Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης 3Ο Μάθημα Λειτουργισμός/Φονξιοναλισμός και Εκπαίδευση (Ο Durkheim και οι απόψεις του) Γιώργος Νικολάου Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Ο Emile Durkheim και η Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Η πειθαρχία είναι απαραίτητη στα σχολεία Η σωματική πειθαρχία θα πρέπει να καταργηθεί Θα πρέπει αν υπάρχει ένα πρόγραμμα κορμού (core curriculum) βασισμένο στις φυσικές επιστήμες Η εκπαίδευση θα πρέπει να διδάσκει στους ανθρώπους την αυτοπειθαρχία Η εκπαίδευση είναι απαραίτητη για να διασφαλίζεται η τάξη στην κοινωνία Emile Durkheim

Οι στόχοι του έργου του Durkheim Η καθιέρωση της Κοινωνιολογίας ως επιστήμης με ακαδημαϊκό κύρος Η εφαρμογή των μεθόδων των Θετικών Επιστημών στη μελέτη της κοινωνίας Η ανακάλυψη των τρόπων με τους οποίους διασφαλίζεται η τάξη σε μια κοινωνία, ιδίως στον πολύπλοκο, σύγχρονο κόσμο Πώς τις σχολιάζετε; Σας φαίνονται περισσότερο «προοδευτικές» ή «συντηρητικές»;

Η θεμελίωση της Κοινωνιολογίας ως Επιστήμης Το αντικείμενό της είναι διαφορετικό από των άλλων επιστημών, ιδίως της Ψυχολογίας Διάκριση ατομικής και κοινωνικής διάστασης των πραγμάτων Καμία μελέτη των ατόμων δεν μας επιτρέπει να κατανοήσουμε την κοινωνία. Η κοινωνία, παρόλο που αποτελείται από άτομα, είναι διαφορετική και ανεξάρτητη από τα συστατικά της μέρη. The rules of Sociological Method

Durkheim Κοινωνικός = «γενικό» και «συλλογικό» Π.χ. Ο Χριστιανισμός ως σύστημα πεποιθήσεων είναι γενικός και συλλογικός Τα άτομα «περιορίζονται» από τις κοινωνικές πιέσεις Οι άνθρωποι συμμορφώνονται γιατί πιστεύουν ότι αυτό πρέπει να κάνουν Η διαδικασία κατά την οποία κοινωνικά φαινόμενα, όπως η ηθική της κοινωνίας, γίνονται μέρος της προσωπικότητας του ατόμου λέγεται κοινωνικοποίηση.

Durkheim Κοινωνία # άτομο Πραγματικότητα καθεαυτή (Sui generis) Ανεξάρτητη από τα άτομα: αλλάζει τους ανθρώπους, αλλά εκείνοι δεν την αλλάζουν. Όπως υπάρχουν φυσικοί νόμοι, υπάρχουν και κοινωνικοί νόμοι Η κοινωνία αντικαθιστά το Θεό για τον Durkheim και μέσω της κοινωνικοποίησης του υποδεικνύει τι πρέπει να κάνει

Κριτική στις απόψεις του Durkheim Σημαντικότερο πρόβλημα: ο περιορισμός της ελευθερίας και της δημιουργικότητας του ατόμου Συγχέει το «ένα με τα πολλά». Υποστηρίζει ότι εφόσον η κοινωνία είναι ανεξάρτητη και έξω από κάθε μεμονωμένο άτομο, είναι ανεξάρτητη και έξω από το σύνολο των ατόμων, πράγμα που είναι εσφαλμένο. Υπερβολικό εύρος στον όρο «εξαναγκασμός». Αγνοεί την εσωτερίκευση και την προσωπική «δέσμευση» του ατόμου

Μέθοδοι της Κοινωνιολογίας Η κοινωνία πρέπει να γίνεται κατανοητή με τις μεθόδους των Φυσικών Επιστημών Ορισμός του φαινομένου: π.χ. Εκπαίδευση Ερμηνεία του Κοινωνικού Πράγματος Αιτιακή: Πώς γεννήθηκε ή γιατί είναι αυτό που είναι Λειτουργική: Χρησιμότητα στην κοινωνία και όχι στα άτομα

Αιτιακή ερμηνεία Η όποια αλλαγή εξαρτάται από κοινωνικά και όχι ατομικά φαινόμενα Το παράδειγμα της εκπαίδευσης είναι χαρακτηριστικό για να κατανοήσουμε την αιτιακή ερμηνεία Αλλαγές στην κοινωνία # αλλαγές σε θεωρίες ή ιδέες. Αυτές έπονται Αλλαγές στην κοινωνία = Θεμελιώδεις αλλαγές στην κοινωνική δομή Το παράδειγμα των εκπαιδευτικών αλλαγών στην Αναγέννηση. Αντικατάσταση του σχολαστικισμού με την ελκυστικότητα της παρουσίασης και το εκλεπτυσμένο και επεξεργασμένο ύφος. Σημασία στο άτομο και τις ανάγκες του: Ιησουίτες Κοινωνικός ντετερμινισμός: Οι νέες ιδέες δεν αποτελούν τις γενεσιουργές αιτίες των αλλαγών, αλλά μια αντανάκλαση γενικότερων κοινωνικών μεταβολών

Λειτουργική ερμηνεία Education and Sociology: Λειτουργική ερμηνεία της Εκπαίδευσης Εκπαίδευση = επιρροή που ασκείται από τις γενιές των ενηλίκων σ’ εκείνους που δεν είναι ακόμη έτοιμοι για την κοινωνική ζωή Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης διαφέρει από κοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή Ο σκοπός της ορίζεται από την κοινωνία και όχι από τα άτομα που εκπαιδεύονται ή τους εκπαιδευτές Η πρωταρχική λειτουργία της εκπαίδευσης είναι να αναπτύξει εκείνες τις δεξιότητες και ικανότητες που χρειάζεται η κοινωνία και όχι το άτομο

Λειτουργική ερμηνεία Κάθε κοινωνία κατασκευάζει μια ιδανική εικόνα του ανθρώπου, για το πώς θα έπρεπε να είναι, τόσο από διανοητική όσο και από σωματική και ηθική άποψη. Η γενική λειτουργία της εκπαίδευσης πρέπει να ξυπνάει στο παιδί : Έναν ορισμένο αριθμό σωματικών και πνευματικών καταστάσεων που η κοινωνία στην οποία ανήκει θεωρεί ότι δεν πρέπει να λείπουν από κανένα από τα μέλη της Ορισμένες σωματικές και πνευματικές καταστάσεις που η συγκεκριμένη ομάδα (κάστα, κοινωνική τάξη, οικογένεια, επάγγελμα) θεωρεί, εξίσου, ότι πρέπει να απαντώνται σε όλους όσοι την αποτελούν Η λειτουργία της εκπαίδευσης είναι η συντήρηση και η εξέλιξη της κοινωνίας: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

Λειτουργική ερμηνεία «Ο άνθρωπος που πρέπει να πραγματώσει μέσα μας η εκπαίδευση δεν είναι ο άνθρωπος όπως τον έφτιαξε η φύση, αλλά όπως τον θέλει η κοινωνία· και τον θέλει έτσι όπως τον απαιτεί η εσωτερική της οικονομία» Η κοινωνικοποίηση είναι απαραίτητη και επιθυμητή αν τη δούμε και από την πλευρά του ατόμου Ένας άνθρωπος που δεν είναι κοινωνικοποιημένος είναι ένας άνθρωπος σε κατάσταση «ανομίας»

Ανομία Αναλύεται κυρίως στο έργο του Durkheim Αυτοκτονία. Αύξηση των αυτοκτονιών των επιχειρηματιών σε περιόδους ξαφνικής οικονομικής κρίσης, αλλά και ανάπτυξης. Πώς το εξηγείτε, ειδικά το δεύτερο; Αίρονται οι περιορισμοί που επιβάλλει η κοινωνία, οι προσδοκίες επεκτείνονται και υπάρχει έλλειψη ικανοποίησης: «νόσος των άπειρων προσδοκιών» Η κοινωνία είναι αυτή που προσδιορίζει, μέσα από την κοινωνικοποίηση, την ισορροπία των αναγκών

Η σύγχρονη κοινωνία Μηχανική αλληλεγγύη: ισχυρή «συλλογική συνείδηση» Οργανική αλληλεγγύη: καταμερισμός εργασίας The division if Labour in Society Ισότητα ευκαιριών Ηθική εκπαίδευση