ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ… BULLYING Ειρήνη Αναγνώστου- Κελεπούρη, Ph ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ… BULLYING Ειρήνη Αναγνώστου- Κελεπούρη, Ph.D Σχολική Ψυχολόγος Αν. Προϊσταμένη ΚΕ.Δ.Δ.Υ Ημαθίας

τι είναι βία μία κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.

συναισθήματα…

οι τρεις ομάδας που εμπλέκονται… θύτες, θύματα, παρατηρητές

πλάνο διαχείρισης… το μοντέλο 3-α (αντίληψη- αντίδραση- αποτελέσματα)… (αναγνώστου, 2012) *προστασία ΑΜΕΣΩΣ… προς το ΘΥΜΑ

Συνεργασία συλλόγου εκπ/κών… ο μαθητής ανήκει στην σχολική κοινότητα…

Υποστήριξη προς τα θύματα… το σχολειό σε συνεργασία με το σπίτι…

Συνεργασία σχολείο- σπίτι… (για τα θύματα και τους θύτες)

άμεση παρέμβαση… «το κλειδί στη διαχείριση» άμεση παρέμβαση… «το κλειδί στη διαχείριση»

η πληροφόρηση/ η γνώση μας ενδυναμώνει…

υποχρέωση όλων; ψυχοσυναισθηματική και ψυχοκοινωνική αγωγή… υποχρέωση όλων; ψυχοσυναισθηματική και ψυχοκοινωνική αγωγή…

Οι Ρίζες της ΒΙΑΣ,,,,,,, Πλούτος χωρίς Εργασία Ευχαρίστηση χωρίς Συνείδηση Γνώση χωρίς Χαρακτήρα Εμπόριο χωρίς Ηθική Επιστήμη χωρίς Θυσία Λατρεία χωρίς Θυσία Πολιτική χωρίς Αρχές….. ΜΑΧΑΤΜΑ ΓΚΑΝΤΙ (Mahatma Gandi)

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ «ΘΥΤΩΝ» ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ «ΘΥΜΑΤΩΝ» Έλλειψη συμπάθειας (sympathy) για τα «θύματά» τους. Μεγαλύτερη σωματική δύναμη. Ανάγκη να ασκήσουν «έλεγχο-εξουσία» πάνω στους άλλους. «Θετική» στάση απέναντι στην επιθετική βίαιη συμπεριφορά. Χαμηλή σχολική απόδοση. Στην οικογένεια υπάρχει μεγάλη έλλειψη στοργής – έκφραση συναισθημάτων. Παρορμητική προσωπικότητα. Κάποιοι από αυτούς είναι «δημοφιλείς» στη σχολική Κοινότητα (ένας “ήρωας”). ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ «ΘΥΜΑΤΩΝ» Πολύ διστακτικά – επιφυλακτικά άτομα. Ιδιαίτερα ευαίσθητα. Αγχώδη – αγωνιώδη. Ανασφαλή – έλλειψη εμπιστοσύνης στους εαυτούς τους. «Παθητικοί – Υποχωρητικοί» στην αντιμετώπιση διάφορων καταστάσεων. Μοναχικοί – χωρίς σταθερές παρέες.

ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΑ Επηρεάζει ψυχοκοινωνικά χρόνια το «θύμα». Συχνή συνέχιση του φαινομένου και στην ενήλικη ζωή. Κάποια «θύματα» κατηγορούν τους εαυτούς τους. Κάποιοι «θύτες» γίνονται «ήρωες». Τα «θύματα» συνήθως αποφεύγουν να το αναφέρουν σε άλλους. ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ – ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ ΤΑ «ΘΥΜΑΤΑ» Μειώνεται η αυτοπεποίθηση – αυτοεκτίμηση. Επηρεάζεται η προσοχή –αυτοσυγκέντρωση στην ώρα του μαθήματος . Πτώση σχολικής επίδοσης . Συχνά οδηγούνται στο να μην πηγαίνουν σχολείο, να μη βγαίνουν μόνοι στη γειτονιά κλπ. Απομακρύνονται από τις μεγάλες παρέες, ομάδες κ.α.

Ο ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ: Απασχολεί ένα μεγάλο μέρος των μαθητών ( 1 στους 3 ) σε καθημερινή βάση. 1/10 των μαθητών πιστοποιείται ως θύματα της σχολικής επιθετικότητας (δείγμα: 300+ μαθητές) 3) Αγόρια πιο πολλά περιστατικά από τα κορίτσια. 4 στους 10 μαθητές δέχονται την επιθετικότητα στην αυλή του σχολείου -- και έξω από το σχολείο 3 στους 10. 5) 2 στους 3 μαθητές, 8 έως 12 χρονών, τείνουν να αναφέρουν, είτε στους γονείς, είτε στον δάσκαλό τους τα περιστατικά σχολικής επιθετικότητας. Καλλιώτης και συνεργάτες (2002).

Πώς φαίνεται ότι ένα παιδί έχει γίνει θύμα ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού; • το ότι τα ρούχα του είναι συχνά σκισμένα και κατεστραμμένα, • το ότι έχει σημάδια και μελανιές στο σώμα ή άλλες ενδείξεις επίθεσης και αποφεύγει να εξηγήσει πώς συνέβησαν, • το ότι χάνει συχνά τα πράγματά του, • το ότι ζητάει συχνά χρήματα από τους γονείς του γιατί χάνει αυτά που του δίνουν, • το ότι υπάρχουν ξαφνικές αλλαγές στη διάθεσή του που επιμένουν, • το ότι παραπονιέται για ψυχοσωματικά προβλήματα

Πώς φαίνεται ότι ένα παιδί έχει γίνει θύμα ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού; • η μειωμένη διάθεσή του ή η άρνησή του να πάει στο σχολείο με πρόσχημα κάποια αδιαθεσία, • οι αδικαιολόγητες απουσίες του, • η απροσδόκητη μαθησιακή του πτώση που αποτυπώνεται με βαθμούς που πέφτουν, • το γεγονός ότι περνά το χρόνο του στα διαλείμματα κοντά στους εκπαιδευτικούς και τα γραφεία, • το ότι καθυστερεί να πάει στο σχολείο ή αργεί να επιστρέψει στο σπίτι,

Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού στα παιδιά Οι θύτες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο: να απομακρυνθούν από το σχολείο να διακόψουν τη σχολική φοίτηση να εμφανίσουν τάσεις φυγής από το σπίτι να εξελιχθούν σε ενήλικες με αντικοινωνική και προβατική συμπεριφορά.

Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού στα παιδιά Τα θύματα κινδυνεύουν: Να νοιώσουν έντονο άγχος και αισθήματα ανασφάλειας να έχουν φοβίες να παρουσιάσουν σχολική άρνηση να απουσιάζουν συχνά από το σχολείο να οδηγηθούν σε σχολική αποτυχία να εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίες, ψυχοσωματικά προβλήματα όπως πονοκέφαλους, πόνους στην κοιλιά, διαταραχές ύπνου, καθώς και κατάθλιψη

συμπεριφορική προσέγγιση (Οι συνέπειες καθορίζουν την επανάληψη) Θετική ενίσχυση Αρνητική ενίσχυση Απόσβεση Υπερδιόρθωση Προσωρινή απομάκρυνση Σταδιακή διαμόρφωση Συμβολικές αμοιβές Συμβόλαιο συμπεριφοράς Αυτοκαθοδήγηση Παιχνίδι ρόλων Τιμωρία

Διαχείριση τάξης Αποφυγή υπερβολών Αποφυγή υπερβολικής αυστηρότητας Χιούμορ Εκπαιδευτικός πρότυπο Εφοδιασμός με επίδειξη υπευθυνότητας Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ Γνωρίζει όλα τα ονόματα Είναι έτοιμος για τα απρόβλεπτα Χρησιμοποιεί θετικές προτροπές Οργανώνει σωστά το μάθημα Έχει αυτοπεποίθηση Προκαλεί το ενδιαφέρον των μαθητών Δεν εκνευρίζεται, δεν προσβάλει, δε θυμώνει, δε χάνει την ψυχραιμία του

Όχι στη γνώση φορτίο…

Βασικές αρχές αντιμετώπισης της παραβατικότητας Να είσαι επιφυλακτικός με τους ιδιοτελείς χειρισμούς που διογκώνουν το πρόβλημα. 2. Να αποφεύγεις την άρνηση του φαινόμενου. Να κάνεις επιστημονική διάγνωση. Να απορρίπτεις τη μια και μοναδική αιτιολογία. Να τοποθετείσαι σ΄ ένα συγκείμενο. Να αποφεύγεις τη μοναξιά. Να σκέφτεσαι την πρόληψη διότι η τιμωρία δεν αρκεί. Να αξιολογείς τις δράσεις σου. Να εκπαιδεύεις το προσωπικό σου και να δρας μέσα από το σχολείο. Να βοηθάς την κοινότητα. (E. DEBARBIEUX, 2008) Ποτέ δεν είναι μία η αιτία,

Οδηγίες - Συμβουλές 7. Τακτική επικοινωνία με τους γονείς και ευαισθητοποίησή τους, 8. Συνεργασία ολόκληρης της σχολικής κοινότητας, μέσα από τη διοργάνωση εκδηλώσεων ενημέρωσης, συζητήσεων, εκθέσεων που θα προάγουν τις ειρηνικές σχέσεις αλλά και την εγρήγορση όλων, με απώτερο στόχο την αποτροπή της εκδήλωσης μορφών βίας, επιθετικότητας και εκφοβισμού μεταξύ μαθητών.

Οδηγίες – Συμβουλές 5. Ενίσχυση του ρόλου των μαθητών στη διαδικασία επίλυσης συγκρούσεων, ενδεχόμενα μέσα από τη δημιουργία ομάδων φιλίας ή διαμεσολάβησης, 6. Ανάπτυξη προαιρετικών ομαδικών δραστηριοτήτων που ενδιαφέρουν τους μαθητές και βοηθούν στην καλλιέργεια στενότερων δεσμών και σχέσεων συνεργασίας μεταξύ τους (π.χ. ομάδες εφημερίδας, περιοδικού, αθλητισμού, ιστολoγίου κ.τ.λ.)

Οδηγίες - Συμβουλές 3. Επαρκής ενημέρωση των μαθητών και επικοινωνία στις τάξεις, σχετικά με την άσκηση, το σεβασμό και την προστασία των δικαιωμάτων όλων των μελών της σχολικής κοινότητας. 4. Καθιέρωση διαδικασιών ακρόασης όταν εκδηλώνεται ένα περιστατικό βίας και ανάθεση ρόλων συμβούλων σε εκπαιδευτικούς με ειδικές γνώσεις και δεξιότητες,

Οδηγίες - Συμβουλές 1. Διαμόρφωση καλού σχολικού κλίματος επικοινωνίας, διαλόγου και εμπιστοσύνης, ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές. 2. Παρακολούθηση και προστασία των μελών της σχολικής κοινότητας από οποιαδήποτε απειλή ή άσκηση βίας σε βάρος τους.

Αιτίες προβληματικής συμπεριφοράς Διδασκαλικά πρότυπα Ανταγωνισμός Στιγματισμός Περιθωριοποίηση

Γιατί εκφοβίζουν για να νιώσουν ανώτεροι από τους άλλους καθώς αντλούν ισχύ και δύναμη από τη συγκεκριμένη μορφή συμπεριφοράς μπορεί να στοχεύουν στο να τραβήξουν την προσοχή να τύχουν αποδοχής να γίνουν περισσότερο δημοφιλείς από ότι ήταν στο παρελθόν

Για ποιους λόγους ένας μαθητής αναπτύσσει εκφοβιστικές και βίαιες συμπεριφορές; Η διαταραχή των σχέσεων των γονιών επιδρά στον ψυχικό κόσμο των παιδιών, τα οποία γίνονται θύματα της ψυχολογικής κακοποίησης πληθαίνουν τα παιδιά που βιώνουν την κακοποίηση με ξυλοδαρμό, σεξουαλική κακοποίηση, αλλά και κακοποίηση που γεννούν η φτώχεια, η ανέχεια και η ανεργία

Αιτίες προβληματικής συμπεριφοράς Διδασκαλικά πρότυπα Ανταγωνισμός Στιγματισμός Περιθωριοποίηση

Αιτίες προβληματικής συμπεριφοράς Κοινωνική άγνοια και ανωριμότητα μαθητών Ψυχολογική πίεση Μη ικανοποίηση βασικών αναγκών Εξουσία δασκάλου Αγνόηση προσωπικότητας παιδιού Επιθετικότητα εκπαιδευτικού Γονεϊκά πρότυπα

τι κάνουμε : βήματα αντιμετώπισης η σχολική κοινότητα τι κάνουμε : βήματα αντιμετώπισης η σχολική κοινότητα Παρεμβαίνουμε αμέσως (στην αυλή του σχολείου ,στη γειτονιά, στο δρόμο κτλ.). Υπενθυμίζουμε στο «θύτη» τους κανόνες λειτουργίες του σχολείου. Υποστηρίζουμε το παιδί «θύμα». Δεν ρωτάμε μπροστά σε όλους τι έγινε, μιλάμε ξεχωριστά στους εμπλεκόμενους. Συζητάμε το θέμα με το Σύλλογο Διδασκόντων. Ακολουθείται το πρόγραμμα αντιμετώπισης που έχει το σχολείο. Όταν χρειαστεί, καλούμε τους γονείς (του «θύτη») στο σχολείο και γραπτώς. Ενημερώνεται ο Σχολικός Σύμβουλος και ο Διευθυντής Εκπαίδευσης, όταν υπάρχουν επανειλημμένα κρούσματα σε συγκεκριμένο μαθητή.

πρόγραμμα αντιμετώπισης ανεπιθύμητων συμπεριφορών πρόγραμμα αντιμετώπισης ανεπιθύμητων συμπεριφορών Καταγραφή ανεπιθύμητων συμπεριφορών μέσα και έξω από την τάξη. Καταγραφή ανεπιθύμητων συμπεριφορών στο σπίτι από τους γονείς. Συζήτηση στο Σύλλογο Διδασκόντων. Ιεράρχηση των συμπεριφορών που πρόκειται να αντιμετωπιστούν (κοινή γραμμή). Ενημέρωση για το πρόγραμμα αντιμετώπισης των γονέων αλλά και του μαθητή (συνεργασία και των τριών). Συνέπειες (αμοιβή- στέρηση) όταν ο μαθητής επιτυχαίνει ή δεν επιτυχαίνει το στόχο. Αν κριθεί αναγκαίο παρέμβαση ειδικού.

η οικογένεια Ακούμε το παιδί. Προτείνουμε τρόπους αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων. Αν συνεχίσουν τα κρούσματα – ενημερώνουμε τη/τον δασκάλα/ο του παιδιού. Δεν αντιμετωπίζουμε τα κρούσματα μόνοι μας. Συζητάμε με το παιδί για τις διάφορες ανθρώπινες προσωπικότητες. ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΥΟ ΟΜΑΔΩΝ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥΝ ΤΟ «ΘΥΜΑ» ΚΑΙ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΜΕΣΩΣ.

BIA

ΤΕΛΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ… Εκ μέρος των ΘΥΜΑΤΩΝ…. Σας ευχαριστώ