Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.

Παρουσίαση με θέμα: "Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.
«Η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας: Ερευνητικές μέθοδοι, τεχνικές και εργαλεία» Κασιμάτη Αικατερίνη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.

2 Έννοια της αυτοαξιολόγησης
Η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας (ή εσωτερική αξιολόγηση) αποτελεί μια διαδικασία που διεκπεραιώνεται από τη σχολική μονάδα με στόχο: τη συστηματική συλλογή πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της, την ανάλυση και την ερμηνεία των πληροφοριών αυτών και τη συνακόλουθη λήψη αποφάσεων για τη βελτίωση της ποιότητας του παρεχόμενου από τη σχολική μονάδα εκπαιδευτικού έργου (MacBeath, 2001, όπως παρατίθεται στο Κατσαρού & Δεδούλη, 2008: 137)

3 Βασικά χαρακτηριστικά της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας
Είναι μια διαδικασία συστηματική Είναι μια δραστηριότητα συλλογική Η σχολική μονάδα είναι υποκείμενο και αντικείμενο της αυτοαξιολόγησης Λαμβάνει υπόψη το συγκεκριμένο πλαίσιο της σχολικής μονάδας Προωθεί τον διάλογο και τη συμμετοχή Εκφράζει μια κοινωνική δέσμευση Εστιάζει στην ελευθερία της έκφρασης των συμμετεχόντων Χρησιμοποιεί διαφορετικές πηγές και μεθοδολογία Συγκεντρώνει τόσο στοιχεία όσο και απόψεις Εστιάζει τόσο στις διαδικασίες όσο και στα αποτελέσματα Παρέχει μια συνολική εικόνα της κατάστασης του εκπαιδευτικού έργου

4 Η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας….
….στηρίζεται στην έννοια του οργανισμού που μαθαίνει (learning organization) Οι Leithwood & Aitken (1995, σ.63) ορίζουν έναν οργανισμό ως μανθάνοντα ως “αποτελούμενο από μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι έχουν κοινές επιδιώξεις και οι οποίοι συλλογικά δεσμεύονται να αξιολογούν διαρκώς την πορεία τους προς την επίτευξη αυτών των επιδιώξεων έτσι ώστε να καταλήγουν στους πλέον αποτελεσματικούς τρόπους και μέσα για αυτό”.

5 Η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας….
….στηρίζεται επίσης στη φιλοσοφία της έρευνας δράσης «Η εκπαιδευτική έρευνα δράσης είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια ομάδα δραστηριοτήτων στην ανάπτυξη Αναλυτικών Προγραμμάτων (AΠ), στην επαγγελματική εξέλιξη του εκπαιδευτικού, στα προγράμματα σχολικής βελτίωσης και στη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής. Αυτές οι δραστηριότητες έχουν ως κοινό στοιχείο τις στρατηγικές προγραμματισμένης δράσης, οι οποίες εφαρμόζονται και στη συνέχεια υπόκεινται συστηματικά σε παρατήρηση, κριτικό στοχασμό και αλλαγή. Οι συμμετέχοντες στη δράση που μελετάται εμπλέκονται σε όλες αυτές τις δραστηριότητες» (Grundy & Kemmis, 1988: 322).

6 Προϋποθέσεις επιτυχούς υλοποίησης της διαδικασίας της αυτοαξιολόγησης
Προϋποθέσεις επιτυχούς υλοποίησης της διαδικασίας της αυτοαξιολόγησης Δημιουργία κατάλληλης ατμόσφαιρας και διαμόρφωση κλίματος εμπιστοσύνης και ευρείας συναίνεσης Συνειδητοποίηση από τους συμμετέχοντες των στόχων της και της χρησιμότητάς της Εστίαση της διαδικασίας στη βελτίωση και όχι στην αξιολόγηση Αλλαγή των αντιλήψεων όσον αφορά την έννοια της αξιολόγησης Αλλαγή των σχέσεων μεταξύ των συμμετεχόντων

7 Αποτελεσματικές Στρατηγικές Μη Αποτελεσματικές Στρατηγικές
Προηγούμενη ευαισθητοποίηση των συμμετεχόντων Εστίαση στις συγκεκριμένες ανάγκες της σχολικής μονάδας Σύνδεση της αξιολόγησης με τη βελτίωση Ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικής κοινότητας Ενημέρωση-επιμόρφωση Συμμετοχή ατόμων που έχουν πειστεί για τη χρησιμότητα της αυτοαξιολόγησης Εξασφάλιση βοήθειας κριτικού φίλου Έναρξη διαδικασίας αυτοαξιολόγησης χωρίς προηγούμενη ευαισθητοποίηση των συμμετεχόντων Γραφειοκρατική αντιμετώπιση της διαδικασίας της αυτοαξιολόγησης Έλλειψη ενημέρωσης των συμμετεχόντων

8 “Κίνδυνοι” της αυτοαξιολόγησης
Καθαρά γραφειοκρατική αντιμετώπιση της όλης διαδικασίας. Πιθανότητα δημιουργίας εσωτερικών συγκρούσεων Έμφαση σε ανώδυνα ζητήματα. Δημιουργία τάσεων εσωστρέφειας Έλλειψη εμπιστοσύνης Επικέντρωση μόνο στα αποτελέσματα Χρονοβόρα διαδικασία Επικέντρωση μόνο στα σημεία υπεροχής Εστίαση μόνο στις αδυναμίες

9 Επιφυλάξεις σχετικά με την αυτοαξιολόγηση
Απαντήσεις Διοικητικός έλεγχος Γραφειοκρατική διαδικασία Αμφισβήτηση σχετικά με τη χρήση των αποτελεσμάτων της Χάσιμο χρόνου Αύξηση φόρτου εργασίας Επαρκής ενημέρωση Αποτελεσματική διαχείριση χρόνου και καθηκόντων Επιλογή εφικτών στόχων Προγραμματισμός ενεργειών Καλές πρακτικές αυτοαξιολόγησης άλλων σχολικών μονάδων Έναρξη διαδικασίας αυτοαξιολόγησης με επιλογή πεδίων και τομέων του εκπαιδευτικού έργου που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ορατά αποτελέσματα

10 Στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει το υποστηρικτικό πλαίσιο για την εφαρμογή της αυτοαξιολόγησης
Εξασφάλιση βοήθειας ενός κριτικού φίλου Επιμόρφωση σχετικά με την έννοια και τις απαραίτητες τεχνικές για την υλοποίηση της διαδικασίας Εξασφάλιση απαραίτητου χρόνου και χώρου για την ομαδική εργασία των συμμετεχόντων Υποστηρικτικό υλικό και μέσα Δημιουργία δικτύων και χώρων συνάντησης για ανταλλαγή εμπεριών Διάθεση χρόνου από την πλευρά των συμμετεχόντων

11 Πλαίσιο αυτοαξιολόγησης
Το εκπαιδευτικό έργο είναι ένα «σύνολο» το οποίο θα πρέπει να αναλυθεί σε υποσύνολα τα οποία θα επιτρέψουν στους αξιολογητές να επικεντρώσουν την προσοχή τους σε συγκεκριμένες πτυχές λειτουργίας της σχολικής μονάδας Ποικίλα συστήματα οργάνωσης και ταξινόμησης των τομέων λειτουργίας της σχολικής μονάδας

12 4 επίπεδα ανάλυσης (Ενδεικτικό παράδειγμα από το πρόγραμμα της ΑΕΕ)
4 επίπεδα ανάλυσης (Ενδεικτικό παράδειγμα από το πρόγραμμα της ΑΕΕ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΟΜΕΙΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ

13 Ενδεικτικό παράδειγμα από ΑΕΕ 1Ο ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ: Κατηγορίες
Ενδεικτικό παράδειγμα από ΑΕΕ 1Ο ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ: Κατηγορίες Α. Δεδομένα του σχολείου Β. Διαδικασίες του σχολείου Γ. Αποτελέσματα του σχολείου

14 2Ο ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ: Τομέας
Ο τομέας απεικονίζει με σαφήνεια την ιδέα μιας καθορισμένης θεματικής περιοχής που έχει οντότητα από μόνη της. Οι τομείς είναι αντιληπτοί ως υποσύνολα του εκπαιδευτικού έργου, περιοχές δράσης που επιτρέπουν να επικεντρωθεί η προσοχή στην λειτουργία τους, ενώ ταυτόχρονα αλληλεπιδρούν με άλλους τομείς απεικονίζοντας το εκπαιδευτικό έργο που παράγει η σχολική μονάδα.

15 Κατηγορίες και Τομείς Κατηγορία Τομέας Μέσα και πόροι
Α. Δεδομένα του σχολείου Μέσα και πόροι Β. Διαδικασίες του σχολείου Ηγεσία και Διοίκηση του Σχολείου Διδασκαλία και Μάθηση Κλίμα και Σχέσεις του σχολείου Προγράμματα, Παρεμβάσεις και Δράσεις Βελτίωσης Γ. Αποτελέσματα του σχολείου Εκπαιδευτικά αποτελέσματα Αποτελέσματα του σχολείου Ενδεικτικό παράδειγμα από το πρόγραμμα της ΑΕΕ

16 3Ο ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ: Δείκτης Κάθε δείκτης αποτιμάται βάσει κριτηρίων. Τα κριτήρια, προσδιορίζουν την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού έργου σε συγκεκριμένα εκπαιδευτικά ζητήματα που συνθέτουν τον κάθε δείκτη.

17 1.1. Σχολικός χώρος, υλικοτεχνική υποδομή και οικονομικοί πόροι
Κατηγορία Τομέας Δείκτης Α. Δεδομένα 1. Μέσα και πόροι 1.1. Σχολικός χώρος, υλικοτεχνική υποδομή και οικονομικοί πόροι 1.2. Στελέχωση του σχολείου Β. Διαδικασίες 2. Ηγεσία και Διοίκηση του Σχολείου 2.1. Οργάνωση και συντονισμός της σχολικής ζωής 2.2. Διαχείριση και αξιοποίηση μέσων και πόρων 2.3. Αξιοποίηση, υποστήριξη και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού 3. Διδασκαλία και Μάθηση 3.1. Ανάπτυξη και εφαρμογή διδακτικών πρακτικών 3.2. Ανάπτυξη και εφαρμογή παιδαγωγικών πρακτικών και πρακτικών αξιολόγησης των μαθητών 4. Κλίμα και Σχέσεις του σχολείου 4.1. Σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών-μαθητών και μεταξύ των μαθητών 4.2. Σχέσεις του σχολείου με γονείς και συνεργασίες με εκπαιδευτικούς - κοινωνικούς φορείς 5. Προγράμματα, Παρεμβάσεις και Δράσεις Βελτίωσης 5.1. Εκπαιδευτικά προγράμματα και καινοτομίες, υποστηρικτικές και αντισταθμιστικές παρεμβάσεις 5.2. Ανάπτυξη και εφαρμογή σχεδίων δράσης για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου Γ. Αποτελέσματα του σχολείου 6. Εκπαιδευτικά αποτελέσματα 6.1. Φοίτηση και διαρροή των μαθητών 6.2. Επιτεύγματα και πρόοδος των μαθητών 6.3. Ατομική και κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών 7. Αποτελέσματα του σχολείου 7.1. Επίτευξη των στόχων του σχολείου

18 4Ο ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ: Κριτήρια Κάθε δείκτης αποτιμάται βάσει κριτηρίων. Τα κριτήρια, προσδιορίζουν την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού έργου σε συγκεκριμένα εκπαιδευτικά ζητήματα που συνθέτουν τον κάθε δείκτη.

19 Κατηγορία/Τομέας/Δείκτης/Κριτήριο Ενδεικτικό παράδειγμα-Πρόγραμμα ΑΕΕ
Κατηγορία/Τομέας/Δείκτης/Κριτήριο Ενδεικτικό παράδειγμα-Πρόγραμμα ΑΕΕ Κατηγορία Τομέας Δείκτης Κριτήρια Α. Δεδομένα 1. Μέσα και πόροι 1.1. Σχολικός χώρος, υλικοτεχνική υποδομή και οικονομικοί πόροι Επάρκεια και καταλληλότητα σχολικών χώρων Επάρκεια και καταλληλότητα του εξοπλισμού και των μέσων του σχολείου Επάρκεια οικονομικών πόρων 1.2. Στελέχωση του σχολείου Επάρκεια διδακτικού προσωπικού (αριθμός, επιστημονική και παιδαγωγική κατάρτιση, επαγγελματική εμπειρία) Επάρκεια λοιπού προσωπικού

20 Ερευνητικά ερωτήματα Τα ερευνητικά ερωτήματα προσδιορίζουν τα στοιχεία που θα διερευνηθούν, τι ακριβώς είναι αυτό που θέλουμε να μάθουμε και ποιες πληροφορίες χρειάζεται να συλλέξουμε για να αξιολογήσουμε το κριτήριο

21 Κατηγορία/Τομέας/Δείκτης/Κριτήριο/Ερευνητικό ερώτημα Ενδεικτικό παράδειγμα-Πρόγραμμα ΑΕΕ
Κριτήρια Ερευνητικό ερώτημα Α. Δεδομένα 1. Μέσα και πόροι 1.1. Σχολικός χώρος, υλικοτεχνική υποδομή και οικονομικοί πόροι Επάρκεια και καταλληλότητα σχολικών χώρων Οι εσωτερικοί χώροι του σχολείου (αίθουσες διδασκαλίας, αίθουσες δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων, γραφεία προσωπικού, βοηθητικοί χώροι) επαρκούν για τις ανάγκες των μαθητών, των εκπαιδευτικών και του σχολικού προγράμματος

22 Οργάνωση της διαδικασίας της αυτοαξιολόγησης
Η αυτοαξιολόγηση είναι μια διαδικασία που αναπτύσσεται μέσα στον χρόνο (περιλαμβάνει φάσεις/στάδια και μια σειρά ενεργειών) - Διαγνωστική φάση (Γενική εκτίμηση) - Διερευνητική φάση (Συστηματική διερεύνηση) - Σχέδιο δράσης

23 Στόχος της διαγνωστικής φάσης είναι η συνοπτική αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου του σχολείου ως προς κάθε δείκτη ποιότητας. Η φάση αυτή περιλαμβάνει τα εξής βήματα: εισαγωγική συζήτηση, συγκρότηση ομάδας αυτοαξιολόγησης ή/και επιμέρους ομάδων, διαμόρφωση χρονοδιαγράμματος εργασιών καταγραφή της θέσης κάθε μέλους της ομάδας/ ή της κάθε ομάδας σχετικά με την εικόνα του σχολείου κατά δείκτη ποιότητας και επιλογή δεικτών που θα μελετηθούν συστηματικά στην επόμενη φάση καταγραφή ενιαίας θέσης της ολομέλειας σχετικά με την εικόνα του σχολείου και επιλογή δεικτών που θα μελετηθούν στην επόμενη φάση σύνταξη έκθεσης ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΦΑΣΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΦΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

24 Τι είναι; Συνοπτική μελέτη του κάθε θεματικού τομέα και του κάθε δείκτη ποιότητας, διατύπωση και καταγραφή μιας πρώτης εκτίμησης για την ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας

25 Πρώτο στάδιο Εισαγωγική συζήτηση
Ορισμός συντονιστή, πρακτικογράφου, κριτικού φίλου χωρισμός σε ομάδες εργασίας, Προγραμματισμός και Χρονοδιάγραμμα εργασιών

26 Δεύτερο στάδιο Αποτίμηση συνολική της κατάστασης του σχολείου ως προς τους τομείς και τους δείκτες ποιότητας από κάθε μέλος και κάθε ομάδα Καταγραφή των θέσεων όλων των συμμετεχόντων και αιτιολόγηση με επιχειρήματα Ανάδειξη των δεικτών οι οποίοι χρήζουν συστηματικής διερεύνησης

27 Αποτίμηση εκπαιδευτικού έργου ως προς τους τομείς και τους δείκτες
Α. Η περιγραφική παρουσίαση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης αφορά τη διατύπωση αιτιολογημένων αξιολογικών κρίσεων για την εικόνα του σχολείου, έτσι ώστε να υποστηρίζεται με συγκεκριμένα στοιχεία η ανάδειξη των εκπαιδευτικών επιτευγμάτων του νηπιαγωγείου ή/και των περιοχών που απαιτούν βελτίωση. Ποσοτική αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου ως προς τους τομείς και τους δείκτες Β. Η ποσοτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων, προσφέρει ένα συνοπτικό αριθμητικό χαρακτηρισμό στην αποτίμηση κάθε επιμέρους δείκτη. Για την ποσοτική αποτύπωση προτείνεται η χρήση της τετραβάθμιας αριθμητικής κλίμακας 1-4, 4-πολύ καλή (εικόνα χωρίς προβλήματα), 3- καλή (τα θετικά στοιχεία περισσότερα από τα αρνητικά), 2-μέτρια (κάποια σοβαρά προβλήματα), 1-προβληματική (αρκετά σοβαρά προβλήματα).

28 Τρίτο στάδιο Παρουσίαση πορισμάτων κάθε ομάδας στην ολομέλεια
Καταγραφή ενιαίας θέσης από την ολομέλεια για τη συνολική εικόνα της σχολικής μονάδας Ανάδειξη δεικτών ποιότητας που χρήζουν συστηματικής διερεύνησης και αιτιολόγηση επιλογής Χρονοδιάγραμμα δράσης της επόμενης φάσης

29 Τέταρτο στάδιο Σύνταξη έκθεσης γενικής εκτίμησης

30 Στόχος της διερευνητικής φάσης είναι η συστηματική διερεύνηση και αποτίμηση των δεικτών ποιότητας που έχουν επιλεγεί από την προηγούμενη φάση. Η φάση αυτή περιλαμβάνει τα εξής βήματα: διαμόρφωση κριτηρίων, στόχων και ερευνητικών ερωτημάτων, επιλογή πηγών, μεθόδων και ερευνητικών εργαλείων και διαμόρφωση χρονοδιαγράμματος εργασιών για τη διερεύνηση των επιλεγμένων δεικτών σε επίπεδο ολομέλειας συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων και καταγραφή αποτελεσμάτων από κάθε μέλος της ομάδας ή από κάθε ομάδα εργασίας σύνθεση αποτελεσμάτων και κατάρτιση προγράμματος δράσης για την επόμενη φάση σε επίπεδο ολομέλειας σύνταξη έκθεσης ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΦΑΣΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΦΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

31 Τι είναι; Συστηματική αποτίμηση ενός, δύο ή τριών δεικτών που έχουν επιλεγεί από την προηγούμενη φάση

32 Πρώτο στάδιο Επιλογή κατά προτεραιότητα δεικτών για συστηματική διερεύνηση Διαμόρφωση κριτηρίων και διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων για κάθε δείκτη Επιλογή πηγών για την άντληση πληροφοριών Επιλογή ερευνητικών εργαλείων Κατανομή δραστηριοτήτων και χρονοδιάγραμμα εργασιών

33 Διαμόρφωση κριτηρίων και διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων
Η διαμόρφωση κριτηρίων και κυρίως η διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων θα αποσαφηνίσει το «τι ακριβώς θα αξιολογηθεί» και θα κατευθύνει τη διαδικασία της συλλογής δεδομένων Τα χαρακτηριστικά των κριτηρίων και των ερευνητικών ερωτημάτων θα καθορίσουν τις ερευνητικές τεχνικές και εργαλεία για τη συλλογή των δεδομένων

34 Κατηγορία/Τομέας/Δείκτης/Κριτήριο/Ερευνητικό ερώτημα Ενδεικτικό παράδειγμα-Πρόγραμμα ΑΕΕ
Κριτήρια Ερευνητικό ερώτημα Α. Δεδομένα 1. Μέσα και πόροι 1.1. Σχολικός χώρος, υλικοτεχνική υποδομή και οικονομικοί πόροι Επάρκεια και καταλληλότητα σχολικών χώρων Οι εσωτερικοί χώροι του σχολείου (αίθουσες διδασκαλίας, αίθουσες δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων, γραφεία προσωπικού, βοηθητικοί χώροι) επαρκούν για τις ανάγκες των μαθητών, των εκπαιδευτικών και του σχολικού προγράμματος

35 Ενδεικτικά παραδείγματα
Κατηγορία: Β. Διαδικασίες Τομέας 3: Διδασκαλία και μάθηση Δείκτης 3.1: Ανάπτυξη και εφαρμογή διδακτικών πρακτικών Κριτήριο: Καταλληλότητα και ποικιλία διδακτικών προσεγγίσεων Ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί ποικίλες διδακτικές στρατηγικές (ερωταποκρίσεις, μοντελοποίηση, επίλυση προβλήματος, επίδειξη κ.λπ.) ανάλογα με το αντικείμενο διδασκαλίας, τις διαφορετικές μαθησιακές ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών της τάξης του Ο εκπαιδευτικός εφαρμόζει ποικίλα οργανωτικά σχήματα στην τάξη (διδασκαλία στο σύνολο της τάξης ως ομάδας, εξατομικευμένη διδασκαλία, διδασκαλία σε ομάδες) ανάλογα με τους στόχους και το περιεχόμενο των δραστηριοτήτων και τις ανάγκες του κάθε μαθητή

36 Ενδεικτικά παραδείγματα
Κατηγορία: Β. Διαδικασίες Τομέας 2: Ηγεσία και Διοίκηση του Σχολείου Δείκτης 3.1: Οργάνωση και συντονισμός της σχολικής ζωής Κριτήριο: Προγραμματισμός και εφαρμογή σχολικού προγράμματος Διαμόρφωση ωρολογίου προγράμματος. Συνεργασία εκπαιδευτικών. Υλοποίηση προγράμματος σπουδών. Προγραμματισμός εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.

37 «Η επιλογή των πηγών και του δείγματος για άντληση πληροφοριών »
1.Πηγές μπορούν να είναι κείμενα και μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας που επιλέγουμε για τη συλλογή των πληροφοριών που χρειαζόμαστε 2.Τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας (γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό, διευθυντής κ.λπ.) μπορούν να μας δώσουν σημαντικές πληροφορίες που αφορούν τις απόψεις, τις θέσεις, τις μαρτυρίες και τις προσδοκίες τους 3.Τα κείμενα/τεκμήρια της σχολικής μονάδας μας δίνουν πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά του δείκτη που διερευνούμε 5.Σε κάθε περίπτωση η καταλληλότερη στρατηγική είναι ο συνδυασμός διαφορετικών πηγών 4.Η επιλογή των πηγών εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του δείκτη

38 «Η επιλογή των ερευνητικών τεχνικών και εργαλείων »
Βασικές αρχές: Χρήση πολλών και διαφορετικών τεχνικών και ερευνητικών εργαλείων Η επιλογή της ερευνητικής τεχνικής και του εργαλείου εξαρτάται από το είδος των πληροφοριών που θέλουμε να συλλέξουμε

39 Ενδεικτικό παράδειγμα
Δείκτης ποιότητας: Σχέσεις του σχολείου με τους γονείς Κριτήριο: Διαμόρφωση μηχανισμών αμφίδρομης και τακτικής επικοινωνίας με τους γονείς των μαθητών Ερευνητικά ερωτήματα: Το σχολείο οργανώνει και εφαρμόζει διαδικασίες που διευκολύνουν τη συστηματική επικοινωνία με όλους τους γονείς των παιδιών Το σχολείο διασφαλίζει τη δημιουργία κλίματος συνεργασίας, αλληλοεκτίμησης και αλληλοκατανόησης με τους γονείς Πηγές: Γονείς και Κείμενα/Τεκμήρια Τεχνικές ή Εργαλεία: Συνεντεύξεις προς τους γονείς, Ερωτηματολόγια προς τους γονείς, Ανάλυση κειμένων/τεκμηρίων από το αρχείο του σχολείου, Παρατήρηση συναντήσεων με γονείς Εκπόνηση/Κατασκευή εργαλείων: Σχέδιο συνέντευξης, κατασκευή ερωτηματολογίου, σχάρα παρατήρησης, φόρμα καταγραφής συναντήσεων με τους γονείς των μαθητών

40 Ερευνητικές τεχνικές, εργαλεία και πηγές
Ενδεικτικές τεχνικές και εργαλεία Πηγές Συνεντεύξεις (ατομική- ομαδική) Ομάδες – στόχοι (εκπαιδευτικοί, διευθυντής, γονείς, μαθητές κ.λπ.) Κείμενα/τεκμήρια (αρχειακό υλικό του σχολείου, γραπτές εργασίες μαθητών κ.λπ.) Ερωτηματολόγιο Επισκόπηση Παρατήρηση (άμεση- έμμεση, εστιασμένη, ελεύθερη) Ανάλυση κειμένων/τεκμηρίων Ημερολόγια Μαγνητοφώνηση, βιντεοσκόπηση, φωτογράφηση

41 Δεύτερο στάδιο Εκπόνηση/κατασκευή ερευνητικών εργαλείων Συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων Διατύπωση συμπερασμάτων

42 Ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων
Οι τεχνικές ανάλυσης των δεδομένων σχετίζονται με το είδος των δεδομένων: ανάλυση ποσοτικών στοιχείων (περιγραφική στατιστική) ανάλυση των ποιοτικών στοιχείων (ανάλυση περιεχομένου) Τριγωνοποίηση δεδομένων: διασταύρωση στοιχείων είτε με τη χρήση διαφορετικών μεθόδων συλλογής δεδομένων είτε με την άντληση δεδομένων από διαφορετικές πηγές Συζήτηση και διαπραγμάτευση μεταξύ των συμμετεχόντων

43 Τρίτο στάδιο Εισήγηση της κάθε ομάδας Αξιολόγηση δεδομένων και σύνθεση ερμηνειών Διατύπωση ενιαίας θέσης Διατύπωση προτεραιοτήτων για δράση με στόχο τη βελτίωση.

44 Τέταρτο στάδιο Έκθεση Συστηματικής Διερεύνησης

45 διατύπωση και ιεράρχηση προτεραιοτήτων για δράση
Στόχος της φάσης αυτής είναι η διαμόρφωση, η υλοποίηση και η αξιολόγηση του σχεδίου δράσης. Η φάση αυτή περιλαμβάνει τα εξής βήματα: διατύπωση και ιεράρχηση προτεραιοτήτων για δράση διαμόρφωση σχεδίου δράσης υλοποίηση και παρακολούθηση σχεδίου δράσης αξιολόγηση σχεδίου δράσης διάχυση αποτελεσμάτων σχεδίου δράσης ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΦΑΣΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΦΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

46 Τι είναι το σχέδιο δράσης;
Είναι ένα κείμενο που περιγράφει μια προγραμματισμένη δράση μέσω της οποίας μια σχολική μονάδα ακολουθεί μια διαδικασία που της επιτρέπει να ενισχύσει τα σημεία υπεροχής του εκπαιδευτικού της έργου και να διορθώσει ή να αλλάξει εκείνα που κρίθηκαν ως προβληματικά στη φάση της αυτοαξιολόγησης

47 Προαπαιτούμενα υλοποίησης ενός σχεδίου δράσης
Σημείο εκκίνησης ενός σχεδίου δράσης είναι η αυτοαξιολόγηση που έχει ήδη υλοποιήσει η σχολική μονάδα Δεν μπορεί να είναι μια διαδικασία ξεκομμένη, βασίζεται στην αυτοαξιολόγηση, κουλτούρα συνεργασίας και κοινό όραμα σκοπός κάθε σχεδίου δράσης είναι η βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας και της μάθησης Ομαδική εργασία και δέσμευση

48 Αρχές που προσδιορίζουν ένα σχέδιο δράσης
Να προέρχεται από μια συστηματική διαδικασία αυτοαξιολόγησης Να είναι ρεαλιστικό και σχετικό με τις ανάγκες που εκφράζουν οι συμμετέχοντες Να είναι εφικτό Να είναι σχεδιασμένο για να εφαρμοστεί σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο Να κατανέμει συγκεκριμένες αρμοδιότητες σε κάθε μέλος μέσα σε ένα πλαίσιο συνεργασίας Να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση και ανατροφοδότηση για την επιτυχή υλοποίηση των προγραμματισμένων ενεργειών που το απαρτίζουν Να είναι ενσωματωμένο στην καθημερινή λειτουργία της σχολικής μονάδας

49 Χαρακτηριστικά ενός σχεδίου δράσης
Λαμβάνει υπόψη τις απόψεις των μαθητών και των γονέων Προϋποθέτει συναπόφαση «Μετράει» την εξέλιξη/πρόοδο του σχολείου Προέρχεται από την πράξη Βασίζεται στη διατύπωση κοινών προτεραιοτήτων Επιδρά σε όλο το σχολείο Σχέδιο δράσης Απώτερος σκοπός είναι η βελτίωση της μάθησης Ανταποκρίνεται σε συγκεκριμένες ανάγκες Θέτει χρονικά όρια είναι ένα είδος συμβολαίου Δομείται σύμφωνα με στόχους ρεαλιστικούς, εφικτούς, συγκεκριμένους Σχεδιασμένο σύμφωνα με ιεράρχηση προτεραιοτήτων, δεδομένα και προσωπικές απόψεις

50 Η δέσμευση των συμμετεχόντων
Όπως και στη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης, η διαμόρφωση και η υλοποίηση του σχεδίου δράσης στηρίζεται στην Ομάδα Δράσης Τη γενική ευθύνη του συντονισμού της διαδικασίας καλό είναι να έχει ο διευθυντής/προϊσταμένη του σχολείου Ο αριθμός των εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στο σχεδιασμό και οι ειδικότεροι ρόλοι που αναλαμβάνουν στο πλαίσιο των ομάδων εργασίας μπορεί να διαφέρουν από σχολείο σε σχολείο. Η ενεργός συμμετοχή των συμμετεχόντων σε κάθε στάδιο του σχεδιασμού, η συλλογική λήψη αποφάσεων και η ανάπτυξη σχέσεων ισοτιμίας και συνεργασίας ενισχύουν την αποδοχή, την εγκυρότητα και την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. Στη διαδικασία είναι καλό να συμμετέχουν εκτός από τους εκπαιδευτικούς και άλλα μέλη της σχολικής κοινότητας (π.χ. εκπρόσωποι μαθητών και γονέων, ο σχολικός σύμβουλος) Η ευρύτερη συμμετοχή της σχολικής κοινότητας στη διαδικασία επαφίεται στην κρίση του συλλόγου διδασκόντων.

51 Προϋποθέσεις επιτυχούς υλοποίησης ενός σχεδίου δράσης
Επιλογή ενός ρεαλιστικού και εφικτού αριθμού δράσεων Διατύπωση σαφών, συγκεκριμένων, εφικτών και ρεαλιστικών στόχων Στήριξη εντός και εκτός σχολείου Προγραμματισμός ενεργειών σύμφωνα με τους πόρους, τα μέσα, τον χρόνο, τον αριθμό και τις δυνατότητες των συμμετεχόντων Συνεχής παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων Κατανομή αρμοδιοτήτων των συμμετεχόντων Προσαρμογή στις ιδιαιτερότητες και στην κουλτούρα του σχολείου

52 Στάδια σχεδίου δράσης Πρώτο στάδιο: Διατύπωση και ιεράρχηση προτεραιοτήτων για δράση Νέος κύκλος Δεύτερο στάδιο: Διαμόρφωση σχεδίου δράσης Τρίτο στάδιο: Υλοποίηση και παρακολούθηση του σχεδίου δράσης Τέταρτο στάδιο: Αξιολόγηση σχεδίου δράσης και διάχυση αποτελεσμάτων

53 Πρώτο στάδιο: Διατύπωση και ιεράρχηση προτεραιοτήτων για δράση
Πρώτο στάδιο: Διατύπωση και ιεράρχηση προτεραιοτήτων για δράση Το σχέδιο δράσης ξεκινά από τα συμπεράσματα της συστηματικής διερεύνησης Η έκθεση της αυτοαξιολόγησης περιλαμβάνει τα σημεία υπεροχής αλλά και τις αδυναμίες/προβλήματα του εκπαιδευτικού έργου του σχολείου, αναδεικνύοντας τις προτεραιότητες για δράση Η καταγραφή των προτεραιοτήτων για δράση θα αποτελέσει τη βάση για τη διαμόρφωση του σχεδίου δράσης Η καταγραφή αυτή αποσκοπεί στη μελέτη, στην ιεράρχηση και στην τελική επιλογή των δράσεων που θα υλοποιήσει η σχολική μονάδα κατά την τρέχουσα ή/και την επόμενη σχολική χρονιά προκειμένου να βελτιώσει την ποιότητα του εκπαιδευτικού της έργου

54 Βήματα για τη διατύπωση και ιεράρχηση προτεραιοτήτων για δράση
Προσδιορίζουμε τους τομείς/πτυχές του εκπαιδευτικού έργου που θεωρούνται «προβληματικές» Προσδιορίζουμε τις αιτίες του προβλήματος Διατυπώνουμε στόχους Επιλέγουμε και ιεραρχούμε προτεραιότητες για δράση

55 1. Καταγραφή των προτεραιοτήτων για δράση
Σημεία υπεροχής Αδυναμίες/ Προβλήματα Προτεραιότητες για δράση

56 2. Προσδιορίζουμε τις αιτίες του προβλήματος
Να προσδιορίσουμε ποιο είναι ακριβώς το πρόβλημα Να αναγνωρίσουμε τους παράγοντες που επιδρούν Να καταγράψουμε τις συνέπειες Για την ανάλυση ενός προβληματικού τομέα/πτυχής του εκπαιδευτικού έργου καλό είναι: Η διαδικασία αυτή θα μας βοηθήσει να εμβαθύνουμε στον προβληματικό τομέα και επομένως να αποφασίσουμε για το ποιες πρέπει να είναι οι δράσεις βελτίωσης

57 Προσδιορισμός και ανάλυση προβληματικού τομέα
Παράδειγμα Προσδιορισμός και ανάλυση προβληματικού τομέα Πρόβλημα Περιγραφή Αιτίες Έλλειψη επικοινωνίας με τους γονείς των μαθητών Αρκετοί γονείς δεν συμμετέχουν στις συναντήσεις που οργανώνει το σχολείο Έλλειψη χρόνου από την πλευρά των γονέων Ο προγραμματισμός των συναντήσεων με τους γονείς δεν είναι αποτελεσματικός

58 Επομένως, οι στόχοι θα πρέπει να είναι:
3. Διατύπωση στόχου/ων Από τη στιγμή που προσδιορίστηκαν οι τομείς που χρήζουν βελτίωσης και οι αιτίες που δημιουργούν το πρόβλημα μπορούν να προσδιοριστούν οι στόχοι που θα κατευθύνουν τις δράσεις για επίλυση του προβλήματος Επομένως, οι στόχοι θα πρέπει να είναι: Συγκεκριμένοι Σαφείς Να εκφράζουν το αποτέλεσμα που θέλουν να πετύχουν (π.χ. να αναπτυχθούν μηχανισμοί συστηματικής και αμφίδρομης επικοινωνίας με τους γονείς των μαθητών)

59 4. Επιλογή και Ιεράρχηση Προτεραιοτήτων για δράση
Επιλογή πιθανών δράσεων βελτίωσης Ιεράρχηση δράσεων με βάση κριτήρια: Επείγει η υλοποίηση της δράσης; Απαιτεί μεγάλη προσπάθεια; Πόσος χρόνος απαιτείται; Τι αποτελέσματα θα έχει;

60 Ιεράρχηση δράσεων Δράσεις Επείγει Απαραίτητη Επιθυμητή

61 Δεύτερο στάδιο: Διαμόρφωση σχεδίου δράσης
Το σχέδιο δράσης πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής: Τον τομέα/δείκτη που αφορά Τους λόγους υλοποίησης Τους στόχους Τις προγραμματισμένες ενέργειες/δραστηριότητες Το χρονοδιάγραμμα Τους πόρους και τα μέσα Τους υπεύθυνους των δράσεων Τα κριτήρια επιτυχίας τους σύμφωνα πάντα με τους στόχους Τις διαδικασίες παρακολούθησης και αξιολόγησης του σχεδίου δράσης Τα αναμενόμενα αποτελέσματα Αρμόδια για τη διαμόρφωση και τη σύνταξη του σχεδίου δράσης είναι η Ομάδα Εργασίας Μετά τη σύνταξη, το σχέδιο δράσης υποβάλλεται για έγκριση στον Σύλλογο Διδασκόντων

62 Υλοποίηση και Παρακολούθηση του Σχεδίου Δράσης (1)
Τρίτο στάδιο: Υλοποίηση και Παρακολούθηση του Σχεδίου Δράσης (1) Υπεύθυνη για την υλοποίηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση του Σχεδίου Δράσης είναι η Ομάδα Εργασίας Η Ομάδα Εργασίας ή οι υποομάδες καθορίζει ένα τρόπο συστηματικής καταγραφής των εργασιών που αναπτύσσονται κατά την υλοποίηση της δράσης Κατά την υλοποίηση, η ομάδα εφαρμόζει το σχέδιο στην πράξη και πραγματοποιεί τις δραστηριότητες που έχουν σχεδιαστεί για την αποτελεσματική εφαρμογή της

63 Υλοποίηση και Παρακολούθηση του Σχεδίου Δράσης (2)
Για την αποτελεσματική υλοποίηση κάθε σχεδίου δράσης απαιτείται η συνεχής και συστηματική παρακολούθηση της προόδου του, προκειμένου να εξετάζεται: κατά πόσο η πορεία του σχεδίου δράσης είναι σύμφωνη με τους στόχους που τέθηκαν από την αρχή, αν και κατά πόσο τα ενδιάμεσα ή τελικά αποτελέσματα συνδέονται με τα καθορισμένα κριτήρια επιτυχίας, ο βαθμός προόδου που επιτυγχάνεται, η ποιότητα της ομαδικής εργασίας και της συμβολής κάθε εμπλεκομένου στην υλοποίηση της δράσης, αν ο χρόνος των εκπαιδευτικών, οι οικονομικοί πόροι και το υλικό, που είχαν προβλεφθεί κατά το σχεδιασμό της δράσης, επαρκούν για την αποτελεσματική υλοποίησή της Από μια τέτοια εξέταση είναι ενδεχόμενο να προκύψει η ανάγκη για κάποιες αναπροσαρμογές ή αλλαγές στο χρόνο, στους πόρους, τις στρατηγικές εφαρμογής ή τις διαδικασίες αξιολόγησης

64 Φόρμα παρακολούθησης του σχεδίου δράσης
Τομέας/Δείκτης Δράσεις βελτίωσης …. Στόχοι Δράσεις Ενέργειες Υπεύθυνος/οι Χρονοδιάγραμμα Κριτήριο παρακολούθησης/ επιτυχίας Επίπεδο επίτευξης στόχου Αναμενόμενο αποτέλεσμα 1 2 3 4

65 Τέταρτο στάδιο: Αξιολόγηση του Σχεδίου Δράσης
Το στάδιο της υλοποίησης κάθε σχεδίου δράσης ολοκληρώνεται με τη συνολική αξιολόγηση της εφαρμογής του από την Ομάδα Εργασίας. Η Ομάδα Εργασίας επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα «τι πρόοδο κάναμε;» αξιολογώντας: τις ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν, τα αποτελέσματα των διαφόρων ενεργειών σε σχέση με τους στόχους που είχαν τεθεί (οι ενέργειες βελτίωσαν πράγματι αυτό που έπρεπε να βελτιώσουν;) τα αποτελέσματα των ενεργειών σε σχέση με τη γενική λειτουργία και τα εκπαιδευτικά επιτεύγματα του σχολείου

66 Βασικά στοιχεία ενός σχεδίου δράσης
Λόγοι υλοποίησης σχεδίου δράσης 2. Σκοπός και στόχοι του σχεδίου δράσης Κριτήρια επιτυχίας του κάθε στόχου Μεθοδολογία υλοποίησης του σχεδίου δράσης (ενέργειες, κατανομή αρμοδιοτήτων, συντονισμός) Μέσα-Πόροι (ανθρώπινο δυναμικό, οικονομικοί πόροι, υλικοτεχνική υποδομή, χρόνος, εργαλεία παρακολούθησης και αξιολόγησης, πηγές) Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Διαδικασίες παρακολούθησης Αξιολόγηση σχεδίου δράσης Διάχυση αποτελεσμάτων

67 Ενδεικτική βιβλιογραφία
ALVIK, T. (1996), School Self-Evaluation: A Whole School Approach, CIDREE, Dundee. ALTRICHTER, H., POSCH, P. & SOMEKH, B. (2001). Οι Εκπαιδευτικοί Ερευνούν το έργο τους. Μια εισαγωγή στις μεθόδους της έρευνας-δράσης, μετ. Μ. Δεληγιάννη. Αθήνα: Μεταίχμιο CARR, W. & KEMMIS, S., (1997). Για μια Κριτική Εκπαιδευτική Θεωρία. Εκπαίδευση, Γνώση και Έρευνα Δράσης, μετάφραση: Αλεξάνδρα Λαμπράκη-Παγανού, Ευανθία Μηλίγκου, Κώτια Ροδιάδου-Αλμπάνη, Αθήνα: Κώδικας. Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας, Αθήνα: Μεταίχμιο MAC BEATH J., SCHRATZ M., MEURET D. & JACOBSEN L. (2005) Η Αυτοαξιολόγηση στο Ευρωπαϊκό Σχολείο. Πώς άλλαξαν όλα, Αθήνα: Μεταίχμιο. MACBEATH J.(2002). Η αυτοαξιολόγηση στο σχολείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

68 MACBEATH, J. (2006). Self-evaluation
MACBEATH, J. (2006). Self-evaluation. Models, tools and examples of practice. Nottingham: NCSL. ΚΑΤΣΑΡΟΥ, Ε. & ΔΕΔΟΥΛΗ, Μ. (2008) Επιμόρφωση και Αξιολόγηση στο Χώρο της Εκπαίδευσης, στο Πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ/ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ/ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2.1.1/Κατηγορία Πράξεων στ: «Επιμόρφωση Στελεχών Διοίκησης της Εκπαίδευσης», Αθήνα, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. ΚΕΕ (2010, 2011). Υλικό για το πρόγραμμα «Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου. Διαδικασία αυτοαξιολόγησης στην προσχολική και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση» ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Δ. (2000) Οδηγός Αποτίμησης και Σχεδιασμού του Εκπαιδευτικού Έργου στη Σχολική Μονάδα για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Τμήμα Αξιολόγησης (τρεις τόμοι). ΜΠΑΓΑΚΗΣ, Γ. (επιμ.) (2006) Αυτοαξιολόγηση Σχολικής Μονάδας: Από το έργο του Ιωσήφ Σολομών στις Σημερινές Προσπάθειες στην Ελλάδα και Αλλού, Αθήνα, εκδόσεις Μεταίχμιο. ΥΠΕΠΘ/ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ (2008) Η Ποιότητα στην Εκπαίδευση: Έρευνα για την Αξιολόγηση Ποιοτικών Χαρακτηριστικών του Συστήματος Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Αθήνα, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.