Λοιποί BRICs και άλλοι Γεωπολιτική Γ.Μαυρομμάτης.

Παρουσίαση με θέμα: "Λοιποί BRICs και άλλοι Γεωπολιτική Γ.Μαυρομμάτης."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Λοιποί BRICs και άλλοι Γεωπολιτική Γ.Μαυρομμάτης

2 Εισαγωγή Στα προηγούμενα δυο μαθήματα μιλήσαμε για την ανατολή της Ανατολής ή τον «αιώνα της Ασίας» και τη νέα γεωπολιτική της ευρύτερης περιοχής του Ειρηνικού καθώς και για την Κίνα ειδικότερα Στο σημερινό μάθημα θα αναφερθούμε σε ορισμένες άλλες χώρες ή άλλους πόλους του πολυπολικού συστήματος που αναφέραμε Η έννοια των αναδυομένων οικονομιών. Οι Brics και οι καινούριοι αναδυόμενοι γίγαντες (τουλάχιστον μέχρι προσφάτως). Ο νέος κόσμος που έρχεται να πάρει μέρος στα οικονομικά πρωτεία ή να τα μοιραστεί. Θα αναφερθούμε στους λοιπούς Brics (όχι στη Ν. Αφρική καθώς σε αυτή θα αναφερθούμε σε άλλο μάθημα) αλλά και σε κάποιες χώρες των G20. Γιατί όμως σε κάποιες και όχι σε όλες; Πως εξηγείται η επιλογή; Ειδικότερα θα αναφερθούμε στη Βραζιλία, Ρωσία, Ινδονησία, Μεξικό και Τουρκία. Για κάθε μία από αυτές θα μπορούσαμε να έχουμε μια ολόκληρη διάλεξη ή ακόμα και ένα ολόκληρο μάθημα («Ο σύγχρονος μετασχηματισμός της Τουρκίας και οι επιπτώσεις του στο ευρύτερο γεωπολιτικό σύστημα της περιοχής», ωραίο ακούγεται) Δεν αναφερόμαστε στην Αφρική καθώς πρέπει να κάνουμε ξεχωριστό μάθημα για τη «Μαύρη Ήπειρο» και για τον «Αφρικάνικο Καπιταλισμό»

3 G 20 και BRICS

4 Το τέλος των BRICS για την Goldman Sachs;

5 Τα μέλη του G 20

6

7 Τι κοινό έχουν μεταξύ τους οι περισσότερες χώρες;
Υπάρχουν πολλά κοινά αλλά και πολλές διαφορές- κατά της απλοποίησης Είναι όμως όλες χώρες με μεγάλο πληθυσμό και γεωγραφική έκταση (δεν είναι στο μέγεθος της Δανίας ή της Ελλάδας). Από τα ακόλουθα δημογραφικά εξαιρείται η Ρωσία: Η θεωρία του «δημογραφικού μερίσματος» ως παράθυρο οικονομικής ανάπτυξης αλλά και ανάπτυξης των ανθρωπίνων πόρων. Ίσως ή έννοια της αναδυόμενης οικονομίας να περικλείει την έννοια ενός εν ενεργεία δημογραφικού μερίσματος. Όταν τα επίπεδα αναπαραγωγής μειώνονται λόγω οικονομικής ανάπτυξης αλλά και πολιτικών πραγματοποιείται δημογραφική μετάβαση. Ταυτόχρονα παρατηρείται μείωση της βρεφικής θνησιμότητας και αύξηση του προσδόκιμου ζωής εξαιτίας της ανάπτυξης. Εξαιτίας των λιγότερων γεννήσεων λιγότεροι πόροι χρησιμοποιούνται σε αυτόν το τομέα. Καλύτερο επίπεδο ζωής και επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό. Οι γυναίκες μερικώς απελευθερώνονται και εισέρχονται στην αγορά εργασίας. Αυξάνει τον αριθμό των παραγωγικών ηλικιών σε σχέση με τους οικονομικά μη ενεργούς πληθυσμούς. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν είναι ούτε παιδιά ούτε Τρίτη ηλικία, είναι εν δυνάμει οικονομικά ενεργά άτομα. Το δημογραφικό μέρισμα δεν κρατάει για πάντα καθώς ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός γερνάει σε μια γενιά και δεν αντικαθίσταται. Ως αποτέλεσμα οι οικονομικά εξαρτημένοι πληθυσμοί αυξάνονται ως προς την Τρίτη Ηλικία. Οι περισσότερες περιοχές του πλανήτη βρίσκονται στο στάδιο κατά το οποίο κλείνει αυτό το παράθυρο ευκαιρίας (βλέπε Κίνα) εκτός από την Αφρική, την Ινδία και κάποιες άλλες. Το δημογραφικό μέρισμα απαιτεί και ταυτόχρονη οικονομική ανάπτυξη αλλιώς μπορεί να προκαλέσει επαναστάσεις (βλέπε Αραβική Άνοιξη)

8 Λίγα λόγια για το G20 G20 και η έννοια της παγκόσμιας διακυβέρνησης. To G20 μπορεί να θεωρηθεί πετυχημένο και τι μέλλει γενέσθαι; Εξαιτίας της επικείμενης οικονομικής κρίσης το G20 γεννήθηκε το 2008 (τραπεζική κρίση που μπορούσε να οδηγήσει σε γενικευμένη οικονομική κρίση). Καθαρά οικονομικός ρόλος και έλεγχος του χρηματοοικονομικού πλαισίου προκειμένου να αποσοβήσουν παγκόσμιες κρίσεις. Η Συνάντηση του Λονδίνου το 2009 και το πακέτο ενίσχυσης της παγκόσμιας οικονομίας (financial stimulus). Ταυτόχρονη ύπαρξη G20 και G8 (39th G8 Meeting Lough Erne, N. Ireland June 2013). Tαυτόχρονη συνύπαρξη με UN και δημιουργία συνεργειών Το θέμα είναι μπορεί το G20 να λειτουργήσει πέραν οικονομικών θεμάτων και κανονισμών; Φεβρουάριος 2012: Συνάντηση των ΥΠΕΞ στο Μεξικό των G20. Το 7ο G20. Πρόταση της Μεξικανής ΥΠΕΞ το G20 να μην έχει μόνο οικονομική ατζέντα αλλά μια γενικότερη παγκόσμια ατζέντα που να περιλαμβάνει ποίκιλα θέματα παγκόσμιας πολιτικής διακυβέρνησης. Χρειάζεται μια μετάβαση σκέψεως από το zero sum game στην παγκόσμια διακυβέρνηση και στη δημιουργία κοινών παγκόσμιων αγαθών.

9 Αγία Πετρούπολη Ιούνιος 2013

10 Antalya 2015 και οι βομβιστικές επιθέσεις στο Παρίσι

11

12 Βραζιλία

13 Βραζιλία (και λίγο Μεξικό)
Βραζιλία (και λίγο Μεξικό) Η μεγαλύτερη χώρα της Λατινικής Αμερικής. Από Πορτογαλική αποικία σε περιφερειακή δύναμη. Σημαντικός εταίρος των ΗΠΑ και ΕΕ. 1964, Στρατιωτική χούντα (“The Shock Doctrine” Naomi Klein) για είκοσι χρόνια Οι προεδρίες του Fernando Henrique Cardoso και Loula da Silva. Οικονομία: αγροτική παραγωγή, ορυχεία, βιομηχανία, υπηρεσίες, πετρέλαιο. Από αεροπλάνα και υποβρύχια σε διαστημικές έρευνες. Η Βραζιλιάνικη πολυεθνική εταιρεία: Petrobas, Embraer Το 2011, η Βραζιλία ξεπέρασε το ΗΒ και έγινε η 7η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Εκατομμύρια Βραζιλιάνων μετατοπίστηκαν στη μέση τάξη. Δημιουργήθηκε μια ευρεία μέση τάξη. Ο πιο πλούσιος Νότος και Νότος-Ανατολή και ο πιο φτωχός Βορράς και Βορράς-Ανατολή World Bank:Τεράστια μείωση της φτώχειας από 21% το 2003 στο 11% το Μείωση των επιπέδων οικονομικής ανισότητας (Gini Index O.519/ 2011). Η οικονομική ανισότητα υπάρχει ακόμα, φαβέλες και Ολυμπιακοί στο Ρίο. Κοινωνική πολιτική: τεράστια κοινωνικά προγράμματα μείωσης της φτώχειας επί Loula. Είναι η φτώχεια φυλετικό ζήτημα στη Βραζιλία (αλλά και αλλού); Μεταφορά χρηματικών πόρων προς τους φτωχούς. Υψηλοί φόροι για την αναδιανομή του πλόυτου.

14 Και λίγα ακόμα Ένα μείγμα οικονομικού πραγματισμού και κοινωνικού προοδευτισμού; Javier Santiso ‘Latin America’s Political Economy of the Possible’. Μαγικός ρεαλισμός; Πόσο μπορεί να αντέξει η Βραζιλιάνικη οικονομία; Στηρίζεται η Βραζιλία πάρα πολύ στις εξαγωγές πρώτων υλών στην Κίνα (από σόγια σε μεταλλεύματα); Τι γίνεται μετά το commodity boom? Τώρα τι γίνεται με το commodity bust? Σημάδια προστατευτισμού στο εμπόριο με την Κίνα. Αύξηση εισαγωγικών δασμών σε αυτοκίνητα από Κίνα. Το εμπόριο με την Κίνα έχει 17-σιαστεί από το Εξάγει πρώτες ύλες και αγροτικά προϊόντα εισάγει εμπορεύματα κίνδυνος από-βιομηχανοποίησης. Το εμπόριο βιομηχανικών προϊόντων στη Λατινική Αμερική μειώνεται εξαιτίας της Κίνας. Και ξαφνικά τον Ιούνιο του 2013 ξεσπούν οι μεγαλύτερες διαμαρτυρίες των τελευταίων δεκαετιών στη Βραζιλία με αφορμή την αύξηση των τιμών των εισιτηρίων των λεωφορείων. Ακόμα και η εθνική αγάπη για το ποδόσφαιρο θυσιάζεται καθώς οι διαδηλωτές επικρίνουν την κυβέρνηση για τη δαπάνη ποσών για διοργανώσεις και όχι για υπηρεσίες προς τους πολίτες. Τεράστια προβλήματα υποδομών στη χώρα. Η δημιουργία μιας μεγάλης μέσης τάξης δημιουργεί προβλήματα. Η μέση τάξη απαιτεί περισσότερα από την κυβέρνηση της από ότι οι φτωχοί πληθυσμοί που απλώς επιβιώνουν. Ίσως εκεί να βρίσκεται η εξήγηση για τις διαμαρτυρίες. Η οικονομία της Βραζιλίας έχει επιβραδυνθεί, ανάπτυξη μόλις 0,9% το 2012 Μεγάλη ύφεση τα τελευταία χρόνια

15

16

17 Περιφερειακή πολιτική της Λ. Αμερικής
Στα διεθνή φόρα υπάρχει γενικά μια τάση οι Λατίνο-Αμερικάνικες χώρες να κρατούν μια ενιαία στάση σε διάφορα ζητήματα, όπως ανθρώπινα δικαιώματα- Το γνωστό Λατίνο-αμερικάνικο λόμπι. Mercosur, οικονομική και πολιτική συμφωνία μεταξύ Βραζιλίας, Αργεντινής, Παραγουάης, Ουρουγουάης, Βενεζουέλας και άλλων χωρών σε συνεργασία. Είναι μια τελωνειακή ένωση ή τέταρτη μεγαλύτερη στον κόσμο. Union of South American Nations 2008 (Unasur). Ουσιαστικά ενώνει την Mercosur και την Andean Community of Nations σε μια μορφή ΕΕ της Λατ. Και κεντρικής Αμερικής. Ακόμα στα πρώτα βήματα. Community of Latin American and Caribbean States-Celac (2010): περιφερειακό bloc κρατών.

18 Η βραζιλιανοποίηση της κοινωνίας;

19 China-Brazil trade

20 Και τα σκάνδαλα στη Petrobas

21 31/8/2016 καθαίρεση

22 Και πάρα πολύ λίγο Μεξικό
Η άλλη οικονομική δύναμη της Κεντρικής-Λατινικής Αμερικής είναι το Μεξικό. Η Βραζιλία και το Μεξικό μαζί αποτελούν το 60% της οικονομίας της Λατινικής και Κεντρικής Αμερικής. Το μερικώς «κρατικό» μοντέλο της Βραζιλίας και η ελεύθερη οικονομία του Μεξικού. H πρώτη χώρα του ΟΟΣΑ από την περιοχή (1994), upper middle income country. Η γεωγραφική εγγύτητα στην πλουσιότερη οικονομία του κόσμου. Μετανάστευση και ανάπτυξη αλλά και maquiladores. Εξάγει και πετρέλαιο. Βιομηχανία (ηλεκτρονικά αγαθά, αυτοκίνητα, λευκές συσκευές), η αύξηση του κόστους εργασίας στην Κίνα κάνει το Μεξικό πιο ελκυστικό προορισμό αν λάβει κανείς υπόψη του και το κόστος μεταφοράς. Μέλος του NAFTA. Τι θα γίνει με το NAFTA H χώρα διακυβερνιότανε για 70 χρόνια από το Institutional revolutionary Party. Το 2012 το IRP πίσω στην εξουσία. Η χώρα με τα μεγαλύτερα επίπεδα οικονομικής ανισότητας μετά τη Χιλή. Αλλά και τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο σε κάποια στιγμή. Πολύ χαμηλά επίπεδα επενδύσεων σε κοινωνική πολιτική (1/3 του ΟΟΣΑ). To θέμα των ναρκωτικών και της βίας Το μέλλον του Μεξικού είναι συνυφασμένο με το μέλλον των ΗΠΑ σε ένα βάθμο και την ενεργειακή επανάσταση που λαμβάνει χώρα εκεί

23 Ρωσία Το τέλος του Ψυχρού πολέμου αλλά και του διπολισμού.
Γκορμπατσόφ-Περεστρόικα και το σοβιετικό μοντέλο υπό κατάρρευση Ιούνιος 1991: Ο Γέλτσιν εκλέγεται πρόεδρος Δεκ. 1991: Ο Γέλτσιν συμφωνεί με τους ηγέτες της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας για τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης : Ιδιωτικοποιήσεις και οικονομικές μεταρρυθμίσεις 1995: ‘δάνεια για μετοχές’ πρόγραμμα, ιδιωτικοποιήσεις ενεργειακών εταιριών σε τράπεζες για δάνεια. Τα δάνεια δεν πληρώθηκαν και οι επιχειρήσεις δεν επέστρεψαν στο κράτος. Η γέννηση των φαινομένων της ‘ολιγαρχίας’. Από τον Αμπραμοβιτς στο «δικό» μας που αγόρασε τον Σκορπιό. Ο Γέλτσιν επανεκλέγεται Πρόεδρος για δεύτερη φορά. , οι τιμές των καυσίμων καταρρέουν, η κρίση της Ασίας επεκτείνεται στη Ρωσία, η οποία οδηγείται σε χρεοκοπία.

24 Ρωσία 1999, Vladimir Putin, Πρωθυπουργός και αργότερα Πρόεδρος.
Μια νέα προσέγγιση του κράτους στις επιχειρήσεις και στους Ολιγάρχες. Οι Ολιγάρχες αποδυναμώνονται και μαθαίνουν να λειτουργούν σε περιφερειακό και όχι εθνικό επίπεδο (LUKoil, Chodorovsky). Μέγα-Συμμαχίες: Άνοιξη του 2000, Sibnieft (Abramovich, Berezovsky) αγοράζουν την Russia Aluminium Company και την ενώνουν με τη Sibirsky Aluminium Holding του Deripaska. Στα πετρέλαια η συμμαχία εκπροσωπείται από τη Siberian Oil Company (Sibnieft). Στον τραπεζικό τομέα, η συμμαχία επεκτείνεται στην MDM-Bank του Αlexander Mamout, τέλος ο Abramovich, Deripaska κατέχουν το 26% της Aeroflot. Putin ‘an equal distance between the oligarchs and the government’. H ‘Ενωμένη Ρωσία’ και ο έλεγχος των media. Ποιο είναι το πολίτευμα της Ρωσίας; Περίεργο είδος Δημοκρατίας. Human Rights Watch, 2012 Russia Report: ‘Harrasment of human rights defenders continues and the working climate of civil society organizations and activists remain hostile’

25 Μια οικονομία ενεργειακών πόρων
Τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα, από δημογραφικό μέρισμα σε δημογραφική καταστροφή. Μια μορφή «ανθρώπινης καταστροφής». Κακή υγεία, μετανάστευση και δείκτες αναπαραγωγής. Η Ρωσική οικονομία είναι ιδιαίτερη εξαρτημένη από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου με αποτέλεσμα όταν υπάρχουν κρίσεις και πτώση τιμών να αντιμετωπίζει προβλήματα. Χαμηλή παραγωγικότητα, χαμηλή προσέγγιση επενδύσεων και διαφθορά. Μελλοντικά σενάρια για την οικονομία: να παραμείνει μια εξαγωγική οικονομία ενέργειας και τίποτα άλλο, να εξελιχθεί σε μια οικονομική υπερδύναμη μέσω της διαφοροποίησης της οικονομίας της και του ανοίγματος της στην παγκόσμια οικονομία. Τον Αύγουστο του 2012, η Ρωσία μετά από 18 χρόνια διαπραγμάτευσης έγινε μέλος του WTO. Μεγαλύτερο άνοιγμα της οικονομίας της σε άλλες ξένες επιχειρήσεις αλλά και άνοιγμα των άλλων οικονομιών στα ρωσικά προϊόντα. Η μόνη BRIC που δεν ήταν μέλος του WTO Η εξάρτηση στην ενέργεια αφήνει τη Ρωσία ευάλωτη στην πτώση των τιμών. τελευταία δίνεται έμφαση ξανά στη βιομηχανική παραγωγή. Νέος ψυχρός πόλεμος;

26 Πολιτικές φιλοδοξίες 2011και η μεγάλη ιδέα του Πούτιν: Ευρασιατική Ένωση, ένας οικονομικός χώρος που θα μοιάζει με την ΕΕ και θα φέρνει κοντά τις Πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες με τα ρωσικά ως κοινή γλώσσα εμπορίου και οικονομικών συναλλαγών. Μήπως από όλους του κλασσικές γεωπολιτικούς, οι ιδέες του Haushofer είναι οι πιο διαχρονικές; «Κυριαρχία στο εγγύς εξωτερικό» Μέλη της συμμαχίας: Ρωσία, Λευκορωσία, Καζακστάν αλλά και Αρμενία, Κιρζικστάν και Τατζικιστάν με καθεστώς υποψήφιας χώρας. Ουκρανία (Πορτοκαλί επανάσταση, πόλεμος τιμών ενέργειας) και Γεωργία (Πόλεμος με τη Γεωργία το 2008 και ανεξαρτητοποίηση της Αχμπαζίας και Νότιας Οσετίας) οι απαραίτητοι σύμμαχοι. Η Δυτικοποίηση αυτών των κρατών αποδυναμώνει τη Ρωσία, η είσοδος τους στο ΝΑΤΟ την εγκλωβίζει. Γεωργία, Λευκορωσία, Καζακστάν, Αζερμπαϊτζάν, Αρμενία: προς το παρόν όλοι φίλοι με φιλο-ρωσική κατεύθυνση. Ο κίνδυνος των φιλο-δυτικών κυβερνήσεων δεν πέρασε όπως αποδεικνύει η Ουκρανία

27 Ρωσία

28 Και εκεί που πιστεύαμε ότι η Αρκούδα κοιμόταν

29 αποτελέσματα Ένας νέος ψυχρός-πόλεμος
Κυρώσεις από τη Δύση και οι οικονομικές επιπτώσεις τους Ο πόλεμος στις τιμές του πετρελαίου, η Σ. Αραβία και ο Σιητικός άξονας Τα οικονομικά αποτελέσματα Η εμπλοκή στον πόλεμο της Συρίας Μια επαναπροσέγγιση με τη Δύση; Η πτώση του Ρωσικού αεροσκάφους από την Τουρκία Σουλτάνος εναντίον Τσάρου, η όλοι εναντίων όλων στον παγκόσμιο πόλεμο της Συρίας Η χειρότερες σχέσεις μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου

30

31 Λίγη Ασία ακόμα; Μήπως οι Brics πρέπει να συμπεριλάβουν μια ακόμα χώρα; Δεν είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα Ασιατικού Τίγρη καθώς δεν είναι μόνο εξαγωγική οικονομία. Εξαιτίας του πληθυσμού της και της οικονομικής της ανάπτυξης έχει και εσωτερική κατανάλωση. Μετά την κρίση του 1997, το κράτος έχει ρόλο στην οικονομία. Από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς κάρβουνου και Palm oil. Suharto ( ): Οικονομική ανάπτυξη και ψυχρός πόλεμος/αντι-κομμουνισμός. Nusa Dua, Bali. H κρίση της Ασίας έγινε πολιτική στην Ινδονησία. ΙΜF και το τέλος ενός δικτάτορα. Η οικονομία του αρχιπελάγους. McKinsey: To 2030 θα είναι η 7η οικονομία στον κόσμο. Λόγοι: το οικονομικό θαύμα της Ασίας, αστικοποίηση, δημογραφικό μέρισμα, καλή σχέση με νέες τεχνολογίες. Η μεγαλύτερη μουσουλμανική χώρα στον Κόσμο. Θεωρείται μετριοπαθής. Η βομβιστική επίθεση στο Μπάλι. Τον τελευταίο χρόνο αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα φυγής κεφαλαίων, υποτίμηση νομίσματος, μείωση ανάπτυξης όπως άλλες αναδυόμενες χώρες. Τι θα γίνει όταν ανέβουν τα αμερικάνικα επιτόκια;

32 Ινδονησία

33 Ινδονησία: όχι μόνο εξαγωγική οικονομία

34 Η Γείτονας χώρα Η Τουρκία είναι «ενσωματωμένη» στη Δύση μέσα από το ΝΑΤΟ, OECD, OSCE, Council of Europe, ειδική σχέση με την ΕΕ κτλ. 1980: Οζάλ και οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις για τη δημιουργία μιας οικονομίας της αγοράς. 1990: αδύναμες κυβερνήσεις και «κακές» οικονομικές επιλογές έφεραν στη χώρα το ΙΜF. 2001: Ιδρύεται το ΑΚΠ. Η κοσμική πλευρά των πιστών επιχειρηματιών της Ανατολίας προωθεί μια πραγματιστική προσέγγιση στα πράγματα. Το ΑΚΠ «μικραίνει» το κράτος και προωθεί οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Η σταδιακή δημιουργία μιας διαφοροποιημένης οικονομίας με μια μετάβαση από την αγροτική παραγωγή και τη βαριά βιομηχανία στις υπηρεσίες και βιομηχανική παραγωγή. Το 2008 η Τουρκία προσέλκυσε 18.3 b FDI. Ρυθμοί ανάπτυξης κοντά στο 8-10% για όλη τη δεκαετία. Αγροτική παραγωγή, ηλεκτρονικές και λευκές συσκευές, ρούχα, αυτοκίνητα, ναυπηγεία, κατασκευές, τουρισμός. (Koc Holdings) Κύριοι εμπορικοί εταίροι: Γερμανία, Ιράκ, Ιράν, Σαουδική Αραβία, ΗΑΕ. Οι Τουρκικές Αερογραμμές πετούν σε 150 προορισμούς και μεταφέρουν 17εκ. Επιβάτες ετησίως το 2011. Κριτική: η οικονομία στηρίζεται πάρα πολύ στην προσέλκυση FDI και πολλές φορές τα κεφάλαια ‘φεύγουν’. Hot money και η φυγή κεφαλαίων. H οικονομία στηρίζεται πολύ στις κατασκευές και την κατανάλωση

35 Στρατός και Κοσμικό κράτος
1923 Κεμάλ Ατατούρκ και το κοσμικό κράτος της Τουρκίας- ο στρατός ως ο εγγυητής της κοσμικότητας της Τουρκικής Δημοκρατίας. Δυτικοποίηση και υπεράσπιση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Από κοινωνία πιστών σε κοσμικό κράτος πολιτών. Η Τουρκική Δημοκρατία βασίζεται στις αρχές της Γαλλικής Δημοκρατίας για αυτό και απαγορεύει (ε) σημάδια πίστης από τους δημόσιους χώρους. Κοσμικό κράτος όλων των πολιτών, όλοι Τούρκοι δεν αναγνωρίζει μειονότητες (Κούρδοι) Μέχρι τα τέλη του 1980, έξι από τους επτά προέδρους ήταν στρατηγοί. Ο στρατός έκανε πέντε πραξικοπήματα (1960, 1971, 1980, 1997, 2016) ΑΚΠ (Justice and Development Party), από το 2002 ξεκίνησε μια διαδικασία α-πολιτικοποίησης του στρατού στην πορεία ενσωμάτωσης της χώρας στην ΕΕ. Σεπ. 2012: Δίκη 325 αξιωματικών με κατηγορία ότι προσπάθησαν να επιχειρήσουν πραξικόπημα. 250 έλαβαν ποινές/ ως αντίδραση οι Διοικητές του στρατού παραιτήθηκαν. Τέλος εποχής στην Τουρκία

36 Ήταν η κοσμική Τουρκική Δημοκρατία το μοντέλο για τον Αραβικό κόσμο;
Η Τουρκία ως μια περιφερειακή δύναμη. Σε αυτό βοηθά και η αποδυνάμωση της Αιγύπτου, Ιράκ, Συρίας αλλά ακόμα και Λιβύης αλλά και Ελλάδας. Μετά τον Ατατούρκ ο Ερντογάν. ΑΚΠ έχει κερδίσει τέσσερεις συνεχόμενες εκλογές και μια προεδρία. Από μια κοσμική δημοκρατία σε μια κοινωνία πιστών που σέβεται και λειτουργεί σαν μια κοσμική δημοκρατία; Ένα κοσμικό κράτος που διοικείται από ένα κόμμα με ρίζες στο πολιτικό Ισλάμ. Δεν είναι σίγουρο ότι το μοντέλο της Τουρκίας μπορεί να υιοθετηθεί τόσο εύκολα από άλλες χώρες καθώς έχει διαφορετική ιστορία. Επίσης το μετριοπαθές μοντέλο αντικαθίσταται από μια πιο «αυταρχική εξουσία» Τα προβλήματα της Τουρκικής Δημοκρατίας: Κούρδοι και άλλες μειονότητες, μερική ελευθερία λόγου κτλ. Ακόμα μικρότερη τα τελευταία χρόνια Και μετά ήρθαν οι μεγαλύτερες διαμαρτυρίες των τελευταίων δεκαετίων στην Κωνσταντινούπολη και σε άλλες 60 πόλεις. Από την άλλη, ο Ερντογάν κάνει αρνητική μνεία για τα αγόρια και τα κορίτσια που ζουν μαζί στις φοιτητικές εστίες. Τι είδους δημοκρατία είναι αυτή και τι είδους ελευθερία προασπίζεται, μόνο τη θρησκευτική; Το καθεστώς Ερντογάν γίνεται όλο και πιο αυταρχικό.

37 Erdogan

38 Τα τουρκικά σήριαλ Το 2006 ένα Σαουδαραβικό κανάλι αγόρασε τα δικαιώματα της σειράς με την Gumus. Μια κοπέλα που παντρεύεται το γιο μιας πλούσιας οικογένειας της Πόλης. Το 2008, το τελευταίο επεισόδιο είχε ακροατήριο 85 εκ. ατόμων στον Αραβικό κόσμο. Εκδρομές στην Κωνσταντινούπολη με βάση τα σήριαλ. Ο μοντέρνος τρόπος ζωής των Τούρκων αστών. Το ζευγάρι ήταν μοντέρνο και οι ρόλοι του άνδρα και της γυναίκας ίσοι. Ορισμένοι χαρακτήρες έπιναν αλκοόλ και είχαν εξωσυζυγικές σχέσεις. Οι Ιμάμηδες στη Σαουδική Αραβία «βγάλαν σπυριά» Στο «Σουλεϊμάν» (η σειρά προβάλλεται σε 45 χώρες) προβάλλεται ένα μοντέλο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ως δεκτικό στη διαφορά. Ανεκτικό στη διαφορετικότητα. Η Τουρκία εξάγει κοσμικό μουσουλμανικό μοντερνισμό στον Αραβικό κόσμο αλλά και στα Βαλκάνια και προωθεί εικόνες της οθωμανικής αυτοκρατορίας ως ανεκτικής σε ένα βαθμό (αν δεν λογοκριθούν από το ΑΚΠ) στη διαφορετικότητα και στο σεβασμό των δικαιωμάτων Ο τουρκικός μοντερνισμός δημιουργεί και προβάλλει το μύθο της Τουρκίας

39 Η «μαλακή» δύναμη της Τουρκίας

40

41 Εξωτερική πολιτική Αλλάζει η Τουρκία κατεύθυνση από τον Ατλαντικό-Ευρωπαϊκό χώρο προς τη μέση Ανατολή; Είναι η αλλαγή αυτή πραγματική ή απλώς είναι αποτέλεσμα του τέλους του Ψυχρού πολέμου και της νέας πολύ-κατευθυνσιακής πορείας της Τουρκίας. Η Τουρκία παίρνει θέση στον υπό-διαμόρφωση νέο πολύ-πολικό κόσμο. Η νέα περιφερειακή δύναμη της περιοχής και το παλαιό δόγμα Νταβούτογλου «μηδενικά προβλήματα με τις γείτονες χώρες». «Στρατηγικό βάθος» (2001): Η Τουρκία ανήκει στις λίγες χώρες που είναι «κεντρικές δυνάμεις». Η Τουρκία δεν είναι απλά μια περιφερειακή δύναμη στα Βαλκάνια ή στη Μέση Ανατολή αλλά είναι μια «κεντρική δύναμη» που πρέπει να λειτουργήσει και να ασκήσει το στρατηγικό της βάθος προς όλες τις κατευθύνσεις. Παγκόσμιος γεωπολιτικός ρόλος. Η Τουρκία πρέπει να αφήσει πίσω της την ισχυρή ισχύ και να εκμεταλλευτεί τη μαλακή της ισχύ και τη γεωοικονομία της. Η εισχώρηση της Τουρκίας στην ΕΕ, είναι επιθυμητή για τον Νταβούτογλου αλλά δεν είναι η μοναδική προτεραιότητα της χώρας, είναι απλώς μια κατεύθυνση της Τουρκίας ως «κεντρικής δύναμης». Η εισχώρηση έχει κολλήσει από το 2005 και μετά αλλά το 2013 ξεκόλησε. Οι ενταξιακές διαδικασίες στον πάγο Από τα μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες στα προβλήματα με κάθε γείτονα ξεχωριστά. Ισραήλ, Συρία στα πρόθυρα του πολέμου, με Αρμενία εχθρικές, με Ιράκ οριακές, με Αίγυπτο, με Ιράν, με όλους.

42

43 Και μετά το πραξικόπημα

44 Τα σύνορα της καρδιάς μου….