έχει σχέση με τα εισπραχθέντα ποσά του Club και τις πληρωμές για αποζημιώσεις που πραγματοποιήθηκαν τον προηγούμενο χρόνο. Δεν γίνονται δεκτά πλοία τα οποία δεν έχουν ασφαλιστεί για κινδύνους σκάφους και μηχανών. Οι αυτασφαλιστικοί οργανισμοί καλύπτουν τους εξής κινδύνους: α) Το ¼ της αποζημίωσης που πρέπει να πληρώσει το ασφαλισμένο πλοίο για ζημιά ή απώλεια που προκάλεσε σε άλλο πλοίο μετά από σύγκρουση. β) Απώλεια ή ζημιά στο φορτίο του ασφαλισμένου πλοίου. γ) Ζημιές σε λιμάνι, εξέδρα, προβλήτα. δ) Ζημιές που προκάλεσε το ασφαλισμένο πλοίο από ρύπανση. ε) Αποζημιώσεις ή δαπάνες για θάνατο, τραυματισμό, ασθένειες μελών του πληρώματος καθώς και έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. στ) Αποζημιώσεις για απώλεια προσωπικών αντικειμένων των μελών του πληρώματος και απώλεια μισθών λόγω ναυαγίου. ζ) Έξοδα ρυμουλκήσεως, ανελκύσεως, του ναυαγίου όταν επιβάλλεται αυτό από τις λιμενικές αρχές. η) Έξοδα που επιβάλλονται από λιμενικές αρχές για παραβάσεις του πλοίου (π.χ. ρύπανση της θάλασσας). θ) Δικαστικά έξοδα ι) Έξοδα επαναπατρισμού μελών πληρώματος που ασθένησαν ή έπαθαν ατύχημα και έξοδα αποστολής μελών για αντικατάσταση ασθενών.

Οι λογιστικές εγγραφές για τα ασφάλιστρα καταχωρούνται με την υπογραφή των ασφαλιστηρίων συμβολαίων ή με την ανανέωσή τους. Έτσι π.χ. με βάση το ασφαλιστήριο συμβόλαιο για την ασφάλιση κύτους και μηχανών θα γίνει η εγγραφή: 62 Ασφάλιστρα και Έξοδα Ασφάλισης Ασφάλιστρα κύτους και μηχανών 50 Ασφαλιστές Ασφαλιστική Εταιρεία Χ (Σύμφωνα με το Συμβόλαιο Ασφάλισης περιόδου από …… έως….)

Λογαριασμός 63 «Έξοδα συντηρήσεων και Επισκευών» Τα έξοδα επισκευών και συντηρήσεων αποτελούν βασικό μέγεθος του κόστους εκμετάλλευσης του πλοίου και ο λογιστικός τους χειρισμός παρουσιάζει δυσχέρειες. Οι συντηρήσεις και επισκευές αφορούν: Το κυρίως σκάφος δηλαδή τη σιδηροκατασκευή, εσωτερικά και εξωτερικά όπου υφίσταται μεγάλες φθορές. Τις μηχανές και τις γεννήτριες. Τα ναυτιλιακά όργανα πλεύσεως. Τα όργανα τηλεπικοινωνιών (ασύρματος) Τα σωστικά μέσα Τα λοιπά εξαρτήματα και συσκευές Οι επισκευές και συντηρήσεις γίνονται: Κατά τη διάρκεια παραμονής του πλοίου στο λιμάνι, για φόρτωση ή εκφόρτωση (γίνονται συνήθως όταν η ζημιά που προκλήθηκε επηρεάζει την αξιοπλοΐα του). Εν πλω (συντηρήσεις από τα μέλη του πληρώματος ή από κινητά συνεργεία που επιβιβάζονται στο πλοίο για το σκοπό αυτό). Στη δεξαμενή του ναυπηγείου (εκτεταμένες επισκευές και συντηρήσεις).

Οι επισκευές και συντηρήσεις διακρίνονται: Σε συντηρήσεις και επισκευές που επιβάλλουν οι νηογνώμονες ύστερα από επιθεωρήσεις. Σε συντηρήσεις και επισκευές που κρίνονται αναγκαίες από το Μηχανικό, τον Πλοίαρχο, και το τεχνικό τμήμα της επιχείρησης. Το πλοίο δέχεται από το νηογνώμονα στον οποίο ανήκει τις παρακάτω επιθεωρήσεις: Ειδική Επιθεώρηση σκάφους κάθε 5 χρόνια. Ειδική Επιθεώρηση μηχανικού και ηλεκτρολογικού εξοπλισμού κάθε 5 χρόνια. Ετήσια επιθεώρηση σκάφους Επιθεώρηση λεβήτων κάθε 2 χρόνια Επιθεώρηση στη δεξαμενή κάθε 2 ½ χρόνια. Επιθεώρηση τελικού άξονα κάθε 5 χρόνια. Μετά από κάθε επιθεώρηση, το πλοίο πρέπει να επισκευαστεί και να συντηρηθεί εάν οι επιθεωρητές του νηογνώμονα διαπιστώσουν βλάβες, φθορές και ελλείψεις. Ακόμη σε περίπτωση σύγκρουσης απαιτείται ειδική επιθεώρηση. Μετά την αποκατάσταση της ζημιάς, ο επιθεωρητής πρέπει να πιστοποιήσει την αξιοπλοΐα του σκάφους. Καταχώρηση εγγραφών στην περίπτωση που τα έξοδα συντήρησης και επισκευών δεν πληρώνονται αμέσως αλλά οφείλονται στον επισκευαστή δηλαδή στο ναυπηγείο ή στο συνεργείο που διενήργησε την επισκευή. 63 Έξοδα Συντηρήσεως και Επισκευών Συντήρηση κύριας μηχανής 51 Επισκευαστές Ναυπηγείο Χ (Τιμολόγιο Νο ……………)

Δυσχέρειες στη λογιστική παρακολούθηση των συντηρήσεων και επισκευών Οφείλονται σε δύο λόγους: Οι περισσότερες δαπάνες των επισκευών δεν γίνονται για μία μόνο χρήση και επομένως δεν αναλώνονται στη χρήση που ενεργήθηκαν. Έτσι π.χ. οι εκτεταμένες επισκευές που διενεργούνται στο πλοίο κάθε πέντε χρόνια με βάση τους κανόνες της διεθνούς ναυσιπλοΐας αποτελούν δαπάνη που αναφέρεται σε πέντε χρήσεις και πρέπει να κατανεμηθεί σε αυτές. Πολλές από τις δαπάνες επισκευών που αφορούν κυρίως αποκατάσταση ζημιών, είναι καλυμμένες με ασφαλιστήρια συμβόλαια και οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις απαιτούν τη δαπάνη από τους ασφαλιστές. Έτσι η δαπάνη μετατρέπεται σε απαίτηση και εισπράττεται.

Δαπάνες επισκευών και συντηρήσεων που αφορούν περισσότερες από μία χρήσεις Μεταφέρονται στις δαπάνες πολυετούς απόσβεσης και συγκεκριμένα στο λογαριασμό «Έξοδα συντηρήσεων και επισκευών πολυετούς απόσβεσης». Από το λογαριασμό αυτό πρέπει να αφαιρούνται κάθε φορά οι δαπάνες που θα μεταφερθούν στην εκμετάλλευση της χρήσης. Κατά τη διάρκεια της χρήσης καταχωρούνται στο λογαριασμό 63 «Έξοδα συντηρήσεων και Επισκευών». Στο τέλος της χρήσης διακρίνουμε ποιες από τις δαπάνες αυτές αφορούν την κλειόμενη χρήση και ποιες αφορούν τις επόμενες. Οι δαπάνες της κλειόμενης παραμένουν στο λογαριασμό και στη συνέχεια μεταφέρονται στο λογαριασμό εκμεταλλεύσεως του πλοίου. Οι δαπάνες που αφορούν επόμενες χρήσεις μεταφέρονται στον «Έξοδα συντηρήσεων και επισκευών πολυετούς απόσβεσης» με υπολογαριασμό το είδος της επισκευής. Με την έναρξη της νέας χρήσης μεταφέρονται από τον παραπάνω λογαριασμό στο λογαριασμό 63 «Έξοδα Συντηρήσεων και Επισκευών», οι δαπάνες εκείνες που αναφέρονται στη νέα αυτή χρήση.

Λογαριασμός 64 «Έξοδα ταξιδιών» Περιλαμβάνει τα ειδικά έξοδα των ταξιδιών του πλοίου που δημιουργούνται κατά τη διέλευση και την παραμονή του πλοίου στα λιμάνια. Τέτοια έξοδα είναι: Λιμενικά τέλη. Είναι τα ποσά που πληρώνονται, με βάση την ολική χωρητικότητα του πλοίου στις λιμενικές αρχές. Τα τέλη είναι διαφορετικά από λιμάνι σε λιμάνι και το ύψος τους έχει περισσότερο σχέση με τις αντίστοιχες υπηρεσίες που προσφέρονται στο πλοίο, με το ύψος των επενδύσεων που έχουν γίνει στις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό. Υψηλότερα τέλη εισπράττουν κατά κανόνα τα λιμάνια της Ευρώπης και της Αμερικής και λιγότερα των τρίτων χωρών. Δικαιώματα πλεύρισης. Είναι τα ποσά που πληρώνει το πλοίο για να πλευρίσει για φόρτωση ή εκφόρτωση. Το ποσό υπολογίζεται με βάση τις ημέρες παραμονής. Ρυμουλκικά δικαιώματα. Είναι τα ποσά που πληρώνονται στο ρυμουλκό σκάφος για να βοηθήσει το πλοίο στους ελιγμούς του μέσα στο λιμάνι. Έξοδα αμφιδέτησης και εξαμφιδέτησης. Είναι τα έξοδα για το δέσιμο των κάβων του πλοίου στην προβλήτα του λιμανιού κατά τον κατάπλου και για το λύσιμο στον απόπλου. Πλοηγικά δικαιώματα. Είναι η αμοιβή που δικαιούται ο πλοηγός για τη βοήθεια που παρέχει στο πλοίο κατά την είσοδο και την έξοδο από το λιμάνι. Οι πλοηγοί είναι πρόσωπα με μεγάλη εμπειρία και με γνώση των επιτόπιων ιδιομορφιών του λιμανιού (βάθος θάλασσας, ύπαρξη βυθισμένων πλοίων). Η χρησιμοποίηση πλοηγού είναι απαραίτητη για την αποφυγή ατυχημάτων. Τα πλοηγικά έξοδα υπολογίζονται με βάση το βύθισμα του πλοίου. Όταν το πλοίο εισέρχεται στο λιμάνι κενό φορτίου, τα πλοηγικά έξοδα είναι μικρότερα από αυτά του απόπλου που το πλοίο είναι φορτωμένο.

Δικαιώματα διέλευσης. Είναι τα τέλη που πληρώνονται κατά τη διέλευση του πλοίου από διώρυγες και πορθμούς. Τα τέλη υπολογίζονται με βάση το βύθισμα του πλοίου και αποτελεί σημαντική δαπάνη. Πρακτορειακά δικαιώματα, είναι η αμοιβή του πράκτορα που αναλαμβάνει την παροχή υπηρεσιών στο πλοίο. Έξοδα στοιβασίας φορτίου. Είναι τα έξοδα για την τοποθέτηση του φορτίου μέσα στο πλοίο που γίνεται με μηχανικά μέσα φορτώσεως του πλοίου ή με μηχανήματα ξηράς. Προμήθεια ναύλου που οφείλεται στο ναυλομεσίτη για την εξεύρεση του ναύλου ή και στον ναυλωτή όταν δεν μεσολαβεί ναυλομεσίτης.

Λογαριασμός 64 «Έξοδα ταξιδιών» Χρεώνεται με πίστωση κυρίως του προσωπικού λογαριασμού του πλοιάρχου και του λογαριασμού «Πράκτορες». Επομένως οι εγγραφές γίνονται κυρίως με βάση το Γενικό Λογαριασμό του Πλοιάρχου και τις περιοδικές εκκαθαρίσεις που αποστέλλουν οι πράκτορες. 64 Έξοδα ταξιδιών Λιμενικά Δικαιώματα 34 Λογαριασμοί Πλοιάρχων Πλοίαρχος Α ή 64 Έξοδα ταξιδιών Πλοηγικά Δικαιώματα Πρακτορειακά Δικαιώματα 31 Πράκτορες Πράκτορας Χ

Λογαριασμός 65 «Γενικά Έξοδα Πλοίου» Περιλαμβάνονται τα έξοδα που απαιτούνται για να λειτουργήσει το πλοίο σαν ξεχωριστή μονάδα. Τα έξοδα ηλεκτροπαραγωγής, τα οποία αποτελούνται κυρίως από τη δαπάνη ανάλωσης καυσίμων και λιπαντικών, που χρησιμοποιούνται για την κίνηση των μηχανών παραγωγής ρεύματος στο πλοίο. Η χρέωση του λογαριασμού γίνεται με τα καύσιμα και λιπαντικά που αναλώθηκαν και με πίστωση του λογαριασμού των αποθεμάτων «Καύσιμα και Λιπαντικά». Για τις αναλώσεις των μηχανών ηλεκτροπαραγωγής πληροφορεί το λογιστήριο ο Α΄ μηχανικός ο οποίος πρέπει να διαχωρίζει την ανάλωση των καυσίμων και λιπαντικών σε αυτά που αναλώθηκαν για την κίνηση του πλοίου και σε αυτά για την κίνηση των ηλεκτρομηχανών. Η εγγραφή επομένως των εξόδων ηλεκτροπαραγωγής είναι: 65 Γενικά Έξοδα πλοίου Έξοδα ηλεκτροπαραγωγής 23 Καύσιμα και Λιπαντικά Πετρέλαιο Diesel (Ανάλωση από …….έως…………)

Τα έξοδα τηλεπικοινωνιών που περιλαμβάνουν τους λογαριασμούς ιδιωτικών ή δημόσιων εταιρειών με τους οποίους επιβαρύνεται το πλοίο για την επικοινωνία του με τον κόσμο. Ένα μέρος των εξόδων αυτών εισπράττεται από τον πλοίαρχο γιατί αφορά ιδιωτικά τηλεγραφήματα ή συνδιαλέξεις που διενεργεί το πλήρωμα. Το ποσό αυτό που εισπράττεται αποτελεί αφαιρετικό στοιχείο των εξόδων του πλοίου, αλλά το σωστό είναι να εμφανίζεται σαν ξεχωριστό ανόργανο έσοδο για να μην αλλοιώνεται η πληροφοριακή αξία του λογαριασμού «Γενικά Έξοδα Πλοίου». Τα έξοδα ατμοπαραγωγής. Περιλαμβάνουν κυρίως την αξία του νερού που αναλώνεται για την παραγωγή ατμού και την αξία των καυσίμων που αναλώνουν οι ατμολέβητες. Η εγγραφή είναι η εξής: 65 Γενικά Έξοδα πλοίου Έξοδα ατμοπαραγωγής 23 Καύσιμα και Λιπαντικά Πετρέλαιο Diesel 27 Διάφορα Εφόδια Νερό (Ανάλωση από …… έως ………) Τα ετήσια τέλη χωρητικότητας του πλοίου που πληρώνονται στο Δημόσιο. Η αξία των εντύπων (χάρτες, βιβλία) και της γραφικής ύλης που προμηθεύεται το πλοίο. Η αξία του νερού που αναλώνεται για κοινή χρήση (ύδρευση). Τα έξοδα Δημοσίων Σχέσεων που περιλαμβάνουν κυρίως την αξία των ποτών, τσιγάρων ή γευμάτων που προσφέρει ο πλοίαρχος σε επισκέπτες του πλοίου.

Λογαριασμός 66 «Αποσβέσεις» Οι αποσβέσεις είναι δαπάνη για την κάλυψη της φθοράς των κάθε είδους εγκαταστάσεων ή μηχανημάτων ή των φθαρτών υλικών, συναφών με τη λειτουργία της επιχείρησης και γενικά κάθε κινητής ή ακίνητης περιουσίας της.

Η απόσβεση του πλοίου Οι περισσότερες ναυτιλιακές επιχειρήσεις δεν υπολογίζουν ετήσια απόσβεση στο πλοίο με το αιτιολογικό ότι αφού τα κέρδη της χρήσης δε φορολογούνται, η μείωσή τους με τη δαπάνη των αποσβέσεων δεν έχει νόημα. Η φορολογία των πλοίων γίνεται με βάση τη χωρητικότητα και την ηλικία τους και όχι με βάση το καθαρό κέρδος της χρήσης που επιτυγχάνει η εκμετάλλευση του πλοίου. Ο σκοπός του υπολογισμού της απόσβεσης δεν είναι φορολογικός αλλά σκοπεύει στην ανανέωση του πάγιου εξοπλισμού της επιχείρησης. Είναι για αυτό αναγκαία η διενέργεια ετήσιων αποσβέσεων στο πλοίο. Ο υπολογισμός της ετήσιας απόσβεσης πρέπει να γίνεται με βάση τη διάρκεια ζωής του πλοίου και την υπολειμματική του αξία. Η παραγωγική ζωή των φορτηγών πλοίων υπολογίζεται σε 15 έως 20 χρόνια ανάλογα με το είδος του πλοίου. Η υπολειμματική αξία είναι η τιμή πώλησης του πλοίου σαν παλιού σιδηρουλικού.

Για τον υπολογισμό της ετήσιας απόσβεσης: Από την αρχική αξία (αξία κτήσης) του πλοίου αφαιρείται η υπολειμματική αξία, δηλαδή η αξία πώλησής του σαν παλιού σιδηρουλικού ή η αξία που έχει όταν προορίζεται για «διάλυση». Το υπόλοιπο αποτελεί την αποσβεστέα αξία η οποία διαιρούμενη με τα παραγωγικά χρόνια ζωής του πλοίου δίνει την ετήσια απόσβεση που αποτελεί οργανικό έξοδο εκμετάλλευσης. Ετήσια απόσβεση = αξία κτήσεως πλοίου – υπολειμματική αξία / παραγωγικά χρόνια ζωής Ετήσιος συντελεστής απόσβεσης = 100 / παραγωγικά χρόνια ζωής Ο συντελεστής εφαρμόζεται στην αποσβεστέα αξία του πλοίου και όχι στην αξία κτήσης.

Ομάδα 7 η Οργανικά Έσοδα κατ’ είδος Τα κύρια και βασικά έσοδα του φορτηγού πλοίου είναι: Οι Ναύλοι Τα Μισθώματα Τα δευτερεύοντα έσοδα του πλοίου είναι Οι Σταλίες Τα έσοδα για καθαρισμό κυτών

Λογαριασμός 70 «Ναύλοι και Μισθώματα» Οι Ναύλοι, αποτελούν έσοδα από τη ναύλωση του πλοίου για συγκεκριμένο ταξίδι για ένα ή περισσότερα λιμάνια. Από άποψη διατιθέμενου χώρου η ναύλωση διακρίνεται: Στη ναύλωση ολόκληρου του πλοίου (ολική ναύλωση). Στη ναύλωση ποσοστιαίας αναλογίας του πλοίου (π.χ. 50% του ωφέλιμου χώρου του πλοίου ή ορισμένου χώρου). Στη ναύλωση μεταφοράς πραγμάτων χωρίς συμφωνία για το χώρο που θα τοποθετηθούν τα μεταφερόμενα πράγματα. Στη μεταφορά προσώπων (μεταφορά επιβατών). Η σύμβαση της ναυλώσεως είναι έγγραφη και αποδεικνύεται με το ναυλοσύμφωνο, ενώ για σύμβαση μεταφοράς πραγμάτων συντάσσεται φορτωτική η οποία έχει ευρύτερο προορισμό γιατί εκτός από τους όρους της συμβάσεως αποτελεί αξιόγραφο με το οποίο επιτυγχάνεται η μεταβίβαση της κυριότητας των εμπορευμάτων. Στην περίπτωση μεταφοράς επιβατών η απόδειξη της συμβάσεως γίνεται με την έκδοση του εισιτηρίου. Το ύψος του ναύλου συμφωνείται και υπολογίζεται: α) Με βάση την ποσότητα του μεταφερόμενου φορτίου (βάρος, όγκος, αριθμός τεμαχίων). Στους όρους του ναυλοσυμφώνου πρέπει να καθορίζονται λεπτομερώς οι τρόποι υπολογισμού της ποσότητας γιατί το βάρος και ο όγκος αυξάνουν ή μειώνονται λόγω της υγρασίας ή από άλλη φυσική απομείωση (φύρα). β) Κατ’ αποκοπή για ένα ή περισσότερα ταξίδια. γ) Με την ημέρα Μισθώματα είναι τα έσοδα από τη μίσθωση του πλοίου για ορισμένο χρόνο. Η μίσθωση αυτή λέγεται χρονοναύλωση. Με τη σύμβαση αυτή το πλοίο παραχωρείται για ορισμένο χρονικό διάστημα π.χ. έξι μήνες, ένα χρόνο, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ταξιδιών τα οποία θα πραγματοποιήσει στο διάστημα αυτό. Ο ναύλος συμφωνείται να πληρώνεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα π.χ. κατά μήνα.

Λογαριασμός 71 «Σταλίες» Αποζημιώσεις που καταβάλλονται από το ναυλωτή σε περίπτωση καθυστέρησης του πλοίου στα λιμάνια φόρτωσης και εκφόρτωσης πέρα από τις ημέρες που προβλέπονταν από το ναυλοσύμφωνο. Η αποζημίωση αυτή που σκοπό έχει να καλύψει τα σταθερά έξοδα του πλοίου πρέπει να εμφανίζεται σε ξεχωριστό λογαριασμό εσόδων με τον τίτλο «Σταλίες» και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αφαιρείται από τα σταθερά έξοδα.

Λογαριασμός 72 «Έσοδα για καθαρισμό κυτών» Οι αποζημιώσεις για καθαρισμό κυτών πληρώνονται από το ναυλωτή σε περίπτωση που το πλοίο χρονοναυλώνεται με σκοπό να καλύψουν: Ενδεχόμενη πρόσθετη εργασία του πληρώματος για λογαριασμό του ναυλωτή. Δαπάνες για τον καθαρισμό των κυτών (αμπαριών) του πλοίου. Ανεξάρτητα για ποιο σκοπό εισπράττεται η αποζημίωση αυτή, δεν πρέπει να αφαιρείται από τα έξοδα του πλοίου με λογιστική εγγραφή. Αντίθετα πρέπει να εμφανίζεται σε ξεχωριστό λογαριασμό εσόδων γιατί αποτελεί προσθετικό στοιχείο τους. Με το ποσό της αποζημίωσης πρέπει να χρεώνεται ο λογαριασμός 30 «Ναυλωτές» και να πιστώνεται ο λογαριασμός 72 «Έσοδα για καθαρισμό κυτών».

Λογαριασμός 73 «Επισταλίες» Αποζημιώσεις που καταβάλλει ο εκναυλωτής στο ναυλωτή στις περιπτώσεις που επισπεύδεται ο χρόνος φόρτωσης ή εκφόρτωσης του πλοίου και παραδίδεται ελεύθερο στο ναυλωτή πριν από το χρόνο που προβλέπονταν από το ναυλοσύμφωνο. Η αποζημίωση αυτή αποτελεί αφαιρετικό στοιχείο των εσόδων ή προσθετικό στοιχείο των εξόδων εκμετάλλευσης. Οι επισταλίες πρέπει να εμφανίζονται στην ομάδα των λογαριασμών εσόδων σαν αντίθετος (αφαιρετικός) λογαριασμός αυτών. Στο τέλος της χρήσης ο λογαριασμός θα πρέπει να μεταφέρεται στη χρέωση του λογαριασμού «Ναύλοι και Μισθώματα» γιατί οι επισταλίες αποτελούν μειωτικό στοιχείο των εσόδων του πλοίου. Οι προμήθειες των ναυλομεσιτών που υπολογίζονται σαν ποσοστό πάνω στο ναύλο, δεν πρέπει να αφαιρούνται από το ποσό του ναύλου και να καταχωρείται στα έσοδα το καθαρό ποσό. Οι προμήθειες των ναυλομεσιτών πρέπει να χρεώνονται στα Ειδικά Έξοδα Ταξιδιών του πλοίου δηλαδή στο λογαριασμό 64 «Έξοδα Ταξιδιών» με ειδικό τον «Προμήθειες Ναύλου».

Ομάδα 8 η «Λογαριασμοί Αποτελεσμάτων» Περιλαμβάνονται οι λογαριασμοί: Προσδιορισμού των αποτελεσμάτων εκμετάλλευσης του πλοίου ή των πλοίων. Των έκτακτων και ανόργανων εσόδων και εξόδων καθώς και των έκτακτων κερδών ή ζημιών. Προσδιορισμού του καθαρού Αποτελέσματος Χρήσης και της διάθεσής τους.

Λογαριασμός 80 «Εκμετάλλευση πλοίου» Μεταφέρονται τα ομαλά και οργανικά έξοδα και έσοδα για να προσδιοριστεί το αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημιά) της εκμετάλλευσης του πλοίου. ΧΡΕΩΝΕΤΑΙ: Με τα χρεωστικά υπόλοιπα των λογαριασμών της 2 ης ομάδας δηλαδή με τα υπόλοιπα των λογαριασμών των αποθεμάτων, από τα οποία όμως αφαιρούνται τα αποθέματα που μένουν στο τέλος της χρήσης. Εξαίρεση αποτελούν: Ο λογαριασμός «Τρόφιμα» ο οποίος μεταφέρεται περιοδικά στο λογαριασμό 61 «Αμοιβές και Έξοδα Πληρώματος» και ειδικά στον «Τροφοδοσία πληρώματος» με βάση τις αναλώσεις τροφίμων που πιστοποιεί ο πλοίαρχος και αναγράφει στο Γενικό Λογαριασμό Πλοιάρχου. Το υπόλοιπο του λογαριασμού τρόφιμα μεταφέρεται στο τέλος της χρήσης στην απογραφή και τον ισολογισμό. Το τμήμα της αξίας των αναλωθέντων καυσίμων και λιπαντικών που αφορούν τις μηχανές ηλεκτροπαραγωγής και ατμοπαραγωγής, που μεταφέρεται στο λογαριασμό 65 «Γενικά Έξοδα Πλοίου» και ειδικά στους «Έξοδα Ηλεκτροπαραγωγής» και «Έξοδα Ατμοπαραγωγής». Η αξία του νερού που αναλώθηκε και μεταφέρεται στο λογαριασμό «Έξοδα Ύδρευσης» για το τμήμα που αφορά την ανάλωση για κοινή χρήση και στο λογαριασμό «Διάφορα Έξοδα ταξιδιών» για το τμήμα που αφορά ανάλωση για τις ανάγκες του φορτίου. Η αξία των ειδών κυλικείου (25) στην περίπτωση που με αυτή χρεώνεται ο πλοίαρχος. Με τα χρεωστικά υπόλοιπα των λογαριασμών της 6 ης ομάδας δηλαδή με τα οργανικά κατ’ είδος έξοδα. ΠΙΣΤΩΝΕΤΑΙ: Με τα πιστωτικά υπόλοιπα των λογαριασμών της 7 ης ομάδας δηλαδή με τα οργανικά κατ’ είδος έσοδα.

Περίπτωση περισσότερων εκμεταλλεύσεων πλοίων Οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται περισσότερα από ένα πλοία, ενδιαφέρονται για το αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης κάθε πλοίου χωριστά. Καταρτίζεται ένας λογαριασμός Γενικής Εκμετάλλευσης πλοίων που περιλαμβάνει όλα τα οργανικά έσοδα και έξοδα της ναυτιλιακής επιχείρησης και ο οποίος αναλύεται σε λογαριασμούς Εκμετάλλευσης για το κάθε πλοίο. Πρόβλημα δημιουργείται με την κατανομή των κοινών εξόδων όπως είναι τα έξοδα Διοικήσεως (έξοδα κεντρικών γραφείων). Ο επιμερισμός των κοινών εξόδων στις εκμεταλλεύσεις των πλοίων γίνεται κυρίως με κριτήριο τη χωρητικότητα του κάθε πλοίου. Ορισμένα όμως έξοδα μπορούν να επιμεριστούν με κριτήριο τον πραγματικό τους προορισμό. Ορισμένοι π.χ. υπάλληλοι ασχολούνται με ένα ή δύο πλοία, οπότε οι αμοιβές τους πρέπει να βαρύνουν μόνο τα συγκεκριμένα πλοία.

Λογαριασμός 82 «Έκτακτα και ανόργανα έξοδα – Έκτακτες ζημιές» Λογαριασμός 82 «Έκτακτα και ανόργανα έξοδα» Προσαυξήσεις εισφορών ταμείων και πρόστιμα που πληρώνονται στο Δημόσιο και σε οργανισμούς. Συναλλαγματικές διαφορές που προκύπτουν από την τακτοποίηση, εκκαθάριση ή απογραφή των λογαριασμών και των περιουσιακών στοιχείων. Έξοδα που έγιναν για αγορά πλοίων οι οποίες τελικά δεν πραγματοποιήθηκαν. Έξοδα για αποζημιώσεις που δόθηκαν ή καταλογίστηκαν στην επιχείρηση λόγω ατυχημάτων σε μέλη του πληρώματος ή σε τρίτους. Καταπτώσεις εγγυήσεων που δόθηκαν σε τρίτους (τράπεζες). Πρόστιμα από θαλάσσια ρύπανση. Λογαριασμός «Έκτακτες ζημιές» Έκτακτες ζημιές του πλοίου οι οποίες προκαλούνται από σύγκρουση, προσάραξη ή πρόσκρουση. Έκτακτες ζημιές που προκαλούνται από την πώληση εφοδίων, πλοίων ή λοιπών πάγιων στοιχείων. Ζημιές από ανεπίδεκτες εισπράξεως απαιτήσεις από ναυλωτές, πράκτορες και άλλα πρόσωπα. Ζημιές που προκαλούνται από γενική ή μερική αβαρία του πλοίου.

Λογαριασμός 83 «Έκτακτα και ανόργανα έσοδα - Έκτακτα κέρδη» Λογαριασμός «έκτακτα και ανόργανα έσοδα» Τόκοι καταθέσεων. Συναλλαγματικές διαφορές πιστωτικές. Προμήθειες που λαμβάνονται από δραστηριότητες εκτός εκμετάλλευσης του πλοίου ή από ευκαιριακές δραστηριότητες (π.χ. προμήθεια από μεσολάβηση για ναύλωση ξένου πλοίου). Διαφορές από είσπραξη ασφαλιστικών απαιτήσεων. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι στο λογαριασμό αυτό μεταφέρονται: οι διαφορές που εισπράττει ή πρόκειται να εισπράξει η επιχείρηση από ασφαλιστικές εταιρείες, πάνω από τα ποσά τα οποία είχε απαιτήσει. Οι διαφορές προκύπτουν μετά την έκθεση των εκτιμητών για τη ζημιά και την οριστικοποίησή της. Έσοδα που προέρχονται από αποζημιώσεις τις οποίες δικαιούται το πλοίο από σύγκρουση με άλλο πλωτό μέσο. Έσοδα από ραδιοτηλεγραφήματα των μελών του πληρώματος τα οποία εισπράττει ο πλοίαρχος. Λογαριασμός «Έκτακτα κέρδη» Κέρδη από πώληση πλοίων. Κέρδη από πώληση εφοδίων. Κέρδη από εκποίηση άλλων περιουσιακών στοιχείων.

Λογαριασμός 84 «Προβλέψεις για έκτακτους κινδύνους» Προορίζονται να καλύψουν έκτακτες ζημιές και έξοδα που πιθανολογείται ότι θα πραγματοποιηθούν μετά τον προσδιορισμό του αποτελέσματος. Αν τα έξοδα αυτά ή οι ζημιές είχαν πραγματοποιηθεί μέσα στη χρήση θα είχαν καταχωρηθεί στο λογαριασμό 82 «Έκτακτα και ανόργανα έξοδα – έκτακτες ζημιές». Χρεώνεται με το ποσό της πρόβλεψης σε πίστωση του λογαριασμού 44 «Προβλέψεις». Τέτοιες προβλέψεις μπορεί να είναι: Πρόβλεψη για μείωση της αξίας του πλοίου λόγω σημαντικής μείωσης των ναύλων. Πρόβλεψη για επισφαλείς απαιτήσεις από ναυλωτές. Πρόβλεψη για επισφαλείς απαιτήσεις από ασφαλιστικές επιχειρήσεις, ναυλωτές, πράκτορες.

Λογαριασμός 86 «Αποτελέσματα χρήσης» Ο λογαριασμός λειτουργεί στο τέλος της χρήσης και χρησιμεύει για τον προσδιορισμό των τελικών και συνολικών καθαρών αποτελεσμάτων (κερδών ή ζημιών) ως εξής: ΧΡΕΩΝΕΤΑΙ: Με τις τυχόν ζημιές που μεταφέρονται από το λογαριασμό 80 Εκμετάλλευσης του πλοίου. Με τα έκτακτα και ανόργανα έξοδα. Με τις έκτακτες ζημιές. Με τις προβλέψεις για έκτακτους κινδύνους. Με τα έξοδα προηγούμενων χρήσεων. Με τις υπάρχουσες τυχόν αποσβέσεις μη ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος. Με το καθαρό κέρδος της χρήσης σε πίστωση του λογαριασμού 88 «Αποτελέσματα προς διάθεση» με ειδικό το λογαριασμό «Καθαρά κέρδη χρήσης». ΠΙΣΤΩΝΕΤΑΙ : Με τα κέρδη που μεταφέρονται από το λογαριασμό 80 Εκμετάλλευσης του πλοίου. Με τα έκτακτα και ανόργανα έσοδα. Με τα έκτακτα κέρδη. Με τα έσοδα προηγούμενων χρήσεων. Με τα έσοδα από προβλέψεις προηγούμενων χρήσεων. Με την καθαρή ζημιά της χρήσης σε χρέωση του λογαριασμού 88 «Αποτελέσματα προς διάθεση» και με ειδικό το λογαριασμό «Ζημιά χρήσης».

Λογαριασμός 88 «Αποτελέσματα προς διάθεση» Σε περίπτωση καθαρών κερδών έχουμε την παρακάτω εγγραφή: 86 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ Καθαρά Αποτελέσματα Χρήσης Χ 88 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΔΙΑΘΕΣΗ Καθαρά Κέρδη Χρήσης Π ΠΙΣΤΩΝΕΤΑΙ  Με τα καθαρά κέρδη της χρήσης.  Με τυχόν κέρδη προηγούμενων χρήσεων τα οποία προορίζονται να διατεθούν.  Με αποθεματικά που προορίζονται να διατεθούν.  Με διαφορές φορολογικού ελέγχου ΧΡΕΩΝΕΤΑΙ  Με ζημιές προηγούμενων χρήσεων που προορίζονται να καλυφθούν από κέρδη της κλειόμενης χρήσης.  Με φόρους που βαρύνουν τα καθαρά κέρδη και όχι το λειτουργικό κόστος (π.χ. φόροι ακίνητης περιουσίας).

Σε περίπτωση καθαρών ζημιών έχουμε την παρακάτω εγγραφή: 88 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΔΙΑΘΕΣΗ Ζημιές Χρήσης Χ 86 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ Καθαρά αποτελέσματα Χρήσης Π

Αναλυτική Λογιστική Εκμετάλλευσης (Κοστολόγηση Ταξιδιών) Κόστος ταξιδιού είναι το σύνολο των εξόδων και δαπανών που απαιτούνται για τη διενέργειά του με σκοπό την πραγματοποίηση εσόδων από ναύλους και μισθώματα. Η διάκριση του κόστους που ενδιαφέρει τη ναυτιλιακή λογιστική είναι αυτή που σχετίζεται με το χρόνο προσδιορισμού του. Έτσι διακρίνουμε: Το προϋπολογιστικό κόστος το οποίο υπολογίζεται πριν από την έναρξη του έργου και στην ναυτιλιακή λογιστική πριν από την έναρξη ταξιδιού. Το τρέχον κόστος το οποίο καταρτίζεται κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του έργου. Το απολογιστικό (πραγματικό) κόστος το οποίο υπολογίζεται μετά την ολοκλήρωση του έργου.

Στοιχεία του κόστους ταξιδιών Τα βασικά στοιχεία του κόστους ενός ταξιδιού είναι: Τα έξοδα που συνιστούν το κόστος εργασίας. Τα έξοδα για αμοιβές και δικαιώματα τρίτων. Τα αποθέματα που αναλώνονται για την πραγματοποίηση του ταξιδιού. Σε αντίθεση με τη γενική ναυτιλιακή λογιστική που στους λογαριασμούς της 6 ης ομάδας παρακολουθούνται τα έξοδα που κατατάσσονται κατά είδος, στην αναλυτική λογιστική εκμετάλλευσης δηλαδή στην κοστολόγηση τα έξοδα πρέπει να κατατάσσονται κατά προορισμό (το κόστος αυτό σχηματίζεται από στοιχεία διαφορετικής φύσης που πραγματοποιήθηκαν για τον ίδιο σκοπό – προορισμό) π.χ. δαπάνες για υπερωρίες του πληρώματος καταχωρούνται στο λογαριασμό Αμοιβές και Έξοδα πληρώματος της γενικής λογιστικής. Στην αναλυτική λογιστική πρέπει να διαπιστωθεί αν οι υπερωρίες αυτές έγιναν για επισκευή του πλοίου ή για εξυπηρέτηση του συγκεκριμένου φορτίου οπότε καταχωρούνται σε λογαριασμούς της αναλυτικής λογιστικής «Έξοδα επισκευών και συντηρήσεων» ή «έξοδα ταξιδιών» δηλαδή καταχωρούνται σε λογαριασμούς κόστους κατά προορισμό (λογαριασμός λειτουργικού κόστους). Τα αποθέματα παρακολουθούνται σε λογαριασμούς της 2 ης ομάδας όπου καταχωρούνται κατά είδος. Στην αναλυτική λογιστική οι αναλώσεις των αποθεμάτων μεταφέρονται κατά προορισμό σε λογαριασμούς λειτουργικού κόστους (έχει σχέση με την οργανωτική της δομή και με την εξυπηρέτηση των αναγκών της).

Κοστολογική διάρθρωση της ναυτιλιακής επιχείρησης Πρέπει να καθοριστούν κύρια και βοηθητικά κέντρα κόστους στα οποία θα γίνεται συγκέντρωση του κόστους για τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας τους. Σε μία μικρή ναυτιλιακή επιχείρηση που εκμεταλλεύεται ένα πλοίο, η κοστολογική διάρθρωση θα περιλάμβανε δύο κέντρα κόστους. Το πλοίο το οποίο έχει αυτοτέλεια οργανωτική, τεχνολογική και συγχρόνως αποτελεί κέντρο κέρδους. Τη διοικητική λειτουργία που περιλαμβάνει όλα τα τμήματα της επιχείρησης. Η διοικητική λειτουργία περιλαμβάνει το κόστος των διοικητικών υπηρεσιών της επιχείρησης και μπορεί να υποδιαιρεθεί σε τμήματα όπως Γενικής Διευθύνσεως, Ναυλώσεων, Εφοδιασμού, Επισκευών, Λογιστηρίου. Σε μία μεγάλη ναυτιλιακή επιχείρηση οι θέσεις κόστους είναι περισσότερες και μπορεί να έχουν την παρακάτω διάρθρωση: Πλοίο Α Πλοίο Β Πλοίο Γ Λειτουργία διοικήσεως Λειτουργία ναυλώσεων Λειτουργία χρηματοοικονομική Οι λειτουργίες αυτές μπορούν στη συνέχεια να υποδιαιρούνται σε βοηθητικές λειτουργίες ή βοηθητικά κέντρα κόστους τα οποία λειτουργούν με προορισμό την εξυπηρέτηση των κυρίων κέντρων.

Τελικός φορέας κόστους Ορισμός: Είναι η υπηρεσία που παράγεται από το πλοίο το πραγματοποιούμενο ταξίδι ή τα ταξίδια. Διάκριση των κέντρων κόστους: Βοηθητικά κέντρα κόστους, τα οποία λειτουργούν με προορισμό την εξυπηρέτηση των αναγκών των κύριων κέντρων κόστους. Είναι τα τμήματα ή οι υπηρεσίες της διοικητικής λειτουργίας που περιλαμβάνουν τα τμήματα ναυλώσεως, ανεφοδιασμού, επισκευών, οικονομικών υπηρεσιών. Κύρια κέντρα κόστους (ή κέντρα κέρδους) τα οποία έχουν βασικό σκοπό λειτουργίας την παραγωγή των τελικών υπηρεσιών. Είναι το πλοίο που παράγει τις τελικές υπηρεσίες ναύλωσης και τη διοικητική λειτουργία. Τελικοί φορείς κόστους είναι οι υπηρεσίες που παράγονται, δηλαδή τα ταξίδια (ναύλωση κατά ταξίδι ή χρονοναύλωση). Για τον καταλογισμό των εξόδων ενός τμήματος ή ενός κέντρου κόστους σε άλλο κέντρο ή στους τελικούς φορείς κόστους χρησιμοποιούνται μονάδες έργου (βάρους, ωρών, ευρώ). Οι τύποι των μονάδων έργου που χρησιμοποιούνται συνδέονται με τους παρακάτω συντελεστές κόστους: Με την άμεση εργασία, που λαμβάνεται υπόψη είτε ο αριθμός των ωρών ή ημερών εργασίας του προσωπικού ή η αμοιβή του. Με τη λειτουργία του μηχανολογικού εξοπλισμού ή άλλης λειτουργίας, όπου λαμβάνονται υπόψη οι ώρες λειτουργίας των μηχανημάτων (π.χ. μηχανή ηλεκτροπαραγωγής) ή των εγκαταστάσεων (π.χ. πλυντηρίου).

Διαχωρισμός κόστους σε άμεσο και έμμεσο Άμεσο κόστος είναι αυτό που δεν χρειάζεται προηγούμενη κατανομή. Έμμεσο κόστος είναι αυτό που πρέπει να κατανεμηθεί στους κύριους ή τελικούς φορείς μετά από μερισμό. Μερισμός είναι η διαδικασία με την οποία το έμμεσο κόστος κατανέμεται με βάση διάφορα κριτήρια σε μέρη που βαρύνουν τους διάφορους φορείς με τους οποίους έχουν πραγματοποιηθεί. Για παράδειγμα οι αμοιβές πληρώματος βαρύνουν άμεσα το κόστος εκμετάλλευσης του πλοίου, το οποίο είναι φορέας κόστους. Ενώ τα διοικητικά έξοδα πρέπει να κατανεμηθούν μεταξύ των πλοίων που εκμεταλλεύεται η επιχείρηση με βάση ένα ή περισσότερα κριτήρια μερισμού. Για τον μερισμό των αμοιβών του πληρώματος στα ταξίδια (τελικός φορέας κόστους) λαμβάνεται υπόψη η χρονική διάρκεια του ταξιδιού δηλαδή το κριτήριο μερισμού είναι οι ημέρες. Έτσι βρίσκουμε πρώτα το ημερήσιο κόστος εργασίας αν διαιρέσουμε το συνολικό κόστος εργασίας με τις ημέρες εργασίας. Στη συνέχεια πολλαπλασιάζουμε το ημερήσιο κόστος εργασίας με τις ημέρες που διήρκεσε το ταξίδι για να προκύψει το κόστος εργασίας του ταξιδιού.

Διαχωρισμός κόστους σε σταθερό και μεταβλητό Η διάκριση αυτή έχει μεγάλη σημασία όταν η διοίκηση καλείται να επιλέξει μεταξύ δύο ναυλώσεων του πλοίου εκείνη που θα αποφέρει μεγαλύτερο κέρδος. Σημασία έχει ο υπολογισμός του μεταβλητού κόστους του ταξιδιού γιατί το σταθερό κόστος υπάρχει είτε επιλεγεί η μία ή η άλλη ναύλωση. Σταθερό κόστος είναι το κόστος που αποτελείται από έξοδα τα οποία πραγματοποιούνται είτε το πλοίο βρίσκεται εν πλω είτε βρίσκεται στο λιμάνι σε αναμονή για φόρτωση ή εκφόρτωση, είτε βρίσκονται σε ετοιμότητα για ναύλωση ή ακόμη για επισκευή. Σταθερά έξοδα της ναυτιλιακής επιχείρησης είναι: Τα έξοδα διοίκησης όπως αναλύονται στο λογαριασμό 60. Οι αμοιβές και τα έξοδα πληρώματος εκτός των αμοιβών και εξόδων που εξαρτώνται από τη ναύλωση και το φορτίο του πλοίου όπως υπερωρίες για φόρτωση ή εκφόρτωση, αμοιβές για καθαρισμό κυτών. Τα ασφάλιστρα και τα έξοδα ασφαλειών. Τα έξοδα συντηρήσεων και επισκευών του πλοίου. Τα Γενικά Έξοδα του πλοίου. Οι αποσβέσεις του πλοίου και του πάγιου εξοπλισμού. Οι χρεωστικοί τόκοι και τα συναφή έξοδα. Η αξία των αναλωθέντων καυσίμων και λιπαντικών για τη λειτουργία των μηχανών ηλεκτροπαραγωγής και ατμοπαραγωγής, εκτός της αξίας των καυσίμων που αναλογούν στη λειτουργία των μηχανών για τις ανάγκες του φορτίου. Η αξία των εφοδίων που αναλώνονται για τη συντήρηση του πλοίου. Οι προβλέψεις εκμετάλλευσης.

Το σταθερό κόστος διαχωρίζεται σε: Βασικό σταθερό κόστος ή κόστος ετοιμότητας το οποίο περιλαμβάνει έξοδα όπως: τα ασφάλιστρα, μισθούς του βασικού προσωπικού της επιχείρησης, αποσβέσεις, τόκοι μακροπρόθεσμων δανείων. Βραχυχρόνιο σταθερό κόστος ή σταθερό κόστος τρέχουσας μορφής το οποίο αποτελείται από τα λεγόμενα τρέχοντα έξοδα. Τα έξοδα αυτά έχουν το χαρακτηριστικό ότι προϋπολογίζονται για μία χρονική περίοδο όπως μισθοί προσωπικού πέραν του βασικού, αμοιβές συμβούλων, διαφημίσεις. Μεταβλητό κόστος είναι αυτό που αποτελείται από έξοδα τα οποία επηρεάζονται άμεσα από τις μεταβολές της δραστηριότητας της επιχείρησης δηλαδή εάν το πλοίο είναι ναυλωμένο και το ύψος τους βρίσκεται σε συνάρτηση με το μήκος και το είδος της διαδρομής του ταξιδιού. Μεταβλητά έξοδα είναι: Τα έξοδα ταξιδιών του πλοίου που αφορούν τον κατάπλου, τον απόπλου και την παραμονή ενός πλοίου στο λιμάνι. Τα έξοδα που σχετίζονται με το φορτίο και επιβαρύνουν το πλοίο σύμφωνα με το ναυλοσύμφωνο. Η αξία των καυσίμων και λιπαντικών που αναλώνονται για την κίνηση των μηχανών του πλοίου (κύρια μηχανή). Η αξία καυσίμων που καταναλώνουν οι μηχανές ηλεκτροπαραγωγής και ατμοπαραγωγής για την εξυπηρέτηση αναγκών των φορτίων. Η αξία του νερού που χρησιμοποιείται για τις ανάγκες των φορτίων. Πρόσθετες αμοιβές του πληρώματος για έκτακτη εργασία στο πλοίο. Το μεταβλητό κόστος διαχωρίζεται σε: Λειτουργικό κόστος που περιλαμβάνει το σύνολο των δαπανών που επηρεάζονται από τον χρόνο λειτουργίας του πλοίου ανεξάρτητα αν ταξιδεύει ή όχι. Κόστος ταξιδιού που περιλαμβάνει τις δαπάνες που εξαρτώνται από την απόσταση του ταξιδιού και το είδος της διαδρομής.

Διαδικασία προσδιορισμού του κόστους Καταχώρηση πρωταρχικά του κατά είδος κόστους στους λογαριασμούς της 6 ης ομάδας και 2 ης ομάδας. Μετά την ολοκλήρωση της λογιστικής καταχώρησης του κατά είδος κόστους το κόστος αυτό κατανέμεται στα κέντρα κόστους ή στις λειτουργίες της επιχείρησης. Η κατανομή αυτή γίνεται με την κατάρτιση φύλλων μερισμού. Μεταφορά των κοστολογικών δεδομένων στους λογαριασμούς του λειτουργικού κόστους της αναλυτικής λογιστικής. Το λειτουργικό κόστος καταλογίζεται στους τελικούς φορείς που είναι: Τα ταξίδια που είναι σε εξέλιξη ή έχουν ολοκληρωθεί. Τα μικτά αναλυτικά αποτελέσματα εκμετάλλευσης (κόστος λειτουργιών διοικήσεως, ναυλώσεων, χρηματοοικονομικής).