Μ. ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ Αναπλ. Καθηγήτρια Τοξικολογίας ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΑΝΑΛΓΗΤΙΚΑ Μ. ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ Αναπλ. Καθηγήτρια Τοξικολογίας

Νάρκωση ονομάζεται η προσωρινή κατάργηση όλων των λειτουργιών του ζώντος κυττάρου υπό την επίδραση κάποιου φαρμάκου. Ναρκωτικά αναλγητικά: Πολύτιμο θεραπευτικό μέσον για την καταπολέμηση του πόνου

ΠΟΝΟΣ Οπιοειδή ονομάζονται τα φυσικά ημισυνθετικά και συνθετικά παράγωγα του οπίου

ΦΑΡΜΑΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ Απορρόφηση από ΓΕΣ ρινικό βλεννογόνο πνεύμονες μετά από παρεντερική χορήγηση Κατανομή Διέρχεται τον πλακούντα (εξηρτημένα νεογνά) Μεταβολισμός στο ήπαρ Απέκκριση με τα ούρα αναλλοίωτα ή υπό τη μορφή μεταβολιτών Απέκκριση με τα κόπρανα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Δρουν σε εξειδικευμένους υποδοχείς στον εγκέφαλο, που ονομάζονται υποδοχείς οπιούχων και σχετίζονται με την αισθητική οδό του πόνου.

Ανταγωνιστής (ναλοξόνη) Αγωνιστές: Φάρμακα που προκαλούν απάντηση, αφού αντιδράσουν με τον υποδοχέα Ανταγωνιστές: Φάρμακα που αντιδρούν με τον υποδοχέα και εμποδίζουν τη δράση των αγωνιστών Αγωνιστής (μορφίνη) Ανταγωνιστής (ναλοξόνη) Η παρουσία νατρίου στρέφει τη συγγένεια του υποδοχέα προς τους ανταγωνιστές Η απουσία νατρίου μεταβάλλει τη χωροδιάταξη του υποδοχέα, έτσι ώστε να ευνοείται η σύνδεση των αγωνιστών.

ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ ΟΠΙΟΥΧΩΝ 3 τύποι υποδοχέων Υποδοχείς μ – ρυθμίζουν την αναλγητική και την εξαρτησιογόνο δράση (μορφίνη ως αγωνιστής, μεθαδόνη ως αγωνιστής, ναλοξόνη και ναλορφίνη ως συναγωνιστικός ανταγωνιστής) Υποδοχείς κ - ρυθμίζουν την αντιβηχική δράση Υποδοχείς σ – έχουν σχέση με την εξάρτηση

ΕΝΔΟΓΕΝΗ ΟΠΙΟΕΙΔΗ ΠΕΠΤΙΔΙΑ Εγκεφαλίνες και ενδορφίνες (ενδογενείς ενώσεις που μοιάζουν με τη μορφίνη) που δρουν στον εγκέφαλο ως νευροδιαβιβαστές

Τα περισσότερα οπιοειδή έχουν σχέση με κατάχρηση και εξάρτηση και είναι τυπικοί μ-αγωνιστές. Ανακουφίζουν τον πόνο, χωρίς να προκαλούν απώλεια της συνειδήσεως, αλλά έχουν τη δυνατότητα να προκαλούν σωματική και ψυχική εξάρτηση και ανοχή Η ανάπτυξη ανοχής είναι αποτέλεσμα της μείωσης της ευαισθησίας των υποδοχέων

ΤΟΞΙΚΗ ΔΡΑΣΗ Καταστολή του ΚΝΣ ( από λήθαργο μέχρι βαθύ κώμα) Καταστολή της αναπνοής Ψυχρό, κολλώδες δέρμα ή/και υποθερμία Μύση Βραδυκαρδία Υπόταση Αδυναμία σκελετικών μυών Ελαττωμένη απέκκριση ούρων Ελαττωμένη κινητικότητα του εντέρου Σε σοβαρή δηλητηρίαση άπνοια, collapsus, καρδιακή ανακοπή, θάνατος

ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΚΝΣ Αναλγητική δράση Ευφορική δράση Ηρεμιστική – Υπνωτική δράση Καταστολή αναπνοής Χολινεργική δράση Μύση: Παθογνωμονικό σημείο μιας οξείας δηλητηρίασης

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟ (καρδιακός ρυθμός και πίεση του αίματος) Σε οξεία δηλητηρίαση υπόταση και καρδιακή αρρυθμία Αντιμετώπιση με χορήγηση οξυγόνου, που αυξάνει την πίεση του αίματος

ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟ Μείωση της κινητικότητας του εντέρου, Μείωση των περισταλτικών και προωθητικών κινήσεων

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Φυσικά αλκαλοειδή του οπίου Ημισυνθετικά παράγωγα Συνθετικά παράγωγα

ΦΥΣΙΚΑ ΑΛΚΑΛΟΕΙΔΗ ΤΟΥ ΟΠΙΟΥ ΜΟΡΦΙΝΗ ΚΩΔΕΪΝΗ

ΜΟΡΦΙΝΗ Δράση κατασταλτική στο ΚΝΣ Δράση κατασταλτική στο ΚΝΣ - στα κέντρα πόνου, βήχα και αναπνοής

ΤΟΞΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΜΟΡΦΙΝΗΣ Απορρόφηση από το ΓΕΣ ή μετά από παρεντερική χορήγηση Κατανομή σε όλα τα παρεγχυματώδη όργανα (νεφροί, ήπαρ, σπλήνας) και ένα μικρό ποσοστό διέρχεται τον εγκέφαλο Μεταβολισμός στο ήπαρ Απέκκριση με τα ούρα και με τα κόπρανα υπό μορφή γλυκουρονιδίου

ΜΟΡΦΙΝΗ Τοξική δόση μορφίνης: Ενήλικες: 50-60 mg Παιδιά : <10 mg

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΟΞΕΙΑΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗΣ ΜΕ ΜΟΡΦΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΟΞΕΙΑΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗΣ ΜΕ ΜΟΡΦΙΝΗ Καταστολή, μύση, έμετος (διέγερση κέντρου εμέτου στον εγκέφαλο), δυσκοιλιότητα, πτώση της πιέσεως, αρρυθμία, πτώση θερμοκρασίας Ο θάνατος οφείλεται σε παράλυση του κέντρου της αναπνοής

ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΜΕ ΜΟΡΦΙΝΗ (και με οπιούχα γενικότερα, π.χ. ηρωίνη) ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΜΕ ΜΟΡΦΙΝΗ (και με οπιούχα γενικότερα, π.χ. ηρωίνη) Ψυχικές διαταραχές Λειτουργικές διαταραχές ΗΡΩΙΝΗ Προκαλεί μεγάλη ψυχική ευφορία

Ψυχικές διαταραχές: ΄Εντονη ψυχική διέγερση, με ευφορία, που καταλήγει σε μείωση αντίληψης και μνήμης, ανικανότητα για κάθε διανοητική λειτουργία, αποχαύνωση και πλήρη κατάπτωση του ηθικού. Μανία καταδιώξεως με ή χωρίς παραισθήσεις

Λειτουργικές διαταραχές: Μείωση εκκρίσεων, εκτός του ιδρώτα που αυξάνεται, δυσκοιλιότητα, μείωση ή εξαφάνιση της ορέξεως, απώλεια βάρους, αναιμία και ωχρότητα προσώπου, γαιώδης χροιά του δέρματος, καχεκτική όψη, λεύκανση τριχών κεφαλής, ξηρότητα και ευθραστότητα ονύχων, απόπτωση οδόντων, μείωση σεξουαλικής ορμής, αϋπνία, δερματοπάθειες, σύνδρομο αποστέρησης.

Συνθετικά Ναρκωτικά αναλγητικά Πεθιδίνη ή μεπεριδίνη Προποξυφαίνη Μεθαδόνη Έχει τη φαρμακολογική δράση της μορφίνης, τυπικός μ-αγωνιστής. Χορηγείται per os, απορροφάται ικανοποιητικά από το ΓΕΣ και χρησιμοποιείται στη θεραπεία υποκατάστασης ατόμων εξαρτημένων από την ηρωίνη ή μορφίνη, έτσι ώστε να αποφεύγονται τα στερητικά συμπτώματα.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ Επείγοντα μέτρα Μη ειδική θεραπεία (παρεμπόδιση περαιτέρω απορρόφησης) Ειδική θεραπεία (αντίδοτο) Συμπτωματική αγωγή Αποτοξίνωση

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΜΕΘΑΔΟΝΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΜΕΘΑΔΟΝΗ. Αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης των εξαρτημένων ατόμων. Η υποκατάσταση με μεθαδόνη περιλαμβάνει: Aποτοξίνωση με μεθαδόνη(προοδευτική διακοπή της χορήγησης μεθαδόνης) Συντήρηση με μεθαδόνη (12-36 μήνες)

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΘΑΔΟΝΗΣ Αναλγητική ενέργεια παρόμοια με της μορφίνης, αλλά μεγαλύτερης διάρκειας Διαθέτει καλή απορρόφηση από το γαστρεντερικό Έχει παρατεταμένη διάρκεια δράσης, και έτσι χορηγείται μόνο μία ή δύο φορές την ημέρα Δεν προκαλεί ναυτία και δυσκοιλιότητα, που προκαλεί η μορφίνη Χορήγηση καθημερινά εφάπαξ δόσης μέχρι 50 mg per os Καθημερινή επαφή ιατρού - ασθενούς Η δόση εξατομικεύεται Χορήγηση υψηλών δόσεων χωρίς πρόκληση ευφορίας Καταστολή του συνδρόμου αποστέρησης Κοινωνική επανένταξη των χρηστών Μείωση της εγκληματικότητας Χορηγείται και κατά τη διάρκεια της κυήσεως

ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΘΑΔΟΝΗΣ Προκαλεί εξάρτηση Οι χρήστες επιτυγχάνουν την πρόκληση ευφορίας με τη λήψη 60-100 mg μεθαδόνης per os. Ταυτόχρονη λήψη άλλων ναρκωτικών i.v. για την πρόκληση ευφορίας

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕ ΒΟΥΠΡΕΝΟΡΦΙΝΗ Δεν προκαλεί ευφορία Δεν προκαλεί εξάρτηση Ηπατοτοξικότητα

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΟΣΤΕΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΕΟΓΝΩΝ Νεογνά που έχουν γεννηθεί από εξαρτημένες από ηρωίνη μητέρες ή από μητέρες που παίρνουν μεθαδόνη, εμφανίζουν σύνδρομο αποστέρησης 1-4 ημέρες μετά τη γέννηση. Συμπτώματα: Τρόμος, υπερτονία, υπερεγρήγορση, αϋπνία, υπερβολικό κλάμα, πταρμοί, έμετος, διάρροια, χασμουρητό, χαμηλό σωματικό βάρος, πυρετός. Σε ήπιο σύνδρομο, χορήγηση μικρής δόσης οπιοειδούς ή φαινοβαρβιτάλης ή χλωροπρομαζίνης Σε βαρύ σύνδρομο, χορήγηση μεθαδόνης. Όταν τα συμπτώματα μειωθούν, μειώνεται η δόση βαθμιαία και διακόπτεται μετά από 2-4 εβδομάδες.