Διαταραχές από χρήση Ψυχοδραστικών ουσιών

Παρουσίαση με θέμα: "Διαταραχές από χρήση Ψυχοδραστικών ουσιών"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Διαταραχές από χρήση Ψυχοδραστικών ουσιών
Κομοτηνή 21/12/2011 Θεοφάνης Βορβολάκος Ψυχίατρος Λέκτορας ΔΠΘ

2 Ορισμός ψυχοδραστικής ουσίας
Κάθε ουσία που, όταν ληφθεί μέσω οποιασδήποτε οδού, μεταβάλλει την εγκεφαλική λειτουργία, το επίπεδο αντιληπτικότητας ή το συναίσθημα του λήπτη.

3 ΨΥΧΟΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Αλκοόλ
Αμφεταμίνες ή παρόμοιας δράσης συμπαθητικομιμητικά Καφεΐνη Κάνναβη Κοκαΐνη Ψευδαισθησιογόνα Εισπνεόμενες ουσίες Νικοτίνη Οπιοειδή Φαινκυκλιδίνη(PCP) ή παρόμοιας δράσης αρυλκυκλοεξυλαμίνες Καταπραϋντικά,υπνωτικά ή αγχολυτικά

4 ΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ
Η χρήση ψυχοδραστικών ουσιών είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο, με επιμέρους κοινωνικές, πολιτισμικές, ιατρικές και άλλες συνιστώσες. Η χρήση μιας τέτοιας ουσίας θεωρείται παθολογική, όταν σαν συνέπεια της λήψης της παρατηρούνται συμπτώματα και δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά που θα θεωρούνταν εξαιρετικά ανεπιθύμητα σ’ οποιαδήποτε πολιτισμική ομάδα. Το βασικό χαρακτηριστικό της εξάρτησης είναι ένα σύμπλεγμα γνωστικών, συμπεριφορικών και φυσιολογικών συμπτωμάτων, που δείχνουν ότι το άτομο συνεχίζει τη χρήση της ουσίας παρά την ύπαρξη σημαντικών προβλημάτων που σχετίζονται με τη λήψη της. Η εξάρτηση περιγράφεται ως σωματική, ψυχική ή και τα δύο ανάγκη για την επαναλαμβανόμενη χρήση της ουσίας, σε συνεχή ή περιοδική βάση, που έχει ως στόχο ή να βιώσει ο χρήστης τις συνέπειες της δράσης ή να αποφύγει τη δυσφορία που προκαλεί η στέρηση της ουσίας.

5 ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ Η ψυχική εξάρτηση, που αναφέρεται και ως εθισμός, χαρακτηρίζεται από την ανεξέλεγκτη, καταναγκαστική παρόρμηση και την ακατάσχετη επιθυμία για τη χρήση της ουσίας χωρίς ιατρική ένδειξη, προκειμένου να προκληθεί το αίσθημα της ευχαρίστησης ή να αποφευχθεί η δυσφορία που προκαλεί η στέρησή της. Η σωματική εξάρτηση χαρακτηρίζεται από την παρουσία σωματικών και ψυχιατρικών συμπτωμάτων, όταν η ποσότητα της καταχρώμενης ουσίας μειώνεται σημαντικά και σε μικρό χρονικό διάστημα.

6 ΑΝΟΧΗ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΤΕΡΗΣΗΣ
Ανοχή ονομάζεται η ανάγκη λήψης της ουσίας σε όλο και μεγαλύτερες ποσότητες για την επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος ή για την αποφυγή του συνδρόμου στέρησης, τα συμπτώματα του οποίου εξαρτώνται από το είδος της ψυχοτρόπου ουσίας. Στο σύνδρομο στέρησης εμφανίζονται σωματικά ή ψυχολογικά συμπτώματα όταν η ουσία, στην οποία υπάρχει σωματικός εθισμός, διακόπτεται. Τα συμπτώματα του στερητικού συνδρόμου είναι συνήθως αντίθετα από τα συμπτώματα που προκαλεί η δράση της ουσίας.

7 ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΑΝΟΧΗ ΤΟΞΙΚΩΣΗ
Στο φαινόμενο της αντίστροφης ανοχής παρατηρείται το αντίθετο από ό,τι συμβαίνει στις περιπτώσεις ανοχής μιας ψυχοδραστικής ουσίας, δηλαδή ο οργανισμός καθίσταται όλο και πιο ευαίσθητος στη δράση της ουσίας. Εμφανίζεται σε μακροχρόνια χρήση κοκαΐνης, όπου μια μικρή δόση, που σε κανονικές συνθήκες θα προκαλούσε απλώς ευφορία, στην περίπτωση της αντίστροφης ανοχής μπορεί να οδηγήσει σε ψυχωσική αντίδραση. Η τοξίκωση περιλαμβάνει το σύνολο των εκδηλώσεων που συνδέονται με πρόσφατη υπερβολική λήψη ψυχοδραστικής ουσίας και εξαρτάται από τη δοσολογία, τις συνθήκες και την ιδιοσυγκρασία του χρήστη. Εμφανίζεται σε λήψη οπιοειδών ή ουσιών που προκαλούν καταστολή του ΚΝΣ και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο.

8 ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΠΑΝΙΚΟΥ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΟ ΒΙΩΜΑ
Η αντίδραση πανικού είναι μία κατάσταση που εμφανίζεται συνήθως κατά την πρώτη επαφή με κάποια ψυχοδραστική ουσία, όπως το χασίς, τα ψευδαισθησιογόνα, κλπ. Το άτομο αναπτύσσει υπερβολικό φόβο ότι η χρήση της ουσίας του προκάλεσε ανεπανόρθωτη βλάβη στον οργανισμό, παρουσιάζει αίσθημα απώλειας ελέγχου, άγχος, ταχυπαλμία, ταχύπνοια, ιδρώτα και μικρή αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Το αναδρομικό βίωμα(flashback) χαρακτηρίζεται από οπτικές πανοραμικές ψευδαισθήσεις φωτεινών χρωμάτων ή γεωμετρικών σχημάτων ανάλογες αυτών που είχε το άτομο κατά τη χρήση κάνναβης ή άλλων παραισθησιογόνων ουσιών, ενώ δεν έχει κάνει πρόσφατη χρήση κάποιας από τις ουσίες αυτές ώστε να δικαιολογείται η εμφάνιση του συνδρόμου.

9 ΨΥΧΩΣΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΑΠΟΣΥΡΣΗ
Η ψυχωσική αντίδραση, προκαλούμενη από λήψη παραισθησιογόνων, διεγερτικών του ΚΝΣ, κλπ περιλαμβάνει οπτικές ψευδαισθήσεις, παραλήρημα συνήθως διωκτικού τύπου, ταχυκαρδία, απώλεια ελέγχου της πραγματικότητας, διαρκεί μερικά 24ωρα και είναι πλήρως αναστρέψιμη. Η απόσυρση αναφέρεται στα συμπτώματα και σημεία στέρησης που προκύπτουν από τη διακοπή συνταγογραφούμενων φαρμάκων.

10 ΟΡΓΑΝΙΚΟ ΨΥΧΟΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Το οργανικό ψυχοσύνδρομο χαρακτηρίζεται από σύγχυση, μείωση των νοητικών λειτουργιών, διαταραχή του προσανατολισμού, ιδέες δίωξης, άγχος, φοβίες και διέγερση. Εμφανίζεται όταν ληφθούν υπερβολικές δόσεις ή όταν διακοπεί απότομα κάθε ψυχοδραστική ουσία, αλλά παράμετροι όπως η ηλικία, η ύπαρξη άλλης νόσου ή η χρήση αλκοόλ συμβάλλουν καθοριστικά στην εμφάνιση του συνδρόμου. Είναι σοβαρή κατάσταση, που μπορεί να οδηγήσει σε κώμα, ακόμη και σε θάνατο. Οι συναισθηματικές διαταραχές και κυρίως η κατάθλιψη σχεδόν συνυπάρχουν με τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, π.χ. στον αλκοολισμό. Όταν η συναισθηματική διαταραχή προϋπάρχει της χρήσης ουσιών, αναφέρεται απ’ τους χρήστες ότι η χρήση ουσιών γίνεται για λόγους αυτοθεραπείας.

11 ΣΤΕΡΗΤΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ Το ειδικό για κάθε ουσία σύνδρομο χαρακτηρίζεται από δυσπροσαρμοστικές μεταβολές της συμπεριφοράς με συνακόλουθα φυσιολογικά(σωματικά) και γνωσιακά συμπτώματα και συμβαίνει όταν ελαττωθούν τα επίπεδα της ουσίας στο αίμα σε ένα άτομο που έκανε μακρόχρονη βαριά χρήση κάποιας ουσίας.

12 Ουσίες που προκαλούν στερητικό
αλκοόλ αμφεταμίνες κοκαΐνη νικοτίνη οπιοειδή καταπραϋντικά, υπνωτικά ή αγχολυτικά

13 Επιδημιολογία Αιτιοπαθογένεια Διαφορική διάγνωση Πορεία Επιπλοκές
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΡΤΗΣΗ,ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ,ΤΟΞΙΚΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΕΡΗΤΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ Επιδημιολογία Αιτιοπαθογένεια Διαφορική διάγνωση Πορεία Επιπλοκές

14 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
8,6% του ελληνικού πληθυσμού ηλικίας ετών έχει χρησιμοποιήσει μία ή περισσότερες φορές στη ζωή του κάποια παράνομη ουσία. Η κάνναβη είναι η πιο δημοφιλής παράνομη ουσία χρήσης. Ο επιπολασμός της χρήσης των άλλων παράνομων ουσιών για όλη τη διάρκεια της ζωής ανέρχεται σε ποσοστά <1%. Η πορεία της χρήσης ναρκωτικών στην εικοσαετία παρουσιάζει ανοδική τάση, με τη σημαντικότερη αύξηση στο διάστημα ,που ακολουθείται από μια τάση μείωσης στο διάστημα Αύξηση παρουσιάζει ο αριθμός των ατόμων που προσέγγισαν υπηρεσίες βοήθειας για το πρόβλημα των ναρκωτικών το 2004 σε σύγκριση με το 2003

15 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Πτωτική τάση παρουσιάζουν το διάστημα οι θάνατοι από ναρκωτικά. Τα ποσοστά επιπολασμού της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών παραμένουν σταθερά το διάστημα για τον καπνό και το αλκοόλ, ενώ μειώνονται για τις παράνομες ουσίες Περισσότερα αγόρια από ό,τι κορίτσια προβαίνουν σε συμπεριφορές κινδύνου σχετικά με τη χρήση καπνού, αλκοόλ και παράνομων ουσιών. Γενικά οι διαταραχές χρήσης ουσιών είναι συχνότερες στους άντρες. Αρκετοί έφηβοι αναφέρουν εμπειρία στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, αλλά αρκετά λιγότεροι αναφέρουν κατάχρηση.

16 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Μειώνεται διαχρονικά ο αριθμός αυτών που έχουν εμπειρία στη χρήση κάνναβης, αλλά ταυτόχρονα αυξάνει και η αναλογία υπέρ αυτών που κάνουν συχνότερα χρήση. Η μείωση των ποσοστών επιπολασμού μπορεί να συνδέεται με επέκταση των αντιλήψεων για τους κινδύνους από τη χρήση. Η Ελλάδα εμφανίζει χαμηλότερα ποσοστά στη χρήση και ιδίως στην κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών σε σχέση με τις άλλες χώρες. Η κατάχρηση και εξάρτηση από αλκοόλ αρχίζει μεταξύ ετών. Για τις υπόλοιπες ουσίες αρχίζει μεταξύ ετών αν και για την ομάδα των καταπραϋντικών, υπνωτικών ή αγχολυτικών μπορεί η κατάχρηση και η εξάρτηση να αρχίσει λίγο αργότερα μεταξύ ετών με αφορμή ιατρική θεραπεία κυρίως αϋπνίας ή άγχους.

17 ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Γενετική προδιάθεση(για τον αλκοολισμό και τα οπιοειδή υποθέσεις για κληρονομούμενες διαφοροποιήσεις στην ανάπτυξη ανοχής από το άτομο ή στους υποδοχείς οπιοειδών ή στη δραστηριότητα των ενδορφινών και των νευροδιαβιβαστών) Οικογενής εξάρτηση για αλκοόλ, καπνό, όπιο συνηγορεί για ιδιοσυστασιακή ευαλωτότητα στη χρήση ουσιών Προσωπικότητα(αν και δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη προσωπικότητα που να σχετίζεται ειδικά με την παθολογική χρήση ουσιών, εντούτοις στοιχεία Αντικοινωνικής και Μεταιχμιακής Διαταραχής της Προσωπικότητας φαίνεται να προδιαθέτουν) Ψυχιατρικές διαταραχές(Διαταραχή της Διαγωγής, Αντικοινωνική και Μεταιχμιακή Διαταραχή της Προσωπικότητας, Σχιζοφρένεια, Διαταραχές της Διάθεσης, Αγχώδεις Διαταραχές και Σωματόμορφες Διαταραχές)

18 ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Φαρμακολογικές ιδιότητες της ουσίας (οπιοειδή, καταπραϋντικά, υπνωτικά και αγχολυτικά :κατά του άγχους, διεγερτικά:αίσθηση ζωντάνιας, αυξημένης ενεργητικότητας και εγρήγορσης, ψευδαισθησιογόνα:απόδραση απ’ την πραγματικότητα) Ταχύτητα δράσης, διάρκεια δράσης, τρόπος χορήγησης(ταχεία έναρξη δράσης, βραχεία διάρκεια δράσης π.χ. ηρωΐνη, κοκαΐνη-IV χορήγηση, κάπνισμα, ρούφηγμα απ’ τη μύτη) Ανοχή και στερητικό σύνδρομο Μαθησιακοί και ιατρογενείς παράγοντες(κατάχρηση συνταγογραφούμενων φαρμάκων)

19 ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Κοινωνικοί-Περιβαλλοντικοί Παράγοντες -ανεργία
-διαθεσιμότητα ουσιών -οικογένεια -πίεση από φίλους -νομικό πλαίσιο -πολιτισμικό πλαίσιο(στάσεις και αντιλήψεις της συγκεκριμένης κοινωνίας στο θέμα της χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών) -συμμετοχή σε ορισμένες κοινωνικοπολιτισμικές ομάδες(κατάχρηση ουσιών όπως κοκαΐνη, ψευδαισθησιογόνα, κάνναβη)

20 ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Από μη παθολογική χρήση μιας ουσίας για ψυχαγωγικούς ή ιατρικούς σκοπούς, βάσει των διαγνωστικών κριτηρίων της εξάρτησης και κατάχρησης. Από πρωτοπαθείς ψυχικές διαταραχές, βάσει της διάρκειας των συμπτωμάτων(π.χ. αν τα συμπτώματα επιμένουν περισσότερο από 4 εβδομάδες ύστερα από την αποδρομή της τοξίκωσης ή του στερητικού συνδρόμου μάλλον οφείλονται σε πρωτοπαθή ψυχική διαταραχή, εκτός βέβαια αν πρόκειται για διαταραχή επίμονη προκαλούμενη από ουσίες) και της παρουσίας ή όχι άτυπων (για την περίπτωση ύπαρξης πρωτοπαθούς ψυχικής διαταραχής) χαρακτηριστικών,κλπ Από ψυχικές διαταραχές οφειλόμενες σε γενική ιατρική κατάσταση (π.χ. μια γαστρεντερίτιδα από ιό μπορεί να μοιάζει με στερητική διαταραχή από οπιοειδή)

21 ΠΟΡΕΙΑ Αν και η πορεία των διαταραχών χρήσης ουσιών ποικίλλει, εντούτοις συνήθως (και ιδίως της εξάρτησης) είναι χρόνια με περιόδους επιδείνωσης και περιόδους πλήρους και μερικής ύφεσης(μερικές φορές και μακρόχρονης ύφεσης ή και πλήρους αποχής)

22 ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Υποσιτισμός Κακή υγιεινή
Τραυματισμοί κατά τη διάρκεια τοξίκωσης ή στερητικού συνδρόμου λόγω έκπτωσης της κρίσης και κακού συντονισμού κινήσεων Τοξικές ή αλλεργικές αντιδράσεις Διάβρωση του ρινικού διαφράγματος(σε ρούφηγμα από τη μύτη) Αιφνίδιος θάνατος από καρδιακή αρρυθμία, έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο ή ανακοπή σε χρήση διεγερτικών

23 ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ HIV λοίμωξη, ηπατίτιδα, τέτανος, αγγειίτιδα, σηψαιμία, υποξεία βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα, εμβολικά επεισόδια, ελονοσία από τη χρήση μολυσμένων βελονών κατά την IV λήψη ουσιών Βίαιη ή επιθετική συμπεριφορά έως εγκληματική δραστηριότητα Ατυχήματα, συχνά θανατηφόρα (τροχαία, εργατικά,στο σπίτι), σαν αποτέλεσμα τοξίκωσης.

24 ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ Ηπατίτιδα, κίρρωση, περιφερική νευροπάθεια, γαστρίτιδα, καρδιοπάθεια, πνευμονία, φυματίωση, διάφορες σοβαρές νευρολογικές διαταραχές στον αλκοολισμό. Βρογχίτιδα, εμφύσημα, στεφανιαία νόσος, περιφερική αγγειοπάθεια, καρκίνος σε εξάρτηση από νικοτίνη. Κατάθλιψη, αυτοκτονία Εξάρτηση και στερητικό σύνδρομο στο νεογέννητο Θάνατος από υπερβολική δόση, λοιμώξεις, αυτοκτονία, ατυχήματα.

25 Σας ευχαριστώ πολύ