Εφαρμογές Δημοσίου Δικαίου Αικ. Ηλιάδου 1

ΑΕΔ 1/2010 Σκ. 5 (πλειοψηφία): Το μέτρο της προσωποκράτησης διαφέρει των μέσων εκτελέσεως, διότι αποτελεί μέτρο καταναγκασμού όχι επί της περιουσίας, αλλά επί του ίδιου του προσώπου του οφειλέτη, με σκοπό να εξαναγκασθεί δια παντός μέσου στην καταβολή του οφειλόμενου χρέους Άρθρο 2 παρ. 1 Σ – αξία με πυρήνα την προσωπική ελευθερία – στέρηση της προσωπικής ελευθερίας επιτρέπεται όταν λογικώς αναγκαία για την προάσπιση δημοσίου συμφέροντος Η στέρηση της ελευθερίας για αποδοκιμαστέα κοινωνική συμπεριφορά είναι διαφορετική από τη στέρηση ως διοικητικό μέτρο= πίεση για είσπραξη χρέους με χρήματα τα οποία αμφισβητείται ότι έχει ο διοικούμενος Δεν τίθεται θέμα αναλογικότητας γιατί σκοπός και μέσα δεν είναι θεμιτά 2

Αξία του ανθρώπου Ά. 2 παρ. 1, 7 παρ. 2 και 106 παρ. 2 Σ (πρβλ. ΘΝ 1 παρ. 1) Θεμελιώδης αρχή για το σύνολο της έννομης τάξης – δεν υπόκειται σε αναθεώρηση, δεν αναστέλλεται κατά το ά. 48 παρ.1 Σ Νομικά πλήρως δεσμευτική διάταξη - λόγω γενικότητας εφαρμόζεται επικουρικά έναντι ειδικών διατάξεων +ερμηνευτικός κανόνας Ρητή υποχρέωση κράτους στην οποία αντιστοιχεί δικαίωμα του ανθρώπου και όχι απλώς αντικειμενική διάταξη Αναγωγή του ανθρώπου σε υποκείμενο δικαίου Αρνητικός προσδιορισμός περιεχομένου και όχι θετική ερμηνεία Υποκείμενο κάθε φυσικό πρόσωπο Κανένας περιορισμός και καμία επιφύλαξη νόμου, αποτελεί άκρο όριο κάθε περιορισμού που επιτρέπεται σε ατομικό δικαίωμα Αφορά στον πυρήνα της ανθρώπινης προσωπικότητας και τίθεται θέμα εφαρμογής σε σοβαρές προσβολές στην ύπαρξη και δράση το υανθρώπου 3

Θεσμός προσωποκράτησης (1) Με ά. 67 παρ. 6 Ν. 3842/2010 καταργείται ο θεσμός και ρυθμίζονται θέματα δικών για αποφάσεις που διατάσσουν προσωποκράτηση (δεν εκτελούνται οι αποφάσεις ή διακόπτεται η κράτηση και απολύεται ο κρατούμενος, εκκρεμείς αιτήσεις και ένδικα μέσα κατ’ αυτών των αποφάσεων στο αρχείο) – Δεν ρυθμίζεται η περίπτωση των ενδίκων μέσων κατά αποφάσεων απορριπτικών αιτήσεως προσωποκράτησης ΣτΕ (Στ’) 2774/2011: εισάγονται για συζήτηση – Επιχείρημα του Δημοσίου ότι η απόφαση του Εφετείου που απέρριψε την έφεση κατά πρωτόδικης που απέρριψε την αίτηση γιατί ο θεσμός αντίκειται στο Σ προβάλλεται αλυσιτελώς, αφού ο θεσμός καταργήθηκε και ακόμη και εάν γινόταν δεκτό δεν θα μπορούσε να συζητηθεί η αίτηση και να επιβληθεί και ν εκτελεσθεί το μέτρο 4

Θεσμός προσωποκράτησης (2) Ν. 3943/2011 (θέματα φοροδιαφυγής) – διαρκές έγκλημα η μη καταβολή χρεών προς το Δημόσιο – υπαγωγή στη διαδικασία αυτόφωρου (μειωμένες εγγυήσεις υπεράσπισης κατηγορούμενου – δεν απαιτείται ένταλμα, κάμπτεται το τεκμήριο αθωότητας - λόγω της χρονικής εγγύτητας που επιτρέπει την ταχεία συλλογή αποδεικτικών στοιχείων: άρα με ιδιαίτερη φειδώ από τον νθ, άλλως παράβαση 5 παρ. 3, 6 παρ. 1και 25 παρ. 1 Σ και 6 ΕΣΔΑ – ΤρΠλ Κατερίνης 196/2014 ) 5

Περικοπές αποδοχών δικαστών Θέμα συμφωνίας με το Σ των διατάξεων του άρθρου πρώτου παρ. Γ’ υποπαρ. Γ.1 περ. 13 και 14 Ν. 4093/2012 για περαιτέρω μειώσεις αποδοχών δικαστών (από 2010) Συνταγματικές διατάξεις – Ά. 26 Σ: αρχή διάκρισης λειτουργιών – ισοδύναμες και ισότιμες – Ά. 87 παρ. 1 και 2: ανεξαρτησία δικαιοσύνης – Ά 88 παρ. 2: εγγύηση ανεξαρτησίας άρα: αποδοχές όχι μόνο τουλάχιστον ίσες προς τις αποδοχές των αντίστοιχων οργάνων των άλλων δύο λειτουργιών, αλλά και επαρκείς ώστε αξιοπρεπής διαβίωση, ανάλογα με το κύρος και την αποστολή τους, συνεκτιμώντας ά. 89 παρ. 1 (αποκλειστική απασχόληση) και απερίσπαστη εκτέλεση καθηκόντων Όχι συγκεκριμένο ύψος αλλά κατ΄αρχήν σταθερότητα και αποφυγή ανατροπής με αιφνίδιες, αλλεπάλληλες ή σοβαρές μειώσεις – παρότι ελέγχει τα άλλα όργανα, τελεί σε μειονεκτική θέση αφού δεν συμμετέχει στον καθορισμό! Μείωση: σκοπός δημοσίου συμφέροντος, αναγκαία η μείωση για το σκοπό και δεν μπορεί να αναπληρωθεί από άλλα μέτρα – αντίστοιχες μειώσεις και στις άλλες δύο λειτουργίες ώστε τουλάχιστον ίσες αποδοχές και έχει εκτιμηθεί το όφελος σε σχέση με τις επιπτώσεις της μείωσης (αρχή αναλογικότητας) 6

Κρίση πλειοψηφίας Συνεχιζόμενη οικονομική ύφεση – σκοπός δημοσίου συμφέροντος Προβλήματα φορολογικής συμμόρφωσης – δεν επιτρέπεται το βάρος να φέρουν συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών και να ευνοούνται άλλες από την ασυνέπεια των οποίων προκαλείται το πρόβλημα Δεν συνεκτιμήθηκε ότι η μείωση αφορά στα όργανα της τρίτης πολιτειακής εξουσίας, που επιβάλλεται ιδιαίτερη μισθολογική μεταχείριση χάριν της ανεξαρτησίας τους Δεν προκύπτει τήρηση αναλογικότητας και εξέταση ισότητας με άλλες περιπτώσεις Πρόβλημα οικονομικής ανασφάλειας + στέρηση κτηθείσας περιουσίας Ιδιαίτερο θέμα για ανώτατους δικαστικούς Μη εφαρμογή νέων κανόνων ως αντισυνταγματικών και εφαρμογή του προϊσχύοντος δικαίου – όχι παρέμβαση στη νομοθετική λειτουργία – παράβαση ά. 80 παρ. 1 Σ, αφού δεν θεσπίζονται νέοι κανόνες δικαίου 7

ΣτΕ 4467/2012 ΕΔΔΑ απόφ Β. Αθανασίου κλπ /Ελλάδος = 1 η πιλοτική απόφαση για την Ελλάδα – Η δίκη για απονομή επιδόματος σε πρώην στρατιωτικούς είχε διαρκέσει περίπου 14 έτη – 7 σχεδόν ενώπιον ΣτΕ – ΕΔΔΑ: η κατάσταση στην διοικητική δικαιοσύνη όσον αφορά υπερβολικές καθυστερήσεις = συστημικό πρόβλημα της ελληνικής έννομης τάξης Οι καθυστερήσεις μπορεί να κλονίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στην αποτελεσματικότητα του δικαστικού συστήματος Η πολυετής διάρκεια δίκης ισοδυναμεί με αρνησιδικία = προσβολή του δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο Επιβολή στο Ελληνικό Κράτος υποχρέωσης να λάβει γενικά μέτρα για αντιμετώπιση / να υιοθετήσει εντός έτους αποτελεσματικό ένδικο βοήθημα ώστε να είναι δυνατή η αποζημίωση των πολιτών από υπερβολικές καθυστερήσεις σε διοικητικές δίκες Ν. 4055/2012: καθιερώνεται το βοήθημα της αίτησης δίκαιης ικανοποίησης (εύλογης αποκατάστασης) διαδίκων για υπέρβαση εύλογης διάρκειας διοικητικής δίκης), η οποία εκδίδεται από μονομελή σύνθεση δικαστών του δικαστηρίου επί του οποίου έχει εκδοθεί η απόφαση Κριτήρια ευδοκίμησης της αίτησης 8

Συναφή θέματα ΣτΕ 1/2013: οι διατάξεις ν δεν εφαρμόζονται σε διοικητικές δίκες που δεν συναρτώνται με ποινική ή αστική δίκη κατά την έννοια του άρθρου 6 ΕΣΔΑ Περίοδος υπολογισμού χρόνου διάρκειας δίκης Ουσία βάσιμο – 3 στάδια: – Διαπίστωση υπέρβασης της εύλογης διάρκειας (ά. 57 παρ. 1 ν. 4055) – αντίστοιχα κριτήρια με ΕΔΔΑ – συμπεριφορά διαδίκων, πολυπλοκότητα υπόθεσης, στάση αρμοδίων αρχών, σημασία υπόθεσης για αιτούντα (διακύβευμα) – Διακριτική ευχέρεια για επιδίκαση ποσού ή όχι – Καθορισμός ύψους αποζημίωσης, λαμβάνοντας υπόψη την περίοδο υπέρβασης, τυχόν ικανοποίηση από άλλα μέτρα και επιβολή εξόδων 9

ΣτΕ (Ολ) 460/2013 Δύο θέματα – ιθαγένεια και συμμετοχή αλλοδαπών στην εκλογή ΟΤΑ Σύγχυση λαός και έθνος – Λαός: πηγή και φορέας της κρατικής εξουσίας= το σύνολο των πολιτών της χώρας, δηλ. όσοι συνδέονται με το κράτος με το νομικό δεσμό της ιθαγένειας (στενή έννοια= εκλογικό σώμα) – Έθνος: υπάρχει πριν το κράτος: έννοια ιστορικά υπερβατική, διαχρονική κοινότητα κοινού παρελθόντος και πολιτισμού, με συνείδηση ταυτότητας και αλληλέγγυου πεπρωμένου, έννοια εξωνομική Στόχος: να συμπεριληφθούν στους σκοπούς της κρατικής πολιτικής η υπεράσπιση των συμφερόντων ιδίως πολιτισμικών του εκτός των συνόρων ελληνισμού - υπόδειξη για τις διεθνείς σχέσεις κράτους / προστασία πολιτισμικής ταυτότητας των ομογενών του εξωτερικού Δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές ΟΤΑ – Επιλύεται με αναφορά σε ένα λαό – όμως το ζήτημα είναι άλλο: διάκριση μεταξύ γενικών εκλογών (διαμόρφωση της πολιτειακής βούλησης) με εκλογών τοπικής αυτοδιοίκησης (λήψη αποφάσεων για τοπικά ζητήματα) βλ. ά. 102 παρ. 2 Σ : αρχή της καθολικότητας – διασταλτική ερμηνεία 10