Η παρουσίαση φορτώνεται. Παρακαλείστε να περιμένετε

Η παρουσίαση φορτώνεται. Παρακαλείστε να περιμένετε

Η μεταμφίεση, Ρέα Γαλανάκη

Παρόμοιες παρουσιάσεις


Παρουσίαση με θέμα: "Η μεταμφίεση, Ρέα Γαλανάκη"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η μεταμφίεση, Ρέα Γαλανάκη
Το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης Είναι απόσπασμα από το βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη «Ελένη ή ο Κανένας», μια μυθιστορηματική βιογραφία με κεντρική ηρωίδα την Ελένη Αλταμούρα- Μπούκουρα, την πρώτη σπουδασμένη Ελληνίδα ζωγράφο. Ας γνωρίσουμε πρώτα την ηρωίδα... Επιμέλεια: Κατερίνα Κάζηρα, φιλόλογος

2 Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα:Η πρώτη ελληνίδα ζωγράφος, με πολυτάραχο και τραγικό βίο.
Γεννήθηκε το 1821 στις Σπέτσες και ήταν κόρη του αρβανίτη καραβοκύρη Ιωάννη Μπούκουρα. Ελένη Μπούκουρα, Απελπισία

3 Από μικρή έδειξε το ταλέντο της στη ζωγραφική:
Παιδί ακόμα, έκλεβε αποκέρια και ζωγράφιζε φίλες της που της πόζαραν στην αυλή του παρθεναγωγείου. Έκανε τη νύχτα μέρα ζωγραφίζοντας στα θεοσκότεινα, την ώρα που κανονικά έπρεπε να κοιμάται Ζωγράφίζε όχι μονάχα στα διαλείμματα, μα και μέσα στην τάξη, κατά την ώρα του μαθήματος. Όμως κάθε πάθος, κατά τα λεγόμενα των διδασκάλων, συγκροτεί αργά και σταθερά παρέκκλιση. Και μια παρέκκλιση θα έβλαπτε την ίδια, την αγωγή των υπολοίπων δεσποινίδων και τη φήμη του σχολείου. Η ίδια όμως είχε αποφασίσει ότι θα γίνει οπωσδήποτε ζωγράφος, ακόμη κι αν αυτό σήμαινε να μείνει διά βίου διαφορετική από τα συνομήλικα κορίτσια και από τις γυναίκες. Ορκίστηκε πως μόνο ο θάνατος θα εμπόδιζε το χέρι της να ζωγραφίζει, ενώ το περήφανο, κι έτσι στο τέλος ανυπάκουο μυαλό της, πήγε στη ναυτική σημαία του πατέρα της, που έγραφε στα ελληνικά Ελευθερία ή Θάνατος. Και ο πατέρας της δεν της χάλασε το χατήρι. Η αγάπη που είχε η Ελένη στη ζωγραφική έμοιαζε με το δικό του πάθος για τα θαλασσινά ταξίδια. Κάτι που δεν τιμωρείται, είχε τη γνώμη, αφού δεν είχε αμαρτία. Προσέλαβε τον ιταλό ζωγράφο Ραφαέλο Τσέκολι, καθηγητή του Σχολείου των Τεχνών για κατ’οίκον μαθήματα, με συστατική επιστολή του οποίου συνέχισε τις σπουδές της στην Ιταλία. («Στα είκοσι εφτά μου, είχε αποκάμει πια να μου γυρεύει η μάνα στεφανώματα. Μα εγώ γύρευα Ακαδημίες και περγαμηνές. Τεκμήρια των αντρών»)

4 Franceso Saverio Altamura
Αλλά καθώς οι ακαδημίες καλών τεχνών ήσαν κλειστές στις γυναίκες, το 1848, μεταμφιεσμένη σε άνδρα, με το ψευδώνυμο Χρυσίνης Μπούκουρας, παραβίασε το καλλιτεχνικό άβατο της εποχής, πέρασε τις εξετάσεις και γράφτηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης. Κάτω από αυτή τη μεταμφίεση έζησε πάνω από τέσσερα χρόνια, ταξιδεύοντας από τη Ρώμη στη Νάπολη και από τη Σιένα στην Ασίζη, σπουδάζοντας και αντιγράφοντας τους κλασσικούς, παίρνοντας μέρος σε διαγωνισμούς, συναναστρεφόμενη γνωστούς Ιταλούς ζωγράφους της εποχής, που εκτιμούσαν το ταλέντο της χωρίς να υποψιάζονται καν την πραγματική της ταυτότητα. («κοιτάζοντας το είδωλό μου αποφάσιζα σιγά σιγά να μην ξαναγυρίσω στην Ελλάδα, ούτε στα μακριά φορέματα του φύλου μου. Θα χαιρόμουν την ελευθερία του άντρα, σκεφτόμουν παραβλέποντας το γεγονός ότι και ως άντρας έπρεπε να γυρνώ νωρίς το απόγευμα στο μοναστήρι των Ναζαρηνών, για να μην παραβιάσω τους κανόνες. Ήδη τους είχα παραβιάσει όντας ο Κανένας».) Μαθήτευσε στο εργαστήρι του ζωγράφου και γαριβαλδινού επαναστάτη Φραντσέσκο Σαβέριο Αλταμούρα στη Νάπολι Franceso Saverio Altamura

5 Η Ελένη ερωτεύθηκε τον κατά τέσσερα χρόνια μικρότερο δάσκαλό της και μαζί του απέκτησε τρία εξώγαμα παιδιά: τον Ιωάννη, τη Σοφία και τον Αλέξανδρο. Προκειμένου να νομιμοποιήσει τη σχέση της, ασπάστηκε τον καθολικισμό και τον παντρεύτηκε. Όμως, το 1857 ο σύζυγός της την εγκατέλειψε κι έφυγε με την ερωμένη του, την αγγλίδα φίλη της ζωγράφο Τζέιν Χέυ, παίρνοντας μαζί του τον μικρότερο γιο τους Αλέξανδρο. Το πορτρέτο της Ελένης Μπούκουρα-Αλταμούρα από τον Σαβέριο Αλταμούρα Σαβέριο Αλταμούρα, αυτοπροσωπογραφία, 1860

6 Η ζωή της πίσω στην Ελλάδα
Η Ελένη επέστρεψε στην Ελλάδα με τα άλλα δύο παιδιά της, τον Ιωάννη και τη Σοφία, και άρχισε να παραδίδει μαθήματα ζωγραφικής σε νεαρές Αθηναίες, ντυμένη στα γυναικεία μακριά φορέματα, στα γυναικεία μαλλιά. Έπρεπε να αποδείξει την αξία των γραμμάτων και για τις γυναίκες, δικαιολογώντας έτσι τη μεταμόρφωσή της σε άντρα, για να μορφωθεί. Από τη μαυρίλα της μελαγχολίας, που την επισκεπτόταν συχνά, την ελευθέρωναν τα δυο μικρά παιδιά της. Ο Ιωάννης, μάλιστα, από πολύ μικρός μαθήτευε κοντά της στη ζωγραφική. Και η Ελένη τα άφηνε να πιστεύουν πως κάποια μέρα ο πατέρας τους θα ερχότανε να τα αγκαλιάσει φέρνοντας δώρο τον μικρό Αλέξανδρο. Όμως, το 1872 η κόρη της αρρώστησε από φυματίωση και για λόγους υγείας οι δύο γυναίκες μετακόμισαν στις Σπέτσες. Τελικά, η Σοφία δεν απέφυγε το μοιραίο και πέθανε στα τέλη του 1872, σε ηλικία μόλις 18 ετών και η Ελένη τη ζωγράφισε στην αγκαλιά του αγγέλου.

7 Αυτοπροσωπογραφία του Ιωάννη Αλταμούρα, 1873
Και το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς που έφυγε η Σοφία, έφυγε και ο Ιωάννης, για να συνεχίσει τις ζωγραφικές του σπουδές στην Ακαδημία της Κοπεγχάγης. Και ο αποχαιρετισμός αυτός πόνεσε την Ελένη. Το επόμενο καλοκαίρι ο μικρότερος γιος, ο Αλέξανδρος, ήρθε στο σπίτι των Σπετσών, για να γνωρίσει τη μητέρα του. . Κι όταν ο Αλέξανδρος ζήτησε να φύγει από το νησί, η Ελένη κατάλαβε πως εκείνος θα έμενε πάντα ξένος γι’ αυτήν κι εκείνη πάντα ξένη γι’ αυτόν. Το 1876 ο γιος της και ανερχόμενος ζωγράφος, που διακρίθηκε για τις θαλασσογραφίες του, Ιωάννης Αλταμούρας ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Κοπεγχάγη και επέστρεψε στην Αθήνα, γεμίζοντας με χαρά τη χαροκαμένη μάνα. Όμως, η χαρά της δεν κράτησε πολύ. Ο Ιωάννης, που διακρίθηκε για τις θαλασσογραφίες του, προσβλήθηκε και αυτός από φυματίωση και πέθανε τον Μάιο του 1878, σε ηλικία μόλις 26 ετών. Αυτοπροσωπογραφία του Ιωάννη Αλταμούρα, 1873

8 Πίνακες του Ιωάννη Αλταμούρα, του ζωγράφου της θάλασσας

9 Τα τελευταία χρόνια της ζωής της
Η απώλεια των παιδιών της προκάλεσε νευρικό κλονισμό στην Ελένη και την οδήγησε στην τρέλα. Σε ηλικία 60 ετών επέστρεψε στις Σπέτσες. Ουρλιάζοντας, πέφτοντας καταγής, λύνοντας και τραβώντας τα μαλλιά της ξεκρέμασε έναν έναν τους πίνακές της, τους κουβάλησε στη βεράντα πάνω από τη θάλασσα και τους έκαψε σχεδόν όλους. Πίστευε πως έτσι έκαιγε όλη την προηγούμενη ζωή της. Από κει και πέρα τίποτε δεν είχε πια σημασία γι’ αυτήν, όσο οι φωνές και οι επισκέψεις των αγαπημένων της. Γέμιζε τις λεκάνες με νερό, άφηνε πάνω στο τραπέζι κοντυλοφόρο και λευκό χαρτί και περίμενε. Ή έστρωνε και ξέστρωνε τα κρεβάτια των παιδιών της. Καμιά φορά τους τραγουδούσε με τη ραγισμένη της φωνή. Το 1896 καταφέρνει να φτιάξει την τελευταία αυτοπροσωπογραφία της, η οποία σώζεται ως σήμερα. Πέθανε σχεδόν άγνωστη στις 19 Μαρτίου 1900 και κηδεύτηκε στο κοιμητήριο της Αγίας Άννας των Σπετσών. Αργότερα, τα οστά της, όπως και εκείνα της Σοφίας και του Ιωάννη, μεταφέρθηκαν από τους απογόνους της στο A' Νεκροταφείο Αθηνών, στον κοινό τάφο της οικογενείας Mπούκουρα - Aλταμούρα. Από τα ελάχιστα σωζόμενα έργα της

10 Και τώρα ας περάσουμε στο απόσπασμα του βιβλίου...
Το απόσπασμα προέρχεται από το πρώτο μέρος του μυθιστορήματος, όταν η Ελένη μαζί με τον πατέρα της φτάνει στην Ιταλία και ντύνεται με αντρικά ρούχα, για να μπορέσει να γίνει δεκτή στη Σχολή των Ναζαρηνών ζωγράφων. Το έργο είναι χωρισμένο σε τρία μέρη και σε 24 κεφάλαια, θυμίζοντας τις 24 ραψωδίες του καθενός από τα ομηρικά έπη. Ωστόσο και η Λεξη «Κανένας» του τίτλου παραπέμπει στην Οδύσσεια, όπου ο Οδυσσέας συστήθηκε στον Πολύφημο με αυτό το όνομα, αλλά και το όνομα της ηρωίδας παραπέμπει στην Ιλιάδα, αφού για κάποιαν άλλη Ελένη έγινε ο Τρωικός πόλεμος. (περισσότερα για τον τίτλο βλέπε παρακάτω)

11 Περίληψη σε μονόλογο της πρωταγωνίστριας
«Γυρίζω στο παρελθόν μιας και δεν έχω μέλλον. Κρατάω το βάρος των πράξεων μου και ταξιδεύω στην καταδίκη του ονείρου μου, στην ανούσια τόλμη μου, στο καταραμένο πάθος μου για ελευθερία και στην ανάγκη των χεριών μου για ζωγραφική. Αυτή ήταν η αιτία που με ώθησε να ντυθώ άνδρας και να γνωρίσω την τέχνη της ζωγραφικής, να σπουδάσω, να κάνω αυτό που τότε ήταν απαγορευμένο για κάθε γυναίκα. Ανάβω το κερί, το κοιτάω και οι σκέψεις μου πετάνε στα παιδικά μου χρόνια, στο μαθητικό μου παράπτωμα, στην σχολική τιμωρία που ήταν απόδειξη τι αγαπούσα να κάνω, το δάκρυ να κυλάει μου θύμιζε την μόνη αντρική φιγούρα αγάπης που είχα , τον πατέρα μου, του ανθρώπου που με μεγάλωσε στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, όπου η Ελλάδα σαν πονεμένη γυναίκα, προσπάθησε να γιατρευτεί από τις πληγές της. Πατέρα, εσύ που υπενθύμιζες πως είμαι Ελληνίδα, άραγε είναι ευχή ή κατάρα αυτό ; Όμως άλλη χώρα έμελε να με πληγώσει , η Ιταλία, η Ρώμη, οι σπουδές στην Φλωρεντία, γιατί εκεί γνώρισα τον έρωτα. Τον ζωγράφο και επαναστάτη , αλλά και δραπέτη από τη ζωή μου Σαβέριο Αλταμούρα, που μου χάρισε τρεις χαρές και μου έδωσε τέσσερις λύπες, γιατί ο θάνατος του μαχαιριά ήταν για μένα και ας ήταν μακριά, γιατί μου πήρε το ένα παιδί μαζί του εν ζωή και τα άλλα δύο στον ουρανό. Ο γιός μου Ιωάννης Αλταμούρας που μυήθηκε στον κόσμο της ζωγραφικής πήγε να ζωγραφίσει στον ουρανό και η κόρη μου να είναι το μοντέλο του εκεί. Κι εγώ μόνη μου εδώ έγκλειστη στις Σπέτσες, στην πατρίδα , την Ιθάκη μου, στην μετά ζωή , τη ζωή των γυναικών να σκέφτομαι αν η ζωή μου είναι η τιμωρία της αμαρτίας μου. Ποια από όλες τις Ελένες ζει ; Αίνιγμα μου είπε δημοσιογράφος που ήρθε εδώ για μένα . Αίνιγμα ένα παραμύθι που θα διαβαστεί και θα ξαναδιαβαστεί.»

12 Οι ενότητες του αποσπάσματος
«Έξω από τη Νάπολη...Ήδη είχα μιλήσει με το εγώ.»:η διαδικασία της μεταμφίεσης «Στον κήπο...Το γνωρίζαμε κι οι δυο.»:το τραγούδι της Ελένης στον κήπο του πανδοχείου «Ο καπετάν Γιάννης...Αυτό τα λέει όλα, ισχυρίστηκε λίγο πριν φύγει.»:η εγκατάσταση της Ελένης στη Ρώμη και η αναχώρηση του πατέρα της «Δεν το λησμόνησα...Ελένη και Κανένας.»:το όνειρο με την Μπουμπουλίνα

13 Η ερμηνεία του τίτλου «Ελένη ή Ο Κανένας»
Η ερμηνεία του τίτλου «Ελένη ή Ο Κανένας» Ο τίτλος του έργου παραπέμπει στην Οδύσσεια του Ομήρου και στην Ελένη του Ευριπίδη. Κανένας ήταν το όνομα με το οποίο συστήθηκε ο Οδυσσέας στον Πολύφημο. Με αφορμή κάποια άλλη Ελένη έγινε ο Τρωικός πόλεμος, η Ελένη ήταν στην Αίγυπτο παγιδευμένη, ενώ το δημιούργημα της θεάς Ήρας ήταν στην Τροία. Επίσης το βιβλίο στην δομή χωρίζεται σε τρία μέρη και τα κεφάλαια αριθμούνται από το Α έως το Ω σαν ραψωδίες. Ο Οδυσσέας χρησιμοποίησε ένα άλλο όνομα για να σωθεί, από τον Πολύφημο και να πετύχει το στόχο του την φυγή από το νησί, για το ταξίδι της επιστροφής του. Έτσι η Ελένη μεταμφιέστηκε για να μπορέσει να σπουδάσει στην Φλωρεντία και να μελετήσει με γυμνό μοντέλο, να πετύχει το δικό της στόχο. Δυστυχώς όμως δεν ξέρει ποια Ελένη είναι, ποια είναι η αληθινή και βασανίζεται ψάχνοντας να την αποκαλύψει. Κυρίαρχο μοτίβο λοιπόν είναι αυτό της μεταμφίεσης, η οποία συνδέεται με την αναζήτηση της αλήθειας και δηλώνει την προσπάθεια απεγκλωβισμού από τα στενά, περιοριστικά όρια του φύλου.

14 Η μορφή της Μεγάλης Κυράς των Σπετσών και ο ρόλος της στο έργο (βλ
Η μορφή της Μεγάλης Κυράς των Σπετσών και ο ρόλος της στο έργο (βλ. ερώτηση 3 του βιβλίου) Πρότυπο της Ελένης είναι η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, η επιφανέστερη γυναικεία μορφή του Αγώνα του 1821, η Σπετσιώτισσα κυρά, που, για τον έρωτα της ελευθερίας και αγνοώντας τις κοινωνικές συμβάσεις ,όσο βρισκόταν πάνω στο πλοίο, πετούσε τα γυναικεία ενδύματα και μεταμορφωνόταν σε δυναμικό άντρα: "με γυναικεία ενδύματα δεν μπαίνει άνθρωπος στην πράξη του πολέμου. Oύτε τα όπλα του χειρίζεται σωστά ούτε και σκέφτεται σωστά. Και το χειρότερο, με τα παράταιρα γυναικεία ρούχα έδινε στόχο στον εχθρό σέρνοντας γρουσουζιά στους δικούς του. Άρα, συμπέραιναν δίχως βέβαια να την έχουν δει σε ώρα μάχης, η Λασκαρίνα ανέβαινε στα πλοία και κατέβαινε με τις φούστες της και με τις χρυσές μαντίλες, ενόσω όμως έκανε κουμάντο, δεν μπορεί παρά να βρισκότανε μέσα σε αντρίκεια φορεσιά."

15 ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ 1/3
Οι «μάρτυρες της μεταμόρφωσης» της Ελένης σε άντρα δεν είναι άνθρωποι, αλλά το περιβάλλον, τα στοιχεία της φύσης: η θάλασσα, τα φυτά, τα βράχια, ο ουρανός, τα σπίτια, τα χαμομήλια...Πρόκειται για έναν ποιητικό τρόπο, για να δηλώσει πως βρισκόταν μόνη, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα των ανθρώπων. Ο τρόπος που παρουσιάζονται αυτά τα στοιχεία-μάρτυρες είναι σαν να μας περιγράφεται ένας πίνακας ζωγραφικής: δεν είναι τυχαίο ότι αναφέρονται 8 χρώματα (μπλάβο, κεραμιδί, ωχρό, πράσινο, φαιό, ουρανί, ασπροκίτρινο)

16 ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ 2/3
Οι ιστορικές αναφορές του κειμένου έχουν να κάνουν με την περίοδο του 1830 και 1848 στην Ευρώπη και τα διάφορα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα. Ας τα συσχετίσουμε με την ελληνική επανάσταση του 1821, αλλά και με την ίδια την προσωπικότητα της Ελένης, που δεν συμβιβαζόταν με το κατεστημένο, ήταν τολμηρή και ανυποχώρητη.

17 ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ 3/3
Α)Στοιχεία ρεαλιστικά: η μεταμφίεση, το τραγούδι της Ελένης, το μοναστήρι των Ναζαρηνών ζωγράφων, οι διάφορες ιστορικές αναφορές Β)Στοιχεία ονειρικά: η εικόνα και οι συμβουλές της Μπουμπουλίνας το όνειρο της Ελένης, η σημαδιακή εικόνα του γλάρου (τον οποίο τον φαντάζεται και τον τοποθετεί νοερά σε ζωγραφικό πίνακα) Το μπλέξιμο των 2 αυτών στοιχείων δίνει μια γοητευτικά φανταστική διάσταση στο κείμενο, το οποίο κινείται ανάμεσα στην αλήθεια και τη φαντασία.

18 ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Να περιγράψετε τη μορφή του Ιωάννη Μπούκουρα, πατέρα της Ελένης, όπως διαφαίνεται από το κείμενο, μέσα από τα λόγια του και τη γενικότερη στάση του απέναντι στην κόρη του. Να συγκρίνετε τα 2 κείμενα, τη «Η μεταμφίεση» της Ρέας Γαλανάκη και την «Αυτοβιογραφία» της Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, που αναφέρονται στην ίδια εποχή, ως προς τον τρόπο που συμπεριφέρονται οι ηρωίδες-αφηγήτριες και τα συγγενικά τους πρόσωπα. Να εντοπίσετε στο Google Earth τα μέρη, στα οποία ταξίδεψε η Ελένη και ο πατέρας της, ξεκινώντας με ιστιοφόρο από τον Πειραιά στη Νάπολη και μετά στη Ρώμη. (βλ. οδηγίες στην επόμενη διαφάνεια)

19 Οδηγίες για προσθήκη αντικειμένου και κίνησης σε διαφάνεια του Powerpoint
Αναζητούμε στο google εικόνες/φωτογραφίες από παλιά ιστιοφόρα και άμαξες και τις αποθηκεύουμε σε φάκελο στον υπολογιστή μας Ανοίγουμε την εφαρμογή Google Earth και εντοπίζουμε την εικόνα του χάρτη που μας ενδιαφέρει: να απεικονίζεται ο Πειραιάς, η Νάπολη και η Ρώμη. Αποθηκεύουμε την εικόνα του χάρτη. Ανοίγουμε ένα αρχείο ppt και: insert  New slide (κενή παρουσίαση). Με δεξί κλικ πάνω στη διαφάνεια: format background  picture και επιλέγουμε την εικόνα του χάρτη ως φόντο Από τη μπάρα πάνω από τη διαφάνεια: insert  picture και επιλέγουμε την εικόνα του ιστιοφόρου (αλλάζουμε μέγεθος, φωτγεινότητα και την μετακινούμε στην έναρξη του ταξιδιού) Από τη μπάρα πάνω: Animations custom animation  add effect  motion paths draw custom path scribble και σχεδιάζω την πορεία του ιστιοφόρου μέχρι τη Νάπολη. Στο τέλος πατάω διπλό κλικ και προσαρμόζω την ταχύτητα στο very slow (από τη δεξιά στήλη η επιλογή) Κάνω τις ίδιες ενέργεις για την εισαγωγή και κίνηση της άμαξας από τη Νάπολη στη Ρώμη.

20


Κατέβασμα ppt "Η μεταμφίεση, Ρέα Γαλανάκη"

Παρόμοιες παρουσιάσεις


Διαφημίσεις Google