Τι είναι γλωσσικό λάθος; Με τον όρο γλωσσικό λάθος εννοούμε την απόκλιση από το γλωσσικό κανόνα/ νόρμα σε κάθε γλωσσικό. (βλ. Θεοδωρόπουλο- Παπαναστασίου.

Παρουσίαση με θέμα: "Τι είναι γλωσσικό λάθος; Με τον όρο γλωσσικό λάθος εννοούμε την απόκλιση από το γλωσσικό κανόνα/ νόρμα σε κάθε γλωσσικό. (βλ. Θεοδωρόπουλο- Παπαναστασίου."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Τι είναι γλωσσικό λάθος; Με τον όρο γλωσσικό λάθος εννοούμε την απόκλιση από το γλωσσικό κανόνα/ νόρμα σε κάθε γλωσσικό. (βλ. Θεοδωρόπουλο- Παπαναστασίου 2001:199)

2 Ποια είδη λαθών έχουμε; α) στη γραπτή μορφή της γλώσσας, στην ορθογραφία β) στη φωνολογία γ) στη μορφολογία δ) στη σύνταξη ε) στο λεξιλόγιο/ στη σημασιολογία στ) υφολογία (για τη διάκριση των σφαλμάτων βλ. Σετάτο1991: Φιλόλογος 63, 26, Ξυδόπουλος 2004:520).

3 Ποιες είναι οι αιτίες των λαθών 1. βιολογικές (π.χ. μέθη, έλλειψη δοντιών, κούραση κ.ά) 2. ψυχολογικές (π.χ. φόβος, έλλειψη προσοχής, μνήμης, αμηχανία κ.ά) 3. επικοινωνιακές επιδράσεις του τόπου, χρόνου, αγωγού της γλωσσικής επικοινωνίας 4.κοινωνικές (πλημμελής κατοχή της γλώσσας λόγω ελλιπούς διδασκαλίας και εξάσκησης, αμέλειας και αδιαφορίας κ.ά.) 5.πληροφόρησης (άγνοια θέματος και ειδικού λεξιλογίου κ.ά.)

4 Είναι τα λάθη δείγμα παρακμής; Όχι, γιατί: Α. Διτυπίες που εξυπηρετούν διαφορετικές υφολογικές ανάγκες (π.χ. συνάδελφου// συναδέλφου, η γιατρός// η γιατρίνα) Β. Τα λάθη καλύπτουν τις ασάφειες του ίδιου του γλωσσικού συστήματος Γ. Ιστορικά παραδείγματα επικράτησης λαθών (π.χ. η νοικοκυρά< οικοκυρά, πεθαίνω< απ-οθνήσκω, κατεβαίνω< καταβαίνω, πετυχαίνω< επιτυγχάνω, ξε-< εκ-)

5 Βιβλιογραφία για τα λάθη στην ελληνική [1] ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ Δ. 1994: Γλωσσικές Παρατηρήσεις (Από την καθαρεύουσα στη δημοτική). Θεσσαλονίκη: εκδ. Παρατηρητής __________ (χ.χ.). Γλωσσικές Παρατηρήσεις ΙΙ (Από το λεξιλογικό μας πλούτο). Θεσσαλονίκη: εκδ. Παρατηρητής ____________ 2005. Γλωσσικές Παρατηρήσεις ΙΙΙ (από τη νεοελληνική μας σύνταξη). Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο

6 Βιβλιογραφία για τα λάθη στην ελληνική [2] ΚΑΡΖΗΣ Θ. 1995 4 : Τα σωστά ελληνικά. Κριτική-Μελετήματα 24. Αθήνα: εκδ. Φιλιππότη.

7 Βιβλιογραφία για τα λάθη στην ελληνική [3] ΚΩΒΑΙΟΣ Γιάννης. 1997. Λέγειν και Γράφειν (ασκήσεις και παιχνίδια για να μιλάμε και να γράφουμε σωστά). Αθήνα: Τυπωθήτω

8 Βιβλιογραφία για τα λάθη στην ελληνική [4] ΤΣΟΛΑΚΗΣ Χρίστος 1999. Τη γλώσσα μου έδωσαν Ελληνική. 2 ος τόμος Νησίδες και 9.58 της ΕΡΤ-3

9 Βιβλιογραφία για τα λάθη στην ελληνική [5] ΠΑΠΑΖΑΦΕΙΡΗ Ι. 1991. Λάθη στην χρήσης της γλώσσας μας. α΄τόμ. Αθήνα: εκδ. Σμίλη. ________________ 1997. Λάθη στην χρήσης της γλώσσας μας. β΄τόμ. Αθήνα: εκδ. Σμίλη.

10 Βιβλιογραφία για τα λάθη στην ελληνική [6] MΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ Γ. 2002 2 : Λεξικό της Nέας Eλληνικής Γλώσσας (με σχόλια για τη σωστή χρήση της γλώσσας). Aθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

11 Βιβλιογραφία για τα λάθη στην ελληνική [7] ΧΑΡΗΣ Γιάννης, 2003. Η γλώσσα, τα λάθη και τα πάθη. Αθήνα: Πόλις.

12 Βιβλιογραφία για τα λάθη στην ελληνική [8] ΙΟΡΔΑΝΙΔΟΥ Α. (επιστημ. επιμέλ.) 1999. Οδηγός της Νεοελληνικής γλώσσας. Α΄ τόμος. Αθήνα: Πατάκης. _______________ 2005. Οδηγός της Νεοελληνικής γλώσσας. Β΄ τόμος. Αθήνα: Πατάκης.

13 Βιβλιογραφία για τα λάθη στην ελληνική [9] ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ Ίνα- ΜΠΟΥΣΟΥΡΑ Λία. 2006. Το λέμε σωστά;Το γράφουμε σωστά; Αθήνα: Μεταίχμιο.

14 Συνηθισμένα λάθη-Ορθογραφικά Ποιες λέξεις γράφονται με διπλό ρρ Ποιες λέξεις γράφονται με μμ Ποιες λέξεις γράφονται με –εια, -ια, -οια Όροφος αλλά διώροφος Να δώσω αλλά να δοθώ

15 Συνηθισμένα λάθη-Ορθογραφικά [2] Επιστημονική ορθογραφία Θεμελιώδες κριτήριο για τη ρύθμιση της νεοελληνικής ορθογραφίας θεωρήθηκε από την εποχή του Χατζιδάκι η ετυμολογική προέλευση της λέξης, π.χ. αλλήθωρος, βλίτο, βρόμα, δικλιδα, έκληθρο, νιώθω, παρείσφρηση, φηλί-κλειδί, φιστίκι, χνότο Αποδίδουμε τις δάνειες λέξεις, αφομοιωμένες ή μη που εισάγονται τα τελευταία χρόνια με τον απλούστερο δυνατό τρόπο : π.χ. κολόνια, εκλέρ, πρίγκιπας, καρό, τρένο, καβγάς, ρώσος, κλοτσάω, κιάλια, μαντίλι

16 Συνηθισμένα λάθη-Φωνολογία ΓράφημαΠροφορά Στην αρχή της λέξης μπ, ντ, γκ γγb, d, g Στο εσωτερικό της λέξης μπ, ντ, γκ/γγ  m b, n d, n g σε ελληνικές λέξεις ή σε ξένες που γράφονται με mb, nd, ng  b, d, g σε ξένες λέξεις που γράφονται με b, d, g

17 Συνηθισμένα λάθη-Μορφολογία [1] Στο ουσιαστικό (π.χ. Σαπφούς και Σαπφώς αλλά μόνο Γωγώς, οι μύες αλλά τους μυς) Στο επίθετο (π.χ. ο διεθνής του διεθνούς, το σύνηθες αλλά το ευώδες, πολλή αγάπη και όχι * πολύ αγάπη, δίνω το παρών, προϊστάμενες αλλά και προϊσταμένες) Στο ρήμα (π.χ. εισήγα [παρατατικός]-εισήγαγα [αόριστος], επέβαλλα [παρατατικός]-επέβαλα [αόριστος], απαξιώ-απαξιοίς, προσδοκάς και όχι * προσδοκείς, εντρυφάς και όχι εντρυφείς.

18 Συνηθισμένα λάθη-Μορφολογία [2] Ενεργητική Σύνταξη Παθητική σύνταξη εκμεταλλεύομαι  γίνομαι αντικείμενο εκμετάλλευσης, πέφτω θύμα εκμετάλλευσης επεξεργάζομαι  τυγχάνω επεξεργασίας καταχρώμαι  γίνομαι αντικείμενο κατάχρησης δέχομαι  γίνομαι δεκτός περιποιούμαι  δέχομαι περιποίηση αποδέχομαι  γίνομαι αποδεκτός ενστερνίζομαι, ασπάζομαι  γίνομαι αποδεκτός, υιοθετούμαι

19 Συνηθισμένα λάθη-Σύνταξη Σύνταξη ρημάτων (π.χ. αξίζω την προσοχή, αποποιούμαι την κληρονομιά, απεκδύομαι την ευθύνη, διαφεύγω τον κίνδυνο, μετέρχομαι όλα τα μέσα, απεμπολώ τις ιδέες μου) Σύνταξη του ως (π.χ. η ιδιότητά του ως αστυνομικού και όχι η ιδιότητά τους ως αστυνομικός) Λανθασμένη χρήση του που (π.χ. Σύνταξη προθέσεων (π.χ. υπέρ το δέον και όχι υπέρ του δέοντος, περί πολλά τυρβάζει και όχι περί πολλών τυρβάζει)

20 Συνηθισμένα λάθη-Λεξιλόγιο Λάθη ομοηχίας (π.χ. θαλάμη-θαλάμι, μοιχός- μυχός, σύγκλιση-σύγκληση-σύγκλειση) Λάθη παρωνυμίας (π.χ. βρόχος-βρόγχος, κόγχη- κόχη, οδύνη-ωδίνες) Λάθη συγγενικών λέξεων (π.χ. αυτοκινητικός- αυτοκινητιστικός, επιβατικός-επιβατηγός, θνησιμότητα-θνητότητα, νύξη-υπαινιγμός, χιλιετία- χιλιετηρίδα)