Κεφάλαιο 6 Οι Στόχοι της Μακροοικονομικής Πολιτικής «Όταν οι άνθρωποι εργάζονται είναι περισσότερο ευχαριστημένοι.» BENJAMIN FRANKLIN «Ο πληθωρισμός είναι αποκήρυξη» CALVIN COOLIDGE

Στόχοι της Μακροοικονομικής Πολιτικής  Οικονομική ανάπτυξη – συστατικά - Συνολική προσφορά - Συνολική ζήτηση  Εισροές - Εργασία, μηχανήματα, άλλοι πόροι - Χρησιμοποιούνται για την παραγωγή εκροών  Εκροές - Αγαθά και υπηρεσίες - Παράγονται στην οικονομία 2

Στόχοι της Μακροοικονομικής Πολιτικής  Μακροοικονομική πολιτική - Πολιτική Ανάπτυξης  Κάνει την οικονομία να αναπτύσσεται ταχύτερα μακροπρόθεσμα - Πολιτική σταθεροποίησης  Διαχείριση της συνολικής ζήτησης  Αποφυγή της υψηλής ανεργίας  Αποφυγή του υψηλού πληθωρισμού 3

1. Ο Στόχος της Οικονομικής Ανάπτυξης Οικονομική ανάπτυξη -Βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης Από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ως τη Βιομηχανική Επανάσταση Ελάχιστη οικονομική ανάπτυξη Κατά κεφαλή εισόδημα Μειώθηκε >> Πρώην Σοβιετική Ένωση >> Φτωχότερες Αφρικανικές Χώρες Βιοτικό επίπεδο στις Η.Π.Α - Αυξήθηκε 8 φορές από το

Αύξηση Παραγωγικότητας: Από τα μικρά βελανίδια  Μικρές διαφορές στους ρυθμούς ανάπτυξης - Τεράστια διαφορά μακροπρόθεσμα  109 χρόνια: Ετησιοποιημένος ρυθμός ανάπτυξης  Η.Π.Α – 2.3%  Ηνωμένο Βασίλειο – 1.8%  Ιαπωνία – 3% 5

Αύξηση της Παραγωγικότητας: Από τα μικρά βελανίδια...  Παραγωγικότητα της Εργασίας - Ποσότητα Εκροής που παράγει ένας εργάτης σε μια ώρα (ή εβδομάδα ή έτος ) εργασίας -Εκροή = ΑΕΠ  Παραγωγικότητα της Εργασίας = ΑΕΠ ανά ώρα εργασίας 6

Αύξηση της Παραγωγικότητας  Αύξηση της Παραγωγικότητας -Σχεδόν τα πάντα μακροπρόθεσμα  Αυξανόμενη παραγωγικότητα -Αυξημένο βιοτικό επίπεδο μακροπρόθεσμα  Μεγάλες χρονικές περίοδοι -Μικρές διαφορές  Οι ρυθμοί αύξησης της παραγωγικότητας ανατοκίζονται διαχρονικά - Τεράστια διαφορά στην ευημερία της κοινωνίας 7

Αύξηση της Παραγωγικότητας  Αύξηση της Παραγωγικότητας - Μείωση της φτώχειας - Αύξηση στον ελεύθερο χρόνο - Αύξηση στην ικανότητα μιας χώρας να χρηματοδοτήσει  Την εκπαίδευση  Τη δημόσια υγεία  Τη βελτίωση του περιβάλλοντος  Τις τέχνες 8

Δυνητικό ΑΕΠ & Συνάρτηση Παραγωγής  Δυνητικό ΑΕΠ - Το πραγματικό ΑΕΠ που θα παρήγαγε η οικονομία αν χρησιμοποιούνταν πλήρως η εργασία και οι υπόλοιποι πόροι  Εργατικό Δυναμικό - Αριθμός των ατόμων που έχουν ή αναζητούν θέσεις εργασίας 9

Δυνητικό ΑΕΠ & Συνάρτηση Παραγωγής  Εκτίμηση του δυνητικού ΑΕΠ - Διαθέσιμες εισροές που απαιτούνται για την παραγωγή εκροών - Διαθέσιμη τεχνολογία  Συνάρτηση Παραγωγής - Όγκος εκροών ο οποίος παράγεται με τις δεδομένες εισροές και τη δεδομένη διαθέσιμη τεχνολογία 10

Η συνάρτηση παραγωγής της οικονομίας Σχήμα Εισροή Εργασίας (ώρες) Πραγματικό ΑΕΠ (α) Αποτέλεσμα της βελτιωμένης τεχνολογίας (β) Αποτέλεσμα της αύξησης του κεφαλαίου L0L0 Y0Y0 K M Y1Y1 A 0 Εισροές Εργασίας (ώρες) Πραγματικό ΑΕΠ L0L0 Y0Y0 K0K0 K1K1 Y1Y1 A B

Δυνητικό ΑΕΠ & Συνάρτηση Παραγωγής  Κατά μήκος της συνάρτησης παραγωγής - Σταθερό Κεφάλαιο - Σταθερή Τεχνολογία  Συνάρτηση παραγωγής – μετατοπίζεται προς τα πάνω - βελτιωμένη τεχνολογία - περισσότερο κεφάλαιο 12

Ρυθμός Αύξησης του Δυνητικού ΑΕΠ Ο Ρυθμός Αύξησης του Δυνητικού ΑΕΠ - Εξαρτάται από  Το ρυθμό αύξησης του εργατικού δυναμικού  Το ρυθμού αύξησης του αποθέματος κεφαλαίου  Το ρυθμό τεχνολογικής προόδου  ΑΕΠ = Ώρες εργασίας x ωριαία παραγωγή = Ώρες εργασίας x παραγωγικότητα εργασίας 13

Ρυθμός Αύξησης του Δυνητικού ΑΕΠ Ρυθμός αύξησης του Δυνητικού ΑΕΠ= = Ρυθμός αύξησης των εισροών εργασίας + Ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας  Ρυθμοί αύξησης: Πραγματικό & Δυνητικό ΑΕΠ 1.Παραμένει σχεδόν το ίδιο για μεγάλες χρονικές περιόδους 2.Σε σύντομες χρονικές περιόδους  Μεγάλες αποκλίσεις  Κυκλικές διακυμάνσεις 14

Πρόσφατοι ρυθμοί αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ στις Ηνωμένες Πολιτείες Πίνακας 1 15 Έτη Ετήσιος Ρυθμός Αύξησης %

2. Ο Στόχος της Χαμηλής Ανεργίας Ποσοστό Ανεργίας –Αριθμός ανέργων ατόμων –Ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού Αν το ΑΕΠ αυξηθεί με πιο αργό ρυθμό από το δυνητικό ΑΕΠ –Αυξάνεται το ποσοστό ανεργίας Αν το ΑΕΠ αυξηθεί με πιο γρήγορο ρυθμό από το δυνητικό ΑΕΠ –Μειώνεται το ποσοστό ανεργίας 16

Το οικονομικό κόστος της υψηλής ανεργίας Πίνακας 2 17 Έτος Ποσοστό Ανεργίας των Πολιτών Βαθμός Χρήσης της Δυναμικότητας Απώλεια Πραγματικού ΑΕΠ λόγω μη χρησιμοποιούμενων πόρων % % %

Πραγματικό και Δυνητικό ΑΕΠ στις Η.Π.Α από το 1954 Σχήμα 2 18

Ανθρώπινο Κόστος της Υψηλής Ανεργίας  Ανθρώπινο κόστος της ανεργίας - Απώλεια εισοδήματος - Πείνα, κρύο, προβλήματα υγείας - Ψυχολογικό κόστος - Ασφάλεια Ανεργίας - Προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας 19

Ανθρώπινο Κόστος της Υψηλής Ανεργίας  Ποσοστά Ανεργίας Χαμηλότερα σε: - Παντρεμένους άνδρες - Λευκούς - Άτομα υψηλής μόρφωσης Υψηλότερα σε: - Εφήβους - Μη λευκούς - Εργάτες (μπλέ κολλάρα) 20

Ποσοστά Ανεργίας επιλεγμένων ομάδων, 2007 Σχήμα 3 21

Καταμετρώντας τους Ανέργους  Ενεργό εργατικό δυναμικό -Οι άνθρωποι που εργάζονται αυτήν την περίοδο σε πλήρη η μερική απασχόληση  Άνεργοι - Οι άνθρωποι που δεν εργάζονται αυτήν την περίοδο - Προσωρινά απολυμένοι, αναμένουν να επιστρέψουν στην αγορά εργασίας - Αναζητούν ενεργά εργασία (4 εβδομάδες)  Αυτοί που δεν βρίσκονται στο ενεργό εργατικό δυναμικό -Ούτε αναζητούν εργασία 22

Καταμετρώντας τους Ανέργους  Αποθαρρυμένος εργαζόμενος - Άνεργο άτομο - Εγκαταλείπει την αναζήτηση εργασίας - Δεν προσμετράται ως μέρος του εργατικού δυναμικού  Κρυφή/ «μεταμφιεσμένη» απασχόληση - Ημιαπασχόληση παρά τη θέληση του εργαζόμενου - Απώλεια υπερωριών - Μειωμένες ώρες εργασίας - Αποθαρρυμένοι εργαζόμενοι 23

Μορφές Ανεργίας  Ανεργία Τριβής - Φυσιολογικός ρυθμός ανανέωσης του προσωπικού στην αγορά εργασίας - Προσωρινά μεταξύ θέσεων εργασίας - Μετακίνηση/αλλαγή επαγγελμάτων  Δομική Ανεργία - Οι εργαζόμενοι αντικαθίστανται από την αυτοματοποίηση - Τα προσόντα τους δεν είναι πλέον σε ζήτηση  Κυκλική Ανεργία - Μείωση στη συνολική παραγωγή της οικονομίας - Αυξάνεται κατά τη διάρκεια υφέσεων 24

Πλήρης Απασχόληση  Πλήρης Απασχόληση - Όλοι είναι διατεθειμένοι και ικανοί να εργαστούν  Όλοι μπορούν να βρούν μια θέση εργασίας - Ποσοστό Ανεργίας  Θετικό 25

Ασφάλιση της Προστάσίας  Ασφάλιση της Ανεργίας - Κρατικό πρόγραμμα - Αντικαθιστά ορισμένο μέρος των απωλεσθέντων μισθών  Το δικαιούνται εργαζόμενοι οι οποίοι έχουν χάσει τη δουλειά τους  Ωφέλη - για τους ανέργους - για την οικονομία  Μεγαλύτερη κατανάλωση 26

Ασφάλιση της Ανεργίας  Φόροι Απασχόλησης & Επιδόματα ανεργίας - Διασπείρουν το κόστος της ανεργίας - Δεν εξαλείφουν το βασικό οικονομικό κόστος  Υψηλότερα επιδόματα ανεργίας -Αρνητικό κίνητρο για την αναζήτηση εργασίας 27

3. Ο Στόχος του Χαμηλού Πληθωρισμού Αγοραστική δύναμη - Ενός συγκεκριμένου χρηματικού ποσού - Όγκος αγαθών & υπηρεσιών Πραγματικό επίπεδο αμοιβών - Αγοραστική δύναμη των αμοιβών - Επίπεδο αμοιβών – προσαρμογή για τον πληθωρισμό - Ονομαστική αμοιβή δια τον γενικό δείκτη τιμών 28

Πληθωρισμός: Μύθος και Πραγματικότητα  Μυθος: Ο πληθωρισμός διαβρώνει τις πραγματικές αμοιβές Λόγος Αύξησης των Αμοιβών Ποσοστό Υψηλότερη παραγωγικότητα 2% Αποζημίωση για τις υψηλότερες τιμές 3% Σύνολο 5% 29

Ποσοστά μεταβολής των αμοιβών και των τιμών στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1948 Σχήμα 4 30

Πληθωρισμός: Μύθος και Πραγματικότητα Πληθωρισμός - Αύξηση στη «μέση τιμή» Σχετική τιμή ενός προϊόντος - Σε όρους τιμής ενός άλλου προϊόντος Πληθωρισμός - Δεν φταίει αυτός - Ορισμένα αγαθά γίνονται πιο ακριβά σε σχέση με άλλα 31

Θεωρητικός Πληθωρισμός Πίνακας 3 32 ΠροϊόνΠερσινή Τιμή Φετινή ΤιμήΑύξηση Ζαχαρωτό Εισιτήριο Κινηματογράφου Αυτοκίνητο $ ,000 $ ,900 10%

Πραγματικός Πληθωρισμός Table 4 33 ΠροϊόνΠερσινή ΤιμήΦετινή ΤιμήΑύξηση Ζαχαρωτό Εισιτήριο Κινηματογράφου Αυτοκίνητο $ ,000 $ ,450 0% 25% 5%

Πληθωρισμός: Παράγοντας αναδιανομής Εισοδήματος και Πλούτου  Αναδιανομή που προκαλείται από τον πληθωρισμό -βλάπτει: τους δανειστές -ωφελεί: τους δανειζόμενους -Αυθαίρετα 34

Πραγματικά έναντι Ονομαστικών Επιτοκίων  Αναμενόμενος Πληθωρισμός  Μη αναμενόμενος Πληθωρισμός  Πραγματικό Επιτόκιο -Ποσοστιαία αύξηση της αγοραστικής δύναμής  Καταβάλλεται από τον δανειζόμενο στο δανειστή για το δανεισμό -Δανειστές  Αυξημένη ικανότητα αγοράς αγαθών & υπηρεσιών 35

Πραγματικά έναντι Ονομαστικών Επιτοκίων  Ονομαστικό Επιτόκιο - Ποσοστό Αποπληρωμής του δανειστή  Υπερβαίνει το χρηματικό ποσό του δανείου - Καμία προσαρμογή στη μείωση της αγοραστικής δύναμης από τον πληθωρισμό 36

Πραγματικά έναντι Ονομαστικών Επιτοκίων  Ονομαστικό επιτόκιο = πραγματικό επιτόκιο + αναμενόμενο επίπεδο πληθωρισμού  Όταν προβλέπεται με ακρίβεια ο πληθωρισμός - Καμία αναδιανομή εισοδήματος - Αναμενόμενο επίπεδο πληθωρισμού = Πραγματικό επίπεδο πληθωρισμού 37

Ο Πληθωρισμός διαστρεβλώνει τις μετρήσεις  Σύγχυση μεταξύ πραγματικών και ονομαστικών επιτοκίων  Δυσλειτουργία του φορολογικού συστήματος - Φόροι στους ονομαστικούς τόκους - Φόροι στα ονομαστικά κεφαλαιακά κέρδη  Κεφαλαιακό κέρδος = διαφορά μεταξύ της τιμής πώλησης και της τιμής αγοράς ενός αγαθού 38

Λοιπά κόστη του πληθωρισμού Ταχεία μεταβολή των τιμών - Πιο επικίνδυνη η σύναψη μακροχρόνιων συμβάσεων - Οικονομική στασιμότητα - Μεγαλύτερη έρευνα αγοράς εκ μέρους των καταναλωτών 39

Κόστος του χαμηλού πληθωρισμού έναντι του υψηλού πληθωρισμού  Σταθερός πληθωρισμός - Πιο προβλέψιμος από τον μεταβαλλόμενο πληθωρισμό - Μικρότερο κοινωνικό & οικονομικό κόστος  Μέσο επίπεδο πληθωρισμού - Σταθερός πληθωρισμός 6% ετησίως -Πιο καταστροφικός από σταθερό πληθωρισμό 3% ετησίως  Υπερπληθωρισμός 40

Κόστος του χαμηλού πληθωρισμού έναντι του υψηλού πληθωρισμού  Χαμηλός πληθωρισμός - Δεν οδηγεί απαραίτητα σε υψηλό πληθωρισμό  Πληθωρισμός -Ορισμένες φορές επιταχύνεται -Ορισμένες φορές επιβραδύνεται  «Καλπάζων» πληθωρισμός - Όταν οι κυβερνήσεις τυπώνουν απίστευτα μεγάλες ποσότητες χρήματος  Για να χρηματοδοτήσουν αμυντικές δαπάνες 41

APPENDIX Πως μετρούν τον πληθωρισμό οι στατιστικολόγοι Τιμή Δείκτη - Κόστος ενός αγοραίου καλαθιού αγαθών Σε σχέση με το κόστος του κατά την περίοδο βάσης Δείκτης Τιμών Καταναλωτή = (Κόστος αγοραίου καλαθιού αγαθών του έτους/ Κόστος του ίδιου αγοραίου καλαθιού αγαθών κατά το έτος βάσης) x

APPENDIX Τιμές δείκτη πληθωρισμού  Πρόβλημα τιμών δείκτη - Μεταβαλλόμενες σχετικές τιμές - Δεν υπάρχει ένας «τέλειος» δείκτης τιμών ο οποίος να ισχύει για κάθε καταναλωτή - Στατιστικός δείκτης  Υποτιμά την αύξηση στο κόστος διαβίωσης ορισμένων οικογενειών  Υπερεκτιμά την αύξηση στο κόστος διαβίωσης άλλων οικογενειών - Δείκτης: αναφέρεται σε μια «μέση» οικογένεια 43

APPENDIX Γενικός Δείκτης Τιμών Γενικός Δείκτης Τιμών (ΓΔΤ) - Υπηρεσία Στατιστικών Στοιχείων Εργασίας - Μηνιαίως -Αντιπροσωπευτικά Τυπικός προϋπολογισμός ενός αστικού νοικοκυριού - Το ίδιο «καλάθι» αγαθών και υπηρεσιών 44

Αποτελέσματα Έρευνας σχετικά με τις φοιτητικές δαπάνες, 1983 Πίνακας 5 45 Προϊόν Μέση Τιμή Μέση μηνιαιά ποσότητα αγοράς Μέση Μηνιαία Δαπάνη Χάμπουργκερ Jeans Εισιτήριο Κινηματογράφου Σύνολο $ $ $100

Τιμές 2007 Πίνακας 6 46 ΠροϊόνΤιμήΑύξηση από το 1983 Χάμπουργκερ Jeans Εισιτήριο Κινηματογράφου Σύνολο $ % 25 40

Κόστος του φοιτητικού προϋπολογισμού του 1983 σε τιμές του 2007 Πίνακας Χάμπουργκερ σε τιμή $ παντελόνι jeans σε τιμή $30 4 εισιτήρια κινηματογράφου σε τιμή $7 Total $ $142

APPENDIX Χρησιμοποιώντας τον δείκτη τιμών: «αποπληθωρίζοντας» τους χρηματικούς όρους Πραγματικές δαπάνες το 2007 = (Ονομαστικές δαπάνες το 2007/ Δείκτης Τιμών το 2007) x 100  Αποπληθωρισμός - Διαδικασία – ανακάλυψη πραγματικής αξίας  Ορισμένη χρηματική κλίμακα - Διαίρεση με έναν κατάλληλο δείκτη τιμών 48

APPENDIX Χρησιμοποιώντας ένα δείκτη τιμών για τη μέτρηση του πληθωρισμού  Πληθωρισμός - Ρυθμός αύξησης του επιπέδου τιμών - ΓΔΤ 2006 = ΓΔΤ 2007 = ΓΔΤ 2007/ ΓΔΤ 2006 = 207.3/201.6 = Πληθωρισμός = 2.8% 49

APPENDIX Αποπληθωριστής ΑΕΠ  Αποπληθωριστής ΑΕΠ - Δείκτης Τιμών - Χρησιμοποιείται για τον αποπληθωρισμό ονομαστικού ΑΕΠ - Ευρεία μονάδα μέτρησης του πληθωρισμού ολόκληρης της οικονομίας  Περιλαμβάνει τις τιμές όλων των αγαθών και υπηρεσιών της οικονομίας Πραγματικό ΑΕΠ =( Ονομαστικό ΑΕΠ/Αποπληθωριστής ΑΕΠ) x