ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ - ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΦΥΤΑ & ΦΥΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Διδάσκων: Π. Διαμαντόπουλος Διδάκτωρ Γεωπονικών Επιστημών Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Σύντομη ιστορική αναδρομή Από τα αρχαία χρόνια, ο Αριστοτέλης ασχολήθηκε και έκανε σημαντικές μελέτες πάνω στα φυτά. Πατέρας της Βοτανικής θεωρείται ο Θεόφραστος, ο οποίος συγκέντρωσε όλες τις περί φυτών γνώσεις και συνέγραψε δυο σημαντικά έργα: το «Περί φυτών ιστορία» και το «Περί φυτών αιτίαι». Η βοτανική επιστήμη άρχισε να αναπτύσσεται από τον Σουηδό φυσιοδίφη Λινναίο, που έκανε συστηματική ταξινόμιση των ειδών. Ο Ιπποκράτης κατέγραψε περίπου 400 είδη βοτάνων που η χρήση τους ήταν γνωστή από τον 5ο αιώνα π.Χ. Ο Διοσκουρίδης τον 1ο αιώνα μ.Χ κατέγραψε περί τα 600 είδη φυτών με φαρμακευτική δράση. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Η καλλιέργεια των αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών Στην Ελλάδα υπάρχουν 6000 είδη, που αποτελούν το 50 % των αυτοφυών φυτών της Ευρώπης. Τα 700 είδη είναι ενδημικά και γύρω στα 500-600 χαρακτηρίζονται ως αρωματικά- φαρμακευτικά. Η χώρα μας εξαιτίας των άριστων εδαφοκλιματικών της συνθήκων, θεωρείται ιδανική για την καλλιέργειά τους. Αξιοποίηση πολλών κατηγοριών εδαφών, ορεινών και μειονεκτικών περιοχών (το 44 % της καλλιεργήσιμης έκτασης). Μπορούν να καλλιεργηθούν «βιολογικά» χωρίς ιδιαίτερες προσβολές από εχθρούς και ασθένειες. Έχουν μικρές απαιτήσεις σε εισροές (λιπάσματα, φάρμακα). Τα αιθέρια έλαιά τους είναι φυσικά προϊόντα και αντικαθιστούν τις χημικές συνθέσεις. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Χρήσεις αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών Βιομηχανία φαρμάκων (φυσικά προϊόντα) – καλλυντικών (κοσμετολογία). Αρωματοποϊια- Αρωματοθεραπεία. Βιομηχανία Τροφίμων. (Βελτίωση της οσμής, της γεύσης-μπαχαρικά- ζαχαροπλαστική). Καλλωπιστική χρήση- βραχόκηποι, γλάστρες. Μελισσοτροφικά (θυμαρίσιο μέλι κ.λ.π.) Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Τι είναι τα αιθέρια έλαια Είναι ένα πτητικό μίγμα οργανικών ενώσεων. Περιέχουν πτητικά συστατικά σε ποσοστό 85-99 %. Λόγω της πτητικότητας έχουν χαρακτηριστικό άρωμα. Τα αιθέρια έλαια απομονώνονται μέσω διεργασιών, όπως η απόσταξη, η εκχύλιση και η σύνθλιψη. Είναι διαλυτά στους οργανικούς διαλύτες αλλά έχουν μικρή διαλυτότητα στο νερό. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Γιατί τα φυτά παράγουν αιθέρια έλαια; Τα φυτά παράγουν αιθέρια έλαια: Για να μειώσουν τη διαπνοή (την απώλεια νερού από τα φύλλα). Για την προσέλκυση των εντόμων (επικονίαση). Για την προστασία από φυτοφάγα ζώα (τα αιθέρια έλαια είναι συνήθως πικρά). Για να προστατευθούν από διάφορες ασθένειες. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Σε ποια όργανα των φυτών παράγονται τα αιθέρια έλαια; Συσσωρεύονται κυρίως σε ελαιογόνους αδένες και ειδικά: Στα φύλλα (ευκάλυπτος, δάφνη). Στα σπέρματα (μοσχοκάρυδο). Στα άνθη (γαρδένια, τριαντάφυλλα). Στο φλοιό (κανέλλα). Στους καρπούς (κάρδαμο). Στις ρίζες (καρότα, τζίντζερ). Οι οικογένειες των φυτών που κυρίως περιέχουν αιθέρια έλαια είναι : Apiaceae (Umpeliferae) Σκιαδόμορφα (κορίανδρος, μαϊντανός, σέλινο, καρότο) Asteraceae (Καλέντουλα, χαμομήλι) Lamiaceae (βασιλικός, μέντα, δενδρολίβανο κ.α.) Lauraceae (Δάφνη, κανέλλα) Myrtaceae (Ευκάλυπτος, γαρύφαλλο) Pinaceae (πεύκη, κυππάρισσος) Rutaceae (Eσπεριδοειδή) Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Η χημική ταυτότητα των αιθέριων ελαίων Η ποσότητα και η ποιότητα εξαρτάται: Από τα διαφορετικά τμήματα των φυτών. Την εποχή συλλογής. Π.χ. Το φασκόμηλο παράγει διπλάσια ποσότητα αιθέριου ελαίου το καλοκαίρι από την άνοιξη που είναι η εποχή της ανθοφορίας του. Αλλά και η σύσταση διαφοροποιείται κατά τη διάρκεια του έτους. Τη γεωγραφική - κλιματική ποικιλότητα. Cinnamomum camphora Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Ωφέλιμες ιδιότητες των αρωματικών φυτών Αντιβακτηριδιακές ιδιότητες: Τα αιθέρια έλαια δρούν ενάντια σε μεγάλο αριθμό βακτηρίων. Αντιμηκυτιακές ιδιότητες: Φυτά της οικογένειας των σκιαδιαφόρων (άνηθος, μάραθος, μαϊντανός). Αντιοξειδωτική δράση: Φυτά πλούσια σε φλαβονοειδή και καροτενοειδή. Αντιφλεγμονώδης δράση: Οφείλεται σε ταννίνες και σαπωνίνες. Διορθωτικά της γεύσης και ενίσχυσης της όρεξης: Τα ισοπρενοειδή που περιέχονται στο ριγανέλαιο. Αντικαρκινική δράση: Το Νational Cancer Institute έχει προσδιορίσει πάνω από 30.000 φυτά με αντικαρκινική δράση. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Κυριότερα καλλιεργούμενα είδη αρωματικών φυτών στην Ελλάδα Άνηθος Αρτεμισία Αχίλλεα Βαλεριάνα Βασιλικός Γιασεμί Γεράνιο Γλυκάνισος Δάφνη Δενδρολίβανο Δίκταμο Δυόσμος Θυμάρι Θρούμπι (Satureja) Καλέντουλα Κάππαρη Κάρδαμο Κορίανδρος Κρόκος Κύμινο Λεβάντα Μαντζουράνα Μάραθος Μελισσόχορτο Μέντα Ρίγανη Σινάπι Σκόρδο Σπάρτο Τριανταφυλλιά Τσάι του βουνού (Σιδερίτης) Υπερικό (Βαλσαμόχορτο) Ύσσωπος Φασκόμηλο Φλαμουριά Φλισκούνι Χαμομήλι Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Αρωματικά φυτα Φαρμακευτικά Φυτά Αρωματικά φυτα Φαρμακευτικά Φυτά Άνηθος Βασιλικός Δενδρολίβανο Δυόσμος Ρίγανη Θυμάρι Κάππαρη Μάραθος Γλυκάνισο Σκόρδο Λεβάντα και λεβαντίνη Μελισσόχορτο Μέντα Τριαντάφυλλα Αρτεμισία Αλόη Αγριόβατος Βαλεριάνα Εφέδρα Εχινάτσεα Καλέντουλα Υπέρικο Ύσσωπος Φασκόμηλο Φλαμουριά Χαμομήλι Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Προοπτικές επιχειρηματικότητας από την καλλιέργεια αρωματικών - φαρμακευτικών φυτών Τα αρωματικά φυτά μπορούν να αποτελέσουν μια εναλλακτική πρόταση για τη συμπλήρωση του εισοδήματος που έχει όμως και μεγάλη δυναμική. Διότι μπορεί να δώσει ώθηση στο δευτερογενή τομέα της μεταποίησης. Δυνατότητα δραστηριοποίησης σε πολλούς τομείς της οικονομίας, μέσω της παρασκευής αιθέριων ελαίων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Αναδιάρθρωση καλλιεργειών. Σταδιακή απαγκίστρωση από το βαμβάκι, καπνό, δημητριακά. Ώθηση για παραγωγή καινοτόμων green και non food products. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Επιχειρηματικότητα και αρωματικά φυτά Δημιουργία μικρών ομάδων που θα διερευνήσει τα τοπικά αυτοφυή αρωματικά είδη με σκοπό την ευκολή προσαρμογή τους. Εδαφολογικές αναλύσεις και συλλογή τοπογραφικών/ μετεωρολογικών δεδομένων. Δοκιμαστικές καλλιέργειες σε μικρή κλίμακα . Έρευνα αγοράς σε Ελλάδα και εξωτερικό. Οικονομοτεχνική μελέτη που θα περιλαμβάνει τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, το κόστος και την πρόσοδο της επιχείρησης. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Τρόποι διάθεσης των αρωματικών φυτών Η πρώτη αγορά είναι αυτή των νωπών -φρέσκων- αρωματικών φυτών, όπως π.χ. ο βασιλικός, η μέντα, ο δυόσμος, το δενδρολίβανο κ.α., τα οποία βρίσκουμε στις λαϊκές (χύδην, σε ματσάκια, σε γλαστράκια κλπ.), στα σούπερ μάρκετ, στις κουζίνες των εστιατορίων, των ξενοδοχείων, των σπιτιών μας κλπ. Η δεύτερη και κύρια αγορά είναι αυτή των ξηρών φυτικών υλικών των αρωματικών φυτών, που αποτελεί τη μεγαλύτερη, είτε σε όγκο παραγωγής και διάθεσης, είτε σε τζίρο. Η τρίτη είναι αυτή που συνήθως αφήνει και τα μεγάλα κέρδη -υπό ορισμένες όμως και απαιτητικές συνθήκες-, αυτή των αιθέριων ελαίων, η οποία βέβαια απαιτεί και σημαντικές επενδύσεις και τεχνογνωσία. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος Πηγή: Δόρδας Χ.

Σχεδιασμός εγκατάστασης της καλλιέργειας και παραγωγής Στην Ευρώπη μόνο το 10 % των διακινούμενων εμπορικά φαρμακευτικών φυτών προέρχονται από καλλιέργειες. Συνολικά στην Ευρώπη καλλιεργούνται μόνο 130-140 είδη φαρμακευτικών φυτών. Ο κίνδυνος εξαφάνισης πληθυσμών, μείωσης της βιοποικιλότητας είναι πολύ μεγάλος. Τα προβλήματα που προκύπτουν σε τέτοιες καλλιέργειες αρχίζουν από την προμήθεια πολ/κου υλικού. Οι εταιρείες εμπορίας και παραγωγής προτιμούν καλλιεργούμενα, που μπορεί να πιστοποιηθούν και σαν βιολογικά. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Πλεονεκτήματα καλλιεργούμενων ειδών Τα αυτοφυή συχνα αναμιγνύονται με άλλα ανεπιθύμητα και επικίνδυνα είδη. Τα καλλιεργούμενα εξασφαλίζουν σταθερή τροφοδοσία της αγοράς. Στις καλλιέργειες οι συνθήκες ανάπτυξης- θερμοκρασία, φωτισμός, εχθροί, ασθένειες- ελέγχονται ευκολότερα. Η συγκομιδή γίνεται στο ίδιο στάδιο ανάπτυξης και ο μετασυλλεκτικός χειρισμός π.χ. ξήρανση γίνεται ταυτόχρονα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα αιθέρια έλαια. Γίνονται συμφωνίες για τις τιμές και τις ποσότητες σε βάθος χρόνου. Τα καλλιεργούμενα φυτά μπορούν να πιστοποιηθούν σαν βιολογικά. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Γιατί να καλλιεργήσω αρωματικά φυτά; Αυξάνεται η τάση των καταναλωτών για φυσικά τρόφιμα, βιολογικά. Αυξάνεται η ζήτηση για φυτικής προέλευσης φάρμακα. Αυξάνεται η τάση των παραγωγών για εναλλακτικές καλλιέργειες. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Μarketing αρωματικών φυτών Κερδοφόρα είναι η παραγωγή που επεκτείνεται και στο στάδιο της επεγεργασίας, μεταποίησης και του μάρκετινγκ. Οτιδήποτε δηλαδή μπορεί να προσθέσει αξία στο τελικό προϊόν. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι τα αρωματικά φυτά και τα αιθέρια έλαιά τους απευθύνονται σε εξειδικευμένες και μικρές αγορές σε σχέση με τα υπόλοιπα αγροτικά προϊόντα. Το να εισέλθει ένας παραγωγός στην αγορά των αιθέριων ελαίων δεν είναι εύκολο και ειδικά στις βιομηχανίες. Οι αγορές στον κλάδο της Αρωματοθεραπείας ίσως είναι πιο προσιτές στους μικρούς παραγωγούς. Τα αιθέρια έλαια διακινούνται αποκλειστικά μέσω των διεθνών Οίκων Εμπορίας τους. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη Η τοπική προσαρμορστικότητα των διαφόρων καλλιεργειών. Η καταλληλότητα του εδάφους. Οι επικρατούσες θερμοκρασίες. Οι απαιτήσεις ως προς την άρδευση. Η παραγωγή πολ/κου υλικού. Ο μηχανολογικός εξοπλισμός, που απαιτείται για τη φύτευση, τη συγκομιδή, την αντιμετώπιση ζιζανίων, εχθρών και ασθενειών. Η εξασφάλιση εθνικών και κυρίως Ευρωπαϊκών και παγκόσμιων αγορών. Στη Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία ακολουθείται ο «πολυ- καλλιεργητικός σχεδιασμός» κατά τον οποίο εγκαθίστανται 6 ή περισσότερα είδη. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το κόστος της άρδευσης και θα πρέπει να προτιμάται η στάγδην άρδευση. Να προωθείται η συνεργασία για τη χρήση γεωργικών μηχανημάτων έναντι και αμοιβής. π.χ. θεριστική μηχανή για συγκομιδή ανθοκεφαλών χαμομηλιού Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη Η ένταξη στη βιολογική παραγωγή απαιτεί ένα σημαντικό χρονικό διάστημα 2-3 χρόνια μέχρι να δοθεί η Πιστοποίηση. Στη Βιολογική γεωργία ένας πολύ μικρός αριθμός φυτοφαρμάκων επιτρέπεται για αρωματικά φυτά, ενώ για φαρμακευτικά είναι τελείως απογορευτική η χρήση τους. Η προώθηση των φυτικών υλικών με κύριο στόχο την εξαγωγή και με στόχο την επωνυμία του προϊόντος (π.χ. Τσάι Βουνου-Βρύναινα, Μαστίχα Χίου, Κρόκος Κοζάνης). Οι περισσότεροι παραγωγοί προτιμούν το ίδιο σχεδόν φυτικό υλικό π.χ. ρίγανη με αποτέλεσμα την υπερπροσφορά, τα πλεονάσματα στην αγορά και την πτώση της τιμής (προσφορά-ζήτηση). Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Προδιαγραφές ποιότητας Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ποιότητα των παραγομένων αρωματικών φυτών. Πρέπει να ακολουθούνται οι Ορθές Γεωργικές Πρακτικές (GAP). Στο μέλλον θα υπάρξουν κανονισμοί που θα ρυθμίζουν τις αξιώσεις και τις προδιαγραφές οι οποίες πρέπει και να αναγράφονται στις ετικέτες τους. Οι παραγωγοί πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στην προμήθεια του πολ/κού υλικού και να επιμένουν να τους χορηγείται πιστοποιητικό αυθεντικότητας. Συχνά οι ίδιες οι αγορές καθορίζουν τις προδιαγραφές σχετικά με τα επίπεδα των δραστικών συστατικών. Τα δραστικά συστατικά εξαρτώνται από την ποικιλία, τις γεωργικές πρακτικές, τις εδαφοκλιματικές –οικολογικές συνθήκες και τη μετασυλλεκτική διαχείριση μετά τη συγκομιδή του προϊόντος. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Διατήρηση της καλής ποιότητας Προσθήκη υπεραξίας στα παραγόμενα φυτικά υλικά γίνεται με την αποφύλλωση, την κοπή, την ξήρανση, τη διαλογή, την ταξινόμηση και την κατάλληλη συσκευασία. Εναλλακτικά αρκετά είδη αποστάζονται προσθέτοντας σημαντική υπεραξία. Τα νωπά φυτικά υλικά πρέπει να είναι καθαρά και χωρίς έντομα. Μπορεί να απαιτηθεί και βραχυπρόθεσμη ψύξη. Η μεγάλη χρονική περίοδος αποθήκευσης δρα αρνητικά στην ποιότητα. Π.χ. το ξηρό μελισσόχορτο είναι ευαίσθητο. Τα αρωματικά φυτά αναδύουν οσμές που μπορεί να επηρεάσουν άλλα είδη όταν συναποθηκεύονται. Η καλή ξήρανση σε ειδικά ξηραντήρια είναι καθοριστικής σημασίας για την τελική ποιότητα. Η έκθεση στον ήλιο μπορεί να αποβεί καταστρεπτική για την ποιότητα των αρωματικών φυτών. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Ξήρανση και αιθέρια έλαια Η ξήρανση μπορεί να γίνεται στα ράφια με επαρκή αερισμό σε σύντομο χρονικό διάστημα, ώστε να μην χρειαστεί επιπλέον θέρμανση. Τα επίπεδα της τελικής υγρασίας πρέπει να είναι 10-12 %. Στις πιο απλές περιπτώσεις η διάθεση γίνεται συνήθως σε ματσάκια, σακουλάκια κλπ. Μια έξυπνη κίνηση θα ήταν η συσκευασία και η διάθεση σαν τσάγια, μίγματα αρωματικών φυτών και καρυκευμάτων σε διακοσμητικά προϊόντα, σε βάμματα κλπ. Τα αιθέρια έλαια είτε αποστάζονται με τη βοήθεια ατμού (η πιο κοινή μέθοδος) είτε με εκχύλιση με διαλύτες. Τα αιθέρια έλαια πωλούνται: Στη βιομηχανία τροφίμων. Στη βιομηχανία καλλυντικών. Στη βιομηχανία φαρμάκων. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Σχεδιασμός εγκατάστασης αρωματικών φυτών Πρέπει να γίνει δειγματοληψία από τουλάχιστόν 8-10 εδαφικά τμήματα της έκτασης. Η τοπική «χλωρίδα των ζιζανίων» πρέπει να μελετηθεί, για την βιολογική τους αντιμετώπιση. Η έναρξη της δραστηριότητας με λίγα μονοετή και λίγα πολυετή είδη θα δώσει στον παραγωγό να ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙ τα επικρατέστερα και να ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΕΙ τις απαιτήσεις της αγοράς. Η απευθείας σπορά αν και πιο οικονομική αν και πιο ριψοκίνδυνη σε ότι αφορά τη βλάστηση και την ανάπτυξη του του φυτού στο τελικό του ύψος. Η μεταφύτευση μπορεί να γίνει με ειδικά μηχανήματα, που ποτίζουν ταυτόχρονα τα νεαρά φυτάρια. Στην περίπτωση που συγκόμιζονται τα υπέργεια μέρη των φυτών, ο παραγωγός πρέπει να ξέρει ακριβώς ποια χρονική στιγμή είναι κατάλληλη για τη συγκομιδή κατά τη διάρκεια, πριν ή μετά την άνθηση. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη Ορισμένα είδη μπορούν να δώσουν και δεύτερη συγκομιδή μέσα στο χρόνο. Η συγκομιδή ριζών γίνεται συνήθως φθινόπωρο. Τα φυτάρια ή ριζώματα μπορεί να κοστίζουν από 0.15-0.25 ευρώ. Μια τυπική πυκνότητα φύτευσης 4000 φυτών ανά στρέμμα μπορεί να κοστίσει 600-1000 ευρώ μόνο για το φυτικό υλικό. Οι παραγωγοί μπορούν να παράγουν τα δικά τους φυτάρια, γεγονός που θα συμβάλλει στη μείωση των εξόδων. Τα ετήσια άρωματικά φυτά, που αναπτύσσονται ταχέως, όπως ο μάραθος, ο κορίανδρος, το κύμινο, ο άνηθος σπέρνονται απευθείας στον αγρό νωρίς την άνοιξη, μετά τους τελευταίους παγετούς και όταν έχουν θερμανθεί τα εδάφη. Ο Βασιλικός και η ματζουράνα μεταφυτεύονται αργά την άνοιξη διότι δεν αναπτύσσονται κάτω από 10ο C. Μερικά διετή είδη όπως ο μαϊντανός και το κάρι μπορούν να σπαρθούν άμεσα την άνοιξη. Ο παραγωγός πρέπει να θυμάται ότι το πρώτο έτος είναι έτος εκπαίδευσης και δεν πρέπει να προσδοκά μεγάλα κέρδη από την αρχή. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Συγκομιδή και μετασυλλεκτικές επεξεργασίες Παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την παραγωγή τελικών προϊόντων Στάδιο συγκομιδής (στάδιο ανθοφορίας ή ωρίμανσης). Χρόνος συγκομιδής (πρωί, απογευματινές ώρες). Βαθμός ξήρανσης (ανώτατη επιτρεπτή θερμοκρασία, πιθανή αποσύνθεση). Περιεκτικότητα σε υγρασία κατά την ξήρανση. Συνθήκες αποθήκευσης (παρεμπόδιση υδρόλυσης, οξείδωσης, προσβολή εντόμων). Χρόνος αποθήκευσης πριν την τελική επεξεργασία (πιθανή απώλεια αιθέριου ελαίου). Κάθε φυτικό υλικό έχει τις δικές του βέλτιστες συνθήκες. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Στρατηγική διαχείρισης προϊόντων-Προστιθέμενη αξία Είναι προς όφελος του παραγωγού να διαχειρίζεται ο ίδιος τα προϊόντα του χωρίς μεσάζοντες, ώστε να διαπραγματεύεται άμεσα τις τιμές. Είναι σκόπιμο να χρησιμοποιηθονη μηχανολογικά μέσα προκείμενου να βελτιστοποιηθεί η συγκομιδή και γενικότερα οι καλλιεργητικές πρακτικές. Π.χ. Το μελισσόχορτο, μετά τη συγκομιδή του,αν δεν μεταφερθεί στοιβαγμένο και έγκαιρα στο αποστακτήριο, η υποβάθμιση του ελαίου του θα επιφέρει μείωση της τιμής του κατά 50 %. Π.χ. Για τις ανθοκεφαλές χαμομηλιού, πρέπει να ρυθμίζεται το μηχάνημα, ώστε να συλλέγονται με το ελάχιστο δυνατό στέλεχος. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος

Παράμετροι που αυξάνουν την προστιθέμενη αξία Σημαντική είναι και η κτιριακή εγκατάσταση, αν δηλαδή θα είναι τούβλο, λαμαρίνα, κεραμίδια, μπετόν, ώστε ο αέρας να μπορεί να κυκλοφορεί επαρκώς. Σημασία έχει και πόσο παχιά θα είναι η συσσώρευση των φυτικών υλικών, ποσό συχνά θα ανακινούνται ή/και θα περιστρέφονται. Η συγκομιδή, η αποθήκευση, η αγοραπωλησία, η μεταφορά, η επεξεργασία, η μεταποίηση, η ταξινόμηση και η συσκευασία είναι διαδικασίες που προσθετούν αξία στο προϊόν. Είναι σκόπιμο λοιπόν, ο παραγωγός να επιδιώκει να επιτύχει «προστιθέμενη» αξία στα προϊόντα του ώστε να απολαύσει και μεγαλύτερο εισόδημα. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Π. Διαμαντόπουλος