Διαφοροποιημένη Παιδαγωγική

Παρουσίαση με θέμα: "Διαφοροποιημένη Παιδαγωγική"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Διαφοροποιημένη Παιδαγωγική
Ιστορία, προβληματική, εννοιολογικό πλαίσιο, μεθοδολογία Ανδρέας Καρατζάς, Phd Επιστημών Αγωγής Οκτώβριος 2010 Επιμόρφωση νεοδιόριστων εκπαιδευτικών Α΄/θμιας Εκπ/σης

2 Προς μια διαφοροποιημένη παιδαγωγική: πρώτες προσπάθειες εξατομίκευσης σχολικής εργασίας
1. Hélène Parkhurst, 1905 (Plan Dalton) παιδαγωγικό συμβόλαιο ελευθερία στο ρυθμό μάθησης αναγνώριση προσωπικότητας του μαθητή προσωπικός έλεγχος μάθησης 2. Carl Washburne, 1915 (Σχέδιο Winnetka) μεγαλύτερος σεβασμός στα «δικαιώματα του παιδιού» αναφορά στα πορίσματα της Γνωστικής Ψυχολογίας διαπίστωση του γνωστικού επιπέδου κάθε παιδιού ανάλογα με την ηλικία του εγχειρίδια και φύλλα αυτόνομης εργασίας

3 3. Robert Dottrens, 1927 αξιολόγηση των αναγκών των μαθητών με βάση προηγούμενες συνεντεύξεις εξατομικευμένη εργασία σύμφωνα με τις ανάγκες του μαθητή πρωτότυπα φύλλα εργασίας μια μόνο ερώτηση παρουσίαση στόχου-εμποδίου αυτονομία του μαθητή στην πορεία της εξατομικευμένης εργασίας του Οι πρώτες αυτές προσπάθειες οδήγησαν στην ανάπτυξη ενός συνόλου τεχνικών και εργαλείων, που αποσκοπούσαν στη συνάρθρωση ενός μόνιμου ενδιαφέροντος των μαθητών για ολοκλήρωση των μαθήσεών τους μέσα σε ομαδικές δραστηριότητες και της θέλησης καθένας να προχωρήσει και να εγγυηθεί τις αποκτημένες γνώσεις του.

4 4. Célestin Freinet, 1931 οι παιδαγωγικές τεχνικές πρέπει να δίνουν νόημα στις σχολικές μαθήσεις απαραίτητη η συνεργασία μεταξύ των μαθητών μάθηση μέσα από πραγματική εργασία άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινωνία

5 Τεχνικές Freinet Ομαδική και ατομική σχολική αλληλογραφία
Σχολική εφημερίδα: ελεύθερο κείμενο – επιλογή κειμένου – τυπογραφείο Έξοδος – έρευνα για την πραγματοποίηση λευκώματος (album) Εναλλαγή έργων και αλληλοβοήθεια μέσα στις ομάδες δραστηριοτήτων Υποχρεωτικά συμφωνητικά (brevets) Περιγραφή των βασικών μαθήσεων που πρέπει να έχει ο μαθητής για να συμμετάσχει ενεργά και αποτελεσματικά σε μια ομαδική εργασία. Διάφορες τεχνικές για τις εξατομικευμένες μαθήσεις: Εκπαιδευτικές ταινίες, Φύλλα και τετράδια αυτοδιόρθωσης, Σχέδια εργασίας (plans de travail), Αλληλοβοήθεια, Εμπειρική ψηλάφηση, Φυσικές μέθοδοι μάθησης

6 5. Fernand Oury, (δεκαετία ΄60)
Δυσκολίες εφαρμογής των παιδαγωγικών τεχνικών του Freinet στις πόλεις με τα «σχολεία στρατόπεδα» 5. Fernand Oury, (δεκαετία ΄60) εμβαθύνει στη συνάρθρωση των τεχνικών του Freinet προσθέτοντας άλλες δυο όψεις της διαφοροποίησης: Υποκείμενο (ψυχαναλυτική θεωρία) Ομάδα (δυναμική των ομάδων) Οι πράξεις του εκπαιδευτικού, οι οποίες επηρεάζονται από το ασυνείδητό του, διευκολύνουν ή δυσκολεύουν την ανάδυση της επιθυμίας για μάθηση του μαθητή.

7 Τεχνικές Oury Βήματα λόγου (συμβούλιο) Επαγγέλματα Υπευθυνότητες και διάφοροι ρόλοι Ζώνες επιπέδου – ύλης και συμπεριφοράς Εσωτερικό χρήμα Το άμεσο κοινωνιόγραμμα

8 Διαφοροποιημένη Παιδαγωγική ως απάντηση στην ετερογένεια και ως μέσο καταπολέμησης της σχολικής αποτυχίας Από τη δεκαετία του ΄70, στη Γαλλία, η διαχείριση των διαφορών παύει να είναι ιδρυματική και γίνεται παιδαγωγική. Οι τάξεις γίνονται ετερογενείς: Μαζικοποίηση της εκπαίδευσης Διαφορές κοινωνικές, μορφωτικές, οικονομικές και πολιτισμικές Απαίτηση για δημοκρατικοποίηση του σχολείου. Έτσι, η διαχείριση των διαφορών πρέπει να γίνεται μέσα στην τάξη.

9 Η ελληνική πραγματικότητα
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, αν και έχει κάνει υποχρεωτική την εκπαίδευση όλων των παιδιών (εννιάχρονο σχολείο, υποχρεωτικό νηπιαγωγείο, ειδική εκπαίδευση), δεν έχει ωστόσο γίνει δημοκρατικό με όρους σχολικής επιτυχίας. Αν και το γενικό επίπεδο των παιδιών είναι αναπτυγμένο, το ελληνικό σχολείο έχει αφήσει να αναπτυχθεί ένα σημαντικό ποσοστό εσωτερικού σχολικού αποκλεισμού, λόγω της μη εφαρμογής μιας διαφοροποιημένης παιδαγωγικής γύρω από τους κοινούς στόχους της εκπαίδευσης και μιας πραγματικής υποστήριξης των μαθητών, των οποίων οι κοινωνικές και προσωπικές καταστάσεις είναι πολύ δύσκολες.

10 Προβληματική της Διαφοροποιημένης Παιδαγωγικής
Προβληματική της Διαφοροποιημένης Παιδαγωγικής Η ετερογένεια μεταξύ των ανθρώπων είναι αναμφισβήτητο γεγονός (ανθρωπολογική διαπίστωση). Δεν υπάρχουν δυο μαθητές που να τους διαχειρίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ο δάσκαλος.(σχολική μικρο-κοινωνιολογία). Perrenoud P, 1995 Δεν υπάρχουν δυο μαθητές που μαθαίνουν με τον ίδιο τρόπο (ψυχολογία της μάθησης). Burns R, 1971 Δεν υπάρχουν δυο μαθητές που προοδεύουν με την ίδια ταχύτητα. Δεν υπάρχουν δυο μαθητές που είναι έτοιμοι να μάθουν στον ίδιο χρόνο. Δεν υπάρχουν δυο μαθητές που χρησιμοποιούν τις ίδιες τεχνικές μελέτης. Δεν υπάρχουν δυο μαθητές που λύνουν προβλήματα ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Δεν υπάρχουν δυο μαθητές που έχουν το ίδιο προφίλ ενδιαφερόντων. Δεν υπάρχουν δυο μαθητές που να είναι κινητοποιημένοι να κατακτήσουν τους ίδιους στόχους. Η διαφοροποιημένη παιδαγωγική ξεκινά από μια βασική και γενική μόρφωση του ίδιου επιπέδου για όλο το έθνος και θέτει την αρχή της εκπαιδευσιμότητας για όλους τους μαθητές (μακρο-κοινωνιολογία). Laurent S.

11 Βασικά ερωτήματα της ΔΠ
Ποια είναι η φύση των διαφορών που πρέπει να ληφθούν υπόψη σε έναν σχολικό πληθυσμό για να κατασκευαστούν οι μαθησιακές καταστάσεις; Πώς να διαχειριστεί ο εκπαιδευτικός τις διαφορές μεταξύ των μαθητών; Πώς να μην μεταμορφώσει τις ατομικές διαφορές των μαθητών σε ανισότητες σχολικής επιτυχίας αναπαράγοντας τις κοινωνικές ανισότητες;

12 Ρεύματα ΔΠ εκ των προτέρων διάγνωση ή τεχνοκρατική διαχείριση των διαφορών αδιέξοδη παιδαγωγική ρυθμισμένη εφευρετικότητα ή τάση «εφεύρεσης/ρύθμισης» παιδαγωγική των καταστάσεων P. Meirieu (1996)

13 Δημοκρατικοποίηση της σχολικής επιτυχίας και ΔΠ
Η ΔΠ στηρίζεται: στις αρχές της διαφοροποίησης και της προσαρμογής στις αρχές της εκπαιδευσιμότητας και της νοημοσύνης « Η διαφοροποιημένη παιδαγωγική προσπαθεί να εργάζεται για το ξεπέρασμα της ακόλουθης αντίφασης: να λαμβάνει υπόψη της τη διαφορά χωρίς να χάνει την απαραίτητη συνάφεια, να λαμβάνει υπόψη της τις διαφορές, ώστε να μη τις μετασχηματίζει σε ανισότητες εγκλωβίζοντας τα πρόσωπα μέσα σε αυτές τις διαφορές » P. Meirieu (1996)

14 Εννοιολογικό πλαίσιο της ΔΠ
Bloom B. 1979 ανάλυση παιδαγωγικών στόχων Αντικειμενική πληροφόρηση πριν και μετά την πραγματοποίηση της διδασκαλίας/μάθησης με σκοπό την αξιολόγησή της και την πιθανή επανάληψή της για την πλήρη κατοχή-επίτευξη («pédagogie de maîtrise») των στόχων της.

15 Εννοιολογικό πλαίσιο της ΔΠ
Συμβολή της Γνωστικής Ψυχολογίας συγκεκριμένη σκέψη – αφαιρετική σκέψη μνήμη και μάθηση ποικιλία τρόπων σκέψης και στρατηγικών πρόσβασης και ιδιοποίησης ενός περιεχομένου μάθησης επτά τρόποι – μορφές σκέψης επαγωγική παραγωγική δημιουργική διαλεκτική συγκλίνουσα αποκλίνουσα αναλογική στρατηγικές πρόσβασης και ιδιοποίησης του περιεχομένου ολική ή συνθετική στρατηγική αναλυτική στρατηγική

16 Εννοιολογικό πλαίσιο της ΔΠ
Συμβολή των κοινωνικό – εποικοδομητικών θεωριών οι κοινωνικο-νοητικές αναπαραστάσεις των μαθητών (ερμηνευτικά μοντέλα του κόσμου) η κοινωνιο-γνωστική σύγκρουση η εγγύτερη ζώνη ανάπτυξης «στόχος-εμπόδιο» Astolfi το νόημα της μάθησης η ποικιλία των κινήτρων των μαθητών για εργασία και μάθηση

17 Μεθοδολογία εφαρμογής της ΔΠ Παιδαγωγική μέθοδος
Διαστάσεις της παιδαγωγικής πράξης γνώση μαθητής εκπαιδευτικός γνώση: μια μέθοδος θεωρείται ως μια ειδική προσέγγιση, που οργανώνει τις γνώσεις με έναν συγκεκριμένο τρόπο μαθητής: μια μέθοδος βιώνεται πάντα ως μια στρατηγική, με τη συμμετοχή της αδιαφάνειας και του τυχαίου που κάθε στρατηγική περιλαμβάνει εκπαιδευτικός: μια μέθοδος είναι ένα σύνολο μέσων που χρησιμοποιούν διάφορα εργαλεία και τα οποία εφαρμόζονται στις καταστάσεις μάθησης

18 Αν ο εκπαιδευτικός κατά τη διαχείριση της τάξης του λάβει υπόψη του μόνο μία διάσταση αποκλείοντας τις άλλες δυο, δημιουργούνται μη αποδεκτές καταστάσεις για την επιτυχή εφαρμογή της Διαφοροποιημένης Παιδαγωγικής. P. Meirieu (1985)

19 Μη αποδεκτές συνέπειες που πρέπει να αποφεύγονται κατά την εφαρμογή της μεθόδου της ΔΠ
Προγραμματική: το να μη χρησιμοποιείται παρά μόνο μια μέθοδος προσαρμοσμένη στον επιδιωκόμενο στόχο, διακινδυνεύει κανείς έναν περιορισμό, έναν ακρωτηριασμό των γνώσεων Ψυχολογική: το να μη προτείνονται σε κάθε μαθητή εργαλεία και καταστάσεις που αντιστοιχούν στο νοητικό του επίπεδο και τα οποία να είναι ομαδοποιημένα σύμφωνα με το ρυθμό της εργασίας του, μπορεί κανείς να τον εγκλωβίσει σε μορφές σκέψης καθιστώντας τον ανεπιεική – μη ανεκτικό σε κάθε άλλη μέθοδο Δημιουργική: το να εξειδικεύονται οι εκπαιδευτικοί στην εφαρμογή μέσων με τα οποία αισθάνονται αυθόρμητα σε αρμονία, καθιστά για αυτόν άχρηστη ή επουσιώδη κάθε προσπάθεια διαμόρφωσης ή προσαρμογής του εκπαιδευτικού συστήματος

20 Τρεις τύποι μαθησιακών καταστάσεων
Κατάσταση συλλογικής επιβολής: συνίσταται στην παρουσίαση σε μια ομάδα των γνώσεων που κάθε μέλος της οφείλει να κατακτήσει μέσω μιας ατομικής νοητικής δραστηριότητας Εξατομικευμένη κατάσταση: επιβάλλει έναν διάλογο ανάμεσα σε κάθε μαθητή και ένα πρόγραμμα εργασίας, το οποίο του θέτει ερωτήσεις, τον οδηγεί και τον ωθεί σύμφωνα με το ρυθμό εργασίας του προς τον στόχο που θέλει κανείς να τον κάνει να φτάσει Διαδραστική κατάσταση: οι μαθητές μπαίνουν σε μαθησιακές ομάδες, τοποθετούνται μπροστά σε καταστάσεις μιας πραγματικής κοινωνικο-γνωστικής σύγκρουσης, μέσα στις οποίες κάθε μέλος αναγκάζεται να συγκρίνει πραγματικά τις αναπαραστάσεις του με εκείνες των άλλων μελών της ομάδας και να φτάσει έτσι σε μια «πιο σωστή» αναπαράσταση της γνώσης

21 Διαδοχική διαφοροποίηση
Είδη διαφοροποίησης Διαδοχική διαφοροποίηση Κατά τη διάρκεια του μαθήματος εναλλαγή διαφορετικών εργαλείων και διαφορετικών καταστάσεων μάθησης. Προϋποθέτει ευελιξία: ικανότητα χρήσης διάφορων εργαλείων και καταστάσεων για την επίτευξη ενός επιδιωκόμενου στόχου.

22 Ταυτόχρονη διαφοροποίηση
Σε μια συγκεκριμένη στιγμή, μέσα στην τάξη, οι μαθητές ασχολούνται με διάφορες δραστηριότητες, επακριβώς καθορισμένες για καθέναν τους και οι οποίες αντιστοιχούν στις δυνατότητες και τις ανάγκες τους. Προϋποθέτει από την πλευρά του δασκάλου μια ολοκληρωτική αλλαγή των συνθηκών της τάξης σε σχέση με την παραδοσιακά αποδεκτή.

23 Μεθοδολογία ταυτόχρονης διαφοροποίησης
Μεθοδολογία ταυτόχρονης διαφοροποίησης Ο δάσκαλος πρέπει να έχει επεξεργαστεί ένα πρόγραμμα στόχων, να το έχει κοινοποιήσει στους μαθητές Το γενικό αυτό πρόγραμμα πρέπει να έχει γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με κάθε έναν μαθητή ξεχωριστά και να έχει τη μορφή ενός πλάνου ατομικής εργασίας. Αυτό το πλάνο εργασίας πρέπει να περιλαμβάνει για κάθε στόχο, το επίπεδο που έχει επιτύχει ο μαθητής προηγουμένως και τις δεσμεύσεις του σε σχέση με αυτό. Στη συνέχεια, απομένει να διευθετηθεί μια ποικιλία υλικών προβλημάτων: η οργάνωση της αίθουσας, η διάθεση των απαραίτητων εργαλείων, κ.τ.λ. Τέλος η επίλυση θεμάτων πειθαρχίας.

24 Ομάδες διαφοροποίησης
Ομάδες επιπέδου-ύλης σε σχέση με κάθε μάθημα Ομάδες αναγκών σε σχέση με τις υπόλοιπες τάξεις του σχολείου

25 Παιδαγωγικό συμβόλαιο
Ατομικό και διαφοροποιημένο συμβόλαιο Υποχρεώνει κάθε μαθητή να εμπλακεί στην επιδίωξη συγκεκριμένου στόχου. Προσδιορίζει επακριβώς αυτό που αναμένεται από καθέναν μαθητή. Υποστηρίζει εξατομικευμένα κάθε μαθητή. Η διαπραγμάτευση του συμβολαίου τίθεται στην καρδιά της παιδαγωγικής πράξης Παρέχει τα μέσα να εφαρμοστεί μια στοχαστική διαφοροποίηση Υποχρεώνει ταυτόχρονα μαθητή και δάσκαλο στην επιδίωξη ενός κοινού στόχου.

26 Ρυθμίζει ό,τι αφορά την οικοδόμηση της γνώσης από τους μαθητές
Το κλίμα της τάξης Τους κανόνες συνύπαρξης μέσα στην τάξη και τις ομάδες Τους ρόλους και τις θέσεις του καθένα στην εκπαιδευτική διαδικασία