«Προστατεύω το χαμόγελό μου» Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας (Α΄ Τάξη) Ευέλικτη Ζώνη Β΄ Τρίμηνο 2013 Απαζίδου Κωνσταντινιά Αϊβαζίδου Αικατερίνη

Σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε τις εξής διαστάσεις του θέματος: Τη σημασία της στοματικής υγιεινής για την υγεία και την ομορφιά Τη πρόληψη της τερηδόνας Τις σωστές διατροφικές συνήθειες Τη γνωριμία με τη στοματική κοιλότητα, τους διαφορετικούς τύπους των δοντιών και την εξέλιξή τους.

ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Να επιδιωχθεί η αλλαγή λαθεμένων στάσεων και η υιοθέτηση νέων, πιο σωστών τρόπων αντιμετώπισης της υγιεινής του στόματος. Να επιδιωχθεί η γνωριμία με τον οδοντίατρο, το χώρο και τα εργαλεία του, ώστε να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ο φόβος των μαθητών για τις επόμενες επισκέψεις τους στο χώρο του. Να τονιστεί η σημασία της στοματικής υγιεινής. Να διδαχθούν οι τρόποι και οι διαδικασίες φροντίδας ( π.χ. πώς πλένουμε σωστά τα δόντια μας, πόσες φορές, πότε πάμε στον οδοντίατρο κ.α.). Να αναδειχθεί η σημασία της διατροφής στην προστασία των δοντιών.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ανάγνωση παραμυθιών. Καταιγισμός ιδεών. Ζωγραφική. Δραματοποίηση – θεατρικό παιχνίδι – παιχνίδι ρόλων. Κουκλοθέατρο. Άκουσμα σχετικών τραγουδιών από διαδίκτυο. Αξιοποίηση υλικού από διαδίκτυο και φορείς όπως Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας, Ελληνική Εταιρεία Κοινωνικής Οδοντιατρικής κ.α.

Προβολή φωτογραφιών, βίντεο και παρουσιάσεων. Συζήτηση παροιμιών και αινιγμάτων σχετικά με δόντια. Αναζήτηση συνταγών χωρίς ζάχαρη στο διαδίκτυο. Κατασκευή πυραμίδας της διατροφής και άλλες κατασκευές με χαρτόνι. Παιχνίδι σε ομάδες με κάρτες που έφτιαξαν οι ίδιοι οι μαθητές για να παίξουν με τους συμμαθητές τους. Πείραμα. Επίσκεψη οδοντίατρου και παιδοδοντίατρου στο σχολείο. Βιωματικές ασκήσεις σωστής φροντίδας των δοντιών.

Κατασκευή ομοιώματος στοματικής κοιλότητας με πηλό και πλαστελίνη. Διατήρηση 15θήμερου ημερολογίου από τους μαθητές. Συγγραφή παραμυθιού. Σύνταξη μιας σύντομης επιστολής προς κάποιο φίλο ή συγγενή. Συμπλήρωση ερωτηματολογίου τόσο από γονείς όσο και από τους ίδιους τους μαθητές. Φωτογράφιση. Βιντεοσκόπηση.

ΠΕΔΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΑ (Καλλιέργεια προφορικού και  γραπτού λόγου)  ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ (Ζωγραφική, Κατασκευές, Χειροτεχνίες, Φωτογράφιση, Βιντεοσκόπηση) ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ (Δραματοποίηση, Παντομίμα, Παιχνίδι ρόλων) ΜΟΥΣΙΚΗ (Άκουσμα σχετικών τραγουδιών) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Συμβουλές για το πλύσιμο των δοντιών, επίσκεψη στον οδοντίατρο, σωστή διατροφή, γνωριμία με τη στοματική κοιλότητα, τη λειτουργία της γλώσσας, των διαφορετικών τύπων των δοντιών και την εξέλιξή τους, πείραμα) ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ (Αριθμός των προσωρινών και των μόνιμων δοντιών, προβλήματα )

Αφορμή για την υλοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος στάθηκε η συζήτηση και η ανησυχία των μαθητών σχετικά με τα δόντια που έφυγαν ή θα φύγουν και τα δόντια που θα φυτρώσουν αργότερα. Το παράπονο ότι δεν μπορούν να κολατσίσουν, επειδή πονάει ή κουνιέται κάποιο από τα δόντια τους, είναι πλέον σύνηθες.

Θεωρήσαμε λοιπόν ότι οι μαθητές της Α΄ τάξης είναι στην πλέον καταλληλότερη ηλικία για να ασχοληθούν με τους βασικούς κανόνες της στοματικής υγιεινής, καθώς επίσης και να προσλάβουν συστηματικά δομημένη γνώση σχετικά με τη στοματική κοιλότητα και τη σημασία της σωστής διατροφής στην υγεία των δοντιών.

Όλες οι δραστηριότητες του προγράμματος οργανώνονται στα εξής βασικά στάδια: Α. Ανάδειξη πρότερων γνώσεων Β. Επεξεργασία και υλοποίηση δράσεων Γ. Εμπέδωση Δ. Αξιολόγηση

Α. Ανάδειξη πρότερων γνώσεων Η διερεύνηση της ήδη υπάρχουσας γνώσης των μαθητών επιτεύχθηκε με τα ακόλουθα: Εικόνα από το Ανθολόγιο (Δόνα Τερηδόνα)

Καταιγισμός ιδεών. Δόθηκε στους μαθητές η λέξη «δόντι» και ο καθένας έγραψε λέξεις σχετικά με την αρχική.

Έπειτα συγκεντρώθηκαν όλες οι λέξεις στον πίνακα.

Συζητήθηκε τι περιμένουν οι ίδιοι οι μαθητές από το πρόγραμμα

Προβολή φωτογραφιών, βίντεο, παρουσιάσεων και ηλεκτρονικών παραμυθιών κ.α. (Σημαντική πηγή πληροφοριών στάθηκε το διαδίκτυο. Βλ. τελευταία διαφάνεια). Ακολούθησε συζήτηση κατά την οποία ακούστηκαν σωστές και λανθασμένες απόψεις των παιδιών σχετικά με το θέμα.

Οι μαθητές χρωμάτισαν τις παρακάτω εικόνες. . Οι μαθητές χρωμάτισαν τις παρακάτω εικόνες. . Έπειτα ενθαρρύνθηκαν να συζητήσουν: α) τι γνωρίζει ο καθένας για τη νεράιδα των δοντιών και β) τον τρόπο που ο καθένας φροντίζει τα δόντια του.

……και άλλες νεράιδες…..

Φωτογράφιση του χαμόγελου των μαθητών.

Φωτογράφιση του χαμόγελου των μαθητών. Μετά από συζήτηση οι μαθητές διαπίστωσαν: α) πως δεν έχουν όλοι την ίδια εικόνα δοντιών β) πως έχουν πέσει αρκετά δόντια σε συμμαθητές τους και γ) πως τα δόντια παίζουν σημαντικό ρόλο στην ομορφιά του καθενός

Αναζήτηση τραγουδιών και ποιημάτων από το διαδίκτυο. Ακολούθησε σχετική συζήτηση, κατά την οποία προέκυψαν συμπεράσματα: α) για τις διατροφικές προτιμήσεις των μαθητών και β) τον τρόπο και τις αιτίες που εκείνοι φροντίζουν τα δόντια τους.

Β. Επεξεργασία και υλοποίηση δράσεων Εικόνα από το Ανθολόγιο (Δόνα Τερηδόνα)

Ανάγνωση και συζήτηση αινιγμάτων, παροιμιών και εκφράσεων σχετικά με τα δόντια.

Αναζήτηση συνταγών χωρίς ζάχαρη στο διαδίκτυο. Προβολή φωτογραφιών που δείχνουν τα δόντια διάφορων ζώων. Ακολούθησε περαιτέρω συζήτηση σχετικά με τις διαφορές στο σχήμα αλλά και στη λειτουργικότητα των δοντιών ανάλογα με το είδος της τροφής του κάθε ζώου.

Τοποθέτηση δοντιού και αυγού (κέλυφος) σε κόκα κόλα και παρατήρηση των αλλαγών που συμβαίνουν μέσα σε δέκα μέρες.

Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα επιλέξαμε να εμπλέξουμε και τα μαθηματικά Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα επιλέξαμε να εμπλέξουμε και τα μαθηματικά. Έτσι λοιπόν οι μαθητές έλυσαν - και ορισμένοι δημιούργησαν κιόλας - απλά προβλήματα προσθαφαίρεσης με τον αριθμό των δοντιών.

Παιχνίδι ρόλων (μία μητέρα πείθει το παιδί της να πάει στον οδοντίατρο για τον πονόδοντό του, το καθαρό δόντι μιλάει στο πονεμένο, η τερηδόνα μιλάει με ένα παιδί που φροντίζει τα δόντια του, η οδοντόβουρτσα καθαρίζει τα μικρόβια που είναι κολλημένα στο δόντι κ.α.).

Απόκτηση βασικών εννοιών σχετικά με τη στοματική κοιλότητα (χωρίς φυσικά να δίνουμε υπερβολική έμφαση στην ορολογία)

Πυραμίδα της διατροφής

Κατασκευή ομοιώματος στοματικής κοιλότητας με πλαστελίνη και πηλό Κατασκευή ομοιώματος στοματικής κοιλότητας με πλαστελίνη και πηλό. Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας να διαπιστώσουν πως όλα τα δόντια δεν έχουν το ίδιο μέγεθος, το ίδιο όνομα και την ίδια λειτουργία.

….. η ίδια δραστηριότητα με το πηλό…….

Επίσκεψη οδοντίατρου και παιδοδοντίατρου στην τάξη. Πριν την επίσκεψη των γιατρών οι μαθητές έγραψαν τις ερωτήσεις που είχαν να τους κάνουν.

Οι γιατροί έδωσαν τις πολύτιμες συμβουλές τους στα παιδιά Οι γιατροί έδωσαν τις πολύτιμες συμβουλές τους στα παιδιά. Έφεραν μαζί τους γύψινα ομοιώματα δοντιών και μιας στοματικής κοιλότητας για να δείξουν τον σωστό τρόπο φροντίδας των δοντιών και των ούλων.

Στη συνέχεια οι γιατροί με βιωματικό τρόπο έδειξαν στους μαθητές το σωστό τρόπο βουρτσίσματος και επισήμαναν την ανάγκη κυκλικών κινήσεων κατά τη διάρκειά του. Χρησιμοποιώντας λοιπόν παστίλιες φουξίνης χρωμάτισαν τα δόντια των μαθητών αποκαλύπτοντας την οδοντική πλάκα. Έπειτα οι ίδιοι οι μαθητές διαπίστωσαν αν καθάρισαν και σε ποιο βαθμό τα δόντια τους.

Στο τέλος της επίσκεψής τους οι γιατροί μοίρασαν στους μαθητές τα δώρα που είχαν φέρει μαζί τους. Ο κάθε μαθητής πήρε από ένα χάρτινο βαλιτσάκι Colgate, που περιείχε ένα φυλλάδιο για τη σωστή φροντίδα των δοντιών, μια οδοντόβουρτσα και μια οδοντόκρεμα.

Για να ευχαριστήσουμε και εμείς με τη σειρά μας τους ευγενικούς επισκέπτες μας, δώσαμε γραμμένο σε χαρτόνι ένα κείμενο με τις ευχαριστίες μας και τις υπογραφές μας. Το τυλίξαμε κάνοντάς το ρολό και το δέσαμε με κορδέλα, ώστε το ενθύμιο που θέλαμε να δώσουμε να μοιάζει με βραβείο.

Φιλαναγνωσία

Με αφορμή την ώρα της Φιλαναγνωσίας στη Γλώσσα διαβάσαμε παραμύθια και άλλα βιβλία σχετικά με τη στοματική υγιεινή. Μετά από κάθε ανάγνωση ακολουθεί συζήτηση και επεξεργασία των κειμένων. Σε κάθε ένα παραμύθι ακολουθήσαμε και διαφορετικές δραστηριότητες. Στη συνέχεια παρατίθενται οι τίτλοι των βιβλίων.

Όπως άλλωστε είναι εύλογο, για οικονομία χρόνου θα παρουσιάσουμε τις δραστηριότητες που έλαβαν χώρα μόνο μετά την ανάγνωση των δύο τελευταίων βιβλίων.

Α) Αφού διαβάσαμε και επεξεργαστήκαμε με ερωτήσεις το κείμενο, οι μαθητές πρότειναν να επιλέξουν σκηνές και να τις παίξουν στην ώρα της Θεατρικής Αγωγής.

Ο Σοκολάκης αρρωσταίνει και η Ζαχαρούλα σε ρόλο νοσοκόμας Οι καθαριστές των δοντιών σε δράση Ο Σοκολάκης τρώει κάτι χαλασμένο Το σοκολατάκι στην κρυψώνα

Β) Όσον αφορά το γνωστό παραμύθι του Ευγένιου Τριβιζά «Δονά Τερηδόνα», μετά την ανάγνωση και την επεξεργασία του κειμένου οι μαθητές επέλεξαν σκηνές από το παραμύθι και τις ζωγράφισαν.

Η Δόνα Τερηδόνα στον καθρέφτη Καθρέφτη μου, ποια στον κόσμο αυτό έχει το καλύτερο χαμόγελο; Η Λουκία. Γιατί; Γιατί σε ξεγέλασε. Αφού είχε μαύρα δόντια. Έβαλε κάρβουνο.

Στο ζαχαροπλαστείο

Έπειτα οι μαθητές επέλεξαν σκηνές από το παραμύθι και τις δραματοποίησαν στην ώρα της Θεατρικής Αγωγής.

Η Δόνα Τερηδόνα και ο καθρέφτης Η Δόνα Τερηδόνα, η Λουκία και οι γορίλες Η Λουκία πλένει δόντια Η Λουκία στο ζαχαροπλαστείο Ο Ζαχαροπλάστης

Ο οδοντίατρος Ο οδοντίατρος φυλακισμένος Το ποντικάκι Και άλλα ………….

Στη συνέχεια, αφού κάναμε σε χαρτί του μέτρου το περίγραμμα μιας φιγούρας, γράψαμε μέσα στο περίγραμμα ορισμένα λόγια και χαρακτηριστικά της Δόνας Τερηδόνας, ενώ έξω από το περίγραμμα γράψαμε λόγια και χαρακτηριστικά της Λουκίας.

Με αφορμή το τέλος του παραμυθιού, όπου γίνεται αναφορά σε ένα καινούριο πρόσωπο, τον Τσατσάροβιτς, οι μαθητές θέλησαν να δημιουργήσουν δύο νέα μικρά παραμυθάκια, το καθένα με διαφορετικό τέλος.

1ο Παραμύθι ( Ο Τσατσάροβιτς είναι κακός όπως η Δόνα Τερηδόνα) Ο Τσατσάροβιτς είπε στους υπηρέτες του να φέρουν τη Δόνα Τερηδόνα για να καταστρώσουν ένα κακό σχέδιο με σκοπό να χαλάσουν τα δόντια της Λουκίας. Το σχέδιό τους ήταν να βάλουν τη Λουκία στη φυλακή ξανά, αλλά αυτή τη φορά να την δέσουν με αλυσίδες. Όταν την έπιασαν, την έβαλαν στη φυλακή. Η φυλακή ήταν όλο γλυκά και η Λουκία αυτή τη φορά δεν άντεξε και έφαγε. Είχε όμως μαζί της οδοντόβουρτσα και οδοντόκρεμα και δεν χάλασαν τα δόντια της. Μετά από πολλές μέρες η οδοντόκρεμα τέλειωσε και η Λουκία πεινούσε πολύ. Δεν έτρωγε όμως τώρα γλυκά για να μη χαλάσουν τα δόντια της. Δεν πέρασε πολύς καιρός και την ελευθέρωσε το βασιλόπουλο, ο Λεοπόλδος, που αργότερα τον παντρεύτηκε.

2ο Παραμύθι ( Ο Τσατσάροβιτς είναι καλός) Ο Τσατσάροβιτς μίλησε με τον καθρέφτη. Ο καθρέφτης του είπε πως η Λουκία είχε το πιο γλυκό χαμόγελο στον κόσμο. Ο Τσατσάροβιτς την έψαξε και την ρώτησε το μυστικό της. Η Λουκία του απάντησε πως τρώει μόνο λίγα γλυκά και πλένει συχνά και πολύ προσεκτικά τα δόντια της. Τότε ο Τσατσάροβιτς διέταξε όλους τους υπηκόους του να ακολουθήσουν τις συμβουλές της Λουκίας και μετά έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.

Γ. Εμπέδωση Εικόνα από το Ανθολόγιο (Δόνα Τερηδόνα)

Στη φάση αυτή προσπαθήσαμε να ανακαλέσουμε γνώσεις από το προηγούμενο στάδιο και να τις αποτυπώσουμε στο χαρτί. Συμπληρώσαμε ακροστιχίδα, αντιστοιχίσαμε σύνθετες λέξεις σχετικά με τα δόντια, ζωγραφίσαμε, χρωματίσαμε κ.α. Σε όλες τις εργασίες οι μαθητές εργάστηκαν ομαδικά.

Δημιουργήσαμε αφίσα με φωτογραφίες τροφίμων από διαφημιστικά φυλλάδια Δημιουργήσαμε αφίσα με φωτογραφίες τροφίμων από διαφημιστικά φυλλάδια. Οι μαθητές χώρισαν τις τροφές σε υγιεινές και βλαβερές.

Χαρούμενο και λυπημένο δοντάκι Χαρούμενο και λυπημένο δοντάκι. Δόθηκε στις ομάδες των μαθητών ένα χαρούμενο και ένα λυπημένο δοντάκι και αυτοί ζωγράφισαν τι τρώει το καθένα ή τι μπορεί να σκέφτεται.

Ορισμένοι μαθητές έγραψαν και ζωγράφισαν δικό τους παραμύθι.

Το δοδοσπίτι (Εξώφυλλο)

1/4

2/4

Για αυτό να μην τρώτε πολλές σοκολάτες. 3/4

Σας πέφτουν τα δόντια; Τρώτε πολλά γλυκά; Πλένετε καλά τα δόντια Σας πέφτουν τα δόντια; Τρώτε πολλά γλυκά; Πλένετε καλά τα δόντια. Με υστερόγραφο Κατερίνα 4/4

Παίξαμε ένα παιχνίδι με κάρτες Παίξαμε ένα παιχνίδι με κάρτες. Ο κάθε μαθητής έγραψε πάνω σε μια κάρτα μια δική του ερώτηση σχετικά με τα δόντια, την τερηδόνα ή τη διατροφή κ.α. Έπειτα οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες. Η κάθε ομάδα έπαιρνε μία οποιαδήποτε ερώτηση από τα σωρό και ρωτούσε μία άλλη ομάδα συμμαθητών. Αν η ομάδα απαντούσε σωστά, έπαιρνε ένα χάρτινο δόντι. Νικήτρια ομάδα ήταν αυτή που συγκέντρωσε τα περισσότερα «δόντια».

……… κ.α.

Διαφήμιση. Οι μαθητές διαφημίζουν τη σούπερ οδοντόκρεμα και οδοντόβουρτσα….. και δίνουν τις δικές τους συμβουλές.

Κουκλοθέατρο. Οι μαθητές χρησιμοποιώντας διάφορες φιγούρες - όπως μικρόβια, οδοντόβουρτσα, υγιές και χαλασμένο δόντι κ.α. - έδωσαν φωνή σε αυτές και έκαναν τη δική τους παράσταση με αυτοσχέδιους διαλόγους.

Οι φιγούρες μας πλαστικοποιημένες

Υγιεινό κολατσιό στο σχολείο Υγιεινό κολατσιό στο σχολείο. Οι μαθητές φέρνουν στο σχολείο υγιεινές τροφές για να φάνε παρέα με τους συμμαθητές τους.

....μέχρι που τα πιάτα έμειναν άδεια…

Δ. Αξιολόγηση Εικόνα από το Ανθολόγιο (Δόνα Τερηδόνα)

Με αφορμή ένα αντίστοιχο μάθημα στη Γλώσσα (Β΄ Τεύχος) ζητήσαμε από τους μαθητές να γράψουν ένα γράμμα σε κάποιο συγγενικό πρόσωπο ή φίλο ανακοινώνοντάς του τις εντυπώσεις τους από την υλοποίηση του προγράμματος, τα συμπεράσματά τους κ.α.

Συμπλήρωση ερωτηματολογίου από τους μαθητές, προκειμένου να ελέγξουμε τις γνώσεις που απόκτησαν από το πρόγραμμα.

Έπειτα δώσαμε ένα ερωτηματολόγιο στους γονείς προκειμένου να δούμε αν και πόσο άλλαξαν οι συνήθειες των μαθητών τόσο στη διατροφή όσο και στη στοματική υγιεινή.

Ημερολόγιο στοματικής υγιεινής Ημερολόγιο στοματικής υγιεινής. Δόθηκε στους μαθητές μια καρτέλα, όπου μπορούσαν για 15 μέρες να σημειώνουν πότε και πόσες φορές βούρτσισαν τα δόντια τους. Μετά από τις 15 μέρες οι μαθητές έφεραν την καρτέλα στο σχολείο και την έδειξαν στους συμμαθητές του. Βραβείο δόθηκε αργότερα στους μαθητές που με συνέπεια φρόντιζαν τα δόντια τους τουλάχιστον 2 φορές κάθε μέρα.

Το βραβείο…

Αντλήσαμε μεγάλο αριθμό πληροφοριών και γενικά σχετικό υλικό από το διαδίκτυο. Ορισμένες διευθύνσεις είναι οι εξής: http://mirtogoestodentist.weebly.com www.eeeek.gr (Ε.Ε.Ε.Κ. Αγίου Δημητρίου) Εκπαιδευτική Τηλεόραση Αγωγή Υγείας, Τα δόντια ….. σαν τα μάτια μας, Έργα και ημέρες της κυρίας Τερηδόνας astropeleki.wordpress.com www.aim.gr dipe.ach.sch.gr

Ευχαριστούμε θερμά την παιδοδοντίατρο Σωτηρία Τυρολόγου και τον οδοντίατρο Τρύφωνα Πετρόπουλο που διέθεσαν λίγο από τον πολύτιμο χρόνο τους, επισκέφτηκαν την Α΄ τάξη του σχολείου μας και μας έδωσαν τις πολύτιμες συμβουλές τους.