Αρχαία ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου Επιρρηματικές προτάσεις Β΄ Μέρος

Παρουσίαση με θέμα: "Αρχαία ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου Επιρρηματικές προτάσεις Β΄ Μέρος"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Αρχαία ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου Επιρρηματικές προτάσεις Β΄ Μέρος
Π Ο Σ Τ Λ Κ Η Ι Αρχαία ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου Επιρρηματικές προτάσεις Β΄ Μέρος

2 Χρονικές προτάσεις Είναι οι προτάσεις που προσδιορίζουν χρονικά το περιεχόμενο μια άλλης πρότασης (συνήθως κύριας) Δηλώνουν Το προτερόχρονο: Η πράξη της χρονικής πρότασης προηγείται χρονικά της πράξης της κύριας πρότασης Το σύγχρονο: Η πράξη της χρονικής πρότασης γίνεται ταυτόχρονα με τη πράξη της κύριας πρότασης Το υστερόχρονο: Η πράξη της χρονικής πρότασης γίνεται μετά την πράξη της κύριας πρότασης

3 Χρονικές βαθμίδες και τρόπος εισαγωγής
Α.Προτερόχρονο Α) με τους χρονικούς συνδέσμους: ὡς, ἐπεί, ἐπειδή, πρὶν (+ έγκλιση) και ἐπεὶ πρῶτον, ἐπεὶ τάχιστα κ.ά., Β) τις χρονικές εκφράσεις: ἐπεὶ τάχιστα (= αμέσως μόλις, όταν), ἐπειδὴ τάχιστα (= αμέσως μόλις, όταν), ἐπειδὴ πρῶτον, ἀφ' οὗ (= αφού, αφότου), ἐξ οὗ (= αφού, αφότου), ἐξ ὅτου (= αφού, αφότου), ἀφ' ὅτου (= αφού, αφότου) Μεταφράζονται γενικά με το αφού + οριστική. Παραδείγματα Οἱ δὲ πολέμιοι ἐπεὶ ᾔσθοντο τὸ ὄρος ἐχόμενον, ἐγρηγόρεσαν. Οὔτε τότε Κύρῳ ἤθελεν ἰέναι, πρὶν ἡ γυνὴ αὐτὸν ἔπεισε. (= Ούτε τότε ήθελε να πάει στον Κύρο, παρά αφού τον έπεισε η γυναίκα του.)

4 Β. Σύγχρονο Γ. Υστερόχρονο
Α)με τους χρονικούς συνδέσμους: ὅτε, ὁπότε, ἕως, ἔστε, ἄχρι, μέχρι, ἡνίκα, ὁπηνίκα, Β)με τα χρονικά επιρρήματα: ὁσάκις, ὁποσάκις, Γ)με τις αναφορικές εκφράσεις: ἐν ᾧ, ἐν ὅσῳ, ὅσον χρόνον, Παράδειγμα Ὁπότε χειμὼν εἴη νοτερός, ἀπέλειπον τὰς ἐπάλξεις. (= Κάθε φορά που επικρατούσε κακοκαιρία, εγκατέλειπαν τις επάλξεις.) Γ. Υστερόχρονο Α)με τους χρονικούς συνδέσμους: ἕως, ἔστε, ἄχρι, μέχρι, πρὶν + απαρέμφατο, Β)με εμπρόθετες αναφορικές εκφράσεις: μέχρι οὗ, μέχρι ὅτου, ἄχρι οὗ, ἕως οὗ. Παράδειγμα Σπονδὰς ἐποιήσαντο, ἕως ἀπαγγελθείη τὰ λεχθέντα εἰς Λακεδαίμονα. (= Έκαναν συνθήκες μέχρις ότου να αναγγελθούν στη Λακεδαίμονα αυτά που ειπώθηκαν.)

5 Δ. Χρονικοϋποθετική πρόταση
με χρονικό σύνδεσμο + ἄν (αοριστολογικό): ὅταν, ὁπόταν, ἐπάν, ἐπήν, ἐπειδάν, πρὶν ἄν, μέχρι ἄν, ἕως ἄν, ἡνίκα ἄν. Σ’ αυτή την περίπτωση η χρονική πρόταση σχηματίζει μαζί με την κύρια υποθετικό λόγο Παράδειγμα Ὅταν μὲν εἰδῶ τοὺς ἐφόρους διαδεδωκότας τοῖς πλείστου ἀξίοις τὰ κράτιστα, ἐπαινῶ. (= Όταν καταλάβω ότι οι έφοροι έχουν μοιράσει στους πιο άξιους τα καλύτερα, επαινώ). Εκφέρονται Α. Οριστική (το πραγματικό) Ἐπεὶ ὄρθρος ἦν, Λύσανδρος ἐσήμανεν εἰσβαίνειν εἰς τὰς ναῦς. (= Όταν ξημέρωσε έδωσε σήμα (στα πληρώματα) να επιβιβάζονται στα πλοία). Παρατήρηση Επόμενη διαφάνεια

6 Β. Υποτακτική + ἄν (χρονικοϋποθετική)
Παρατήρηση Μερικές φορές χρονική πρόταση που εκφέρεται με οριστική χωρίς ἄν, αποτελεί χρονικοϋποθετική του πραγματικού Ὅτ' εὐτυχεῖς, μὴ μέγα φρόνει (= Όταν (αν) ευτυχείς, μη μεγαλοφρονείς) ή το αντίθετο του πραγματικού Ὁπότε ἐκεῖνο ἔγνωμεν, ἱκανῶς ἂν εἶχεν ἡμῖν. (=Όποτε (αν ποτέ) γνωρίζαμε εκείνο, το πρόβλημά μας θα λυνόταν.) Β. Υποτακτική + ἄν (χρονικοϋποθετική) Δηλώνουν: α)το προσδοκώμενο ( Ἐπειδὰν ὁ πόλεμος παρέλθῃ, ἀποδώσομεν ὑμῖν ταῦτα) β) την αόριστη επανάληψη στο παρόν ή το μέλλον ( Μαινόμεθα πάντες, Ὁπόταν ὀργιζώμεθα.) Γ. Ευκτική (χρονικοϋποθετική) και δηλώνουν: Αόριστη επανάληψη στο παρελθόν Κῦρος ἐθήρευεν ἀπό ἵππου, ὁπότε βούλοιτο γυμνάσαι ἑαυτόν τε και τούς ἵππους Απλή σκέψη του λέγοντος Ὁ ἑκών πεινῶν φάγοι ἄν, ὁπότε βούλοιτο

7 Η κύρια πρόταση είναι αρνητική Α. Πρίν
Δ. Ευκτική του πλαγίου λόγου Μετά από ρήμα εξάρτησης ιστορικού χρόνου Σπονδὰς ἐποιήσαντο, ἕως ἀπαγγελθείη τὰ λεχθέντα εἰς Λακεδαίμονα. Συντακτικός ρόλος Η χρονική πρόταση λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της πρότασης από την οποία εξαρτάται Σύνταξη του Πρίν Οριστική ιστορικού χρόνου ή υποτακτική όταν Η κύρια πρόταση είναι αρνητική Α. Πρίν Παράδειγμα Οἱ πολέμιοι οὐ πρότερον τόν πόλεμον ἐξέφηναν (=κήρυξαν), πρίν ἐνόμισαν καλῶς τά ἑαυτῶν παρασκευάσθαι.

8 Ευκτική του πλαγίου λόγου μετά από ιστορικό χρόνο Β. Πρίν
μετά από ιστορικό χρόνο Β. Πρίν Παράδειγμα Οὐκ ἀφίεσαν πρίν παραθεῖεν αὐτοῖς ἄριστον. απαρέμφατο όταν η κύρια πρόταση είναι καταφατική Γ. Πρίν Παράδειγμα Πρίν καταλῦσαι το στράτευμα πρός ἄριστον, βασιλεύς ἐφάνη Πάμε για άσκηση!!!

9 Άσκηση Στις παρακάτω περιόδους να επισημάνετε τις χρονικές, χρονικοϋποθετικές προτάσεις και τη χρονική βαθμίδα τους Οὐδείς τῶν ἐπισταμένων ἠπίστατο, πρίν μαθεῖν Χρον.απαρμφ. Πρόταση/υστερόχρονο Χρονικοϋποθ./προτερόχρονο Μηδένα φίλον ποιοῦ, πρίν ἄν εἰδῇς πῶς κέχρηται τοῖς πρότερον φίλοις Ἀφ’ ὅτου πολέμιοι γεγενήμεθα, οὐδείς ὑμῖν συμμαχεῖ Χρονική/προτερόχρονο Χρονικοϋποθετική/σύγχρονο Ὁπότε προσϐλέψειέ τινας, εἶπεν ἄν Ἐν ᾧ δ’ ἄν τό δεῖπνον παρασκευάζηται, ἐγώ καί σύ τά δίκαια πρός ἀλλήλους διασκεψόμεθα (= θα εξετάσουμε καλά) Χρονικοϋποθετική/σύγχρονο Πρότερος ἄν ἐγχειροίην (= θα επιχειρούσα) ἐπιμελεῖσθαι τῶν ἐκείνου, ὁπότε ἀποδημοίη (= έφευγε από την πόλη) Χρονικοϋποθετική/σύγχρονο Ὅτε ἡ ναυμαχία ἐγένετο, ἔτυχεν ἐν Ἀβύδῳ ὤν. Χρονική/σύγχρονο Χρονική/προτερόχρονο Ἐπεὶ δ' ὁ χειμὼν ἔληγεν, οἱ Ἀθηναῖοι ἔπλευσαν εἰς Προκόννησον.

10 Εναντιωματικές προτάσεις Επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης
Οι δευτερεύουσες εναντιωματικές προτάσεις εκφράζουν αντίθεση, εναντίωση προς το νόημα της (κύριας) πρότασης που προσδιορίζουν. Εκφέρονται οριστική ή ευκτική, όταν ο σύνδεσμος εισαγωγής περιέχει το εἰ υποτακτική, όταν ο σύνδεσμος εισαγωγής περιέχει το ἐάν, ἂν, ἤν Συντακτική θέση Επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης Εισάγονται εἰ καὶ ἐὰν καί, ἂν καί, ἤν καί Παρατήρηση Όταν μετά από τους συνδέσμους «εἰ», «ἐάν», «ἄν», «ἢν» ακολουθεί ο «καί», δεν έχουμε πάντα εναντιωματική πρόταση Τόδε δὲ διανοηθῶμεν, εἰ καὶ σοὶ συνδοκεῖ. (Πλ.Ερωτηματική) Εἰ τούτων μὴ ἀμελήσομεν καὶ εἰ τοῖς συμμάχοις βοηθήσομεν οὐδὲν δεινὸν συμβήσεται. (Υποθετικές που συνδέονται με το «καὶ») Οι δευτερεύουσες εναντιωματικές προτάσεις εκφέρονται με τις εγκλίσεις των υποθετικών προτάσεων και σχηματίζουν όλα τα είδη των υποθετικών λόγων.

11 Παραδείγματα Φήσουσί με σοφὸν εἶναι, εἰ καὶ οὐκ εἰμί. (μτφρ. Ισχυρίζονται ότι είμαι σοφός αν και δεν είμαι). Εἰ καὶ μὴ δεινὸς πρὸς ταῦτα πέφυκα, βοηθήσω τῷ πατρὶ καὶ ἐμαυτῷ. (μτφρ. Αν και δεν είμαι ικανός από τη φύση μου γι’αυτά, θα βοηθήσω τον πατέρα και τον εαυτό μου). Ἐὰν καὶ μὴ βούλονται, πάντες αἰσχύνονται μὴ πράττειν τὰ δίκαια. (μτφρ. Αν και δε θέλουν, όλοι ντρέπονται να μη κάνουν τα δίκαια). Πάντες οὖν ἄνθρωποι, ὅταν ἀναγκασθῶσιν, ἐὰν καὶ μὴ βούλωνται παντὶ πολεμοῦσι. (μτφρ. Όλοι οι άνθρωποι, όταν αναγκαστούν, αν και δε θέλουν, πολεμούν ενάντια στον καθένα). Εἰ καὶ χρήματα εὐποροῦμεν, οὐκ εὐτυχοῦμεν. (= Μολονότι έχουμε χρήματα, δεν ευτυχούμε.) Ἐὰν καὶ μὴ βούλωνται, πάντες αἰσχύνονται μὴ πράττειν τὰ δίκαια. (= Αν και δε θέλουν, όλοι ντρέπονται να μην κάνουν τα δίκαια.)

12 Εισάγονται Εκφέρονται
Παραχωρητικές προτάσεις Οι δευτερεύουσες παραχωρητικές προτάσεις εκφράζουν παραχώρηση προς το νόημα της (κύριας) πρότασης που προσδιορίζουν. Εισάγονται Α)καὶ εἰ, κεἰ, καὶ ἄν, κἄν, καὶ ἐάν, καὶ ἤν, (ακόμη κι αν, έστω κι αν, κι αν ακόμα), όταν εξαρτώνται από καταφατική πρόταση. Β)οὐδ’ εἰ, μηδ’ εἰ, οὐδ’ ἐάν, μηδ’ ἐάν, οὐδ’ ἄν, μηδ’ ἄν, οὐδ’ ἤν, μηδ’ ἤν (= ούτε κι αν), όταν εξαρτώνται από αρνητική πρόταση και δηλώνουν παραχώρηση προς κάτι υποθετικό ή απίθανο. Εκφέρονται α) Οριστική ή ευκτική, όταν εισάγονται με το καὶ εἰ, κεἰ, οὐδ’ εἰ, μηδ’ εἰ: Οὐδ’ εἴ με ἐκέλευες ταῦτα ποιεῖν, ἡδέως ἂν ταῦτα ἐποίουν. (μτφρ. Ακόμα κι αν με διέταζες να κάνω αυτά, ευχαρίστως θα τα έκανα). β) Υποτακτική, όταν εισάγονται με τα καὶ ἐάν, καὶ ἄν, κἄν, καὶ ἤν, οὐδ’ ἐάν, μηδ’ ἐάν, οὐδ’ ἄν, μηδ’ ἄν, οὐδ’ ἤν, μηδ’ ἤν: Καὶ ἂν οἱ πολέμιοι τὸ ναυτικὸν ἡμῶν κρατήσωσι, κρατήσομεν αὐτῶν. (μτφρ. Ακόμα κι αν οι εχθροί νικήσουν το ναυτικό μας, θα τους νικήσουμε).

13 Η επόμενη άσκηση είναι επαναληπτική!!!
1.Άσκηση Να επισημάνετε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις στις παρακάτω περιόδους Εἰ καί μή βλέπεις, φρονεῖς δ’ ὅμως. Ἄξιον γάρ ἀκοῦσαι τό διήγημα τοῦτο, εἰ καί μή προσήκοι Κλεοκράτει. Ἐάν καί μή βούλωνται, πάντες αἰσχύνονται μή πράττειν τά δίκαια.   Χρή ποιεῖν με τοῦτο, καί εἰ μή πέποιθα. Ἀνήρ πονηρός δυστυχεῖ, κἄν εὐτυχῇ. Μή θορυβήσητε, μηδ’ ἐάν δόξω τι ὑμῖν μέγα λέγειν. Καί εἰ μυθώδης ὁ λόγος γέγονε, ὅμως νῦν ῥηθῆναι προσήκει. Γελᾷ ὁ μωρός, κἄν τι γελοῖο ᾖ. Ἡμεῖς νικῶμεν τε βασιλέα καί εἰ μή ὑμεῖς ἤλθετε, ἐπορευόμεθα ἄν ἐπί βασιλέα. Μηδένα θεῶν ὀμόσῃς, μηδ’ ἄν εὐορκεῖν μέλλῃς εναντιωματική εναντιωματική εναντιωματική παραχωρητική παραχωρητική παραχωρητική παραχωρητική παραχωρητική υποθετική παραχωρητική Η επόμενη άσκηση είναι επαναληπτική!!!

14 Να βρείτε τις δευτερεύουσες προτάσεις στις παρακάτω περιόδους
2. Άσκηση Να βρείτε τις δευτερεύουσες προτάσεις στις παρακάτω περιόδους Υποθ./πραγματικό Εἴ σε μισῶ, ἀπολοίμην (= μακάρι να χαθώ) Καί πεισθείς τοῖς λόγοις ἀπήγαγε τήν στρατιάν πρίν εἰσϐαλεῖν ἐς τήν χώραν Χρον./υστερ. Ἀστυάγης ἀπηγόρευε μηδένα βάλλειν, πρίν Κῦρος ἐμπλησθείη θηρῶν(= γεμίσει με θηρία) Χρον./προτερ. Μενέλαον εἶχε τρόμος μή τι πάθοιεν οἱ Ἀργεῖοι Ενδοιαστ. Οὐ με πείσεις, οὐδ’ ἐάν πείσῃς παραχωρητική Οἱ Ἑλληνες οὐκ ᾔσθοντο ὅτι Κῦρος τεθνηκώς εἴη ειδική Ὑμεῖς δέ ἴστε (=γνωριζετε) ὅθεν ἥλιος ἀνίσχει καί ὅπου δύεται Πλάγια ερωτημ. Εἰ βούλοιο φίλος εἶναι, μέγιστος ἄν εἴης Υποθ./απλή σκέψη του λέγοντος Ὡς δ’ ἀνέϐησαν, εἰς κώμας πολλῶν καί ἀγαθῶν γεμούσας ἦλθον Χρον./προτερόχρονο Ἔπεμψε στρατιώτας, ὅπως βοηθήσειαν τῇ πόλει τελική Εἰ τοῦτο πάντες ἐποιοῦμεν, ἅπαντες ἄν ἀπωλόμεθα Υποθ./αντιθ.του πραγματικού Μηχαναί πολλαί εἰσιν, ὥστε διαφεύγειν τόν θάνατον συμπερασματική

15 Εἴ τις ἀντείποι, εὐθύς ἐτεθνήκει
Υποθ./αόριστη επανάληψη στο παρελθόν Ἕως ἄν τοίνυν, ἔφη ὁ Ἀγησίλαος, ἐκεῖσε πορεύωμαι, δίδου δή τῇ στρατιᾷ τά ἐπιτήδεια Χρονικοϋποθ./υστερόχρονο Ἕως ἄν τοίνυν ἐκεῖσε πορεύωμαι, Ἐάν ἀκολουθήσῃς ἐμοί, εἰσάξω σε εἰς τήν ἀκρόπολιν Υποθ./προσδικώμενο Ἡρακλῆς ἠπόρει ποίαν ὁδόν τράποιτο Πλαγια ερωτημ. Ἀπαγγέλετε Ἀριαίῳ ὅτι ἡμεῖς ἐπορευόμεθα ἄν ἐπί βασιλέα ειδική Φήσουσί με σοφόν εἶναι, εἰ καί μή εἰμι εναντιωματική Ἐπειδή δέ ἡμέρα ἐγένετο, Χειρίσοφος θυσάμενος ἦγε κατά τήν ὁδόν Χρον./προτερόχρονο Ἐάν τις φανερός γένηται κλέπτων, θάνατός ἐστιν ἡ ζημία Υποθ./αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον Πᾶν ποιοῦσιν, ὥστε μή διδόναι δίκης Συμπερασμ. Νῦν δέ φοϐούμεθα μή ἀμφοτέρων ἅμα ἡμαρτήκαμεν ενδοιαστική Καί μοι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μή θορυϐήσετε, μηδ’ ἐάν δόξω τι ὑμῖν μέγα λέγειν Παραχωρ. Νῦν δέ, ἐπειδή οὐκ ἐθέλεις καί ἐμοί τις ἀσχολία ἐστι, εἶμι (=θα φύγω) αιτιολογική Οὐκ οἶδα ὅπως ἔχει παιδείας βασιλεύς Πλάγια ερωτημ.

16 Ἆρ’ οὐκ ἄν ἔλθοι, ὅπως φόϐον πᾶσιν ἀνθρώποις παράσχοι
τελική Οὐδέ τοῦτο πώποτε ἐπείσθην, ὡς ἡ ψυχή, ἕως ἄν ἐν θνητῷ σώματι ᾖ, ζῇ Ειδική: ὡς ἡ ψυχή ζῇ χρονικοϋποθετική Δείσαντες μή προδιδοῖτο ἡ πόλις, μετεπέμψαντο τόν Ἰφικράτη ενδοιαστική Ἐγώ γάρ οὐκ οἶδα εἰ τοῦτο ἀληθές ἐστιν ἤ μή Πλάγια ερωτημ. Τούτου ἕνεκα κελεύω τούς θωρακοφόρους ἡγεῖσθαι, ὅτι τοῦτο βαρύτατόν ἐστι τοῦ στρατεύματος αιτιολογική Ἔδοξεν αὐτοῖς τούτους κολάσαι καί κατασκευάσαι ὡς μή δύναιντο ἀπιστεῖν Συμπερασμ. Τοιούτους ἡμεῖς παραλαϐόντες ἐφυλάττομεν ἄν, ἵνα μηδείς αὐτούς διέφθειρε τελική Ἐάν τις αὐτοῖς συμϐουλεύηται, οὐκ ἄν εἴποιεν τί νοοῦσιν Πλάγια ερωτημ. Υποθ. προσδοκώμενο