Στοιχεία εμβρυολογίας προσώπου και στόματος ΙΟΥΛΙΑ ΧΑΤΖΗΣΤΑΜΟΥ ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΑΤΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ

-Γονιμοποίηση-στο κωδωνικό άκρο της σάλπιγγας σχηματισμός ζυγώτης Εμβρυολογία -Γονιμοποίηση-στο κωδωνικό άκρο της σάλπιγγας σχηματισμός ζυγώτης -Την 3η με 5η ημέρα από τη γονιμοποίηση και κατόπιν συνεχών διαιρέσεων του ζυγώτη σχηματισμός μοριδίου -Το μορίδιο κινείται παθητικά προς τη μήτρα, όπου φθάνει στο τέλος της 1ης εβδομάδας

Εμβρυολογία

Εμβρυολογία Σχηματισμός μοριδίου-Στάδιο οκτώ κυττάρων

-Σε αυτή την πλευρά η βλαστοκύστη προσκολλάται στο τοίχωμα της μήτρας Εμβρυολογία -Η ενδομητρική κοιλότητα (7η με 11η ημέρα) προετοιμάζεται με την επίδραση των οιστρογόνων και της προγεστερόνης που παράγεται από το ωχρό σωμάτιο για την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στη φάση αυτή-βλαστοκύστη -Το τοίχωμα της βλαστοκύστης αποτελείται από ένα λεπτό στρώμα κυττάρων, τους τροφοβλάστες ενώ στο κέντρο του έχει δημιουργηθεί κοιλότητα (λεκιθικός ασκός) -Το τοίχωμα αυτό παχύνεται και σχηματίζει σε μια πλευρά ένα μικρό άθροισμα (την έσω κυτταρική μάζα) κυττάρων που ονομάζονται εμβρυοβλάστες -Σε αυτή την πλευρά η βλαστοκύστη προσκολλάται στο τοίχωμα της μήτρας

Εμφύτευση της βλαστοκύστης στο ενδομήτριο Εμβρυολογία Συγκυτιοτροφοβλάστη Εμφύτευση της βλαστοκύστης στο ενδομήτριο

Εμβρυολογία (7-8η μέρα) σχηματίζεται μεταξύ των τροφοβλαστών και της έσω κυτταρικής μάζας, μια δεύτερη μικρή κοιλότητα , η αμνιακή κοιλότητα Ανάμεσα στις δύο κοιλότητες την αμνιακή κοιλότητα και τον λεκιθικό ασκό σχηματίζεται ένας μικρός κυτταρικός δίσκος, ο εμβρυικός δίσκος

έξω βλαστικό δέρμα ή εξώδερμα, Εμβρυολογία Από τα κύτταρα του εμβρυικού δίσκου που βρίσκονται προς την αμνιακή κοιλότητα σχηματίζεται το εμβρυικό έξω βλαστικό δέρμα ή εξώδερμα, ενώ από τα κύτταρα της επιφάνειας του εμβρυικού δίσκου που βρίσκονται προς το λεκιθικό ασκό θα σχηματισθεί το έσω βλαστικό δέρμα ή ενδόδερμα Μεταξύ των δύο (εξωδέρματος και ενδοδέρματος) κατά την 11η με 14η ημέρα θα σχηματιστεί το μέσο βλαστικό δέρμα ή μεσόδερμα Από αυτά τα τρία βλαστικά δέρματα προκύπτουν στη συνέχεια όλα τα κύτταρα και κατά συνέπεια οι ιστοί του ανθρώπινου οργανισμού.

Εμβρυολογία

έξω βλαστικό δέρμα ή εξώδερμα μέσο βλαστικό δέρμα ή μεσόδερμα Εμβρυολογία έξω βλαστικό δέρμα ή εξώδερμα μέσο βλαστικό δέρμα ή μεσόδερμα έσω βλαστικό δέρμα ή ενδόδερμα

επιθήλια, νευρικός ιστός Εμβρυολογία έξω βλαστικό δέρμα μέσο βλαστικό δέρμα έσω βλαστικό δέρμα επιθήλια, νευρικός ιστός μεσεγχυματικοί ιστοί σπλάχνα

Εμβρυολογία -Στη ραχιαία επιφάνεια του εμβρυικού δίσκου προς την πλευρά δηλαδή της αμνιακής κοιλότητας, θα σχηματιστεί από το εξώδερμα, η νευρική ακρολοφία, από την πρόδρομη νευρική πλάκα -Τα άκρα της νευρικής πλάκας δίνουν γένεση στις νευρικές πτυχές οι οποίες με τη σειρά τους αναδιπλώνονται και σχηματίζουν το νευρικό σωλήνα από τον οποίο στη συνέχεια θα σχηματιστούν ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός

Εμβρυολογία συνένωσης των νευρικών πτυχών προς τη μέση γραμμή Νευρικός σωλήνας Σωμίτης προερχόμενος από παραξονικό μεσόδερμα Νευρική ακρολοφία Εξώδερμα Διάμεσο μεσόδερμα προερχόμενο από μεσόδερμα πλάγιου πετάλου Νωτιαία χορδή Λεκιθικός ασκός Διακρίνεται ο σχηματισμός του νευρικού σωλήνα κατόπιν της πτύχωσης και της συνένωσης των νευρικών πτυχών προς τη μέση γραμμή

Από το εξωμεσέγχυμα θα προκύψουν Εμβρυολογία Την 3η-4η εμβρυική εβδομάδα, κύτταρα της νευρικής ακρολοφίας μεταναστεύουν στην περιοχή του προσώπου και των γνάθων διαφοροποιούνται και σχηματίζουν το εξωμεσέγχυμα Από το εξωμεσέγχυμα θα προκύψουν Διάφοροι χόνδροι της περιοχής Ο συνδετικός ιστός και οστά του κρανίου Η οδοντική θηλή από την οποία θα προέλθει η οδοντίνη της μύλης και της ρίζας και ο πολφός του δοντιού Το οδοντοθυλάκιο από την εξειδίκευση των κυττάρων του οποίου θα σχηματιστούν η οστείνη, το οστό των φατνίων και το περιρρίζιο των δοντιών

Εμβρυολογία Τα βραγχακά ή φαρυγγικά τόξα αναπτύσσονται κατά την 4η εμβρυική εβδομάδα και αποτελούνται από έξι ζευγάρια τοξοειδών επαρμάτων που χωρίζονται μεταξύ τους από κάθετες αύλακες στα πλάγια του τοιχώματος του μελλοντικού φάρυγγα

Εμβρυολογία Στα ανθρώπινα έμβρυα ο αριθμός των φαρυγγικών τόξων είναι 6 ζευγάρια. Από αυτά το 5ο τόξο, είτε ενώνεται με το 4ο, είτε σχηματίζεται υπό τη μορφή μιας προσωρινής καταβολής, η οποία υποστρέφει γρήγορα

βραγχιακά τόξα έξι ζεύγη τοξοειδών επαρμάτων βραγχιακές αύλακες Εμβρυολογία βραγχιακά τόξα έξι ζεύγη τοξοειδών επαρμάτων βραγχιακές αύλακες βραγχιακά ή φαρυγγικά θυλάκια

Εμβρυολογία

Εμβρυολογία Τα φαρυγγικά τόξα σχηματίζονται από το μεσέγχυμα και καλύπτονται εξωτερικά από το έξω βλαστικό δέρμα, ενώ εσωτερικά από το έσω βλαστικό δέρμα Εξαίρεση: το πρώτο φαρυγγικό τόξο που καλύπτεται και εσωτερικά από το έξω βλαστικό δέρμα

Εμβρυολογία Το μεσέγχυμα κάθε φαρυγγικού τόξου διαφοροποιείται σε ένα χόνδρινο στοιχείο, ένα νεύρο, μια αρτηρία και ένα μυικό στοιχείο Το πρώτο φαρυγγικό τόξο το οποίο ονομάζεται γναθιαίο τόξο (mandibular arch), αποσχίζεται σε δύο αποφύσεις την άνω και την κάτω γναθιαία απόφυση, από τις οποίες θα σχηματιστεί το στόμα

Εμβρυολογία Από την άνω γναθιαία απόφυση θα διαπλασθεί το άνω όριο του στόματος, η άνω γνάθος, το ζυγωματικό οστό, το μεσογνάθιο οστό, μέρος του κροταφικού οστού, τα δόντια και οι γύρω μαλακοί ιστοί (κατά την 8η εμβρυική εβδομάδα) Aπό την κάτω γναθιαία απόφυση που ονομάζεται και χόνδρος του Meckel, διαπλάθεται η κάτω γνάθος, τα δόντια και τα γύρω μαλακά μόρια Έτσι, οι άνω και κάτω γναθιαία απόφυση συμβάλλουν στο σχηματισμό του σκελετού του προσώπου με υμενογενή οστέωση του μεσεγχύματος από το οποίο αποτελούνται

Δομές Φαρυγγικών τόξων Εμβρυολογία Χόνδρος του Meckel Υοειδές Χόνδρος του Reichert Tόξο 1 Τόξο 2 Τόξο 3 Δομές Φαρυγγικών τόξων

Εμβρυολογία Σχηματική απεικόνηση που δείχνει τα διάφορα στοιχεία των φαρυγγικών τόξων σε οψιμότερο στάδιο της ανάπτυξης

αποφύσεις Εμβρυολογία Στο τέλος της τέταρτης εμβρυικής εβδομάδας σχηματίζονται οι προσωπικές αποφύσεις (προσεκβολές με ελεύθερα άκρα), σχηματίζονται από το πρώτο ζεύγος των φαρυγγικών τόξων Στα πλάγια της αρχέγονης στοματικής κοιλότητας διακρίνονται οι άνω γναθιαίες αποφύσεις, ενώ σε ουραία προς αυτό θέση σχηματίζονται οι κάτω γναθιαίες αποφύσεις

Εμβρυολογία αποφύσεις

4ης εβδομάδας της ανάπτυξης Εμβρυολογία 4ης εβδομάδας της ανάπτυξης -το έμβρυο κάμπτεται κατά το πρόσθιο άκρο του, καθώς ο εγκέφαλος, που βρίσκεται στο άνω άκρο μεγαλώνει Η κάμψη αυτή σπρώχνει την καρδιά κάθετα κάτω από τον εγκέφαλο, ενώ ταυτόχρονα δημιουργείται μεταξύ τους ένα κόλπωμα από κύτταρα του εξωδέρματος: το αρχέγονο στόμα -στο βαθύτερο σημείο του υπάρχει η στοματοφαρυγγική μεμβράνη η ρήξη της οποίας κατά την 5η εμβρυική εβδομάδα επιτρέπει την επικοινωνία της στοματικής κοιλότητας με το πρόσθιο έντερο και έτσι προκύπτει ο στοματοφάρυγγας. -Γύρω από το αρχέγονο στόμα λαμβάνουν χώρα μεταβολές που οδηγούν στην τελική διαμόρφωση του στόματος και του προσώπου και στις οποίες συμμετέχουν το μετωπιαίο όγκωμα και τα φαρυγγικά τόξα.

αρχέγονο στόμα νευρική πλάκα (μετωπιαίο όγκωμα) Εμβρυολογία αρχέγονο στόμα νευρική πλάκα (μετωπιαίο όγκωμα) καρδιακή πλάκα (καρδιακό όγκωμα) αρχέγονο έντερο - στοματοφαρυγγικός υμένας βραγχιακά ή φαρυγγικά τόξα 3η εμβρυϊκή εβδομάδα

Εμβρυολογία Έμβρυο 3ης εβδομάδας Μετωπορρινικό όγκωμα Αρχέγονη στοματική κοιλότητα Φαρυγγικά τόξα Έμβρυο 3ης εβδομάδας

διάπλαση προσώπου μετωπορινικό έπαρμα ή όγκωμα 1ο φαρυγγικό τόξο Εμβρυολογία διάπλαση προσώπου μετωπορινικό έπαρμα ή όγκωμα 1ο φαρυγγικό τόξο

διάπλαση άνω γνάθου άνω γναθιαίες αποφύσεις Εμβρυολογία διάπλαση άνω γνάθου άνω γναθιαίες αποφύσεις χόνδρος ρινικού διαφράγματος πρόσθιο άνω φατνιακό νεύρο

διάπλαση κάτω γνάθου κάτω γναθιαίες αποφύσεις χόνδρος Meckel Εμβρυολογία διάπλαση κάτω γνάθου κάτω γναθιαίες αποφύσεις χόνδρος Meckel τρίδυμο νεύρο

διάπλαση κάτω γνάθου κάτω γναθιαίες αποφύσεις χόνδρος Meckel Εμβρυολογία διάπλαση κάτω γνάθου κάτω γναθιαίες αποφύσεις χόνδρος Meckel τρίδυμο νεύρο

Εμβρυολογία διάπλαση ρινός Το άνω όριο της αρχέγονης στοματικής κοιλότητας αποτελείται από τη μετωπορρινική ή μετωπιαία απόφυση. Στα δύο πλάγια της μετωπορρινικής απόφυσης κατά την 5η εμβρυική εβδομάδα αναπτύσσονται οι ρινικές καταβολές οι οποίες εγκολπώνονται και σχηματίζουν τα ρινικά βοθρία. Από αυτές οι αποφύσεις που εντοπίζονται στο έξω χείλος των ρινικών βοθρίων αποτελούν τις έξω ρινικές αποφύσεις και αυτές που εντοπίζονται προς το έσω χείλος των ρινικών βοθρίων αποτελούν τις έσω ρινικές αποφύσεις.

διάπλαση προσώπου μετωπορινικό έπαρμα 1ο φαρυγγικό τόξο Εμβρυολογία διάπλαση προσώπου μετωπορινικό έπαρμα οσφρητικά πλακώδη 1ο φαρυγγικό τόξο άνω γναθιαίες αποφύσεις

διάπλαση προσώπου οσφρητικά πλακώδη άνω γανθιαίες αποφύσεις Εμβρυολογία διάπλαση προσώπου οσφρητικά πλακώδη μετωπορινική απόφυση μέσες ρινικές αποφύσεις πλάγιες ρινικές αποφύσεις άνω γανθιαίες αποφύσεις

διάπλαση προσώπου μετωπορινική απόφυση Εμβρυολογία διάπλαση προσώπου μετωπορινική απόφυση μέσες ρινικές-σφαιροειδής απόφυση πλάγιες ρινικές αποφύσεις άνω γανθιαίες αποφύσεις

διάπλαση προσώπου πρωτογενής υπερώα άνω γναθιαίες αποφύσεις Εμβρυολογία διάπλαση προσώπου πρωτογενής υπερώα άνω γναθιαίες αποφύσεις

Σχηματισμός του προσώπου και της στοματικής κοιλότητας Εμβρυολογία Μετωπιαίο όγκωμα Ρινικά βοθρία Έξω ρινική απόφυση Άνω γναθιαία απόφυση Κάτω γναθιαία απόφυση Σχηματισμός του προσώπου και της στοματικής κοιλότητας

Εμβρυολογία διάπλαση προσώπου γναθο-χειλοεσχιστία

Εμβρυολογία διάπλαση κάτω γνάθου συγγενή βοθρία χειλέων

Εμβρυολογία διάπλαση υπερώας Κατά την ανάπτυξη των άνω γναθιαίων αποφύσεων προς τη μέση γραμμή, οι δύο έσω ρινικές αποφύσεις συνενώνονται όχι μόνο επιφανειακά αλλά και σε βάθος.Έτσι σχηματίζονται κάποιες δομές που χαρακτηρίζονται στο σύνολο τους ως μεσογναθικό ή τομικό τμήμα Από αυτό προέρχονται -το φίλτρο του άνω χείλoυς, -η μέση μοίρα του οστού της άνω γνάθου με τους τέσσερις τομείς της και -η τριγωνική πρωτογενή υπερώα

διάπλαση υπερώας Κατά την 8η και 9η εβδομάδα τα έσω τοιχώματα των άνω γναθιαίων αποφύσεων σχηματίζουν ένα ζεύγος λεπτών προσεκβολών που αποκαλούνται υπερώιες αποφύσεις Έτσι, ενώ η πρωτογενής υπερώα προέρχεται από το τομικό τμήμα, το κύριο τμήμα της δευτερογενούς υπερώας προέρχεται από τις υπερώιες αποφύσεις των άνω γναθιαίων αποφύσεων Την 9η εβδομάδα οι υπερώιες αποφύσεις στρέφονται προς τα πάνω αποκτούν οριζόντια θέση και ενώνονται τόσο μεταξύ τους όσο και με την πρωτογενή υπερώα και σχηματίζουν τη δευτερογενή υπερώα

διάπλαση υπερώας Μεσεγχυματικά στοιχεία που εντοπίζονται στο κοιλιακό τμήμα της δευτερογενούς υπερώας υφίστανται ενδοχόνδρια οστέωση και σχηματίζουν την οστέινη σκληρή υπερώα Αντίστοιχα στο ραχιαίο τμήμα της δευτερογενούς υπερώας πραγματοποιείται ο σχηματισμός των μυών της μαλακής υπερώας από το υπάρχον στο άκρο αυτό μυογόνο μεσέγχυμα

διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα Εμβρυολογία διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα μέση ρινική απόφυση πλάγιες ρινικές αποφύσεις άνω γναθιαίες αποφύσεις δευτερογενής υπερώα υπερώιες αποφύσεις άνω γναθιαίων αποφύσεων

διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα Εμβρυολογία διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα υπερώιες αποφύσεις άνω γναθιαίων αποφύσεων

διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα Εμβρυολογία διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα υπερώιες αποφύσεις άνω γναθιαίων αποφύσεων

διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα Εμβρυολογία διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα υπερώιες αποφύσεις άνω γναθιαίων αποφύσεων

διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα Εμβρυολογία διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα υπερώιες αποφύσεις άνω γναθιαίων αποφύσεων

διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα Εμβρυολογία διάπλαση υπερώας πρωτογενής υπερώα δευτερογενής υπερώα υπερώιες αποφύσεις άνω γναθιαίων αποφύσεων

Εμβρυολογία διάπλαση υπερώας υπερωιοσχιστία δισχιδής σταφυλή

Εμβρυολογία Διάπλαση χειλέων Την 6η εβδομάδα του εμβρύου από το στοματικό επιθήλιο των αρχέγονων φατνιακών αποφύσεων και προς τα έξω της οδοντικής ταινίας σχηματίζεται η προστομιακή ταινία που διηθεί το μεσέσχυμα και δημιουργεί ένα επιθηλιακό διάφραγμα Αυτό χωρίζει την περιοχή του αρχέγονου στόματος από τους ιστούς που θα δώσουν τις παρειές και τα χείλη Αργότερα η προστομιακή ταινία παίρνει σχήμα V με εκφύλιση της κεντρικής περιοχής της και μεταπίπτει σε προστομιακή αύλακα δημιουργώντας έτσι την επιθηλιακή επένδυση των χειλεών, των παρειών αλλά και των ούλων και του βλεννογόνου της φατνιακής απόφυσης

Εμβρυολογία Το άνω χείλος διαπλάθεται από τις δύο έσω ρινικές αποφύσεις και τις δύο άνω γναιθιαίες αποφύσεις Το κάτω χείλος σχηματίζεται μόνο από τη συνένωση των κάτω γναθιαίων αποφύσεων

διάπλαση χειλέων και παρειών Εμβρυολογία διάπλαση χειλέων και παρειών προστομιακή ταινία

Εμβρυολογία διάπλαση γλώσσας Στα τέλη της 4ης εμβρυικής εβδομάδας, το πρώτο φαρυγγικό τόξο σχηματίζεται ένα μέσο έπαρμα (όγκωμα) γνωστό ως μέση γλωσσική καταβολή ή άζυγο φύμα Δύο επιπλέον πλάγια επάρματα, οι άνω καταβολές ή τα πλάγια γλωσσικά ογκώματα, αναπτύσσονται στο 1ο τόξο στις αρχές της 5ης εβδομάδας και επεκτείνονται επικαλύποντας την μέση καταβολή της γλώσσας (ή άζυγο φύμα) και σχηματίζουν έτσι τα πρόσθια 2/3 ή σώμα της γλώσσας

Εμβρυολογία διάπλαση γλώσσας Τα πρόσθια 2/3 του σώματος της γλώσσας χωρίζονται από το οπίσθιο τριτημόριο με αύλακα που έχει σχήμα V και λέγεται τελική αύλακα Από το μεσόδερμα του 2ου , του 3ου και μέρους του 4ου φαρυγγικού τόξου σχηματίζεται ένα δεύτερο μέσο όγκωμα το οποίο ονομάζεται, υποβραγχιακό έπαρμα. Από αυτό προκύπτει το οπίσθιο τμήμα ή ρίζα της γλώσσας

διάπλαση γλώσσας 1ο φαρυγγικό τόξο 2-3ο φαρυγγικό τόξο άζυγο φύμα Εμβρυολογία διάπλαση γλώσσας 1ο φαρυγγικό τόξο άζυγο φύμα πλάγια γλωσσικά επάρματα 2-3ο φαρυγγικό τόξο συνδετικό φύμα ή υποβραγχιακό έπαρμα

διάπλαση γλώσσας Εμβρυολογία Πίσω από την τελική αύλακα της γλώσσας υπάρχει το τυφλό τρήμα το οποίο αποτελεί την θέση καταβολής του θυρεοειδούς αδένα Στη θέση αυτή γίνεται κατάδυση του έσω βλαστικού δέρματος μέσα στη μάζα της γλώσσας και σχηματίζεται ο θυρεογλωσσικός πόρος που φθάνει μέχρι τη μέλλουσα θέση του θυρεοειδούς αδένα Ο πόρος αυτός εξαφανίζεται όταν ολοκληρωθεί η διάπλαση του αδένα, υπολλείμματα δε αυτού μπορεί να δώσουν γένεση σε διάφορες δυσπλασίες

διάπλαση γλώσσας δισχιδής γλώσσα κύστη θυρεογλωσσικού πόρου Εμβρυολογία διάπλαση γλώσσας δισχιδής γλώσσα κύστη θυρεογλωσσικού πόρου γλωσσικός θυρεοειδής