Προστασία μητρότητας αυτοαπασχολούμενων γυναικών Μαρία Καραγεώργου Νομικός-Εκπαιδευτικός Μάστερ στην Εκπαίδευση και Ανθρώπινα Δικαιώματα 09.05.2014.

Παρουσίαση με θέμα: "Προστασία μητρότητας αυτοαπασχολούμενων γυναικών Μαρία Καραγεώργου Νομικός-Εκπαιδευτικός Μάστερ στην Εκπαίδευση και Ανθρώπινα Δικαιώματα 09.05.2014."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Προστασία μητρότητας αυτοαπασχολούμενων γυναικών Μαρία Καραγεώργου Νομικός-Εκπαιδευτικός Μάστερ στην Εκπαίδευση και Ανθρώπινα Δικαιώματα 09.05.2014

2 Μητρότητα και εργασία  Οδηγία 92/85/ΕΟΚ Εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στην βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων  Διατάξεις που αναγνωρίζουν την ομάδα αυτή ως ομάδα «ειδικών κινδύνων» στο χώρο της εργασίας  Διασφαλίζουν την προστασία της υγείας και της ασφάλειας της ομάδας αυτής καθώς και την αποφυγή των δραστηριοτήτων που τις εκθέτουν σε κίνδυνο  Διασφαλίζουν ότι η προστασία αυτή δεν καθιστά την θέση τους στην αγορά εργασίας μειονεκτική  Διασφαλίζουν ότι η ανάγκη προστασίας δεν εισάγει αναλογία μεταξύ εγκυμοσύνης και ασθένειας

3 Δικαιώματα  Α) μη υποχρέωση άσκησης επικίνδυνης επαγγελματικής δραστηριότητας  Β) αποφυγή νυκτερινής εργασίας  Γ) δικαίωμα λήψης αδείας μητρότητας ελάχιστης διάρκειας 14 εβδομάδων (πριν και μετά τον τοκετό)  Δ) απαλλαγή από την εργασία για προγεννητικό έλεγχο  Ε) απαγόρευση απόλυσης από την έναρξη της κύησης μέχρι και την λήξη της θεσμοθετημένης αδείας μητρότητας

4 Σκεπτικό της Οδηγίας  Α) ο κίνδυνος απόλυσης μπορεί να έχει ζημιογόνες επιπτώσεις στην ψυχική και φυσική κατάσταση των γυναικών αυτών  Β) τα μέτρα οργάνωσης της προστασίας δεν θα έχουν πρόσφορα αποτελέσματα εάν δεν συνοδεύονται από την διατήρηση των δικαιωμάτων των σχετικών με την σύμβαση εργασίας, και την διατήρηση αμοιβής ή κατάλληλου επιδόματος

5 Κατάλληλο επίδομα  Το προβλεπόμενο επίδομα κρίνεται κατάλληλο εφόσον εξασφαλίζει αμοιβή ισοδύναμη τουλάχιστον προς εκείνη που θα εισέπραττε η ενδιαφερόμενη εργαζόμενη σε περίπτωση διακοπής των δραστηριοτήτων της για λόγους συνδεόμενους προς την κατάσταση της υγείας της, εντός ενός ενδεχομένου ανωτάτου ορίου που καθορίζεται από την εθνική νομοθεσία

6 Εθνική νομοθεσία  Ενσωμάτωση της 92/85/ΕΟΚ στην εθνική νομοθεσία με το ΠΔ 176/97  ΕΓΣΣΕ 1993 άρθρο 7, άδεια μητρότητας (16 εβδομάδες, 8 πριν και 8 μετά τον τοκετό). Με ΕΓΣΣΕ 2000-2001, μια επιπλέον εβδομάδα μετά τον τοκετό. Ο χρόνος αυτός αμείβεται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και λογίζεται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας.  ΥΚ (ν. 3528/2007) άρθρο 52: άδεια μητρότητας με πλήρεις αποδοχές δύο (2) μήνες πριν και τρεις (3) μήνες μετά τον τοκετό. Σε περίπτωση απόκτησης τέκνου πέραν του 3ου, η μετά τον τοκετό άδεια προσαυξάνεται κάθε φορά κατά δύο (2) μήνες.

7 Επιδόματα μητρότητας  Ν. 1846/1951 (ΙΚΑ), άρθρο 39  Επίδομα ίσο με το βασικό επίδομα ασθενείας για 42 ημέρες πριν και 42 ημέρες μετά τον τοκετό, αλλά σε καμία περίπτωση κατώτερο του τεκμαρτού ημερομισθίου της 1 ης ασφαλιστικής κλάσης.  Προϋπόθεση να πραγματοποίησε η ασφαλισμένη τουλάχιστον 200 ημέρες ασφάλισης κατά τα 2 τελευταία έτη προ της πιθανής ημερομηνίας τοκετού

8 Αφορολόγητα  Σύμφωνα με την Γνωμοδότηση ΝΣΚ 375/2009 και την ΠΟΛ 1065/12.03.2012, τα επιδόματα μητρότητας δεν έχουν τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος κι επομένως είναι αφορολόγητα.

9 Μητρότητα και Αυτοαπασχόληση  Οδηγία 86/613/ΕΟΚ σχετικά με την εφαρμογή της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν ανεξάρτητη δραστηριότητα, συμπεριλαμβανόμενης της γεωργικής, καθώς και για την προστασία της μητρότητας  Αφορά στους ανεξάρτητους επαγγελματίες (αυτοαπασχολούμενους) και τα συμβοηθούντα πρόσωπα (τα άτομα δηλαδή που δεν είναι ούτε μισθωτοί της ατομικής επιχείρησης ούτε και συνεταίροι, αλλά συμμετέχουν συστηματικά στην δραστηριότητα του ανεξάρτητου επαγγελματία ασκώντας τα ίδια ή παρεπόμενα καθήκοντα

10 Ομάδα στόχος-δικαιώματα  οι γυναίκες αγρότισσες  οι χωρίς επαγγελματικό καθεστώς σύζυγοι των ελευθέρων επαγγελματιών  Δικαίωμα υπαγωγής σε καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης με την καταβολή εισφορών  Τα κράτη-μέλη αναλάμβαναν «την υποχρέωση να εξετάσουν αν και υπό ποίες προϋποθέσεις» οι αυτοαπασχολούμενες γυναίκες και τα συμβοηθούντα πρόσωπα μπορούν κατά την διάρκεια απουσίας τους λόγω κύησης και λοχείας να έχουν δικαίωμα αναπλήρωσης ή/και χρηματική αποζημίωση

11 Σχετικές εθνικές διατάξεις  Ν. 1287/1982, άρθρο 3, § 1: καθιέρωση αυτοτελούς δικαιώματος σύνταξης στην παντρεμένη αγρότισσα που συγκεντρώνει τις απαραίτητες προϋποθέσεις  Ν. 1469/1984, άρθρο 12, § 1: αναγνώριση του χρόνου επιδότησης λόγω μητρότητας ως χρόνου ασφάλισης  Ν. 1759/1988: ασφάλιση προσώπων που απασχολούνται σε συγγενικά τους πρόσωπα

12 Οδηγία 2010/41/ΕΕ  Αναγνώριση της ύπαρξης του κενού προστασίας:  Προοίμιο: Όσον αφορά στους αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους και τους/τις συζύγους αυτών, η Οδηγία 86/613 δεν υπήρξε ιδιαίτερα αποτελεσματική, και θα πρέπει να επανεξετασθεί το πεδίο εφαρμογής της, καθώς η διακριτική μεταχείριση λόγω φύλου και η παρενόχληση παρουσιάζονται και σε τομείς πέραν της μισθωτής εργασίας»

13 Νέα αντιμετώπιση  Η οικονομική και φυσική ευπάθεια των εγκύων αυτοαπασχολούμενων γυναικών και συμβοηθούντων προσώπων καθιστά αναγκαίο να τους χορηγηθεί το δικαίωμα παροχών μητρότητας.  Εφαρμογή και επί των συντρόφων συμβίωσης (civil partners), εφόσον αναγνωρίζονται από τις εθνικές νομοθεσίες  Πρόσβαση σε υπάρχουσες υπηρεσίες παροχής προσωρινής αντικατάστασης που καθιστούν δυνατή την διακοπή των επαγγελματικών δραστηριοτήτων λόγω εγκυμοσύνης και μητρότητας

14 Οδηγία 2010/41/ΕΕ- Άρθρο 7  Κοινωνική προστασία  1. Εφόσον σε κράτος μέλος υφίσταται σύστημα κοινωνικής προστασίας για τους αυτοαπασχολουμένους εργαζόμενους, το εν λόγω κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει ότι οι σύζυγοι και οι σύντροφοι συμβίωσης, στους οποίους αναφέρεται το άρθρο 2 στοιχείο β), μπορούν να επωφεληθούν κοινωνικής προστασίας σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο.  2. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίζουν εάν η κατά την παράγραφο 1 κοινωνική προστασία εφαρμόζεται σε υποχρεωτική ή προαιρετική βάση.

15 Οδηγία 2010/41/ΕΕ- Άρθρο 8  Παροχές μητρότητας  1. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι στις αυτοαπασχολούμενες εργαζόμενες γυναίκες, στις γυναίκες συζύγους και στις συντρόφους συμβίωσης κατά το άρθρο 2, μπορεί να χορηγείται, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, ικανό επίδομα μητρότητας, το οποίο επιτρέπει τη διακοπή της επαγγελματικής τους δραστηριότητας λόγω εγκυμοσύνης ή μητρότητας για τουλάχιστον 14 εβδομάδες.  2. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν εάν το κατά την παράγραφο 1 επίδομα μητρότητας χορηγείται σε υποχρεωτική ή προαιρετική βάση.

16 Η έννοια του «ικανού επιδόματος»  3. Το επίδομα κατά την παράγραφο 1, κρίνεται ικανό εάν εξασφαλίζει εισόδημα τουλάχιστον ίσο προς:  α) το επίδομα που θα εισέπραττε το εν λόγω άτομο σε περίπτωση διακοπής των δραστηριοτήτων του για λόγους που οφείλονται στην κατάσταση της υγείας του· και/ή  β) τη μέση απώλεια εισοδήματος ή κέρδους σε σχέση με συγκρίσιμη προηγούμενη περίοδο υπαγόμενη σε οιοδήποτε ανώτατο όριο καθορίζεται από το εθνικό δίκαιο· και/ή  γ) κάθε άλλο οικογενειακό επίδομα που θεσπίζεται από το εθνικό δίκαιο, υπαγόμενο σε οιοδήποτε ανώτατο όριο καθορίζεται από το εθνικό δίκαιο.

17 Υπηρεσίες προσωρινής αντικατάστασης  4. Τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι οι αυτοαπασχολούμενες εργαζόμενες γυναίκες και οι γυναίκες σύζυγοι ή σύντροφοι συμβίωσης, κατά το άρθρο 2, έχουν πρόσβαση σε οιεσδήποτε υπάρχουσες υπηρεσίες παροχής προσωρινής αντικατάστασης ή σε οιεσδήποτε υφιστάμενες εθνικές κοινωνικές υπηρεσίες. Τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν ότι η πρόσβαση στις εν λόγω υπηρεσίες αποτελεί εναλλακτική λύση για το επίδομα στο οποίο αναφέρεται η παράγραφος 1 του παρόντος άρθρου ή μέρος του εν λόγω επιδόματος.

18 Νόμος 4097/2012  Ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2010/41/ΕΕ  Σκοπός της Οδηγίας η εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική απασχόληση ή συμβάλλουν στην άσκηση τέτοιας απασχόλησης

19 Νόμος 4097/12 ΙΙ  Εφαρμόζεται στους αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους καθώς και στους/στις συζύγους και συντρόφους συμβίωσης, που δεν είναι μισθωτοί ή συνεταίροι στην επιχείρηση του αυτοαπασχολούμενου εργαζόμενου, στην οποία συμμετέχουν συνήθως και εκτελούν τα ίδια ή δευτερεύοντα καθήκοντα

20 Νόμος 4097/12 IΙΙ  Άρθρο 6-Παροχές μητρότητας (άρθρα 7 και 8 της Οδηγίας) 1. Στις αυτοαπασχολούμενες εργαζόμενες γυναίκες μπορεί να χορηγείται επίδομα μητρότητας, το οποίο επιτρέπει την προσωρινή διακοπή του επαγγέλματός τους, λόγω εγκυμοσύνης ή μητρότητας, για χρονικό διάστημα τουλάχιστον 14 εβδομάδων. 2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας καθορίζονται ο φορέας, το ύψος, ο τρόπος και η διαδικασία χορήγησης του επιδόματος, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα για την εφαρμογή της παραγράφου 1.

21 Νόμος 4097/12 ΙV  Άρθρο 8- Φορείς για την εφαρμογή του νόμου  Φορέας παρακολούθησης της τήρησης της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών κατά την εφαρμογή του νόμου ορίζεται ο ΣτΠ  Ο ΣτΠ, σε περίπτωση παραβίασης των διατάξεων του νόμου, διεξάγει έρευνα και διαμεσολαβεί με κάθε πρόσφορο τρόπο για την άρση της προσβολής της ίσης μεταχείρισης

22 Νόμος 4097/12 V  Συνεργασία του ΣτΠ με:  Τη ΓΓΙΦ  Το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας  Τους Κοινωνικούς εταίρους  ΜΚΟ  Τις επιχειρήσεις  Ομόλογους θεσμούς του εξωτερικού με σκοπό την ενημέρωση και διάδοση καλών πρακτικών ίσης μεταχείρισης για αυτοαπασχολούμενους, καθώς και τη διοργάνωση σχετικών επιμορφωτικών εκδηλώσεων

23 Νόμος 4097/12 VI  H ΓΓΙΦ σε συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς κοινοποιεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή της Οδηγίας 2010/41/ΕΕ

24 Περιπτώσεις προστασίας μητρότητας αυτοαπασχολούμενων σε χώρες της ΕΕ  Αυστρία: οι αυτοαπασχολούμενες εργαζόμενες έχουν δύο επιλογές: είτε την επιλογή προσωρινής αντικατάσταση, είτε επιδόματα μητρότητας σε χρήμα.  Η αμοιβή του αντικαταστάτη καταβάλλεται απ’ ευθείας από τα ιδρύματα κοινωνικής ασφάλισης. Η διάρκεια της αντικατάστασης εκτείνεται από οκτώ (8) εβδομάδες προ της αναμενόμενης ημερομηνίας τοκετού μέχρι και οκτώ (8) εβδομάδες μετά τον τοκετό, και μπορεί να επεκταθεί σε περίπτωση ασθένειας που σχετίζεται με κύηση.  Εάν η αντικατάσταση δεν είναι εφικτή, καταβάλλεται επίδομα, το οποίο από την αρχή του 2012 αναπροσαρμόστηκε στα 50 ευρώ ημερησίως.

25 Βέλγιο  Άδεια μητρότητας οκτώ εβδομάδων σε μονή γέννηση και εννέα εβδομάδων σε δίδυμες ή πολύδυμες κυήσεις.  Επίδομα μητρότητας ανερχόμενο σε 398.71 ευρώ εβδομαδιαίως από 1 η Μαρτίου 2012, χορηγούμενο από την Ασφάλιση Μητρότητας.  Ως επιπλέον βοήθεια παρέχονται δωρεάν μετά από κάθε γέννηση 105 δελτία παροχής υπηρεσιών (service vouchers/titres-services): άνεργα άτομα έχουν την δυνατότητα να εκτελούν χαμηλά αμειβόμενες δευτερεύουσες εργασίες σε νοικοκυριά, ενώ διατηρούν το δικαίωμα των επιδομάτων ανεργίας.  Η αυτοαπασχολούμενη μπορεί να υποβάλει αίτηση για την ανεύρεση τέτοιου ατόμου στον ασφαλιστικό της φορέα από τον 6 ο μήνα της κύησης μέχρι και την 15 η εβδομάδα μετά τον τοκετό  Από το 2005 όλο αυτό το πλαίσιο έγινε διαθέσιμο και στα συμβοηθούντα πρόσωπα

26 Γαλλία  Οι αυτοαπασχολούμενες γυναίκες δικαιούνται ένα εφάπαξ επίδομα που σκοπεύει στο να αντισταθμίσει την μείωση των δραστηριοτήτων τους.  Το μισό ποσό καταβάλλεται στο τέλος του 7 ου μήνα της κύησης και το υπόλοιπο μισό μετά τον τοκετό  Το 2013 το ποσό αυτό ανερχόταν σε 3.086 ευρώ, καταβαλλόμενο σε δύο δόσεις των 1543 ευρώ  Επιπλέον, υπάρχει δυνατότητα λήψης ημερήσιας αποζημίωσης για παροχή υπηρεσιών αντικατάστασης, είτε για την επιχείρηση, είτε για το σπίτι, με ελάχιστη διάρκεια της αντικατάστασης τις 7 ημέρες και μέγιστη τις 28 ημέρες.

27 Ιταλία  Με νόμο που υπήρχε ήδη από το 2001, οι αυτοαπασχολούμενες γυναίκες δικαιούνται επίδομα μητρότητας, ανεξαρτήτως της απόφασής τους να διακόψουν ή όχι την επαγγελματική τους δραστηριότητα.  Το επίδομα καταβάλλεται επί 5μηνο και αντιστοιχεί στο 80% της κατώτατης αμοιβής.  Η περίοδος των αδειών μητρότητας υπολογίζεται κανονικά για τις εισφορές ασφάλισης και σύνταξης

28 Κύπρος  Οι αυτοαπασχολούμενες γυναίκες προστατεύονται από προηγούμενο νομοθέτημα (ενσωμάτωση 2006/54/ΕΕ). Δικαιούνται επίδομα μητρότητας, το οποίο καταβάλλεται σε κάθε ασφαλισμένη αυτοαπασχολούμενη η οποία κυοφορεί ή υιοθετεί τέκνο μέχρι 12 ετών.  Η διάρκεια καταβολής του επιδόματος ανέρχεται σε 18 εβδομάδες  Επίσης καταβάλλεται και επίδομα τοκετού, που επεκτείνεται και στα συμβοηθούντα πρόσωπα.

29 Τρέχουσα κατάσταση στη χώρα μας  1,5 έτος μετά την ενσωμάτωση του νόμου, δεν έχει εκδοθεί ακόμη ή ΚΥΑ που απαιτείται για την χορήγηση του επιδόματος, παρά τα επανειλημμένα διαβήματα των φορέων και του ΣτΠ  Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη ζητήσει εξηγήσεις από τη χώρα, η οποία φέρεται ως έχουσα ενσωματώσει την Οδηγία πλημμελώς.  Εάν δεν έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες εντός του έτους, θα κινηθεί κατά της χώρας διαδικασία παράβασης.

30 Διάκριση σε βάρος των αυτοαπασχολούμενων γυναικών και των οικογενειών τους;  Η αυτοαπασχόληση των γυναικών θα μπορούσε να αποτελέσει μια σημαντική διέξοδο στην ολοένα αυξανόμενη δυσκολία πρόσβασης και παραμονής στην αγορά εργασίας των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία.  Ωστόσο, η έλλειψη σταθερού και διασφαλισμένου πλαισίου προστασίας της μητρότητας, δημιουργεί στις αυτοαπασχολούμενες την ανάγκη να επιστρέψουν πολύ γρηγορότερα στην εργασία τους από ότι οι μισθωτές, ώστε να μπορέσουν να διασφαλίσουν την βιωσιμότητα της επιχείρησής.

31 Αυτοαπασχόληση και εναρμόνιση επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής  Μόνιμες δημόσιες υπάλληλοι: άδεια μητρότητας 5 μηνών + άδεια ανατροφής 9 μηνών, μετά πλήρων αποδοχών, λογιζόμενοι ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας  Μισθωτές του ιδιωτικού τομέα (ΙΚΑ): 17 εβδομάδες άδεια μητρότητας + 3,5 μήνες άδεια ανατροφής (με κανονικές αποδοχές) + 6 μήνες ειδική άδεια μητρότητας ΟΑΕΔ (με τον κατώτατο μισθό)  Αυτοαπασχολούμενες: ------------------------------ Τα συμπεράσματα δικά σας…

32  Σας ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας!