Φεμινιστική πολιτική γεωγραφία και πολιτική σώματος Γιώργος Μαυρομμάτης Πολιτική Γεωγραφία.

Παρουσίαση με θέμα: "Φεμινιστική πολιτική γεωγραφία και πολιτική σώματος Γιώργος Μαυρομμάτης Πολιτική Γεωγραφία."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Φεμινιστική πολιτική γεωγραφία και πολιτική σώματος Γιώργος Μαυρομμάτης Πολιτική Γεωγραφία

2 Εισαγωγή  Στο μάθημα αυτό θα ασχοληθούμε με τη φεμινιστική πολιτική γεωγραφία.  Ποια είναι η σχέση μεταξύ της πολιτικής γεωγραφίας και του φεμινισμού;  Οι πολιτικές γεωγραφίες της εποχής μας, αλλά και πριν, ενδιαφέρονται για ζητήματα φύλου; Η κλασσική πολιτική γεωγραφία δίνει έμφαση σε ζητήματα φύλου; To θέμα του φύλου υπάρχει σταθερά μέσα στις αναζητήσεις της;  Τι ακριβώς είναι η φεμινιστική πολιτική γεωγραφία; Σε τι δίνει έμφαση; Ποια επίπεδα ανάλυσης περιλαμβάνει;  Τι είναι η πολιτική σώματος; Υπάρχει καταρχήν σχέση μεταξύ σώματος και της πολιτικής; Ποιος φέρνει στο προσκήνιο το θέμα του σώματος και της πολιτικής/ δύναμης/ εξουσίας που ασκείται σε αυτό.  Πριν ξεκινήσουμε, θα πρέπει ουσιαστικά να διαπραγματευτούμε το θέμα αν ο φεμινισμός είναι μια μόνο θεωρία ή πολλές; Αν σχετίζεται με διαφορετικές περιόδους και διαφορετικές στρατηγικές.  Είδαμε πριν σε σχέση με τα κοινωνικά κινήματα και τις πολιτικές ταυτότητες μια διαδρομή/ πορεία: ενσωμάτωση, κλείσιμο στην ομάδα, εξατομίκευση. Μπορούμε να υποστηρίξουμε στο φεμινισμό την ίδια πορεία;

3 Η ιστορία του φεμινισμού ως κοινωνικό κίνημα ή ο φεμινισμός ως κύματα  Πρώτο κύμα φεμινισμού: 19 ο και αρχές 20 ου αιώνα. Προσπάθειες για την απόκτηση του δικαιώματος ψήφου αλλά και δικαιωμάτων ιδιοκτησίας κτλ. Σουφραζέτες (suffrage the right to vote). Ακτιβίστριες, καθιστικές διαμαρτυρίες, διαδηλώσεις και άλλα πιο ριζοσπαστικά.  Το κίνημα αναπτύχθηκε κυρίως στη Βρετανία και στις ΗΠΑ. Δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες στη Βρετανία το 1918 (πάνω από τα 30 με ιδιοκτησία) από το 1928 και μετά σε όλες τις γυναίκες πάνω από την ηλικία των 21.  Οι γυναίκες αυτές άνηκαν καθαρά στη μεσαία τάξη, αν όχι παραπάνω, και δεν περιλαμβανόντουσαν γυναίκες εργατικής προέλευσης. Ήταν το πρώτο κίνημα του φεμινισμού μια καθαρά μεσοαστική, μεγαλοαστική υπόθεση; Ήταν μια προσπάθεια ενσωμάτωσης (όπως τα άλλα κοινωνικά κινήματα στα οποία έχουμε αναφερθεί;)  Αφορούσε ουσιαστικά γυναίκες με πανεπιστημιακή μόρφωση που προσπαθούσαν να ενδυναμώσουν τη θέση τους στην κοινωνία.  Ήταν ουσιαστικά ένα καθαρά ταξικό θέμα; Ήταν μια προσπάθεια ενσωμάτωσης συγκεκριμένων ομάδων γυναικών; Τι γίνεται με τις υπόλοιπες;

4 Το πρώτο κύμα φεμινισμού

5 Iron Jawed Angels (2004), Η ιστορία της Alice Strokes Paul (New Jersey, NY)

6 Το δεύτερο κύμα του φεμινισμού  Δεύτερο κύμα φεμινισμού: Carol Hanish «Το προσωπικό είναι πολιτικό», πλευρές της γυναικείας προσωπικής ζωής πολιτικοποιούνται.  Πολλά προσωπικά θέματα λύνονται μέσα από κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές  Η πολιτικοποίηση χώρων που δεν θεωρούνταν πολιτικοί: όπως το σπίτι και οι σχέσεις μέσα στο σπίτι, το σώμα κτλ.  Η κλασσική διάκριση μεταξύ «ιδιωτικού» και «δημοσίου» και το «δημόσιο» ως «πολιτικό» και το «ιδιωτικό» ως «α-πολίτικο». Εδώ μπορούμε να αναφερθούμε και στη Hannah Arendt- The Human Condition  Η πολιτικοποίηση του ιδιωτικού, το προσωπικό ως πολιτικό.  Το θέμα των εκτρώσεων, της βίας κατά των γυναικών, της σεξουαλικής παρενόχλησης κλπ.  Στόχος του δευτέρου κύματος: η ενσωμάτωση των γυναικών στην κοινωνία, ισότητα ευκαιριών, δικαιοσύνη. Η πορεία προς την ενσωμάτωση. Μια πορεία προς την ενσωμάτωση μέσα από την πολιτικοποίηση προσωπικών ζητημάτων.

7 Το προσωπικό είναι πολιτικό

8 Vera Drake (2004) Λονδίνο του 1950 και πριν τη νομιμοποίηση των εκτρώσεων (Νομοθέτημα 1967)

9 Femen-Ukraine και πολιτική σώματος ή το σώμα ως πολιτικό όργανο: πολεμώντας την πατριαρχεία στις τρεις μορφές της: σεξουαλική εκμετάλλευση, θρησκεία και δικτατορία

10 Το τρίτο κύμα φεμινισμού  Από την άλλη, η αποδόμηση της γυναικείας ταυτότητας και του τι σημαίνει να είσαι γυναίκα. Η θεωρία της διατομής και οι μαύρες φεμινίστριες: γυναίκες δεν είναι μόνο οι λευκές και τα πολλαπλά επίπεδα διακρίσεων.  Ουσιαστικά, η διάλυση των πολιτικών ταυτότητας με βάση το φύλο, η αναγνώριση των διαφορών μεταξύ των γυναικών, η διαφορά μέσα στη διαφορά. Τι σημαίνει να είσαι γυναίκα;  Η αποδόμηση της μιας και μόνης γυναικείας ταυτότητας και η θεώρηση των πολλών ιδιοτήτων.  Από την άλλη, η έμφαση στον εαυτό, η αλλαγή του εαυτού, η θετική θεώρηση του εαυτού. H έννοια της αλλαγής/ μετασχηματισμού του εαυτού. Η θρησκεία του εαυτού. Σκεφτείτε όλα τα γυναικεία περιοδικά με τα άρθρα στο πώς να βελτιώσεις τον εαυτό σου, πώς να ξεπεράσεις τα εμπόδια κτλ.  Πως θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε τις τάσεις αυτές: δημιουργία/ υπο- ομάδων και εξατομίκευση;

11 Τρίτο κύμα φεμινισμού

12 Φεμινιστική πολιτική γεωγραφία  Η φεμινιστική προσέγγιση δεν έχει αναγνωριστεί σε μεγάλο βαθμό στο πλαίσιο της πολιτικής γεωγραφίας  ‘Το φύλο απουσιάζει από τον πολιτικό κόσμο και τις χωρικές του οργανώσεις, όπως αυτές έχουν εννοιολογηθεί από τους πολιτικούς γεωγράφους’ (Kofman & Peak 1990)  Η φεμινιστική προσέγγιση κερδίζει έδαφος από τη δεκαετία του 1980-90 και μετά  Η φεμινιστική πολιτική γεωγραφία εστιάζει στους ανθρώπους και τις ζωές, στην πολιτική με μικρό π ή αλλιώς στην πολιτική της καθημερινότητας μας. Το καθημερινό ως προσωπικό.  Θέματα που έχουν απασχολήσει τη φεμινιστική πολιτική γεωγραφία: ο έμφυλος διαχωρισμός μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού, άλλες γεωγραφικές κλίμακες (σώματος και σπιτιού), η πολιτική ως δύναμη που βρίσκεται παντού, φυσικά υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί φεμινισμοί και όχι ένας.  Το δεύτερο κύμα του φεμινισμού και το ιδιωτικό ως δημόσιο ή το προσωπικό ως πολιτικό είναι μια από τις βασικές πτυχές της φεμινιστικής πολιτικής γεωγραφίας.  όπως είχαμε πει και στην αρχή του μαθήματος η πολιτική με μικρό ‘π’.

13 Πολιτική και σώμα

14 Πολιτική σώματος  Μπορείτε να σκεφτείτε ορισμένες πολιτικές σώματος;  Η πολιτική σώματος αναφέρεται στις πολιτικές, δυνάμεις, πρακτικές κτλ. που ασκούνται πάνω στο ανθρώπινο σώμα αλλά και την αντίσταση σε αυτές τις πολιτικές/πρακτικές. Δράση και αντίδραση  Ορισμένες μορφές πολιτικής σώματος: θεσμική επιβολή πάνω στα σώματα (νόμοι κατά των αμβλώσεων), άτυπες μορφές δύναμης πάνω στο σώμα (το γυναικείο σώμα και η εικόνα του σώματος), άσκηση βίας πάνω στα σώματα (βασανιστήρια, φυλακές, απομόνωση κτλ.)  Το στοιχείο που εισάγει ο Foucault είναι η έννοια της κανονιστικής δύναμης, η δύναμη δεν επιβάλλεται μόνο από έξω αλλά επίσης εσωτερικεύεται και παράγει τα ίδια τα υποκείμενα (σκεφτείτε το γονείς-παιδιά)  Η γενικότερη έννοια της διακυβέρνησης (του σώματος), ή έννοια της διακυβέρνησης περιλαμβάνει τόσο την εξουσία που ασκείται από άλλους αλλά και το πως εμείς εσωτερικεύουμε αυτές τις εντολές και διακυβερνούμε οι ίδιοι τον εαυτό μας (Foucault The government of self and others).  Δυο διαφορετικές μορφές διακυβέρνησης: επιβολή και εσωτερίκευση. Πέραν όμως της εσωτερίκευσης και της δημιουργίας ‘πειθήνιων’ σωμάτων, έχουμε και την αντίσταση στην επιβολή.  Η φυλακή ως δύναμη επιβολής πάνω στο σώμα και η απεργία πείνας ως αντίσταση.  Από την άλλη, η δύναμη της μόδας και της εικόνας του σώματος (εσωτερίκευση των εντολών).

15 Πειθήνια σώματα και η κοινωνία της πειθαρχίας  Foucault “Discipline and Punish”  18 ο, 19 ο αιώνας και η εξαφάνιση των βασανιστηρίων ως δημόσιο θέαμα. To βασανισμένο σώμα εξαφανίζεται από το δημόσιο χώρο  Το σώμα ως ένα εργαλείο στο οποίο ασκούνται τεχνικές  Μετά το 18 ο αιώνα η νέα οικονομία της τιμωρίας υπό μορφή κοινωνικού συμβολαίου (αθέτησες το συμβόλαιο θα πληρώσεις). Η κοινωνία τιμωρεί ενώ πριν ο μονάρχης εκδικείτο.  Η πειθαρχεία παράγει πειθήνια σώματα.  Τρία όργανα πειθαρχίας: οπτική εποπτεία (σκεφτείτε τους καινούριους χώρους γραφείων), η κανονιστική κρίση και η εξέταση.  H δύναμη παράγει το υποκείμενο, ο εγκληματίας/ παραβάτης γίνεται το υποκείμενο προς εξέταση, χαρακτηρίζεται λιγότερο από το αδίκημα αλλά από το χαρακτήρα του, η ψευδό-επιστήμη της παραβατικής προσωπικότητας που εν συνεχεία παράγει γνώση  «Η γέννηση της κοινωνίας της πειθαρχίας όχι γιατί η πειθαρχία έχει αντικαταστήσει όλες τις άλλες δομές εξουσίες αλλά επειδή τις έχει διαπεράσει»

16 Foucault: Πειθήνια σώματα και η κοινωνία της πειθαρχίας (J. Bentham Panopticon “ a new structure of obtaining power of mind over mind”)

17 Αντίσταση στην πειθαρχία της φυλακής: η απεργία πείνας ως πολιτική σώματος (Agamben, Αριστοτέλης και ζωή/ βίος)

18 Πολιτική και γυναικείο σώμα

19 Πολιτική, γυναικείο σώμα και ανορεξία

20 Vogue (Μάιος 2012), νόμος στο Ισραήλ (Μάρτιος 2012) που απαγορεύει τα πολύ αδύνατα μοντέλα & πληροφόρηση όταν χρησιμοποιείται photoshop. How to look good naked (UK, Canada etc.)

21 Πολιτική σώματος ως επίσημη πολιτική και οι διενέξεις περί αμβλώσεων στις ΗΠΑ και αλλού  1973: απόφαση Roe vs Wade, η οποία νομιμοποίησε τις αμβλώσεις σε ομοσπονδιακό επίπεδο  Σεπ. 2000: Η επιτροπή Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ ενέκρινε την κυκλοφορία του χαπιού RU-486, το οποίο προκαλεί διακοπή της κύησης. Διακόπτει την κύηση μέσα σε 49 ημέρες από την σύλληψη σταματώντας την παραγωγή ορμονών.  Μάρτιος 2002: Ο πρωθυπουργός της Ιρλανδίας με τη βοήθεια της καθολικής εκκλησίας θέλησε να κλείσει το μόνο νομικό παραθυράκι κατά το οποίο επιτρέπεται η διακοπή της κύησης μόνο αν η γυναίκα έχει τάσεις αυτοκτονίας. Το δημοψήφισμα καταψηφίστηκε.  Ιούνιος 2002: Ελβετία, υπέρ των αμβλώσεων τάχθηκε το 72% των Ελβετών που επιτρέπει τις αμβλώσεις στις πρώτες 12 βδομάδες της κύησης.  Ιούνιος 2004: ΗΠΑ, αντισυνταγματικός κρίθηκε από ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ ο νόμος Μπους που απαγόρευε τις εκτρώσεις σε προχωρημένο στάδιο  Μάρτιος 2005: Έντονη αντίδραση ορισμένων ευρωπαϊκών κρατών στην επιχειρούμενη από την κυβέρνηση Μπους ενσωμάτωσης διατύπωσης κατά των εκτρώσεων στην Παγκόσμια Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα δικαιώματα της γυναίκας  Ιανουάριος 2009: ΗΠΑ, ο Πρόεδρος Ομπάμα υπογράφει εκτελεστική εντολή με την οποία τερματίζεται η απαγόρευση της χρηματοδότησης προς διεθνείς οργανώσεις που προωθούν ή πραγματοποιούν εκτρώσεις  Μάρτιος 2012: στο Οχάιο εισήχθη το «νομοσχέδιο για το χτυποκάρδι» που απαγορεύει τις αμβλώσεις αν ακούγεται ο χτύπος της καρδιάς του εμβρύου  pro=-choice and pro-life in the usa. Είναι το γυναικείο σώμα μια αρένα πολιτικής;