Τίτλος: «Μετακαταστροφική Αποκατάσταση και Ανασυγκρότηση» Διδάσκουσα: ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΣΑΠΟΥΝΤΖΑΚΗ, καθηγήτρια Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Εκπαιδευτική Σειρά ΚΓ’,

Παρουσίαση με θέμα: "Τίτλος: «Μετακαταστροφική Αποκατάσταση και Ανασυγκρότηση» Διδάσκουσα: ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΣΑΠΟΥΝΤΖΑΚΗ, καθηγήτρια Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Εκπαιδευτική Σειρά ΚΓ’,"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Τίτλος: «Μετακαταστροφική Αποκατάσταση και Ανασυγκρότηση» Διδάσκουσα: ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΣΑΠΟΥΝΤΖΑΚΗ, καθηγήτρια Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Εκπαιδευτική Σειρά ΚΓ’, Β’ ΕΦ Σπουδών, Μάθημα: Διαχείριση κινδύνων και πολιτική προστασία (ΕΔ-Μ20) Διδάσκοντες/ουσες: Π.-Μ. Δελλαδέτσιμας, Π.Σαπουντζάκη

2 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ (ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ + ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ)  Στα λεξικά της κοινής γλώσσας η Ανάκαμψη (Recovery) σημαίνει την επιστροφή στην κανονική/φυσιολογική κατάσταση υγείας ή ευρωστίας. Εναλλακτικά σημαίνει τη διαδικασία επανάκτησης /επανελέγχου στοιχείου που χάθηκε.  Από UNISDR (2009) ορίζεται ως η επανόρθωση και βελτίωση όπου χρειάζεται, των εγκαταστάσεων, των πόρων διαβίωσης και των συνθηκών ζωής των κοινοτήτων που έχουν πληγεί από καταστροφή συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών περιορισμού των παραγόντων που ευθύνονται για τον κίνδυνο καταστροφής.  Το έργο της αποκατάστασης και των ανακατασκευών-ανασυγκρότησης ξεκινάει στο τέλος της φάσης έκτακτης ανάγκης και πρέπει να βασίζεται σε προ-υφιστάμενες στρατηγικές και πολιτικές για καθαρές θεσμικές αρμοδιότητες σχετικά με τις δράσεις αποκατάστασης και οι οποίες διασφαλίζουν τη συμμετοχή των πληγέντων.  Τα προγράμματα αποκατάστασης σε συνδυασμό με μια ενισχυμένη εγρήγορση και εμπλοκή του κοινού δημιουργούν ευκαιρίες για την εφαρμογή μέτρων μείωσης των κινδύνων και εφαρμογής της αρχής «επανοικοδόμηση προς το καλύτερο» (UNISDR, 2009).

3 ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ: ΤΑΧΥΤΗΤΑ, ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΜΕΙΩΣΗ ΠΡΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΗΣ ΤΡΩΤΟΤΗΤΑΣ  Σύμφωνα με το IFRC (2013) η αποκατάσταση αναφέρεται σε προγράμματα που υποβοηθούν εκείνους που έχουν πληγεί σοβαρά από την καταστροφή να ξανακτίσουν τα σπίτια, τις ζωές τους και να ενδυναμώσουν την ικανότητα τους να τα καταφέρουν απέναντι σε μελλοντικές καταστροφές.  Οπωσδήποτε η ταχεία προσφορά τροφής, νερού, στέγης και ιατρικής περίθαλψης είναι ζωτικής σημασίας για να μη χαθούν άλλες ζωές και για να υπάρξει ανακούφιση από τα βάσανα. Ωστόσο η εμπειρία και η έρευνα δείχνουν ότι ακόμη και σε αυτό το στάδιο, η ανακούφιση πρέπει να προσφέρεται με τη σκέψη στο μακροπρόθεσμο όφελος και την εξέλιξη της κοινότητας και πάντως να μην την υπονομεύει.  Όταν οι πληγέντες αρχίζουν να ξανακτίζουν τις ζωές τους, οι φορείς ανθρωπιστικής βοήθειας πρέπει να βοηθούν προς την ενδυνάμωση της προσαρμοστικότητάς τους έναντι μελλοντικών απειλών. Η απλή επιστροφή στις προκαταστροφικές συνθήκες μπορεί να σημαίνει διαιώνιση της τρωτότητας. Αντίστοιχα τα προγράμματα ανάπτυξης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και να μειώνουν τους υφιστάμενους κινδύνους και την τρωτότητα. Οι δύο προσεγγίσεις είναι αλληλεξαρτώμενες και αμοιβαία υποστηρικτικές.

4  Η πόλη Tangshan θεωρείται παράδειγμα ψηλής προσαρμοστικότητας. Aφού μεταμορφώθηκε σε ερείπια από το σεισμό του 1976, ξανακτίστηκε σε 10 χρόνια ως μοντέρνα και ανθεκτική στο σεισμό πόλη με βελτιωμένη ποιότητα ζωής, σύμβολο υπερηφάνειας της μοντέρνας Κίνα. Η «ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΗ» ΠΟΛΗ TANGSHAN ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ 1976  Η ταχεία ανάκαμψη μετά από καταστροφή θεωρείται απόδειξη προσαρμοστικής πόλης. Πόσο προσαρμοστική όμως μπορεί να είναι μια πόλη που ξανακτίστηκε από το μηδέν;  Η ανοικοδόμηση από μόνη της δεν μπορεί να την κάνει ανθεκτική. Αυτό που έχει σημασία είναι ποιος αποκαθίσταται, ποια στοιχεία της πόλης και με ποιους μηχανισμούς (Vale and Campanella 2005). Η πόλη Tangshan μετά το σεισμό 1976

5 ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ – ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΣΤΗ ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ  Η κατολίσθηση χτύπησε κυρίως την Περιφέρεια Vargas, όπου μόνο εκεί 5.500 σπίτια και διαμερίσματα σαρώθηκαν, άλλα 25.000 έπαθαν σοβαρές ζημιές και δρόμοι και υποδομές ύδρευσης, υγιεινής και επικοινωνίας καταστράφηκαν. Οι απώλειες ζωής ανήλθαν σε 30.000, επηρεάστηκαν 80.000-100.000 άτομα. Τα δημόσια τεχνικά έργα μεγάλης κλίμακας μετά την καταστροφή ήταν εντυπωσιακά.  Εκατοντάδες μηχανήματα λειτουργούσαν για 8 μήνες σε 24ωρη βάση για να απομακρύνουν 6 από τα 15 εκατομμύρια τόνους ερειπίων, να ανοίξουν δρόμους, να κάνουν εκσκαφές σε κανάλια ποταμών, να ενισχύσουν ορεινά φράγματα. Η κυβέρνηση έδωσε προτεραιότητα στην αποκατάσταση δρόμων και όχι σε κοινωνικά ζητήματα. Οκτώ μήνες μετά την καταστροφή πολλές οικογένειες ζούσαν σε σπίτια με δομικές βλάβες, χωρίς πόσιμο νερό και δυνατότητα αποχέτευσης. Μετά την κατολίσθηση στη Βενεζουέλα 1999

6  Μετά το σεισμό η κυβέρνηση αποκατέστησε τις περισσότερες από τις κρίσιμες υπηρεσίες για την ανόρθωση του κοινωνικού και οικονομικού δυναμισμού της πόλης. Η κυβέρνηση αφιέρωσε την ενέργεια και τους ΠΟΡΟΥΣ ΤΗΣ πρωτίστως στην αποκατάσταση γραμμών ζωής, την τηλεφωνική επικοινωνία & την ηλεκτροδότηση, ώστε να κινηθεί ξανά η οικονομική μηχανή της πόλης.  Αυτό έγινε σε βάρος της μέριμνας για τις πρωταρχικές ανάγκες των πληγέντων (τροφή και καταλύματα) στις περισσότερο κατεστραμμένες περιοχές. Το συγκεντρωτικό πολιτικό σύστημα του Μεξικού έδωσε στον πρόεδρο την εξουσία να υποτάξει τις τοπικές προσπάθειες ανασυγκρότησης στους μακρο- οικονομικούς στόχους εθνικού επιπέδου. Μετά το σεισμό του Μεξικού, 1985 ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ – ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ-ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ ΜΕΞΙΚΟΥ 1985

7  Μετά τις μεγα-πυρκαγιές του Αυγούστου 2007 στην Ηλεία, η κεντρική κυβέρνηση, μέσω ασχεδίαστων μέτρων άμεσης χρηματοδότησης και βιαστικών υποσχέσεων, επιχείρησε να αντιμετωπίσει το δημόσιο αίσθημα και τις πιέσεις των ΜΜΕ. Άλλωστε η δυσαρέσκεια του κοινού έβαζε σε κίνδυνο το κυβερνών κόμμα στις επικείμενες εκλογές. Ως αποτέλεσμα τα πρώτα μέτρα, αργότερα τροποποιήθηκαν ή ακυρώθηκαν. Εννέα μήνες μετά την καταστροφή εκδόθηκε Υπουργική Απόφαση που εισήγαγε εξαιρέσεις από τα πρώτα μέτρα οικονομικής στήριξης γεωργών και κτηνοτρόφων. Χιλιάδες παραγωγοί στερήθηκαν τότε το δικαίωμα για αποζημίωση και αισθάνθηκαν εξαπατημένοι από τις υποσχέσεις των πολιτικών. Η επιβίωση από την θεσμική τρωτότητα προκάλεσε αύξηση της κοινωνικο-οικονομικής. Μετά τις πυρκαγιές 2007, Ηλεία ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ – ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΓΕΩΡΓΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΩΝ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΜΕΓΑΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΙΑ, 2007

8  Eίναι δύσκολο και σπάνιο να υπάρχουν σε προληπτικό επίπεδο ολοκληρωμένα προγράμματα και σχέδια ανάκαμψης για ενδεχόμενες καταστροφές. Μοναδικός οδηγός για προκαταστροφικό σχεδιασμό της ανάκαμψης είναι η συσσωρεμένη ιστορικά εμπειρία από πραγματικά γεγονότα (σχέδια, προγράμματα, διαχειριστικά σχήματα, φορείς). ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ  Με εξαίρεση μερικές περιφέρειες της Ιταλίας (FriuliVenazia-Giulia, Umbria, Le Marche), την Ιαπωνία, και πολιτείες των ΗΠΑ (California, Florida και North Carolina) δεν υπάρχει συγκροτημένο (προ- καταστροφικά) σώμα σχεδιασμού. Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις κοινοτήτων, που μέσω υιοθέτησης σεναρίων για πιθανή διαδικασία ανάκαμψης, προσαρμόζουν ανάλογα τους στόχους σχεδιασμού κανονικών περιόδων. Η μετασεισμική Καλαμάτα, μετά το σεισμό του Σεπτεμβρίου 1986

9  Ιδανικά ο σχεδιασμός ανάκαμψης πρέπει να προσεγγίζεται ως συνεχής διαδικασία σε σχέση με τον κανονικό σχεδιασμό και ακόμη περισσότερο με τους άλλους τύπους σχεδιασμού ασφαλείας. “Όσο περισσότερο εισάγονται προληπτικά τα ζητήματα ανάκαμψης -μέσω σεναρίων- τόσο αυξάνει η αποτελεσματικότητα και η ποιότητα της μετακαταστροφικής λήψης αποφάσεων (Geis 1996, Petterson 1999). ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ  Ως προς την αποκατάσταση, κρίσιμα ζητήματα είναι η ύπαρξη προληπτικών μηχανισμών αποτίμησης/ εκτίμησης των ζημιών, αποζημίωσης, χωροθέτησης - ανάπτυξης ημι- μόνιμων καταλυμάτων, μηχανισμών παρακολούθησης – χάραξης στρατηγικής για τις ροές επιστροφής σε κανονικές κατοικίες-χώρους εργασίας και αποκατάστασης γραμμών ζωής. Οι φάσεις της μετακαταστροφικής ανάκαμψης, Bowden, Haas and Kates, 1977

10  Το πληρέστερο πλαίσιο σχεδιασμού για τη συστηματική συσχέτιση του σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης με το σχεδιασμό αποκατάστασης- ανασυγκρότησης έχει διατυπωθεί από έργο της ομάδας ΑREL (1978) στην Ιταλία. Το εν λόγω έργο μπορεί να θεωρηθεί ως προέκταση της προβληματικής των Haas, Bowden, Kates (1977). ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

11 . ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΡΩΤΟΤΗΤΑΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ικανότητα απόκρισης ικανότητα ανάκαμψης ικανότητα αφομοίωσης ΚΑΝΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ (κανονιστικοί όροι, κώδικες ασφαλείας, πολεοδομικά σχέδια, πολιτική γης, διοικητική οργάνωση-θεσμοί) Φυσικά- Δομικά- Πολεοδομικά μέτρα: φράγματα, προστατευτικά αναχώματα, ειδικές πολεοδομικές ρυθμίσεις. Οργανωτικά μέτρα: ασφάλιση, εκπαίδευση, ενημέρωση κοινού-φορέων κα Ετοιμότητα: σχέδια έκτακτης ανάγκης (contingency plans), συστήματα, πρόβλεψης προειδοποίησης, συστήματα εκκένωσης Απόκριση: έρευνα-διάσωση, παροχή βοήθειας, προσωρινή στέγαση, τροφή, νερό κα Aποκατάσταση: επίτευξη υψηλών ρυθμών επισκευής και ανακατασκευής κατοικιών, έργων υποδομής και παραγωγικών μονάδων. Aνασυγκρότηση: επαναφορά στα προ της καταστροφής ή υψηλοτέρα επίπεδα ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥΣ

12 Σχετικά με το «παράθυρο ευκαιρίας» που δημιούργησε ο σεισμός Καλαμάτας το 1986, αυτό επιβεβαιώνεται στην απελευθέρωση γηπέδων από τις καταρρεύσεις (για πράσινο ή ήπιες χρήσεις), στη διάσωση με επισκευές – συντήρηση ιστορικών κτιρίων και μνημείων της πόλης (με Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση των δαπανών αποκατάστασης), στις αλλαγές νοοτροπίας σχετικά με τον αποδεκτό βαθμό οικοδομικής αξιοποίησης της γης, στην ενεργοποίηση φορέων και προγραμμάτων για στεγαστικά προγράμματα για μη προνομιούχα στρώματα, κλπ. Η ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΩΣ «ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ» - Η ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ 1986 Φωτογραφίες από την Καλαμάτα αμέσως μετά το σεισμό και μετά την ολοκλήρωση της ανασυγκρότησης

13  Η ιστορική εμπειρία από τις διάφορες διαδικασίες ανασυγκρότησης κατεστραμμένων περιοχών έχει συνήθως σηματοδοτηθεί και από τη διαμόρφωση νέων κανονιστικών όρων και κανονισμών ασφαλείας (αντισεισμικών, πυρασφάλειας, αντιπλημμυρρικής προστασίας) που αρχικά εφαρμόζονται τοπικά -στις άμεσα πληγείσες περιοχές- και εν συνεχεία η ισχύς τους διευρύνεται, καλύπτοντας τόσο ολόκληρη την έκταση των αστικών συγκροτημάτων όσο και το περιφερειακό ή/και το εθνικό επίπεδο. ΠΩΣ Η ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΗΝ (ΑΣΦΑΛΗ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ – Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ  Οι νέοι κανονιστικοί όροι και κανονισμοί ασφαλείας είτε απέκτησαν αυτόνομη ισχύ, είτε αποτέλεσαν τμήμα των γενικότερων σχεδίων ανασυγκρότησης (Ολλανδία μετά το 1287, Λονδίνο το 1666 κοκ)

14  Τα δικαιώματα στη γη και η ακίνητη περιουσία αποτελούν αδιαπραγμάτευτα μέσα προσαρμοστικότητας για τη μεσαία και τη χαμηλή τάξη και έτσι οι δομές των πόλεων πολύ σπάνια αλλάζουν με την ανασυγκρότηση ακόμη και σε περιπτώσεις πόλεων που ισοπεδώθηκαν από καταστροφές.  Οι Vale και Campanella (2005) ισχυρίζονται ότι οραματικά νέα σχέδια πόλεων για μείωση των αστικών κινδύνων δεν βρίσκουν το δρόμο της εφαρμογής ακόμη και μετά τον αφανισμό πόλεων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των μάταιων προσπαθειών αρχιτεκτόνων (Wren κ.α.) να εφαρμόσουν ριζοσπαστικά σχέδια μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του Λονδίνου το 1666. Ο Kevin Lynch σημειώνει: “Τα πιο φιλόδοξα σχέδια αχρηστεύτηκαν από τα εμπεδωμένα συμφέροντα στη γη και ένα περίπλοκο σύστημα έγγειων δικαιωμάτων και καθεστώτων ενοικίασης”. ΠΩΣ Η ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

15  Η ανασυγκρότηση της Λισσαβόνας από τον Μαρκήσιο de Pombal μετά το σεισμό και tsunami του 1755 έγινε στη βάση ριζοσπαστικών νέων προτύπων και προδιαγραφών, που παράλληλα αντανακλούσαν και τις ιδεολογικές επιλογές ενός αναδυόμενου απολυταρχικού-κοσμικoύ κράτους ΠΩΣ Η ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ  Το σχέδιο ανασυγκρότησης της Λισσαβόνας αποτελεί “σημείο καμπής στην ανθρώπινη ιστορία” καθότι μέσω αυτού μετατοπίσθηκε συνειδητά η κυρίαρχη άποψη της φυσικής καταστροφής ως υπερφυσικoύ – θεϊκού οιωνού, σε μία πιο ουδέτερη ή κοσμική πρωτο-επιστημονική θεώρηση σχέσης αιτίου-αιτιατού. Ο σεισμός της Λισαβώνας, 8,6 R, Νοέμβριος 1, 1755. Λίγες ημέρες μετά το σεισμό καταυλισμοί έξω από την κατεστραμμένη πόλη και εκτέλεση ληστών και πλιατσικολόγων. (Χαρακτικό σε χαλκό) Source: The Kozak Collection

16  Αντίστοιχης εμβέλειας παράδειγμα με τα προαναφερθέντα υπήρξε για την Ελλάδα η περίπτωση της Θεσσαλονίκης μετά την πυρκαγιά του 1917. Η ανοικοδόμηση της πυρίκαυστης κεντρικής ζώνης και η απόπειρα μίας συνολικότερης αναδιοργάνωσης της πόλης με βάση την προτάσεις του σχεδίου Ηebrart αποτέλεσαν ίσως την πλέον ολοκληρωμένη αφετηρία για το σχεδιασμό του χώρου στη χώρα. ΠΩΣ Η ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ

17  Πιο εύκολη πάντως από τις αλλαγές στα πολεοδομικά σχέδια αποδεικνύεται η αναπροσαρμογή των κτιριακών-κατασκευαστικών κανονισμών ασφάλειας μετά από κάθε αντίστοιχη καταστροφή. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των αντισεισμικών κανονισμών στην Ελλάδα.  Μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς της Κορίνθου το 1928 άρχισαν να εφαρμόζονται Ιταλικές και εν συνεχεία Ιαπωνικές μέθοδοι αντισεισμικών κατασκευών και το 1931 ο Αντισεισμικός Κανονισμός της περιοχής Κορίνθου-Λουτρακίου. O πρώτος Αντισεισμικός Κανονισμός που κάλυψε το σύνολο της επικράτειας θεσπίστηκε το 1959 ως επιστέγασμα της εμπειρίας τριών συνεχόμενων καταστροφικών σεισμών που έπληξαν τη χώρα κατά τη δεκαετία του 1950 (Ιόνιοι Νήσοι 1953, Σαντορίνη 1956, Βόλος 1956). Υπέστη τις πρώτες τροποποιήσεις και συμπληρώσεις το 1984. To έτος 2000 αμέσως μετά το σεισμό της Αθήνας του 1999, εγκρίθηκε ο αναθεωρημένος Αντισεισμικός Κανονισμός και το 2001 τέθηκε σε εφαρμογή.  Παρ’ όλες τις επιτυχίες αυτών των κανονισμών, τα ερωτηματικά που προκύπτουν από την επικέντρωσή τους στο μοναδιαίο κτίριο αλλά και σχετικά με την έκταση εφαρμογής τους (λόγω αυθαίρετης δόμησης, μετατροπών και αλλαγών χρήσης κατά τη διάρκεια ζωής των κτιρίων, υφιστάμενων ιστορικών κτιρίων και συνόλων κλπ) δεν έχουν απαντηθεί (Δανδουλάκη, 2007). ΠΩΣ Η ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

18  Το πρωταρχικό όμως στοιχείο της περιόδου είναι η μετεγκατάσταση λειτουργιών (κατοικίας, εμπορίου, υπηρεσιών, βιοτεχνιών και βιομηχανιών). Το στοιχείο της μετεγκατάστασης είναι αυτό που στην ουσία προσδιορίζει την περίοδο της αποκατάστασης.  Η μετεγκατάσταση συνοδεύεται από τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων που μπορεί να κρίνουν την συνακόλουθη πορεία της ανασυγκρότησης και κατ' επέκταση την περαιτέρω ανάπτυξη της πόλης ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ  Στην Ελλάδα Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ επικεντρώνεται στην αποκαλούμενη περίοδο αποκατάστασης υποτιμώντας την στρατηγική ανασυγκρότησης.  Η περίοδος αποκατάστασης χαρακτηρίζεται από την επισκευή της αστικής υποδομής και των κατοικιών και την επιστροφή σε "κανονικότερες" κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Η μετασεισμική Καλαμάτα, μετά το σεισμό του Σεπτεμβρίου 1986-Φάση λυομένων

19  Στην περίπτωση της Ελλάδας οι παγιωμένες και επαναλαμβανόμενες πλέον δράσεις και μέτρα αποκατάστασης (εκτός από τις επείγουσες δράσεις οι οποίες αναπτύσσονται αμέσως μετά την καταστροφή ή και κατά τη διάρκεια της περιόδου έκτακτης ανάγκης) συνίστανται σε: Μέτρα για την επαγγελματική στέγη Επιδότηση ενοικίου και συγκατοίκησης Παροχή πιστωτικών διευκολύνσεων για τη στεγαστική αποκατάσταση Στέγαση σε προσωρινά καταλύματα – οικίσκοι ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η μετασεισμική Καλαμάτα, μετά το σεισμό του Σεπτεμβρίου 1986-Φάση λυομένων

20 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

21 ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΣΤΕΓΑΣΗΣ  Πρέπει να ξεκινά όσο γίνεται νωρίτερα η διαδικασία ανακατασκευής του κτιριακού δυναμικού ώστε να μειώνεται στο ελάχιστο το τελικό οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Πρέπει να αναγνωρίζεται ότι σε σχέση με την προμήθεια και εγκ/ση ημιμόνιμων καταλυμάτων υπάρχει μια σειρά εναλλακτικών πρακτικών.  Χρειάζεται αποτελεσματικός σχεδιασμός ετοιμότητας, σημαίνει λιγότερους άστεγους κατά τη μεταβατική περίοδο. Οι μετακαταστροφικές ανάγκες του πληθυσμού είναι δυνατόν να προβλεφθούν ΑΠΟ ΠΡΙΝ με αρκετή ακρίβεια.  Πρέπει να μην ενθαρρύνονται οι υπερβολικές προσδοκίες των πληγέντων που υπερβαίνουν τις υφιστάμενες δυνατότητες. Τα προσωρινά καταλύματα δεν πρέπει να οριστικοποιούνται ως μόνιμες κατοικίες.  Πρέπει να αξιοποιούνται οι πόροι των επιζώντων.  Χρειάζεται σωστή κατανομή ρόλων στις ομάδες παροχής βοήθειας με την καθοδήγηση της ΤΑ.  Πρέπει να γίνεται ακριβής εκτίμηση των αναγκών των πληγέντων.  Σημαντική είναι η καταλληλότητα των τύπων των προσωρινών καταλυμάτων. Δεν πρέπει να υπερεκτιμώνται οι ανάγκες για εισαγόμενα καταλύματα.

22 ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΣΤΕΓΑΣΗΣ  Αποφυγή μόνιμων παρενεργειών και στρεβλώσεων της κοινωνικής, πολεοδομικής και δημογραφικής διάρθρωσης της σεισμόπληκτης περιοχής. Η απότομη εισαγωγή νέων ψηλότερων προτύπων κατοικίας συνοδεύεται από αλλοίωση των κοινωνικών προτύπων κατοικίας που συνεπάγεται αλλοίωση της μορφολογίας και φυσιογνωμίας των οικισμών, αφού τα ξένα πρότυπα επηρεάζουν και την αποκατάσταση του μόνιμου κελύφους. Η μονιμοποίηση του προσωρινού κελύφους και η χρησιμοποίησή του από τις ομάδες που αντιμετώπιζαν στεγαστικό πρόβλημα και πριν το σεισμό αποτελεί συχνό φαινόμενο.  Η αποκέντρωση της λήψης των αποφάσεων και της διαχείρισης των ζητημάτων που αφορούν στα προγράμματα μεταστέγασης είναι επιθυμητή υπό προϋποθέσεις.  Η κλίμακα μεγέθους των προγ/των μετεγκ/σης σεισμοπλήκτων είναι καθοριστικής σημασίας. Εν γένει τα περιορισμένης κλίμακας προγράμματα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας. Επειδή ωστόσο τα μικρά δεν είναι πάντα εφικτά λόγω μεγέθους της καταστροφής, ίσως χρειάζεται διαχειριστικός και χωροταξικός επιμερισμός τους σε μικρότερα.

23 Η μετασεισμική Καλαμάτα, μετά το σεισμό του Σεπτεμβρίου 1986-Φάση λυομένων ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΣΤΕΓΑΣΗΣ

24  Προσαρμογή της προσωρινής στέγης στα χαρακτηριστικά της πληγείσας περιοχής (τοπογραφικά, κλιματικά, κοινωνικά, οικονομικά). Οδηγός είναι τα ισχύοντα στην περιοχή πρότυπα στέγης.  Ο χρονικός ορίζοντας του προγράμματος μετεγκατάστασης. Υπάρχει ένα κρίσιμο χρονικό περιθώριο πέρα από το οποίο η διάθεση προσωρινών καταλυμάτων δεν είναι σκόπιμη. Η εμπειρία έχει δείξει ότι οι καθυστερήσεις προκύπτουν από εμπλοκές στην εξασφάλιση κατάλληλης γης καθώς και από διαχειριστικές ανεπάρκειες των αρμόδιων φορέων.  Βέλτιστη κατ’ οικονομία διαχείριση των υφιστάμενων πόρων για την κάλυψη της έκτακτης στεγαστικής ζήτησης. Η διεθνής εμπειρία διδάσκει ότι η δημιουργία προσωρινών οικισμών πρέπει να είναι η τελευταία επιλογή και δικαιολογείται σε εξαιρετικές μόνο περιπτώσεις, όπως αυτή των δυσμενών κλιματικών συνθηκών. Όταν υιοθετείται πρέπει να προβλέπονται τρόποι αξιοποίησης των έργων υποδομής των προσωρινών οικισμών και μελλοντική επαναχρησιμοποίηση των οικίσκων.

25 ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΣΤΕΓΑΣΗΣ Ένα τέταρτο από το συνολικό πληθυσμό 20.000 κατοίκων στη Rikuzentakata Ιαπωνίας ζουν ακόμη σε προκατασκευασμένα προσωρινά καταλύματα. Οι χρήστες αυτών των κατοικιών παραπονούνται ότι οι στενοί χώροι επιδεινώνουν το άγχος. Toko Sekiguchi/The Wall Street Journal

26 ΑΡΧΕΣ-ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΣΤΕΓΑΣΗΣ  Συμβατότητα του προγράμματος μεταστέγασης με τη συνολική προσπάθεια ανασυγκρότησης της πληγείσας περιοχής. Είναι σκόπιμη η κατά το δυνατόν συρρίκνωση των προγραμμάτων προσωρινής στέγης, για την κάλυψη μόνο των «ανελαστικών» αναγκών, ώστε να υπάρχουν περιθώρια για προώθηση μονιμότερων λύσεων. Σε πολλές περιπτώσεις συνίσταται η κατά προτεραιότητα παροχή στέγης σε παραγωγικές / κοινωνικές δρ/τες για τη γρήγορη επαναλειτουργία της τοπικής οικονομίας και την ομαλοποίηση της κοινωνικής ζωής. Πάντως, η δρ/τα της κατασκευής των προσωρινών καταλυμάτων & οικισμών πρέπει να κινητοποιεί τους τοπικούς πόρους & να ενισχύει την τοπική οικονομία. Στο τέλος του 2014, 89.000 άνθρωποι ζούσαν ακόμη σε προκατασκευασμένα προσωρινά καταλύματα στην περιοχή Tohuku, 3,5 χρόνια μετά την καταστροφή του Μαρτίου 2011. Στη φωτογραφία φαίνεται το συγκρότημα προσωρινών καταλυμάτων Asuto-Nagamachi στο Sendai, όπου 332 άνθρωποι που εκκένωσαν τα σπίτια τους ζουν σε 183 προσωρινά καταλύματα

27 Χωροκατανομή των ΠΛΗΓΕΙΣΩΝ επιχειρήσεων (203 επιχ.) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ- Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ Δ. ΑΘΗΝΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ 1999- ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ 50 ΜΙΚΡΕΣ ΕΠΙΧ/ΣΕΙΣ 7 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

28 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ- Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ Δ. ΑΘΗΝΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ 1999: ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ 50 ΜΙΚΡΕΣ ΕΠΙΧ/ΣΕΙΣ 7 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ Έρευνα σε 50 επιχειρήσεις ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 33:ολοκλήρωσαν 7: διαδικασία αποκατάστασης 7:δεν έχουν προβεί σε καμία ενέργεια Το μεγαλύτερο μέρος της αποκατάστασης έγινε με ίδια μέσα. Μόνο 12 εξασφάλισαν κάποιου είδους αρωγή ή δανεισμό 1:αποζημίωση από την ασφαλιστική εταιρία και δάνειο 6:αρωγή 2:τραπεζικός δανεισμός 3:συνδυασμός των παραπάνω

29  Η Πολιτεία δεν έχει ακόμη κατανοήσει την πολυμορφία και συνθετότητα του προστατευτέου / υπό αποκατάσταση αντικειμένου στην περίπτωση της πληγείσας παραγωγικής επιχείρησης.  Αν στην περίπτωση της κατοικίας η στέγη είναι το υπ’ αριθμόν ένα προστατευτέο στοιχείο αυτό δεν αληθεύει στη μεταποιητική επιχείρηση.  Αν η Πολιτεία επιδιώκει πράγματι να αποκαταστήσει την τραυματισμένη επιχείρηση αυτό που πρέπει να την ενδιαφέρει δεν είναι μόνο και κυρίως η στεγάζουσα κατασκευή και ο ιδιοκτήτης της.  Είναι οι εργαζόμενοι, τα μηχανήματα, τα προϊόντα, τα εισοδήματα, οι θέσεις απασχόλησης, το όνομα και η αξιοπιστία της επιχείρησης στην αγορά, η τοπική και η περιφερειακή οικονομία και η κοινωνική ευημερία γενικότερα. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ- Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ Δ. ΑΘΗΝΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ 1999: ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ 50 ΜΙΚΡΕΣ ΕΠΙΧ/ΣΕΙΣ 7 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

30  Κρίσιμα ζητήματα για την προστασία των επιχειρήσεων είναι να μη διακοπεί η παραγωγική διαδικασία, να τηρηθούν οι αναληφθείσες υποχρεώσεις προς πελάτες και προμηθευτές, να μην καταστραφούν τα δίκτυα συνεργασίας, να μην επιβαρυνθούν οι οικονομικές υποχρεώσεις της επιχείρησης, να μην δημιουργηθεί ένα αβέβαιο καθεστώς για την παραμονή ή όχι της επιχείρησης στην ίδια θέση και για τις προθεσμίες που τίθενται από δανειοδότες, ιδιοκτήτες, εργολάβους, διοικητικούς υπαλλήλους έγκρισης οικοδομικών αδειών και εφοριακούς. Να μην εξωθηθεί ο επιχειρηματίας στη λύση της απόλυσης προσωπικού ή της μείωσης ημερομισθίων.  Χρειάζεται να δοκιμαστούν άλλα μέτρα εκτός από τα σεισμοδάνεια, όπως μέτρα επιδότησης του απασχολούμενου δυναμικού σε πληγείσες επιχειρήσεις, επιδότηση ενοικίων για τη μετεγκατάσταση πληγεισών επιχειρήσεων σε θέσεις που οι ίδιες θεωρούν συμφέρουσες, υλοποίηση προγραμμάτων ανάπλασης οργανωμένων βιομηχανικών χώρων, είτε νέων είτε στα πλησιέστερα ΒΙΠΑ / ΒΙΟΠΑ. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ- Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ Δ. ΑΘΗΝΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ 1999

31  Χρειάζεται μια πολιτική που αντιμετωπίζει διαφορετικά τις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε ιδιόκτητους από εκείνες σε ενοικιαζόμενους χώρους, τις επιχειρήσεις που εξαρτώνται από τις τοπικές αγορές μέσα στις πληγείσες περιοχές και τις άλλες. Μια πολιτική που παρέχει άλλες διευκολύνσεις στις ατομικές και οικογενειακές επιχειρήσεις από εκείνες στις ανώνυμες εταιρείες και τις αλυσίδες, άλλες σε εκείνες με υψηλό δείκτη παγίων κεφαλαίων από τις διευκολύνσεις σε εκείνες με χαμηλό, άλλες στις μονο-χωροθετικές από τις πολύ- χωροθετικές. Χρειάζεται μια ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ.  Για τις ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΙΒΙΩΝΟΥΝ ΣΕ ΠΑΡΑΝΟΜΑ ΕΠΙΣΦΑΛΗ ΚΕΛΥΦΗ η λύση δεν είναι η επισκευή με ίδια μέσα γιατί οδηγεί σε επισφαλέστερα κελύφη. Καλύτερη λύση είναι η μετακίνηση της επιχείρησης σε νόμιμο και ανθεκτικό κέλυφος. Όμως αυτή η λύση δεν επιτυγχάνεται με σεισμοδάνεια προς αδιάφορους για επισκευές ιδιοκτήτες ή προς επιχειρηματίες που φοβούνται να προσθέσουν νέα χρέη σε όσα ήδη τους βαρύνουν.

32 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ- Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ Δ. ΑΘΗΝΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ 1999  Για τις ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΜΕΝΕΣ ΝΑ ΔΙΑΚΟΨΟΥΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ είτε λόγω μετεγκατάστασης είτε λόγω ανακατασκευής του κτιρίου στέγασής τους τα πιο επωφελή μέτρα είναι αυτά που τις ανακουφίζουν από τις οικονομικές υποχρεώσεις κατά τη διάρκεια του νεκρού διαστήματος (επιδότηση της απασχόλησης, ελάφρυνση από φορολογικές υποχρεώσεις στο διάστημα αυτό, παράταση των προθεσμιών αποπληρωμής δανείων).

33 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ- Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ Δ. ΑΘΗΝΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ 1999  ΩΣΤΟΣΟ ΓΙΑ ΝΑ ΑΣΚΕΙ ΣΩΣΤΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΠΟΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΠΛΗΓΗΣΑΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ, ΤΙ ΔΕΝ ΠΗΓΕ ΚΑΛΑ ΣΤΟΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΗΣ, ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕ ΣΤΗΝ ΟΛΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ.  Ακόμη όμως και αν καταγράψει και αρχειοθετήσει τα παραπάνω η πολιτεία δεν θα είναι σε θέση να γνωρίζει τις δυνατότητες και προθέσεις κάθε επιχείρησης. Είναι σκόπιμη Η ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΠΟΛΛΩΝ, ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ. Η ΚΑΘΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΕΙΝΑΙ «ΕΝΑΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕ ΙΔΙΑ ΒΟΥΛΗΣΗ, ΤΑΛΕΝΤΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΝΤΟΧΕΣ». ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΗΣ, ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΓΕΙ ΠΟΙΑ ΜΕΤΡΑ ΤΗ ΒΟΛΕΥΟΥΝ, ΤΑΙΡΙΑΖΟΥΝ ΣΤΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΤΗΝ ΟΔΗΓΗΣΟΥΝ ΣΕ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ.