ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ Μακροοικονομικές Θεωρίες: ένα σύνολο υποθέσεων για τη δομή και λειτουργία τω καπιταλιστικών οικονομιών. Οι υποθέσεις διαμορφώνουν α) το θεωρητικό πλαίσιο της ανάλυσης, β) τις προτάσεις πολιτικής. . Ποια είναι όμως η καλύτερη μακροοικονομική θεωρία; Πως μπορούμε να αξιολογήσουμε εναλλακτικές θεωρίες και τις προτάσεις πολιτικής τους; Εξετάζουμε τις θεμελιακές υποθέσεις τους. Δύο κριτήρια αξιολόγησης υποθέσεων 1). Η λογική δομή του μοντέλου, η συνέπεια ανάμεσα στις υποθέσεις και τις προτάσεις πολιτικής (π.χ. ποσοτική θεωρία του χρήματος – μονεταρισμός). 2). Ο ρεαλισμός των υποθέσεων και συνεπώς ο ρεαλισμός των προτάσεων πολιτικής. Εξετάζουμε σε ποιο βαθμό οι υποθέσεις εκφράζουν την κοινή λογική και την εμπειρία..

2) πολιτικής φιλοσοφίας και ιδεολογίας . Η αξιολόγηση των υποθέσεων προϋποθέτει γνώση: 1) μεθοδολογίας 2) πολιτικής φιλοσοφίας και ιδεολογίας 1. Μεθοδολογία: Τι είναι η μεθοδολογία; Είναι ο τρόπος βάσει του οποίου διαμορφώνεται μία θεωρία, ένας τρόπος παραγωγή γνώσης. Η μεθοδολογία είναι ένα μοντέλο σκέψης. Η Μεθοδολογία δεν ενδιαφέρεται για τεχνικά ζητήματα, όπως τον παραγκωνισμό των επενδύσεων, τον πολλαπλασιαστή, κ.α., αλλά για θεμελιακά ζητήματα που διαμορφώνουν ένα θεωρητικό πλαίσιο, που καθορίζουν τον τρόπο με το οποίο κατανοούμε την πραγματικότητα και συνεπώς διαμορφώνουμε προτάσεις πολιτικής. Ισορροπία: η υπόθεση της προσαρμογής των τιμών και εκκαθάρισης των αγορών Χρήμα Αβεβαιότητα, προσδοκίες, ρίσκο, χρόνος Ορθολογικότητα, αριστοποίηση, προτιμήσεις.

2. Πολιτική φιλοσοφία - ιδεολογία - Πίστη στις αξίες του κλασικού φιλελευθερισμού - Laissez Faire; Πίστη στην ικανότητα της οικονομίας της αγοράς να αυτορυθμίζεται και πίστη στην αποτελεσματικότητα των μηχανισμού των τιμών να κατανέμει πόρους; - Πίστη στην αποτυχία των αγορών και στην ανάγκη κρατικής παρέμβασης;

Η Εξέλιξη της Μακροοικονομικής Θεωρίας Keynes's Theory: Keynes Classical School: Walras, Marshall, Pigou Monetarism Friedman Meltzer Laidler New Classical Lucas, Barro, Sargent,Prescott, Wallace Post Keynesian Economics Kalecki, Robinson, Kaldor, Passineti Sraffa, Davidson Kregel Minsky Harcourt, Sawyer Neoclassical- Keynesian Synthesis Hicks, Samuelson, Solow, Tobin, Clower Real Business Cycles Kydlard, Prescott, Ploser New Keynesian Akerlof, Stiglitz, Romer, Mankiw

Μακροοικονομικά, Ιδεολογία και Πολιτική Right of Center Left Left of Center Center Right Keynes All Marxists Post Keynesians Neoclassical Synthesis New-Keynesian Economics Monetarism Classical-New Classical Economics Real Business Cycle Harrod Minsky Davidson Shackle Galbraith Bowels D.Gordon Robinson Kalecki,Kaldor Sraffa,Kregel Harcourt, Sawyer Solow, Samuelson Tobin Hicks Stiglitz Mankiw Romer Blanchard Friedman Lucas Barro Sargent Kydlard

Το Κλασικό Υπόδειγμα Κλασική Μακροοικονομική: Είναι το μοντέλο σκέψης που κυριαρχούσε πριν τη δημοσίευση της Γενικής Θεωρίας του Keynes (κύριοι εκπρόσωποι Walras, Marshall, Pigou). Το κλασικό μοντέλο είναι η μακροοικονομική έκφραση του Walrasian υποδείγματος γενικής ισορροπίας, με βασικά συστατικά στοιχεία του τη μεθοδολογία της ισορροπίας, την αριστοποίηση της χρησιμότητας και του κέρδους, τις τέλεια ανταγωνιστικές αγορές. Έμφαση δίνεται ιδιαίτερα στην ορθολογική συμπεριφορά των ατόμων, στην ικανότητα τους να αριστοποιούν τις επιλογές τους, στην ευκαμψία της αγοράς, στην ουδετερότητα του χρήματος. Οι βασικές αρχές της μικροοικονομικής κυριαρχούν στην μακροοικονομική ανάλυση, η οποία ουσιαστικά περιγράφει την ισορροπία της αγοράς. Οικονομικές διακυμάνσεις, κρίσεις, αθέλητη ανεργία δεν μπορούν να συμβούν σε ένα Laissez Faire περιβάλλον αγοράς, εκτός και εαν ένα εξωγενή σοκ και κυβερνητικές παρεμβάσεις διαταράσσουν τον μηχανισμό της αγοράς. Πολιτική μη ουδετερότητα.

Βασικά Χαρακτηριστικά Μια ελεύθερη οικονομία τέλεια ανταγωνιστικών αγορών είναι πάντα σε κατάσταση ισορροπίας πλήρους απασχόλησης. Η οικονομία μπορεί να αποκλίνει από το επίπεδο παραγωγής πλήρους απασχόλησης μόνο προσωρινά. Ο μηχανισμός της αγοράς (δηλ. ο μηχανισμός των τιμών) έχει τη δυνατότητα να αντιδράσει σχετικά γρήγορα και αποτελεσματικά ώστε να επαναφέρει την οικονομία σε κατάσταση πλήρους απασχόλησης. Η κρατική παρέμβαση, με τη μορφή ενεργών σταθεροποιητικών πολιτικών, δεν είναι ούτε επιθυμητή ούτε απαραίτητη. Αντίθετα οι πολιτικές αυτές δημιουργούν αστάθεια και αναποτελεσματικότητα. Ο νόμος του Say ισχύει, συνεπώς έμφαση πρέπει να δοθεί στην προσφορά και όχι στη ζήτηση.

Αλλά γιατί οι κλασικοί οικονομολόγοι υποστήριζαν αυτή την πολύ αισιόδοξη συμπεριφορά των καπιταλιστικών οικονομιών; Θεμελιακές Υποθέσεις Τα άτομα (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) είναι ορθολογικά και στοχεύουν στην αριστοποίηση των κερδών και της χρησιμότητας τους. Οι αγορές είναι τέλεια ανταγωνιστικές, συνεπώς τα άτομα αποφασίζουν πόσο θα αγοράσουν και θα πουλήσουν θεωρώντας δεδομένες τις τιμές, οι οποίες είναι απόλυτα εύκαμπτες. Τα άτομα έχουν τέλεια πληροφόρηση και γνώση των συνθηκών της αγοράς και των τιμών πριν τη συμμετοχή τους στη διαδικασία ανταλλαγής. Η ανταλλαγή λαμβάνει χώρα μόνο όταν οι τιμές ισορροπίας έχουν διαμορφωθεί σε όλες τις αγορές, αποτέλεσμα της λειτουργίας του Walrasian auctioneer.

Τα άτομα έχουν σταθερές προτιμήσεις και ορθολογικές προσδοκίες. Ο ρόλος του χρήματος είναι ουδέτερος στη λειτουργία της πραγματικής οικονομίας. Όλες οι αγορές, συμπεριλαμβανομένης και της αγοράς εργασίας, είναι πάντα σε ισορροπία κι η Walrasian Γενική Ισορροπία πλήρους απασχόλησης είναι η φυσιολογική κατάσταση μίας καπιταλιστικής οικονομίας. ‘μικροοικονομικές’ αρχές κυριαρχούν στη μακρο-οικονομική ανάλυση.

Ένα παράδειγμα Κλασικού Μακροοικονομικού Μοντέλου Το μοντέλο αποτελείται από τρεις πυλώνες 1) Την κλασική θεωρία προσδιορισμού της απασχόλησης και του εισοδήματος. 2) Το Νόμο του Say για τις αγορές. 3) Την ποσοτική Θεωρία του χρήματος.

1) Προσδιορισμός της Απασχόλησης και του Εισοδήματος Τι προσδιορίζει το πραγματικό εισόδημα? Το στοιχείο κλειδί του κλασικού υποδείγματος είναι η βραχυχρόνια συνάρτηση παραγωγής. Η διάκριση ανάμεσα στη βραχυχρόνια και τη μακροχρόνια περίοδο εκφράζει μία λογική αφαίρεση και δεν μπορεί να οριστεί σε όρους πραγματικού χρόνου. Πρέπει να αποδεχτούμε την διάκριση αυτή ως μία επιπρόσθετη υπόθεση. Η Βραχυχρόνια συνάρτηση παραγωγής δίνεται από την ακόλουθη εξίσωση: (GDP) = Y=AF(K, L) (1) ‘Οπου Y= πραγματικό προϊόν στην κάθε περίοδο K=η ποσότητα του κεφαλαίου που χρησιμοποιείται L=η ποσότητα της εργασίας σε κάθε περίοδο A=δείκτης συνολικής παραγωγικότητας F=η συνάρτηση που συσχετίζει το πραγματικό προϊόν με τους συντελεστές παραγωγής K και L. Η εξίσωση (1) μας λέει ότι το συνολικό προϊόν εξαρτάται από την ποσότητα της εργασίας που απασχολείται δεδομένου, στη βραχυχρόνια περίοδο, του κεφαλαιακού αποθέματος, της τεχνολογίας και της οργάνωσης της εργασίας και της παραγωγής. Η σχέση αυτή διαγραμματικά εκφράζεται ως εξής: Διάγραμμα (α).

Η Βραχυχρόνια συνάρτηση παραγωγής έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Πρώτον, για δεδομένα A και K υπάρχει μία θετική σχέση μεταξύ απασχόλησης (L) και παραγωγής-εισοδήματος (Y). Δεύτερον, υπάρχουν φθίνουσες αποδόσεις κλίμακας της μεταβλητής εργασία. Αυτό το βλέπουμε από την κλίση της συνάρτησης παραγωγής (ΔY/ΔL), η οποία φθίνει καθώς αυξάνεται η απασχόληση. Μία αύξηση της απασχόλησης οδηγεί σε μείωση της οριακής παραγωγικότητας της εργασίας. Αυτό το βλέπουμε στο μέρος (β) του Διαγράμματος 1, όπου ΔL δείχνει την MPL να είναι θετική και φθίνουσα (MPL μειώνεται καθώς η απασχόληση αυξάνεται από L0 σε L1; MPLa>MPLb). Τρίτον, η συνάρτηση παραγωγής θα μετατοπιστεί προς τα πάνω όταν το κεφαλαιακό απόθεμα της οικονομίας αυξηθεί και/η όταν υπάρξει αύξηση της παραγωγικότητας, μεταβολή του Α (τεχνολογική μεταβολή). Την μεταβολή αυτή την βλέπουμε στο μέρος (α) του Διαγράμματος 1 με την μετατόπιση της συνάρτησης παραγωγής από Y σε Y* ως αποτέλεσμα μίας αύξησης του A σε A*. Στο μέρος (β) παρατηρούμε ότι η μετατόπιση αυτή προκαλεί μεταβολή της καμπύλης MPL προς τα πάνω, από DL σε DL* .

Μία τέλεια ανταγωνιστική επιχείρηση απασχολεί την ποσότητα της εργασίας που μεγιστοποιεί το κέρδος της. Η ζήτηση για εργασία είναι σε αντίστροφη σχέση με τον πραγματικό μισθό=MPL: όσο χαμηλότερος είναι ο πραγματικός μισθός τόσο περισσότερη εργασία θα απασχολείται. . Συναθροίζοντας την συμπεριφορά των ατομικών επιχειρήσεων καταλήγουμε στην κλασική υπόθεση ότι η συν-αθροιστική ζήτηση εργασίας είναι σε αντίστροφη σχέση με τον πραγματικό μισθό. ΔL=ΔL(W/P) (2) Όπου W = ο μέσος ονομαστικός μισθός P = το γενικό επίπεδο των τιμών Η Ζήτηση Εργασίας

Η προσφορά Εργασίας Τα νοικοκυριά μεγιστοποιούν τη χρησιμότητα τους. Η προσφορά εργασίας για ένα δεδομένο μέγεθος πληθυσμού εξαρτάται από τις προτιμήσεις των νοικοκυριών για κατανάλωση και σχόλη, και τα δύο προσφέρουν θετική χρησιμότητα. Το κλασικό υπόδειγμα υποθέτει ότι η προσφορά εργασίας είναι θετική συνάρτηση του πραγματικού μισθού. ΔL=ΔL(W/P) (3) Η ισορροπία στην αγορά εργασίας διασφαλίζεται από τις υποθέσεις των τέλια ανταγωνιστικών αγορών, της ευκαμψίας των τιμών και της πλήρους πληροφόρησης και γνώσης.

Η Λειτουργία της Αγοράς Εργασίας είναι θεμελιακή στην κλασική ανάλυση της Γενικής Ισορροπίας Ο Ανταγωνισμός στην αγορά εργασίας διασφαλίζει την πλήρη απασχόληση. Στον πραγματικό μισθό ισορροπίας δεν υπάρχει άτομο που θέλει να εργαστεί και δεν έχει θέση εργασίας. Συνεπώς στην κλασική ανάλυση δεν υπάρχει πιθανότητα αθέλητης ανεργίας. Η κλασική θέση για πλήρη απασχόληση είναι συμβατή με την ύπαρξη ηθελημένης ανεργίας και ανεργίας τριβής. Η ύπαρξη ανεργίας οφείλεται σε θεσμικούς περιορισμούς που διαστρεβλώνουν τη λειτουργία της αγοράς εργασίας και τον πραγματικό μισθό ισορροπίας. Στην περίπτωση που ο πραγματικός μισθός είναι πάνω από τον μισθό ισορροπίας εξαιτίας της μονοπωλιακής δύναμης των εργατικών συνδικάτων ή της επιβολής κατώτατων μισθών, τότε είναι λογικό κάποιος που θέλει να εργαστεί σε αυτόν τον διαστρεβλωμένο πραγματικό μισθό να μην μπορεί να το κάνει. Για τους κλασικούς οικονομολόγους η λύση σε αυτήν την κλασική μορφή ανεργίας είναι: Ευκαμψία της αγοράς εργασίας ώστε να αποκατασταθεί ο πραγματικός μισθός ισορροπίας με περικοπή του ονομαστικού μισθού. Αυτές οι πολιτικές απασχόλησης έχουν κυριαρχήσει τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Είναι λογικές βάσει του κλασικού υποδείγματος; Είναι ρεαλιστικές;

Ο Νόμος του SAY Η κλασική θέση για ισορροπία πλήρους απασχόλησης άμεσα υποθέτει την ισχύ του νόμου του Say, ότι δηλαδή δεν υπάρχει πιθανότητα ανεπαρκούς ζήτησης ως εμπόδιο στην επίτευξη πλήρους απασχόλησης. Ο Νόμος του Say διατυπώθηκε στην περίπτωση μίας οικονομίας αντιπραγματισμού. Σε μία οικονομία με χρήμα η ισχύς του νόμου του Say εξαρτάται από την υπόθεση ότι το χρήμα δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα μέσο συναλλαγών, το οποίο καθιστά τις συναλλαγές εφικτές. Το χρήμα είναι ουδέτερο (κλασική διχοτόμηση). Η αιτιολόγηση αυτού του πιστεύω εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την κλασική θεώρηση της συμπεριφοράς θεμελιακών μακρο-μεταβλητών, όπως της επένδυσης και της αποταμίευσης. Υποθέτοντας δύο τομείς, επιχειρήσεις και νοικοκυριά, στην ισορροπία η συν-αθροιστική δαπάνη (E) είναι ίση με τη συν-αθροιστική παραγωγή (Y). E = C(r) + I(r) = Y (4) Η συνολική δαπάνη αποτελείται από την επενδυτική δαπάνη και την καταναλωτική δαπάνη.

Στο κλασικό μοντέλο και οι δύο αυτές μορφές δαπάνης είναι συνάρτηση του επιτοκίου (r). Τα νοικοκυριά δεν ξοδεύουν όλο το εισόδημα τους, αποταμιεύουν ένα μέρος του. Y – C(r) = S(r) (5) Συνδυάζοντας τις εξισώσεις (4) και (5) έχουμε την εξίσωση (6): S(r) = I(r) (6) Η αποταμίευση είναι επίσης συνάρτηση του επιτοκίου. Όσο υψηλότερο είναι το επιτόκιο τόσο περισσότερο τα νοικοκυριά θα αυξάνουν την αποταμίευση τους, υποκαθιστώντας τρέχουσα με μελλοντική κατανάλωση. Το επιτόκιο είναι η αμοιβή της αποταμίευσης. Η αποταμίευση ισούται με την προσφορά δανείων στην αγορά κεφαλαίου. Αφού η αποταμίευση των νοικοκυριών αντιδρά θετικά σε μία αύξηση του επιτοκίου (ΔS/Δr > 0), η κατανάλωση τους θα είναι αρνητική συνάρτηση του επιτοκίου (ΔC/Δr < 0). Οι επενδύσεις επίσης είναι αρνητικά συνδεδεμένες με το επιτόκιο (ΔΙ/Δr <0) κι εκφράζουν τη ζήτηση για δάνεια στις αγορές κεφαλαίου. Το επιτόκιο είναι λοιπόν ο προσδιοριστικός παράγοντας της ισορροπίας στην αγορά κεφαλαίου. (Δεν υπάρχουν πιστωτική περιορισμοί).

Η ανάλυση της αγοράς εργασίας και κεφαλαίου μας δίνει μία ερμηνεία του πραγματικού τομέα της οικονομίας. Το προσδιορίζει όμως τις τιμές; Η Ποσοτική Θεωρία του Χρήματος (Hume, Ricardo, Mill, Marshall, Fisher, Pigou, Hayek, Friedman). Εδώ θα παρουσιάσουμε πολύ συνοπτικά τη βασική ιδέα της ποσοτικής θεωρίας του χρήματος ώστε να συμπληρώσουμε το κλασικό μοντέλο. Η ποσοτική θεωρία του χρήματος εκφράζεται με την ακόλουθη εξίσωση: MV = PY (7) Όπου V (velocity of circulation of money) και Y σταθερά, συνεπώς το P εξαρτάται από το M, δηλαδή ΔM ίσο με το ΔP. Το χρήμα είναι ουδέτερο, επηρεάζει μόνο τις τιμές, συνεπώς ο πληθωρισμός είναι ένα νομισματικό φαινόμενο.

Το Κλασικό Μοντέλο

Οικονομική Πολιτική Το κλασικό μοντέλο αποτελεί τη θεωρητική βάση για ορισμένες από τις τρέχουσες πολιτικές στην αγορά εργασίας και σε μακροοικονομικό επίπεδο. Οι βασικές προτάσεις πολιτικής του κλασικού υποδείγματος είναι: Laissez Faire για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των αγορών. Ευκαμψία της αγοράς εργασίας. Αποδυνάμωση των εργατικών συνδικάτων. Μείωση των επιδομάτων ανεργίας. Μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων για να περιοριστεί το φαινόμενο του παραγκωνισμού των ιδιωτικών επενδύσεων. Μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος με στόχο την αύξηση της αποταμίευσης (regressive tax system). Αναδιανομή του εισοδήματος με στόχο την αύξηση της αποταμίευσης (inequality).

Η θεωρία του Keynes Δέχεται την αποτελεσματικότητα του μηχανισμού των τιμών → ως μέσο κατανομής σπανίων πόρων. Απορρίπτει το αόρατο χέρι → καθώς διακυμάνσεις στην παραγωγή και την απασχόληση βασικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού. Έμφαση στην αποτυχία του Laissez Faire ως αρχή πολιτικής και πίστη στην παρεμβατική αναγκαιότητα του κράτους. Πολιτικά μη ουδέτερη Οι διαπιστώσεις του Keynes για την αποτυχία της αγοράς και της ύπαρξης αθέλητης ανεργίας εγείρει μακροοικονομικά ζητήματα που δεν μπορούν να αναλυθούν από τη Walrasian θεωρία της γενικής ισορροπίας των ανταγωνιστικών αγορών. Η μακροοικονομική θεωρία του Keynes versus η Walrasian μικροοικονομική θεωρία: Μεθοδολογία – Πολιτική φιλοσοφία και ιδεολογία