Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο 2014-2015.  Μάθημα 1 2.02.2015.

Παρουσίαση με θέμα: "Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο 2014-2015.  Μάθημα 1 2.02.2015."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Δρ. Σπυρούλα Σπύρου C.D.A. Κολλέγιο 2014-2015

2  Μάθημα 1 2.02.2015

3 Στόχοι Μαθήματος 1. Καλωσόρισμα και Εισαγωγή 2. Περιγραφή και Δομή μαθήματος 3. Ορισμός της Κοινωνικής Ψυχολογίας 4. Ιστορίας της Κοινωνικής Ψυχολογίας 5. Μελέτη των διάφορων μεθόδων και μεθοδολογία που χρησιμοποιείται στην Κοινωνική Ψυχολογία 6. Σύγκριση διαφορετικών επιστημονικών μεθόδων

4 Περιγραφή μαθήματος Το μάθημα έχει σχεδιαστεί για να εισαγάγει τους φοιτητές στην κοινωνική ψυχολογία και την αλληλεπίδραση του συνόλου στην διαχείριση του στρες. Ο κυριότερος στόχος αυτού του μαθήματος είναι να μελετήσει τη συμπεριφορά και την αλληλεπίδραση του ανθρώπου μέσα στο κοινωνικό περιβάλλον. Το μάθημα δίνει έμφαση στην Κοινωνική Ψυχολογία και όλων των σχετικών θεμάτων. Οι φοιτητές αναμένεται να αποκτήσουν μια γενική αντίληψη για την κοινωνική ψυχολογία και θεωριών και την ανάπτυξη ορισμένων δεξιοτήτων προς αποφυγή του στρες.

5 Στόχοι μαθήματος 1. Να κατανοήσουν σε βάθος τον τομέα της Κοινωνικής Ψυχολογίας 2. Να είναι σε θέση να προσδιορίσουν τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στην Κοινωνική Ψυχολογία 3. Να είναι σε θέση να εξηγήσουν πώς σκεφτόμαστε και την αλληλεπίδραση με τους άλλους 4. Να αναλύσουν περαιτέρω κατανόηση σε διαφόρους όρους της ψυχολογίας, όπως τη στάση, τη συμπεριφορά και να εξηγήσουν τις σχετικές θεωρίες

6 Δομή μαθήματος 39 ώρες – 13 εβδομάδες Δευτέρα 18.00-20.00 Η παρουσία σας είναι υποχρεωτική Aπουσίες 20% του συνόλου του προγράμματος Αξιολόγηση 50% συνεχής αξιολόγηση του φοιτητή – προφορικά, συμμετοχή, συμπεριφορά και παρουσία, ενδιάμεση εξέταση και εργασία 50% γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου. Βαθμός προαγωγής είναι το 60% της συνολικής βαθμολογίας.

7 Πρόγραμμα μαθήματος *see attached

8 Αξιολόγηση Ενδιάμεση εξέταση 02.03.2015 Εργασία – Παρουσίαση 30.03.2015 Τελική εξέταση 15.05.2015-31.05.2015

9 Βιβλιογραφία Απαιτούμενο Βιβλίο Κοινωνική Ψυχολογία, Κοκκινάκη Φλώρα, Τυπωθήτω Αθήνα, 2005 Προτεινόμενα Βιβλία Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία, Miles Hewstone & Wolfang Stoebe, Παπαζήση, 2007 Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία, Στέλλα Βοσθνιάδου, Gutenberg, 2007

10 Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία Η κοινωνική ψυχολογία ‘μας διδάσκει ένα σπουδαίο μάθημα: πολύ συχνά, το πώς θα συμπεριφερθεί κάποιος δεν εξαρτάται τόσο από το τι είδος άνθρωπος είναι όσο από το είδος της κατάστασης μέσα στην οποία βρίσκεται’ Stanley Miligram (1974)

11 Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχολογία (ΚΨ) Το αντικείμενο μελέτης της ΚΨ είναι η κοινωνική (ανθρώπινη) συμπεριφορά Εξετάζει τις πράξεις, σκέψεις και συναισθήματα των ατόμων όπως αυτά διαμορφώνονται στα πλαίσια των διαπροσωπικών τους σχέσεων και ως αποτέλεσμα της συμμετοχής τους σε κοινωνικές ομάδες Εξετάζει το ρόλο της κοινωνικής επιρροής και αλληλεπίδραση με ικανότης και προδιαθέσεις (Κοκκινάκη, 2006)

12 Ορισμός ΚΨ Η ΚΨ είναι η ‘επιστημονική διερεύνηση του πώς οι σκέψεις, τα συναισθήματα και η συμπεριφορά των ατόμων επηρεάζονται από την πραγματική, φανταστική ή υπονοούμενη παρουσία άλλων ατόμων’ Gordon Allport (1935) Δηλαδή…

13 Ορισμός ΚΨ Η ΚΨ χρησιμοποιεί την επιστημονική μέθοδο για την μελέτη του γνωστικού αντικειμένου Το γνωστικό αντικείμενο αφορά την συμπεριφορά που εκδηλώνεται και παρατηρείται άμεσα αλλά και τις σκέψεις και συναισθήματα των ατόμων Αυτά διαμορφώνονται όταν είναι πραγματικά παρόντα άλλα άτομα αλλά και με την φανταστική ή υπονοούμενη παρουσία άλλων ατόμων.

14 Ορισμός ΚΨ Η ΚΨ διερευνά με επιστημονικό τρόπο την κοινωνική συμπεριφορά Κοινωνική συμπεριφορά Οι πλευρές της συμπεριφοράς των ατόμων που αφορούν, απευθύνονται, διαμορφώνονται ή σχετίζονται με άλλα άτομα ή ομάδες

15 Αντικείμενο της ΚΨ Για να κατανοήσουμε το γνωστικό αντικείμενο της ΚΨ πρέπει να εξετάσουμε τα φαινόμενα που απασχολούν τις κοινωνιο-ψυχολογικές θεωρίες και έρευνες Η ΚΨ ασχολείται με τις διαδικασίες μέσω των οποίων οργανώνουμε και χρησιμοποιούμε τις κοινωνικές πληροφορίες Όπως …

16 Αντικείμενο της ΚΨ Κοινωνική νόηση Κοινωνική αντίληψη Κοινωνική απόδοση Αλλαγή στάσεων Σχέση στάσεων – συμπεριφοράς Κοινωνική επιρροή Κοινωνικές ομάδες Προκατάληψη και διομαδικές σχέσεις Επιθετικότητα Θετική κοινωνική συμπεριφορά Διαπροσωπική έλξη Διαπροσωπικές σχέσεις

17 Αντικείμενο της ΚΨ Τραγωδία στο Jonestown, 1978 Ολοκαύτωμα και πράξεις Γερμανών Ναζί Columbine High School massacre, 1999 Σύνδρομο Στοκχόλμης

18 Σχέση ΚΨ με άλλους κλάδους Το ενδιαφέρον για την κοινωνική συμπεριφορά συμμερίζονται και άλλοι κλάδοι, όπως: Κοινωνιολογία Κοινωνική Ανθρωπολογία Οικονομικές και Πολιτικές Επιστήμες Και τα συμπεράσματα της ΚΨ ‘μεταφέρονται’ και σε εφαρμοσμένους κλάδους, όπως: Μάρκετινγκ Συμπεριφορά του Καταναλωτή Διαφήμιση

19 Σχέση ΚΨ με άλλους κλάδους Η ΚΨ σχετίζεται και άμεσα με άλλους κλάδους της ψυχολογίας Πολιτική ψυχολογία Οικονομική ψυχολογία Μελέτη της προσωπικότητας  Γενικά η ανταλλαγή εννοιολογικών και μεθοδολογικών ‘εργαλείων’, ιδεών και ευρημάτων μεταξύ κλάδων είναι συνηθισμένο γεγονός. Αλλά ο κάθε κλάδος διαφέρει ως προς την προσέγγιση του (ακριβές αντικείμενο, επίπεδο ανάλυσης και μεθοδολογία)

20 Ιστορία της ΚΨ Ιστορία της ΚΨ αρχίζει από τον 19 ο αιώνα (McGarty & Haslam, 1997) Τα θεμέλια έθεσε η Γερμανική Volkerpsychologie (ψυχολογία των λαών) & ο Gustave Le Bon με την ψυχολογία του όχλου Η Volkerpsychologie ασχολήθηκε με τη μελέτη της συλλογικής σκέψης. Το πλαίσιο της όμως ήταν περισσότερο εθνικό παρά κοινωνικό καθώς ενδιαφερόταν για τον εντοπισμό κοινών στοιχείων μεταξύ γερμανικών λαών για να δημιουργηθεί μια ενιαία γερμανική ταυτότητα Η Ψυχολογία του Όχλου βασίζεται στην έννοια του συλλογικού νου που ότι ο όχλος και οι άλλες ομάδες έχουν νοητικά χαρακτηριστικά όμοια με ζωντανούς οργανισμούς και πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι

21 Ιστορία της ΚΨ Triplett (1898), πρώτο κοινωνιο-ψυχολογικό πείραμα. Παρατήρησε ότι οι ποδηλάτες έτρεχαν πιο γρήγορα όταν έτρεχε και κάποιος άλλος στον ποδηλατικό διάδρομο, ακόμα και αν δεν βρίσκονταν σε αγώνα μαζί του. Ο Triplett σύγκρινε την ταχύτητα με την οποία μάζευαν την πετονιά στο καλάμι ψαρέματος παιδιά είτε μόνα τους είτε με άλλα παιδία Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η ΚΨ, επηρεάστηκε από την συμπεριφοριστική προσέγγιση και από την Gestalt ψυχολογία Στην δεκαετία του 1960, η ΚΨ επηρεάστηκε από την άνοδο και κυριαρχία της γνωστικής προσέγγισης Σημαντικοί πρωτεργάτες ΚΨ: Gordon Allport, Mouzafer Sherif, Kurt Lewin, Solomon Asch, Leon Festinger

22 Ιστορία της ΚΨ Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο Πρώτο στάδιο: γνωστική συνέπεια (cognitive consistency), η τάση των ατόμων να επιδιώκουν τη συνέπεια μεταξύ των γνωστικών τους στοιχείων Δεύτερο στάδιο: θεώρηση του ατόμου ως απλοϊκού επιστήμονα (naïve scientist). Το άτομο χρησιμοποιεί με συστηματικό τρόπο τις διαθέσιμες πληροφορίες προκειμένου να βγάλει συμπεράσματα Τρίτο στάδιο: έμφαση στη γνωστική οικονομία, τάση των ατόμων να εξοικονομούν γνωστικούς πόρους, δηλαδή να βγάζουν συμπεράσματα καταβάλλοντας ελάχιστη δυνατή γνωστική προσπάθεια (μελέτη σφαλμάτων και μεροληψιών) Τέταρτο στάδιο: γνωστικές τακτικές με βάση τα κίνητρα τους

23 Διάφοροι μέθοδοι της ΚΨ Υπάρχουν διάφορες ερευνητικές μεθόδους που χρησιμοποιεί η ΚΨ Οι κοινωνιο-ψυχολογικές έρευνες ασχολούνται με τον εμπειρικό έλεγχο των υποθέσεων που απορρέουν από μια θεωρία Θεωρία = ένα σύστημα από λογικές αρχές οι οποίες παρέχουν μια επαρκή ερμηνεία του φαινομένου που διερευνάται (Fiske, 2004) Κάθε θεωρία περιέχει έννοιες (concepts) και προτάσεις (statements) που εκφράζουν πιθανές σχέσεις μεταξύ παραγόντων (Manstead & Semin, 1996)

24 Διάφοροι μέθοδοι της ΚΨ Μια θεωρία μπορεί να προκύψει από την παρατήρηση πραγματικών γεγονότων (όπως η παρατήρηση του Triplett (1898) που οδήγησε στη διατύπωση της θεωρίας της κοινωνικής διευκόλυνσης που ορίζει ότι η κοινωνική παρουσία βελτιώνει την επίδοση σε ένα έργο) Μια θεωρία μπορεί διαμορφώσει προϋπάρχουσες θεωρίες Μια θεωρία μπορεί να προκύψει όταν τα ερευνητικά αποτελέσματα είναι αντιφατικά μεταξύ τους και χρειάζεται διαφορετική ερμηνεία (π.χ. έρευνες έδειξαν σε σχέση με την κοινωνική διευκόλυνση, ότι η κοινωνική παρουσία δεν βελτιώνει την επίδοση πάντα αλλά μπορεί και να παρεμποδίσει την εκτέλεση

25 Διάφοροι μέθοδοι της ΚΨ Οι θεωρίες διατυπώνονται με γενικούς, αφηρημένους όρους και οδηγούν σε πιο συγκεκριμένες υποθέσεις (hypotheses) ή ελέγξιμες προτάσεις (testable propositions) οι οποίες εκφράζουν τις πιθανές σχέσεις μεταξύ των παραγόντων που εμπλέκονται στο φαινόμενο (Fiske, 2004) Π.χ. η υπόθεση στο πείραμα του Triplett ήταν ότι τα παιδία θα μάζευαν με μεγαλύτερη ταχύτητα την πετονιάς στο καλάμι τους όταν πραγματοποιούσαν το έργο μαζί με άλλα παιδιά σε σύγκριση με όταν πραγματοποιούσαν το έργο μόνα τους

26 Διάφοροι μέθοδοι της ΚΨ Ο εμπειρικός έλεγχος των υποθέσεων στηρίζεται στην ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων. Τα ερευνητικά δεδομένα αποτελούν ‘παρατηρήσεις’ οι οποίες βασίζονται στην καταγραφή και μέτρηση συγκεκριμένων παραγόντων και μεταβλητών Η επιλογή των ατόμων – συμμετεχόντων αποτελέι το δείγμα μια έρευνας και γίνεται με βάση συγκεγκριμένης δειγματοληπτικής διαδικασίας. Η επιλογή του δείγματος δεν πρέπει να επηρεάζει με κάποιο συστηματικό τρόπο τα δεδομένα και το δείγμα να είναι αντιπροσωπευτίκό του πλήθυσμού στον οποίο πρόκειται να γενικευθουν τα συμπεράσματα

27 Διάφοροι μέθοδοι της ΚΨ Όταν τα ερευνητικά αποτελέσματα υποστηρίζουν τις υποθέσεις που απορρέουν από μια θεωρία, τότε ενισχύεται η πίστη μας στην ορθότητα της θεωρίας αυτής Όταν τα αποτελέσματα δεν υποστηρίζουν τις υποθέσεις, τότε μειώνετε η πίστη μας στην ορθότητα της θεωρίας και οδηγούμαστε είτε σε απόρριψη, είτε σε τροποποίηση της και επανέλεγχο. Ο εμπειρικός έλεγχος των υποθέσεων που απορρέουν από μια θεωρία μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω πειραματικών και μη-πειραματικών μεθόδων

28 Διάφοροι μέθοδοι της ΚΨ Οι περισσότερες κοινωνιο-ψυχολογικές έρευνες βασίζονται στη στατιστική ανάλυση ποσοτικών δεδομένων Ποσοτικές vs. Ποιοτικές έρευνες Το αποτέλεσμα αναλύσεων ποσοτικών δεδομένων και προκειμένου να υποστηριχτούν οι υποθέσεις θα πρέπει τα αποτελέσματα των αναλύσεων να υπερβαίνουν το προκαθορισμένο επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας Στατιστική σημαντικότητα = ένα ερευνητικό εύρημα είναι στατιστικά σημαντικό αν η πιθανότητα να έχει προκύψει τυχαία είναι μικρή (p < 0.05)

29 Διάφοροι μέθοδοι της ΚΨ Η διαδικασία αυτή βασίζεται στην προσέγγιση της διάψευσης της μηδενικής υπόθεσης (δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη σχέση μεταξύ των παραγόντων που εμπλέκονται στο υπό μελέτη φαινόμενο) και συνεπώς στην προσωρινή αποδοχή της εναλλακτικής υπόθεσης (διατυπώνει κάποιου είδους σχέσης μεταξύ των παραγόντων που διερευνώνται) Π.χ. εναλλακτική υπόθεση = η ταχύτητα με την οποία εκτελείται το τύλιγμα της πετονιάς στο καλάμι αυξάνεται όταν το έργο εκτελείται παρουσία άλλων, σε σχέση με όταν τα άτομα εκτελούν το έργο μόνα τους Π.χ. μηδενική υπόθεση = δεν υπάρχει στατιστικώς σημαντική διαφορά στην ταχύτητα εκτέλεσης του έργου μεταξύ της μιας και της άλλης συνθήκης.

30 Διάφοροι Επιστημονικοί Μέθοδοι Πειραματική Μέθοδος (experimental method) Η ερευνητική μέθοδος κατά την οποία ο ερευνητής χειρίζεται τις ανεξάρτητες μεταβλητές και δημιουργεί έτσι διαφορετικές συνθήκες στις οποίες τοποθετεί τους συμμετέχοντες με τυχαίο τρόπο Χρησιμοποιείται κυρίως για τον έλεγχο αιτιωδών σχέσεων μεταξύ παραγόντων. Μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε αν ένας παράγοντας προκαλεί μεταβολές, επιδρά δηλαδή σε κάποιον άλλο. Η αιτιώδης σχέση μεταξύ δυο μεταβλητών υπάρχει όταν η μεταβολή της μιας μεταβλητής προκαλεί μεταβολή στην άλλη

31 Διάφοροι Επιστημονικοί Μέθοδοι Μη πειραματικές Μέθοδοι Όταν υπάρχουν πολλά φαινόμενα, τότε δεν είναι δυνατόν να εξεταστεί η σχέση μεταξύ μεταβλητών πειραματικά. Π.χ. αν θέλουμε να δούμε πώς η νοημοσύνη επηρεάζει την παραγωγικότητα και επειδή δεν είναι δυνατόν να χειριστούνε την νοημοσύνη θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μη πειραματικές μέθοδοι Η πιο συνηθισμένη μη πειραματική έρευνα είναι η συναφειακή και σε ορισμένες περιπτώσεις τα οιονεί πειραματικά και ψευδο-πειραματικά σχέδια

32 Διάφοροι Επιστημονικοί Μεθόδοι Μη πειραματικές Μέθοδοι Συναφειακές έρευνες (correlational research): ο ερευνητής παρατηρεί και καταγράφει τη μεταβολή παραγόντων όπως αυτή εκδηλώνεται φυσικά και χωρίς την παρέμβαση πειραματικών χειρισμών Οιονεί πείραμα (quasi-experiment): όταν υπάρχει χειρισμός ανεξαρτήτων μεταβλητών αλλά απουσιάζει η τυχαία κατανομή συμμετεχόντων σε συνθήκες τότε αυτή η μέθοδος ονομάζεται ως οιονεί πειραματική μέθοδος Ψευδο-πειραματικά (pseudo - experimental): όταν υπάρχει χειρισμός των ανεξαρτήτων μεταβλητών αλλά απουσιάζει η κατάλληλη ομάδα ελέγχου

33 Μέθοδοι συλλογής δεδομένων Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι συλλογής δεδομένων Παρατήρηση (observation) Δημοσκοπήσεις (surveys) Έρευνες αρχείου (archival research) Μελέτη περίπτωσης (case study)

34 Ερωτήσεις - Απαντήσεις

35 Επόμενο Μάθημα *Ορισμός τι είναι ο όρος στάσεις. Ανάλυση της δομής και τις λειτουργίες των στάσεων, συζήτηση και σύγκριση των διάφορων μεθόδων μέτρησης των στάσεων