Σεμινάριο Θεολόγων Γυμνάσιο Πετράκη Κυπριανού Λάρνακα 10 Σεπτεμβρίου, 2012 Επιθεωρητής: Δρ. Φαίδων Παπαδόπουλος 10/09/20121Αλεξία Κουλία.

Παρουσίαση με θέμα: "Σεμινάριο Θεολόγων Γυμνάσιο Πετράκη Κυπριανού Λάρνακα 10 Σεπτεμβρίου, 2012 Επιθεωρητής: Δρ. Φαίδων Παπαδόπουλος 10/09/20121Αλεξία Κουλία."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Σεμινάριο Θεολόγων Γυμνάσιο Πετράκη Κυπριανού Λάρνακα 10 Σεπτεμβρίου, 2012 Επιθεωρητής: Δρ. Φαίδων Παπαδόπουλος 10/09/20121Αλεξία Κουλία

2 Η αξιολόγηση των μαθητών στην Ενιαία και Ειδική Εκπαίδευση Αλεξία Κουλία Κουκότσικα, ΒΔ ΜΑ στην Ειδική - Ενιαία Εκπαίδευση 10/09/20122Αλεξία Κουλία

3 Διάγραμμα Σεμιναρίου Αξιολόγηση, ενιαία-ειδική εκπαίδευση Σκοπός-στόχοι-ρόλος της αξιολόγησης Εκπαιδευτική αξιολόγηση και διδασκαλία Παράγοντες και είδη αξιολόγησης Αρχές αξιολόγησης Αξιολόγηση συμπεριφοράς vs σχολικής επίδοσης Αξιολόγηση στο μάθημα των Θρησκευτικών Τρόποι αξιολόγησης Αξιολόγηση για σκοπούς προαγωγής σύμφωνα με τους κανονισμούς λειτουργίας των Δ.Σ.Μ.Ε. / εγκύκλιος Υ.Π.Π. Αξιολόγηση Ε.Ε.Ε.Α.Ε. (Ειδική Αγωγή) Αξιολόγηση Αλφαβητισμού Εκπαιδευτικός με 5 Ε 10/09/20123Αλεξία Κουλία

4 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η αξιολόγηση λειτουργεί ως βοήθεια σε κάθε στιγμή της καθημερινής μας ζωής, χωρίς απαραίτητα να συνειδητοποιούμε ότι αξιολογούμε πράγματα, πρόσωπα ή καταστάσεις. Στον εκπαιδευτικό χώρο η αξιολόγηση αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερο σκεπτικισμό από εκπαιδευτικούς, μαθητές/τριες και γονείς. ΓΙΑΤΙ ΑΡΑΓΕ; 10/09/20124Αλεξία Κουλία

5 ΕΝΙΑΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (inclusion) 1989  Διακήρυξη των δικαιωμάτων του παιδιού από τα Ηνωμένα Έθνη (UN Convention on the Rights of the Child) 1994  Διακήρυξη της Σαλαμάνκα «το σχολείο παρέχει ισότιμη εκπαίδευση σε όλους τους μαθητές ανεξάρτητα από πολιτισμικές, γλωσσικές ή ειδικές ανάγκες...»  H ενιαία/συμπεριληπτική εκπαίδευση ξεκινά από τη θέση ότι όλοι οι μαθητές ανήκουν στην τάξη του γενικού σχολείου και ότι πρέπει να βγαίνουν από αυτήν μόνο για να τους παρασχεθούν οι κατάλληλες υποστηρικτικές υπηρεσίες μέσα στο γενικό σχολείο. Ένα σχολειό για όλους! (Χατζηκακού, 2009) ΕΚΚΛΗΣΙΑ (Ισότητα- Ισοτιμία- Συναλληλία) « Ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Έλλην, ουκ ένι δούλος ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ. Πάντες γαρ υμείς είς εστέ εν Χριστώ Ιησού.» (Απόστολος Παύλος, Γαλ. 3,28) 10/09/20125 Αλεξία Κουλία

6 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Νόμος περί Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στην Κύπρο το 1999 [113(1)99], που τονίζει ανάμεσα στα άλλα ότι:  πρέπει να παρέχονται στα παιδιά με ειδικές ανάγκες όλες οι ευκαιρίες για ισότιμη εκπαίδευση…  ευθύνη της πολιτείας είναι η αποφυγή δημιουργίας περιοριστικού περιβάλλοντος κατά την άσκηση (…) δικαιωμάτων των παιδιών αυτών και η ένταξή τους στον ενιαίο κορμό της εκπαίδευσης...  [3(1)] παιδί με ειδικές ανάγκες φοιτά σε τάξη συνηθισμένου σχολείου εφοδιασμένου με τις κατάλληλες υποδομές… 10/09/20126Αλεξία Κουλία

7 Σκοπός Όσον αφορά το σκοπό της αξιολόγησης, στα ΝΑΠ αναφέρεται ότι «απώτερος σκοπός της αξιολόγησης είναι η ανύψωση των επιπέδων σε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης και αγωγής με βάση τα δεδομένα της σχολικής μονάδας και τα εθνικά και διεθνή επίπεδα» (σελ.30). Στα ΝΑΠ το κάθε μάθημα διαχειρίζεται το θέμα αξιολόγηση με ένα ξεχωριστό τρόπο, ωστόσο η αξιολόγηση φαίνεται να είναι η ενιαία για όλες τις βαθμίδες. (Βασιλείου & Μιχαηλίδης 2012) 10/09/20127Αλεξία Κουλία

8 Στόχοι της Αξιολόγησης Συγκεκριμένα, οι στόχοι της αξιολόγησης μπορούν να συνοψισθούν ως εξής: Έλεγχος της προόδου στους τομείς της απόκτησης γνώσεων και δεξιοτήτων, καθώς και στον τομέα της καλλιέργειας αρχών και αξιών. Παρακολούθηση της εξέλιξης της προσωπικότητας του μαθητή. Προσδιορισμός των αδυναμιών των παιδιών σε συγκεκριμένους τομείς. Βελτίωση των συνθηκών μάθησης και της προσφοράς του εκπαιδευτικού. Επισήμανση της καταλληλότητας των στόχων και των διδακτικών προσεγγίσεων. Ενίσχυση του μαθητή μέσα από την επικοινωνία και τη συνεργασία των εκπαιδευτικών με τους γονείς και τους κηδεμόνες. Ανατροφοδότηση για αναπροσαρμογή αναλυτικών προγραμμάτων και προσεγγίσεων. 10/09/20128Αλεξία Κουλία

9 Ο ρόλος της αξιολόγησης Η εκπαιδευτική αξιολόγηση Έχει και πρέπει να έχει παιδαγωγική αξία. Είναι άμεσα συνδεδεμένη με κάθε διδακτική ενότητα. Είναι σημαντικό κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας και επιδιώκει τη διακρίβωση της επίτευξης προσδιορισμένων εκπαιδευτικών στόχων, όπως αυτοί καθορίζονται από τα ισχύοντα αναλυτικά προγράμματα των αντίστοιχων μαθημάτων. Ενισχύει την ανατροφοδότηση του εκπαιδευτικού έργου. Σύμφωνα με την Klenowski (2004) φαίνεται να απασχολεί όλο και περισσότερο τους ανθρώπους που ασχολούνται με τη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής, με αποτέλεσμα να έχει αποκτήσει ένα σημαντικό ρόλο στα σύγχρονα αναλυτικά προγράμματα. 10/09/20129Αλεξία Κουλία

10 Αξιολόγηση και διδασκαλία Κάθε διδακτική ενότητα (δ.ε.) περιλαμβάνει το στάδιο της αξιολόγησης και με βάση τα αποτελέσματά της σχεδιάζεται η επόμενη (δ.ε). ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η ( δ.α.)έχει ως στόχο να εντοπίσει, να επιβεβαιώσει και να προσδιορίσει την ύπαρξη προβλημάτων και να καταλήξει στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την εκπαίδευση του ατόμου που αξιολογείται (Παντελιάδου,2000). 10/09/201210Αλεξία Κουλία

11 Παράγοντες της αξιολόγησης Αξιολόγηση Εκπαιδευτικός Μαθητής\τρια Διδακτικά μέσα/υλικά Οργάνωση της τάξης 10/09/201211Αλεξία Κουλία

12 Είδη αξιολόγησης Αρχική ή διαγνωστική (diagnostic) Διαμορφωτική ή συντρέχουσα (formative) Τελική ή συνολική (summative) 10/09/201212Αλεξία Κουλία

13 Γιατί άραγε υπάρχει αντίδραση κατά της αξιολόγησης; 10/09/201213Αλεξία Κουλία

14 Αρχές της αξιολόγησης Η αξιολόγηση πρέπει να στηρίζεται στις ακόλουθες θεμελιακές αρχές: Αντικειμενικότητα (objectivity):περιορίζονται οι υποκειμενικές κρίσεις, είναι ανεξάρτητη από προκαταλήψεις, απόψεις, διαθέσεις, συμπεριφορά (Κολιάδης, 2010) Αξιοπιστία (reliability) : είναι ο βαθμός στον οποίο η μέτρηση αυτή δίνει σταθερά – παραπλήσια αποτελέσματα από διαφορετικό αξιολογητή (Κολιάδης, 2010) Εγκυρότητα (validity):κατά πόσο η δοκιμασία μετρά αυτό που πρέπει να μετρήσει (Κολιάδης, 2010) 10/09/201214Αλεξία Κουλία

15 Αξιολόγηση της συμπεριφοράς vs της σχολικής επίδοσης; Η αξιολόγηση των σχολικών επιδόσεων του παιδιού μπορεί να συμβάλει στην κατανόηση και ερμηνεία της προβληματικής του συμπεριφοράς(ΑΠ, ίδιοι στόχοι, βαθμός δυσκολίας, οικογενειακό υπόβαθρο…) Η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση αποτελούν το κλειδί της επιτυχίας για κάθε διδακτικό- θεραπευτική παρέμβαση(ΥΤ,ΥΒΔ,ΣΕΑ,…) 10/09/201215Αλεξία Κουλία

16 Η αξιολόγηση των προβλημάτων συμπεριφοράς μπορεί να επηρεαστεί από: Την ιδιοσυγκρασία και το επίπεδο ανεκτικότητας του εκπαιδευτικού Τις υπολανθάνουσες θεωρίες Την αυτοεκπληρούμενη προφητεία Το φαινόμενο του Πυγμαλίωνα Το φαινόμενο του φωτοστέφανου 10/09/201216Αλεξία Κουλία

17 Ο θεολόγος αξιολογητής  Η αξιολόγηση των μαθητών/τριών από τον/την θεολόγο δεν περιορίζεται σε μια συγκεκριμένη φάση της διδασκαλίας ούτε εξαντλείται με ένα διαγώνισμα ή με ένα άθροισμα των βαθμών των μαθητών /τριών και μια διαίρεση. Η τελική αξιολόγηση των μαθητών/τριών στο μάθημα των Θρησκευτικών είναι αποτέλεσμα της εκτίμησης της συνολικής δουλειάς με κύριο στόχο τη διαρκή βελτίωση (διαμορφωτική αξιολόγηση). Ο/η θεολόγος πρέπει να επεξεργάζεται πριν από την αξιολόγηση των μαθητών /τριών του ποιοτικά δεδομένα (ΥΕΠΚΘ,2006)όπως: 10/09/201217Αλεξία Κουλία

18 Ποιοτικοί τρόποι αξιολόγησης Οι μέθοδοι αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης Η συμμετοχή στο διάλογο μέσα στην τάξη Η φαντασία,η δημιουργικότητα, το ενδιαφέρον Η γλωσσική έκφραση, η ακρίβεια στο λόγο και η χρήση επιχειρημάτων Η διάθεση για αναζήτηση και η μεθοδικότητα Ο βαθμός ανάπτυξης της κριτικής σκέψης Το portfolio. Τα project (Ιωάννου Γ.) Η συνεργασία με τους συμμαθητές/τριες Ο έλεγχος στις γραπτές δοκιμασίες, τις εργασίες των μαθητών στο σπίτι. Ειδικά οι εργασίες στο σπίτι έχουν και διδακτική και παιδαγωγική αξία. Βοηθούν το παιδί να συνδυάσει δημιουργικά τις γνώσεις του όχι μόνο σε ένα μάθημα, ούτε μόνο σε ένα κεφάλαιο, ανατρέχοντας σε πηγές πληροφόρησης κλασικές ή σύγχρονες (βιβλιοθήκη, εγκυκλοπαίδειες, Internet κ.τ.λ.) 10/09/201218Αλεξία Κουλία

19 Η διαμόρφωση ιδεών, συμπεριφορών και στάσεων ζωής που είναι επωφελείς τόσο για τους ίδιους όσο και για το κοινωνικό σύνολο Ο σεβασμός της διαφορετικότητας Η ανάπτυξη δεξιοτήτων στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης Η ικανότητα να κατανοούν τα κρίσιμα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παγκοσμοιοποιημένη και πολυπολιτισμική κοινωνία Η συμμετοχή με δημιουργικότητα στο συνεχή μεταβαλλόμενο και εξελισσόμενο κόσμο…. Οι προσδοκίες είναι ανάλογες με την ηλικία, την τάξη και την ιδιαιτερότητα κάθε μαθητή. Η παρατήρηση της συμπεριφοράς των παιδιών(επιθυμητής ή ανεπιθύμητης)δίνει στον ευέλικτό εκπαιδευτικό το περιθώριο να προσαρμόσει τη δ.ε. στις εκπαιδευτικές ανάγκες του παιδιού Προσπαθούμε η αξιολόγηση να γίνεται με σεβασμό της προσωπικότητας κάθε μαθητή, με ευαισθησία, διακριτικότητα και λεπτότητα, ώστε να μην καταντά καταδικαστική επίκριση και στιγματισμός. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρεται στο λειτούργημα του παιδαγωγού: « Δεν υπάρχει άλλη καλλιτεχνική δημιουργία πιο μεγάλη από την αγωγή, γιατί με τι άλλο μπορεί να συγκριθεί η διάπλαση της ψυχής και της διάνοιας ενός ανθρώπου». 10/09/201219Αλεξία Κουλία

20 Η αξιολόγηση για το μάθημα των θρησκευτικών στα ΝΑΠ H αξιολόγηση στο μάθημα των Θρησκευτικών αφορά: το/τη διδάσκοντα/ουσα· τον κάθε μαθητή/τρια· τους σκοπούς· τη διαδικασία μάθησης· την οργάνωση της τάξης· τις δραστηριότητες· την αυτοαξιολόγηση και την ετεροαξιολόγηση. Mεταξύ άλλων αξιολογείται η ικανότητα του/της διδάσκοντος/ουσας να προετοιμάζει και να επιτυγχάνει τους σκοπούς, το περιεχόμενο, την εκδίπλωση του μαθήματος, λαμβάνοντας υπόψη τη διαφορετικότητα των μαθητών και των μαθητριών· να προάγει ισότιμα γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις, με ισότιμο τρόπο για όλους τους μαθητές. Mε ξεκάθαρα κριτήρια ελέγχου του αποτελέσματος, γίνεται αυτοαξιολόγηση και ετεροααξιολόγηση κάθε μαθητή/τριας από το διδάσκοντα/ουσα, από τον ίδιο/α το/τη μαθητή/τρια και κάθε άλλο/η συμμαθητή/τρια. Mε συνεχή ανατροφοδότηση και αναστοχασμό, δημιουργία ατομικών και συλλογικών φακέλων, η αξιολόγηση σκοπεύει να διαπιστώσει την πρόοδο κάθε μαθητή/τριας μέσα στο χρόνο. H αξιολόγηση στο μάθημα των Θρησκευτικών δεν αποβλέπει στον ανταγωνισμό και την αντιπαλότητα ακοινώνητων ατόμων, αλλά στη συναδέλφωση και στη συνύπαρξη έτερων εταίρων (σελ.217). 10/09/201220Αλεξία Κουλία

21 Πώς αξιολογούμε τους/τις μαθητές/τριες για σκοπούς προαγωγής; Κανονισμοί Λειτουργίας των Δημοσίων Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης κανονισμοί (Λευκωσία, 2011) Γυμνασιακός κύκλος [131/10(1-12)] Λυκειακός κύκλος Μέσης και Τεχνικής εκπαίδευσης [131/11 (1-24)] Αποφάσεις ΚΣ για προαγωγή ή απόλυση μαθητών [138/11 (1-2)] Είμαι μαθητής/τρια γνωρίζω τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μου. (Λευκωσία 2010, σελ.15-16) Νόμος του ΄99, περί αγωγής και εκπαίδευσης παιδιών με ειδικές ανάγκες [18 (4α)] Αξιολόγηση μαθητών/τριών Ειδικής Αγωγής και Αλφαβητισμού (εγκύκλιος αρ. φακ. 7.1.10.2/3, Ημ. 7/8/2009) 10/09/201221Αλεξία Κουλία

22 Πριν, κατά, μετά Σε συνεδρίαση των καθηγητών /τριων κάθε τμήματος (Παιδαγωγικές ομάδες) μέσω της ΣΕΑ και του Υ.Τ. γινόμαστε γνώστες πχ. για τα ενδιαφέροντα, κίνητρα, ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό, συζητούνται οι όποιες διορθωτικές κινήσεις κρίνονται απαραίτητες για την πρόοδο των παιδιών. Οι εκπαιδευτικοί στο κάθε σχολείο στηριζόμενοι στα δεδομένα της αξιολόγησης των μαθητών αναπροσαρμόζουν τους στόχους του μαθήματός τους, προσανατολίζουν τη βοήθειά τους σε όλους τους μαθητές χωρίς διάκριση, προσαρμόζοντας τη διδασκαλία (διαφοροποιημένη) στις ανάγκες του κάθε μαθητή, ενημερώνοντάς τους ταυτόχρονα, αλλά και ενισχύοντας τις προσπάθειές τους. Είναι μια μορφή αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτικού Είναι ένας απολογισμός που θα δείξει κατά πόσο οι εκπαιδευτικοί, το σχολείο ή το εκπαιδευτικό σύστημα κάνουν σωστά τη δουλειά τους. O Mac Beath (2001) υποστηρίζει ότι η ανάγκη να στέκεσαι αυτοκριτικά και με βαθύ προβληματισμό απέναντι σε ό,τι έχεις πρακτικά εφαρμόσει, είναι αυτό που σε κάνει ή δεν σε κάνει παιδαγωγό. 10/09/201222Αλεξία Κουλία

23 Αξιολόγηση ΕΕΕΑΕ Νόμος του ΄99 Περί Αγωγής και Εκπαίδευσης παιδιών με Ειδικές Ανάγκες παραπομπή μαθητών/τριών στην ΕΕΕΑΕ, αξιολόγηση και ένταξή τους στο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής. Ποια διαδικασία ακολουθείται; Καθήκον γνωστοποίησης Καθήκον αξιολόγησης ΕΕΕΑΕ Διενέργεια της αξιολόγησης Διαδικασία αξιολόγησης Εξέταση του παιδιού Απόφαση της ΕΕΕΑΕ(Συντάσσει έκθεση με τις λεπτομέρειες της αξιολόγησης… προσδιορίζει την ειδική αγωγή, μέσα, διευκολύνσεις, απαλλαγές που πρέπει να παρασχεθούν στο παιδί) Ενημέρωση γονέα Ενημέρωση σχολείου (ΥΒΔ, ΣΕΑ, ΣΛ, Προγραμματίστρια ) Αλφαβητισμός (αξιολόγηση μαθητών έκτης Δημοτικού από ΚΕΕΑ, κοινοποίηση αποτελεσμάτων στα γυμνάσια, ενημέρωση γονιών, γραπτή συγκατάθεση για ένταξη στο πρόγραμμα) 10/09/201223Αλεξία Κουλία

24 Όταν αξιολογώ τους\τις μαθητές\τριες: Δεν κρατώ το βαθμολόγιο και απειλώ Δεν μεγιστοποιώ τα λάθη Αναγνωρίζω την προσπάθειά τους Αποφεύγω τη σύγκριση και τον αθέμιτο ανταγωνισμό Παραβλέπω την προβληματική συμπεριφορά Αξιοποιώ κάθε δυνατότητα και δεξιότητα Δεν σκέφτομαι να βάλω το Α/20 Θα σκεφτώ όμως πάρα πολύ για το Ε/9 Αν αμφιβάλλω, ας ευνοηθεί ο\η μαθητής\τρια Ελέγχω το μερίδιο ευθύνης Η τελική αξιολόγησή μου να είναι ποιοτική Είμαι προσεκτικός\ή, γιατί μια λανθασμένη αξιολόγηση διαταράσσει την ψυχολογία των νέων μας και δημιουργεί ένταση στις σχέσεις εκπαιδευτικού- μαθητή-γονέα. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος διακηρύσσει: «Τίποτα δεν βοηθάει περισσότερο τη διδασκαλία όσο η αμοιβαία αγάπη μεταξύ του εκπαιδευτικού και του μαθητή». 10/09/2012 24 Αλεξία Κουλία

25 Είμαι εκπαιδευτικός και εργάζομαι με 5 Ε! ΕυθύνηΕυελιξίαΕνθουσιασμόΕιλικρίνειαΕνσυναίσθηση 10/09/201225Αλεξία Κουλία

26 Όποιος αξιολογεί… αξιολογείται!!! Σας ευχαριστώ! 10/09/201226Αλεξία Κουλία

27 Τι μπορεί να περιλαμβάνει ο Φ.Ε.Μ. (Kuhs, 1994). 10/09/2012Αλεξία Κουλία27

28 Βιβλιογραφία Βασιλείου, Μ. & Μιχαηλίδης, Μ (2010). Πως παρουσιάζει την αξιολόγηση στα Αναλυτικά Προγράμματα της Κύπρου. 12 ο Συνέδριο Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου. Ιωάννου Γ. Αξιολόγηση στο μάθημα των θρησκευτικών. (διαφ. 14-16) ιστοσελίδα Υ.Π.Π. –Σεμινάρια Δίτσιου, Μ. (2005). Ο σχεδιασμός του πλαισίου αξιολόγησης του εκπαιδευτικού προγράμματος. Εγκύκλιοι Υ.Π.Π. (όπως φαίνονται στην παρουσίαση). Κολιάδης, Εμ. (2010). Συμπεριφορά στο σχολείο. Αθήνα (2010). Νόμος του ΄99 Περί Αγωγής και Εκπαίδευσης παιδιών με Ειδικές Ανάγκες. Ο.Ε.Λ.Μ.Ε.Κ. (2011) Κανονισμοί λειτουργίας των δημοσίων σχολείων μέσης εκπαίδευσης. Ο.ΕΠ.ΕΚ (2007). Τήρηση Φακέλου Εργασιών Μαθητή – Αξιολόγηση Εκπαιδευτικού Υλικού. Παντελιάδου, Σ. (2007). Εφαρμογές διδακτικής αξιολόγησης και Μαθησιακές Δυσκολίες. Βόλος (2007). Υ.Π.Π. (2010). Είμαι μαθητής/τρια γνωρίζω τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μου. Λευκωσία 2010. Υ.Π.Π. (2012). Αναλυτικά Προγράμματα Προδημοτικής, Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης τομ. α και β. Λευκωσία. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων,Π.Ι.(2006).Θρησκευτικά της Α΄Γυμνασίου,Η Παλαιά Διαθήκη.Βιβλίο Εκπαιδευτικού.ΟΕΔΒ. Αθήνα. Χατζηκακού, Κ. (2009). Ενιαία εκπαίδευση (inclusion): παλαιότερα και τώρα. Σημειώσεις στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα Ειδική Ενιαία Εκπαίδευση στο European University Cyprus. Klenowski, V., (2004). Attending to students' learning needs using assessment (Review).Assessment in Education Kuhs, T., (1994), Portfolio Assessment: Making It Work for the First Time, Mathematics Teacher, 87 (5), 332 – 335. MacBeath, J. (2001). Η αυτοαξιολόγηση στο σχολείο – ουτοπία και πράξη. Επιμέλεια/μετάφραση: Χρ. Δούκα & Ζ. Πολυμερόπουλου. Αθήνα: ελληνικά γράμματα. http://www.pi-schools.gr/paideia_dialogos/aksiologisi.pdf 10/09/2012Αλεξία Κουλία28