Μάθημα: Διοίκηση Επιχειρήσεων Εναλλακτικού Τουρισμού Πάρις Τσάρτας Καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης Σαραντάκου Έφη Διδάκτορας Χωροταξίας – Τουριστικής Ανάπτυξης.

Παρουσίαση με θέμα: "Μάθημα: Διοίκηση Επιχειρήσεων Εναλλακτικού Τουρισμού Πάρις Τσάρτας Καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης Σαραντάκου Έφη Διδάκτορας Χωροταξίας – Τουριστικής Ανάπτυξης."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μάθημα: Διοίκηση Επιχειρήσεων Εναλλακτικού Τουρισμού Πάρις Τσάρτας Καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης Σαραντάκου Έφη Διδάκτορας Χωροταξίας – Τουριστικής Ανάπτυξης Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων Αθήνα 2015

2 Αντικείμενα του μαθήματος: Α. Εξέλιξη της εφαρμοσμένης κρατικής πολιτικής ως προς την ανάπτυξη των ΕΕΜΤ στην Ελλάδα Β. Το ζήτημα της εισαγωγής ΕΕΜΤ σε μαζικούς τουριστικούς προορισμούς. Δυνατότητες και περιορισμοί

3 Α. Εξέλιξη της εφαρμοσμένης κρατικής πολιτικής ως προς την ανάπτυξη των ΕΕΜΤ Θα μιλήσουμε ειδικότερα για: I.Δημόσιες Επενδύσεις για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ II.Δημιουργία πλέγματος (οικονομικών και άλλων) κινήτρων για την προσέλκυση Ιδιωτικών Επενδύσεων για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ III.Θέσπιση θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ (προδιαγραφές, αδειοδοτηση, χωροθέτηση κ.λ.π.)

4 Α.Ι. Δημόσιες Επενδύσεις για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 1/5  1947-1967: Εκτεταμένο ΠΔΕ για την υποστήριξη του τουρισμού (επεμβάσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, κάμπινγκ, ιαματικές πηγές σπήλαια, υπαίθρια θέατρα) που διαμόρφωσε ένα πλούσιο τουριστικό προϊόν (Τ.Π.)  1967-1980: Το ΠΔΕ του ΕΟΤ υποστηρίζει τη δημιουργία ειδικών και συμπληρωματικών τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών, με το βάρος να μετατοπίζεται στην ανάπτυξη θαλάσσιου τουρισμού (πλαζ, μαρίνες). Μετά το 1975 εντάσσονται δύο νέα προγράμματα μεγάλης κλίμακας, τα χιονοδρομικά κέντρα και οι παραδοσιακοί οικισμοί  1980-1990: Με την σταδιακή εισροή κοινοτικών πόρων προωθήθηκαν τρία «συμπλέγματα δραστηριοτήτων» : Λιμένες, Χιονοδρομικά Κέντρα, κέντρα θεραπευτικού τουρισμού και «συμπληρωματικά συστήματα»: σπηλαία, μονοπάτια κ.α. Το πρόγραμμα εφαρμόστηκε αποσπασματικά και είχε μικρή συνεισφορά στον εμπλουτισμό του εθνικού Τ.Π.

5  Το πρόγραµµα ξεκίνησε το φθινόπωρο του 1975 µε στόχο να συντηρηθούν, να αναστηλωθούν και να διατηρηθούν κτίρια και σύνολα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και να διαμορφωθούν σε ξενώνες ή κτίρια κοινής χρήσης, όπως µουσεία, εστιατόρια, κοινοτικά γραφεία, υφαντήρια κλπ.  Το έργο αυτό έχει αναγνωριστεί διεθνώς µε βραβεία και διακρίσεις: Βραβείο της Europa Nostra το 1980 για την Οία της Σαντορίνης και το Πάπιγκο, βραβείο της Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Σόφιας για την Οία το 1986, βραβείο "Χρυσό Μήλο" του ∆ιεθνούς Συνδέσµου ∆ηµοσιογράφων Τουρισµού για το Πήλιο Α.Ι. Δημόσιες Επενδύσεις για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 2/5 Case study: Το πρόγραμμα παραδοσιακών οικισμών του ΕΟΤ -1975 Α.Ι. Δημόσιες Επενδύσεις για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 2/5 Case study: Το πρόγραμμα παραδοσιακών οικισμών του ΕΟΤ -1975  Το πρόγραµµα περιελάµβανε αρχικά έξι οικισµούς: τη Βάθεια στη Μάνη (Πελοπόννησος), τη Βυζίτσα (Πήλιο), τα Μεστά (Χίος), την Οία (Σαντορίνη), το Πάπιγκο (Ήπειρος) και το Φισκάρδο (Κεφαλλονιά).

6 Α.Ι. Δημόσιες Επενδύσεις για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 3/5  1990-2000: Η χάραξη αναπτυξιακής πολιτικής συνυφασμένη με κοινοτικές πρωτοβουλίες και προγράμματα στήριξης. Το κράτος εστιάζει σε έργα για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού και κυρίως την κατασκευή λιμένων  Με πόρους του Β ΚΠΣ συνολικά υλοποιήθηκαν 18 μαρίνες και12 έργα καταφυγίων τουριστικών σκαφών (μέτρο 1.1 Θαλάσσιος τουρισμός) και 25 έργα μονοπατιών και καταφυγίων (μέτρο 1.2 Ορεινός τουρισμός)  2000-2015: Σταδιακά μειώνεται το μερίδιο συμμετοχής των δημόσιων επενδύσεων στον τομέα του τουρισμού από τον κεντρικό κρατικό φορέα και ένα μεγάλο μέρος τουριστικών έργων πραγματοποιούνται από την αποκεντρωμένη διοίκηση  Μέσω του Ε.Π.Α.Ε. και σε μικρότερο βαθμό των Π.Ε.Π. με φορείς υλοποίησης Ε.Ο.Τ. την ΕΤ.Α.-. Α.Ε. κατά κύριο λόγο, αλλά και Ο.Τ.Α. (Περιφέρειες, Δήμους) ή εποπτευόμενα Ν.Π.Ι.-. Ο συνολικός προϋπολογισμός για τα 51 ενταγμένα έργα, τον Ιανουάριο του 2013, ανερχόταν σε € 164.016.500.

7 Α.Ι. Δημόσιες Επενδύσεις για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 4/5 Case study: Δράσεις του ΕΟΤ για την ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων στις ορεινές περιοχές της χώρας ΕΣΠΑ 2007-13 Α.Ι. Δημόσιες Επενδύσεις για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 4/5 Case study: Δράσεις του ΕΟΤ για την ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων στις ορεινές περιοχές της χώρας ΕΣΠΑ 2007-13  Ανάπτυξη του ορειβατικού τουρισμού με την αποκατάσταση υφιστάμενων ορειβατικών μονοπατιών και την αναβάθμιση των ορειβατικών καταφυγίων  Ενίσχυση του οικοτουρισμού και περιπατητικού τουρισμού με το πρόγραμμα αποκατάστασης μονοπατιών και διαδρομών σε περιοχές με φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους  Έργα υποδομής για πολιτιστικό τουρισμό όπως είναι η αποκατάσταση και ανάδειξη κτιρίων και συνόλων αρχιτεκτονικής ή ιστορικής αξίας

8 Α.Ι. Δημόσιες Επενδύσεις για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 5/5 Case study: Δημόσιες Επενδύσεις για ΕΕΜΤ από τον ΕΟΤ στα πλαίσια του ΕΣΠΑ 2007-13 Α.Ι. Δημόσιες Επενδύσεις για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 5/5 Case study: Δημόσιες Επενδύσεις για ΕΕΜΤ από τον ΕΟΤ στα πλαίσια του ΕΣΠΑ 2007-13 Αναμενόμενα οφέλη  Ανάδειξη των φυσικών πόρων και πόρων κληρονομιάς κάθε περιοχής  Εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος. Επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου  Διάχυση της τουριστικής ανάπτυξης  Εξυπηρέτηση υφισταμένης ζήτησης σε ανεπτυγμένες περιοχές  Αναζωογόνηση περιοχών που έχουν μειωμένους αναπτυξιακούς δείκτες  Ωφέλεια των τοπικών κοινωνιών

9 Α.ΙΙ. Οικονομικά κίνητρα για την προσέλκυση Ιδιωτικών Επενδύσεων για ΕΕΜΤ 1/2  Στο Β ΚΠΣ (1994-1999) αναφέρεται πρώτη φορά ως επιλεγμένη δράση η δημιουργία εναλλακτικών μορφών τουρισμού, και ειδικής τουριστικής υποδομής  Υλοποιήθηκαν 24 ιδιωτικές επενδύσεις (συνεδριακά κέντρα, λιμένες αναψυχής, κέντρα θαλασσοθεραπείας, υδροθεραπευτήρια).  Υλοποιήθηκαν προγράμματα κατάρτισης στις ΕΕΜΤ  Το Γ ΚΠΣ (2000-2006) χρηματοδοτούσε ολοκληρωμένες δράσεις εναλλακτικού τουρισμού και έργα ειδικής τουριστικής υποδομής  Σε τομεακό επίπεδο, υλοποιήθηκαν 17 ιδιωτικές επενδύσεις ειδικής τουριστικής υποδομής (ιδιωτικά αγκυροβόλια, συνεδριακά κέντρα, γήπεδα γκολφ, κέντρα θαλασσοθεραπείας, χιονοδρομικά, κέντρα αθλητικού τουρισμού) και 37 προτάσεις Επιχειρηματικότητας Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού  Υλοποιήθηκαν προγράμματα κατάρτισης στις ΕΕΜΤ  Σε όλα τα ΠΕΠ εντάχθηκαν και έργα ενίσχυσης «Εναλλακτικών Τουριστικών Επενδύσεων σε αγροτικές / ορεινές περιοχές» που υλοποιήθηκαν μέσω των Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (Ο.Π.Α.Α.Χ.).  Κατά την Προγραμματική περίοδος 2007-2013 εγκρίθηκε η ένταξη στο Πρόγραμμα «Εναλλακτικός Τουρισμός» 467 επενδυτικών σχεδίων με προϋπολογισμό 50 εκ. και κρατική ενίσχυση € 25 εκ.

10 Α.ΙΙ. Οικονομικά κίνητρα για την προσέλκυση Ιδιωτικών Επενδύσεων για ΕΕΜΤ 2/2 Case study: Το δίκτυο μουσείων του πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς

11 Α.ΙΙΙ. Θέσπιση θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 1/5 Τουριστικά καταλύματα – κατηγοριοποιήσεις στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο ΚΥΡΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ  Ξενοδοχεία Κλασικού Τύπου  Οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping)  Ξενώνες φιλοξενίας νέων (2014)  Σύνθετα τουριστικά καταλύματα (2011)  Ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας (condo hotels) (2013)  Τουριστικά καταλύματα εντός παραδοσιακών κτισμάτων ΜΗ ΚΥΡΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ  Αυτοεξυπηρετούμενα καταλύματα  Ενοικιαζόμενα Δωμάτια & Επιπλωμένα Διαμερίσματα

12 Α.ΙΙΙ. Θέσπιση θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 2/5 Προδιαγραφές για τη δημιουργία Ειδικής Τουριστικής Υποδομής Για τις οποίες έχουν θεσπιστεί προδιαγραφές  Συνεδριακά κέντρα (1991)  Τουριστικοί Λιμένες (1993)  Γήπεδα Γκολφ (1994)  Χιονοδρομικά κέντρα (2003)  Κέντρα Θαλασσοθεραπείας (1995)  Εγκαταστάσεις Ιαματικών Πηγών (1997)  Κέντρα Προπονητικού Αθλητικού Τουρισμού (ΚΕΠΑΤ) (2007)  Αυτοκινητοδρόμια (2007)  Ψυχαγωγικά Θεματικά Πάρκα (2009)  Spa εντός Σύνθετου τουριστικού καταλύματος (2012)  Επισκέψιμα Οινοποιεία (2015) Για τις οποίες αναμένεται να θεσπιστούν (ν.4276 /14)  Πάροχοι Ιατρικού τουρισμού  Επιχειρήσεις αγροτοτουρισμου  Ορειβατικά καταφύγια

13 Α.ΙΙΙ. Θέσπιση θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 3/5 Το ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 3155/Β/2013) ορίζει ότι:  τα σύνθετα ειδικά τουριστικά προϊόντα, που ανταποκρίνονται σε ειδικά ενδιαφέροντα, χαρακτηρίζονται από δυναμική ζήτηση και διαφοροποιούνται από το κυρίαρχο μοντέλο μαζικού τουρισμού, ως προς τους πόρους που αξιοποιούν, το βαθμό χωρικής συγκέντρωσης, καθώς και τη χρονική περίοδο ανάπτυξης τους

14 ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Α. Κατηγοριοποίηση ανάλογα με την ένταση της τουριστικής ανάπτυξης ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝΕισαγωγή ΕΕΜΤΕισαγωγή οργανωμένης τουριστική κατοικίας (Α1) Αναπτυγμένες τουριστικά περιοχές Αξιοποίηση τοπικών πόρων για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ Κατά προτεραιότητα (Α2) Αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές Αξιοποίηση τοπικών πόρων για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ Κατά προτεραιότητα (Β1) Περιοχές με περιθώρια ανάπτυξης ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Αξιοποίηση τοπικών πόρων για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ Δημιουργία υποδομών υποστήριξης, εκπαίδευσης, πιστοποίησης ΕΕΜΤ Δημιουργία δικτύων μονοπατιών Κατά προτεραιότητα (Β2) Πόλοι εντατικής ανάπτυξης ειδικών μορφών τουρισμού (Χ.Κ. Λουτροπολεις) Αξιοποίηση τοπικών πόρων για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ Κατά προτεραιότητα Α.ΙΙΙ. Θέσπιση θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 4/5 Το ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 3155/Β/2013)

15 ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ-ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Β. Κατηγοριοποίηση ανάλογα με το είδος και την ευαισθησία της περιοχής ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΕΡΙΟΧΩΝΕισαγωγή ΕΕΜΤΕισαγωγή οργανωμένης τουριστική κατοικίας (Δ.1.)Νησιά Ομάδα Ι: Τουριστικά αναπτυγμένα και αναπτυσσόμενα νησιά Αξιοποίηση τοπικών πόρων για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ Με μειωμένο ΣΔ 0,05 ή 0,1 για Ροδο και Κέρκυρα Ομάδα ΙΙ: Σχετικά μικρά νησιά με προβλήματα ανάπτυξης Αξιοποίηση τοπικών πόρων για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ Με μειωμένο ΣΔ 0,05 Ομάδα ΙΙΙ: Βραχονησίδες και Ακατοίκητα νησιά Αξιοποίηση τοπικών πόρων για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ Με μειωμένο ΣΔ 0,05 σε νησια>300στρ (Ζ) Περιοχές του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών Αξιοποίηση τοπικών πόρων για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ Δημιουργία υποδομών υποστήριξης, εκπαίδευσης, πιστοποίησης ΕΕΜΤ Με μειωμένο ΣΔ 0,05 Α.ΙΙΙ. Θέσπιση θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη ΕΕΜΤ 5/5 Το ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 3155/Β/2013)

16 Αποτίμηση της εφαρμοσμένης κρατικής πολιτικής ως προς την ανάπτυξη των ΕΕΜΤ. 1/2  Καταγράφεται υστέρηση της Ελλάδας στην ανάπτυξη ΕΕΜΠ

17 Αποτίμηση της εφαρμοσμένης κρατικής πολιτικής ως προς την ανάπτυξη των ΕΕΜΤ. 2/2 Αιτίες της καταγεγραμμένης υστέρησης ανάπτυξης ΕΕΜΤ  Η έλλειψη μιας συνεκτικής, ολοκληρωμένης και μακροχρόνιας πολιτικής για τον τουρισμό και τις ΕΕΜΤ  Η έλλειψη συντονισμού μεταξύ υπουργείων και φορέων  Η έλλειψη συντονισμού μεταξύ κεντρικής και περιφερειακή διοίκησης  Η έλλειψη μιας σειράς ειδικών υποδομών  Η μεγάλη υστέρηση στην υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων μάρκετινγκ και ισχυρών διεθνών δικτύων διανομής  Η δυσκολία εισαγωγής ΕΕΜΤ σε μαζικούς τουριστικούς προορισμούς

18 Β. Το ζήτημα της εισαγωγής ΕΕΜΤ σε μαζικούς τουριστικούς προορισμούς. Δυνατότητες και περιορισμοί Θα μιλήσουμε ειδικότερα για:  Το ζήτημα εισαγωγής διάφορων μορφών πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς τουριστικούς προορισμούς  Η έννοια του πολιτιστικού τουρισμού  Τμηματοποιήσεις της ζήτησης για πολιτιστικό τουρισμό  Οι ώριμοι μαζικοί προορισμοί

19 Β.Ι. Εισαγωγικές έννοιες Η σύγχρονη έννοια του πολιτισμού και του πολιτιστικού πόρου 1/3 Η έννοια του πολιτισμού και κατά συνέπεια του πολιτιστικού πόρου συνεχώς αναδημιουργείται και ανακαλύπτεται για να ταιριάξει με τα μεταβαλλόμενα κίνητρα και προτιμήσεις  Άμβλυνση της διάκρισης μεταξύ «υψηλής» και «χαμηλής» κουλτούρας. Συνδυασμός ψυχαγωγίας και πολιτισμού  Διεύρυνση της βεντάλιας των τουριστικά αξιοποιήσιμων πολιτισμικών στοιχείων -Τουριστική αξιοποίηση στοιχείων της βιομηχανικής κληρονομιάς  Μετατόπιση προς την εναλλακτική θεώρηση της ιστορίας. Από την εθνική ιστορία, στην τοπική μνήμη, στην προσωπική ιστορία  Οικολογική θεώρηση σε αντιπαραβολή με την ιστορικοαισθητική θεώρηση  Επιβολή των κανόνων της αγοράς.  Ο πολιτισμός και ο τουρισμός έχουν αναγνωριστεί από πολλές περιοχές με φθίνουσες ή μη οικονομίες σαν βασικό αναπτυξιακό εργαλείο. Κάτω από αυτή την προοπτική, η μεγάλη ποικιλία είναι το αποτέλεσμα της αποτελεσματικής διαχείρισης των διάφορων τοπικών πολιτιστικών πόρων.

20 Β.Ι. Εισαγωγικές έννοιες Η σύγχρονη έννοια του πολιτισμού και του πολιτιστικού πόρου 2/3 Case study: Τα σύγχρονα μουσεία που συνδυάζουν αγορά καφέ- φαγητό είναι ελκυστικά στον επισκέπτη και κερδοφόρα ως επιχειρήσεις

21 Πολιτιστικό προτέρημα / ιδιότητα μιας περιοχής Διαδικασία πολιτιστικής αξιολόγησης Πολιτιστικοί πόροι Διαδικασία προστασίας - συντήρησης Πολιτιστικά αγαθά Διαδικασία διαχείρισης Πολιτιστικά προϊόντα Πηγή: Προσαρμοσμένο από Massimo D.& Mollica E. (2003) Διαδικασία μετασχηματισμού των πολιτιστικών οντοτήτων σε προϊόντα Β.Ι. Εισαγωγικές έννοιες Η σύγχρονη έννοια του πολιτισμού και του πολιτιστικού πόρου 3/3

22 Β.Ι. Εισαγωγικές έννοιες Η σύγχρονη έννοια του πολιτιστικού ή πολιτισμικού τουρισμού Οι σύγχρονες προσεγγίσεις δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στο τουριστικό κίνητρο, φωτίζουν το στοιχείο της μάθησης, της επιμόρφωσης και εμπειρίας: Πολιτιστικός τουρισμός είναι η κίνηση ενός ατόμου στις πολιτιστικές έλξεις, εκτός της περιοχής κατοικίας του, με κίνητρο να συγκεντρώσει νέες πληροφορίες και εμπειρίες για να ικανοποιήσει τις πολιτιστικές ανάγκες του (ορισμός του Άτλαντα / Richards, 1995) Σε κάποιους ορισμούς περιλαμβάνεται και το στοιχείο της διαχείρισης και παρουσίασης του πολιτισμού ώστε να είναι η εμπειρία ευχάριστη: η πρακτική του να ταξιδεύεις για να βιώσεις ιστορικές και πολιτιστικές έλξεις να μάθεις για την κληρονομιά μιας κοινότητας με έναν ευχάριστο και εκπαιδευτικό τρόπο (Lord 1999)

23 Β.Ι. Εισαγωγικές έννοιες Τμηματοποιήσεις της ζήτησης για πολιτιστικό τουρισμό 1/4 Διάκριση με βάση τα δημογραφικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του πολιτιστικού τουρίστα (Ashworth 2004) :  Ο Baedeker/ Michelin πολιτιστικός τουρίστας. Το στερεότυπο του ιδιαίτερα επιθυμητού τύπου up-scale επισκέπτη  Ο ‘Lonely Planet’ ή ‘Rough Guide’ πολιτιστικός τουρίστας. Νεότερος και φθηνότερος τουρισμός.  Ο μαζικός πολιτιστικός τουρίστας. (Αγορά συνταξιούχων, κρουαζιέρας, συνεδριακού τουρισμού κ.α.)

24 Β.Ι. Εισαγωγικές έννοιες Τμηματοποιήσεις της ζήτησης για πολιτιστικό τουρισμό 2/4 Διάκριση με βάση το επίπεδο κινήτρου για πολιτιστική κατανάλωση Διάκριση μεταξύ δύο βασικών κατηγοριών:  ειδικού πολιτιστικού τουρίστα, (specific cultural tourist’), του οποίου το αρχικό κίνητρο για το ταξίδι είναι βασισμένο σε μια συγκεκριμένη επιθυμία να βιώσει μια ιδιαίτερη πολιτιστική εμπειρία  γενικού πολιτιστικού τουρίστα (general cultural tourist για τον οποίο ο πολιτισμός είναι ένα δευτερεύον κίνητρο

25 Β.Ι. Εισαγωγικές έννοιες Τμηματοποιήσεις της ζήτησης για πολιτιστικό τουρισμό 3/4 Διάκριση με βάση το επίπεδο κινήτρου για πολιτιστική κατανάλωση Αρκετοί υποστηρίζουν ότι το μέγεθος της αγοράς του πολιτιστικού τουρισμού είναι πολύ ευρύ και φτάνει στο 85% της συνολικής αγοράς. Ο Lord ( 1999) αναγνωρίζει 4 επίπεδα κινήτρου :  τουρίστες "που παρακινούνται πολύ" από τον πολιτισμό (15% της συνολικής αγοράς)  τουρίστες που παρακινούνται "εν μέρει" από τον πολιτισμό (30%)  Τουρίστες για τους οποίους ο πολιτισμός είναι μια "προσθήκη" σε ένα άλλο σημαντικότερο κίνητρο για το οποίο επέλεξαν τον προορισμό (20%)  τουρίστες που συμμετέχουν «τυχαία» σε μια πολιτιστική εμπειρία (20%).

26 Β.Ι. Εισαγωγικές έννοιες Τμηματοποιήσεις της ζήτησης για πολιτιστικό τουρισμό 4/4 Η χρησιμότητα των τμηματοποιήσεων της πολιτιστικής ζήτησης:  Για την ανάπτυξη καταλλήλων στρατηγικών ανάπτυξης και διαχείρισης  Για να κατανοήσουμε ότι ο πολιτιστικός τουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί και σε μαζικούς τουριστικούς προορισμούς όπως οι παραθαλάσσιες περιοχές και στους οποίους ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει μια παράλληλη ή μια πρόσθετη έλξη

27 Β.ΙΙ. Οι ώριμοι μαζικοί ελληνικοί προορισμοί Βασικά χαρακτηριστικά των ώριμων μεσογειακών προορισμών και η σχέση τους με τις αδυναμίες που παρουσιάζουν Πηγή: Σαραντάκου 2010

28 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι» Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα 1/2 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι». Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα 1/2 Στα πλεονεκτήματα που ενθαρρύνουν την αλλαγή του μοντέλου αναφέρονται:  Η ανάπτυξη πολιτιστικού τουρισμού, αναφέρεται στις εθνικές πολιτικές ως μια κίνηση "up market" η οποία θα μειώσει πολλές από τις αρνητικές συνέπειες των επιπτώσεων του μαζικού τουρισμού, διατηρώντας ή αυξάνοντας τα εισοδήματα  Ο πολιτιστικός τουρισμός συμβάλει στη επίλυση των ζητημάτων κληρονομιάς.  Η μετάβαση σε ένα μοντέλο «πολιτιστικού τουρισμού» ενισχύει την τοπική ταυτότητα και συμβάλει στην ποιότητα της ζωής των τοπικών κοινοτήτων.

29 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι» Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα 2/2 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι». Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα 2/2 Τα μειονεκτήματα που αποθαρρύνουν την αλλαγή τουριστικού μοντέλου πηγάζουν από τις ποιοτικές διαφορές ανάμεσα στα βασικά χαρακτηριστικά των «μπλε» και «γκρίζων» τουριστών:  Η διάρκεια παραμονής στους προορισμούς τουρισμού κληρονομιάς είναι πολύ πιο σύντομη απ' ότι στους ηλιοτροπικούς τουρισμούς.  Οι παραθαλάσσιοι προορισμοί μαζικού τουρισμού, έχουν σημαντικό ποσοστό πιστών επισκεπτών που επιστρέφουν κατ΄ επανάληψη είτε στην ευρύτερη περιοχή είτε ακόμη και στο συγκεκριμένο ξενοδοχείο  Η κατανάλωση του πολιτισμού, είναι εξαιρετικά επιρρεπής σε γρήγορες μετατοπίσεις στη μόδα.  Το μάρκετινγκ για τον μαζικό ηλιοτροπικό τουρισμό είναι πολύ πιο οικονομικό από εκείνο που συνεχώς προσπαθεί να προσελκύσει συνεχώς νέες και πιο απαιτητικές αγορές

30 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι» Πρότυπα εισαγωγής πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς προορισμούς 1/3 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι». Πρότυπα εισαγωγής πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς προορισμούς 1/3 1. Ο πολιτιστικός τουρισμός ως προσθήκη που θα εμπλουτίσει την τουριστική εμπειρία σε έναν ηλιοτροπικό προορισμό (η επιλογή των Ισπανικών προορισμών)  Πλεονεκτηματα: απαιτεί μόνο οριακές πρόσθετες επενδύσεις (ποιοτική αναβάθμιση, καλύτερη δημοσιότητα των πολιτιστικών αξιοθέατων, αύξηση της εμπλοκής των tour operators με στόχο τη βελτίωση της τουριστικής εμπειρίας και την αύξηση του εισοδήματος από τον τουρίστα) και κεφαλαιοποιεί τους υφιστάμενους πόρους και τα προϊόντα  Μειονεκτήματα: Συμβάλει ελάχιστα στη χωρική διασπορά των τουριστικών εγκαταστάσεων και έχει τα μικρότερα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη  Επιλέγεται λόγω α) απουσίας ικανού πολιτιστικού υπόβαθρου β) έλλειψης χρηματοδότησης για την εισαγωγή μιας νέας πολιτιστικής δραστηριότητας ή γ) κατάλληλων μηχανισμών συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων φορέων (τουρισμού και πολιτισμού) που θα εξασφάλιζε την καλύτερη ενσωμάτωση του πολιτισμού στην τουριστική δραστηριότητα.

31 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι» Πρότυπα εισαγωγής πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς προορισμούς 2/3 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι». Πρότυπα εισαγωγής πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς προορισμούς 2/3 2. Η παράλληλη ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού. Η πολιτιστική δραστηριότητα είναι πλήρως ενσωματωμένη σε μια στρατηγική τουριστικής ανάπτυξης (η επιλογή των παράκτιων βρετανικών προορισμών)  Μειονεκτήματα: Απαιτεί α) σημαντικές επενδύσεις σε νέα προϊόντα, β) δημιουργία δικτύων μεταξύ πολιτιστικών και μη-πολιτιστικών τουριστικών προϊόντων και κυρίως υψηλού επιπέδου ικανότητες διαχείρισης, ώστε δύο διαφορετικά προϊόντα, και επομένως, οι σχετικές με αυτά τοπικές εικόνες να «πωληθούν» στους διαφορετικούς τομείς της αγοράς μέσα στον ίδιο περιορισμένο χώρο  Πλεονεκτηματα: εξασφαλίζει την καλύτερη χωρική και χρονική κατανομή και είναι περισσότερο ευέλικτο στις μετατοπίσεις της αγοράς. Δίνει τη δυνατότητα τους προορισμούς να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους  Επιλέγεται λόγω α) ύπαρξης ικανού πολιτιστικού υπόβαθρου β) αναγνωρισμένη αδυναμία ενός προορισμού να είναι πλέον ανταγωνιστικός στη παραδοσιακή του ηλιοτροπική αγορά

32 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι» Πρότυπα εισαγωγής πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς προορισμούς 3/3 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι». Πρότυπα εισαγωγής πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς προορισμούς 3/3 3. Η αντικατάσταση του υφιστάμενου μοντέλου  Μειονεκτήματα: είναι οικονομικά δύσκολα εφικτό ή πολιτικά αποδεκτό αλλά και δεν έχει εξασφαλισμένα επιτυχία Δεν αξιοποιεί ένα μεγάλο μέρος της επένδυσης στην υποδομή καθώς και των υφιστάμενων εμπειριών και των δεξιοτήτων  Πλεονεκτηματα: Κεφαλαιοποιεί τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά συγκεκριμένων περιοχών για να δημιουργήσει μια μοναδική πρόταση αξίας και ένα διακριτό συγκριτικό πλεονέκτημα

33 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι» Σημεία αιχμής για την εισαγωγή του πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς προορισμούς 1/2 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι». Σημεία αιχμής για την εισαγωγή του πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς προορισμούς 1/2  Ο πολιτιστικός τουρισμός είναι βιομηχανία πολιτισμού, υπό την έννοια ότι πουλά πολιτιστικά προϊόντα στους τουρίστες ως πολιτιστικές εμπειρίες. Χρειάζονται σοβαρές επενδύσεις για την ανάδειξη και τη διαχείριση των διάφορων τοπικών πολιτιστικών πόρων  Η οργάνωση του πολιτιστικού τουρισμού είναι σημαντική για την ανταγωνιστικότητά του. Η δικτύωση δημιουργεί ευέλικτα και ανθεκτικά στις εξωτερικές κρίσεις και προκλήσεις συστήματα. Επιτρέπει τη διατήρηση της ιδιαιτερότητας, παράλληλα µε τη διασύνδεση, αλλά και την ενίσχυση της προσφοράς έναντι μίας όλο και περισσότερο κατακερµατισµένης αγοράς  Ο πολιτιστικός τουρισμός δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε ομοιογενές, μη ασφαλές και υποβαθμισμένο αστικό τοπίο. Η πολιτιστική προσέγγιση του προγραμματισμού στον αστικό σχεδιασμό των ώριμων μαζικών προορισμών στοχεύει στη ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας, την ενίσχυση της ζωτικότητας και την κοινωνική συνοχή

34 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι» Σημεία αιχμής για την εισαγωγή του πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς προορισμούς 2/2 Β.ΙΙΙ. Η μετάβαση από το «μπλε» στο «γκρι». Σημεία αιχμής για την εισαγωγή του πολιτιστικού τουρισμού στους ώριμους μαζικούς προορισμούς 2/2  Το πολιτιστικό μάρκετινγκ στους ώριμους προορισμούς, απαιτεί ειδικές δεξιότητες γιατί καλείται να υπηρετήσει πολλαπλούς στόχους: να ανατρέψει μια καθιερωμένη κακή φήμη και να διαμορφώσει μια διακριτή ισχυρή τοπική ταυτότητα, να επιμορφώσει τους τουρίστες και να είναι αποτελεσματικό αποφεύγοντας τα φολκλορικά στερεότυπα.  Στοιχεία - κλειδιά στον βιώσιμο πολιτιστικό τουρισμό, όπως η συνεργασία των φορέων σε θέματα συνεργίας τουρισμού και πολιτισμού, η τοπική συμμετοχή, η επιμόρφωση και εκπαίδευση, αποτελούν πρόκληση για τους ώριμους τουριστικούς προορισμούς που ακολούθησαν ένα πρότυπο ανάπτυξης με εντελώς διαφορετικά δομικά χαρακτηριστικά