ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΣΙΤΙΣΜΟΥ - ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ

Στόχοι Κατανόηση της σημασίας της έγκαιρης ανίχνευσης του υποσιτισμού Εξοικείωση με τεχνικές διατροφικής εκτίμησης

Προβλήματα διάγνωσης υποσιτισμού Έλλειψη εκπαιδευμένου προσωπικού Μη κατανόηση του προβλήματος μεταξύ των επαγγελματιών υγείας Έλλειψης οργανωμένων πρωτοκόλλων ανίχνευσης, εκτίμησης και δράσης Αποτέλεσμα…. ανεπαρκής διάγνωση και θεραπεία

Ανίχνευση υποσιτισμού Απλή και γρήγορη Υψηλή ευαισθησία Συνυπολογισμός κλινικής κατάστασης (π.χ ο ήπιος υποσιτισμός έχει μεγαλύτερη βαρύτητα όταν συνυπάρχει σοβαρή ασθένεια) Τυποποιημένα αποτελέσματα (π.χ με αριθμητική διαβάθμιση) Καθορισμός σαφή τρόπου δράσης

Εργαλεία ανίχνευσης υποσιτισμού Τα περισσότερα εργαλεία ανίχνευσης απαντούν σε βασικές ερωτήσεις όπως: πρόσφατη ακούσια απώλεια βάρους πρόσληψη τροφής παρών Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) σοβαρότητα της νόσου Παράδειγμα: Nottingham Screening tool

Στοιχεία ασθενή: Τμήμα: Ημερομηνία: Επώνυμο: Όνομα: Φύλο: Α/Θ Ημερομηνία γέννησης: Βάρος: Ύψος: Είναι ο ασθενής σε διατροφικό κίνδυνο; Α) Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ)= kg/m2 0 = μεγαλύτερος του 20 1 = 18 με 20 2 = λιγότερο από 18 βαθμός: Β) Έχασε ο ασθενής ακούσια βάρος τους τελευταίους 3 μήνες; 0 = όχι 1 = λίγο μέχρι 3 κιλά 2= πολύ περισσότερο από 3 κιλά βαθμός: Γ) Πρόσληψη τροφής - μειώθηκε τον τελευταίο μήνα πριν την εισαγωγή; 2 = ναι βαθμός: Δ) Παρουσία στρεσσογόνου παράγοντα / σοβαρότητα της ασθένειας; 0 = κανένας 1 = μέτριος (περιορισμένης έκτασης ή χωρίς επιπλοκές χειρουργική επέμβαση, ήπια λοίμωξη, χρόνια ασθένεια, έλκη κατάκλισης, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, άλλη νόσος του γαστρεντερικού συστήματος, κίρρωση, νεφρική ανεπάρκεια, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, διαβήτης) 2 =σοβαρός (πολλαπλά τραύματα, πολλαπλά κατάγματα, εκτεταμένα εγκαύματα, κρανιοεγκεφαλική κάκωση, πολλαπλά παραμελημένα έλκη κατάκλισης, σοβαρή σήψη, κακοήθης νόσος, σοβαρή δυσφαγία ή παγκρεατίτιδα, βαριά χειρουργική επέμβαση, μετεγχειρητικές επιπλοκές) βαθμός: Αξιολόγηση Σύνολο: Αν η βαθμολογία είναι 0-2 Δεν υπάρχει ανάγκη δράσης Αν η βαθμολογία είναι 3-4 Επανεξέταση σε μια εβδομάδα / ημερολόγιο καταγραφής τροφίμων Αν η βαθμολογία είναι 5 Παραπομπή για διαιτητική συμβουλή

Εκτίμηση Ιστορικό & κλινική εξέταση: προσδιορισμός παραγόντων που οδηγούν σε υποσιτισμό, πιθανά αίτια Βαρύτητα νόσου: ιστορικό, κλινική εξέταση, μετρήσεις ρουτίνας, εργαστηριακές εξετάσεις, πιθανές απώλειες θρεπτικών συστατικών (π.χ τραύματα, συρίγγια) Εκτίμηση λειτουργικότητας: διανοητική & φυσική δυσλειτουργία που οδηγεί σε υποσιτισμό Εργαστηριακές εξετάσεις: ποσοτικοποίηση της λοίμωξης & της βαρύτητας της ασθένειας, αναγνώριση ελλείψεων θρεπτικών συστατικών Ισοζύγιο υγρών: έλεγχος καθημερινά του σωματικού βάρους, καταγραφή μεταβολών, επίπεδα κρεατινίνης, ουρίας & ηλεκτρολυτών

Τεχνικές που χρησιμοποιούνται κατά τη διατροφική εκτίμηση

Ανθρωπομετρία Βάρος σώματος: Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη παράμετρος Βραχυπρόθεσμες αλλαγές: αλλαγές στο ισοζύγιο υγρών Μακροπρόθεσμες αλλαγές: καθαρές αλλαγές ιστικής μάζας Αξιολόγηση της ανάπτυξης (βρέφη & παιδιά) Υπολογισμό του μεταβολικού ρυθμού Υπολογισμός των διατροφικών αναγκών Καθορισμός δόσεων των φαρμάκων

Ανθρωπομετρία Δείκτης Μάζας Σώματος : βάρος(kg) / Ύψος2 (m2) Εκτίμηση Υποσιτισμός < 18 Πιθανός υποσιτισμός 18-20 Φυσιολογικό 20-24,9 Υπέρβαρο 25-29,9 Παχυσαρκία >30

Ανθρωπομετρία ΔΜΣ: Επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ των φύλων Επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ ηλικιακών ομάδων Επιβίωση με ΔΜΣ< 10 στις γυναίκες ή <12 στους άνδρες είναι ασυνήθιστη <20 : αυξημένη θνησιμότητα Στους γηραιότερους, με την απώλεια του ύψους, το εύρος κινείται ανοδικά, έτσι ώστε ΔΜΣ <22 να μπορεί να υποδηλώνει υποσιτισμό

Ανθρωπομετρία Περιφέρεια μέσου βραχίονα (MAC): Μέτρηση με μεζούρα στο μέσο της απόστασης μεταξύ ακρωμίου και ωλέκρανου Χαμηλά επίπεδα: θνησιμότητα, νοσηρότητα Αξιολογεί την αποτελεσματικότητα της διατροφικής υποστήριξης Εκτίμηση: συνολικό ιστό, κόκαλα, μύες, υγρά και λίπος Σε συνδυασμό με δερματική πτυχή τρικέφαλου (TSF): σχέσεις μεταξύ μυϊκού ιστού και λίπους Οι MAC και TSF επηρεάζονται από το ισοζύγιο υγρών

Ανθρωπομετρία Η επιφάνεια των μυών του βραχίονα (ΑΜΑ): Άνδρες : ΑΜΑ=[(MAC-πTSF)2-10]/4π Γυναίκες: ΑΜΑ= [(MAC-πTSF)2-6,5]/4π όπου [ΑΜΑ= επιφάνεια μυών βραχίονα (cm2), MAC=περίμετρος μέσου βραχίονα (cm), TSF=δερματική πτυχή τρικέφαλου (cm)]

Λειτουργικές δοκιμασίες Δυναμομέτρηση χειρός: μετράει την εκούσια δύναμη λαβής συσχετίζεται με τη διατροφική κατάσταση προβλέπει τη κλινική πορεία του ασθενούς μετεγχειρητικά Άμεση διέγερση μυών: Αφορά την ηλεκτρική διέγερση του προσαγωγού μυός και την άμεση μέτρηση της σύσπασης, δύναμης και χαλάρωσης του μυός, επιτρέποντας την καταγραφή καμπύλης ισχύος.

Λειτουργικές δοκιμασίες Αναπνευστική λειτουργία: H μέγιστη ροή και ο FEV1 τροποποιούνται κατά τον υποσιτισμό Αντανακλούν την ισχύ των αναπνευστικών μυών Στενή σχέση ανάμεσα σε αυτές τις παραμέτρους και την συνολική πρωτεΐνη του σώματος (ταχεία εξασθένιση μετά από 20% απώλεια της πρωτεΐνης του σώματος) Ανοσοποιητική λειτουργία: Αριθμός λεμφοκύτταρων 900-1500 κύτταρα/mm3 μέτριο υποσιτισμό Αριθμός λεμφοκυττάρων <900 κύτταρα/mm3 σοβαρό υποσιτισμό

Εργαστηριακές παράμετροι Αλβουμίνη ορού : Επαρκής προγνωστικός δείκτης του διεγχειρητικού κινδύνου Αντικατοπτρίζει την βαρύτητα της νόσου και όχι τον υποσιτισμό Προαλβουμίνη και τρανσφερρίνη : Πρωτεΐνες με μικρό χρόνο ημίσειας ζωής Καλύτεροι και περισσότερο ευαίσθητοι δείκτες απεικόνισης της διατροφικής κατάστασης

Εργαστηριακές παράμετροι Κρεατινίνη: Αντικατοπτρίζει τη νεφρική λειτουργία & τη μυϊκή μάζα Υψηλά επίπεδα σε αθλητές της άρσης βαρών & χαμηλά σε καταβεβλημένους ασθενείς Η απέκκριση της κρεατινίνης στο 24ωρο χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό ενός δείκτη μεταξύ κρεατινίνης και ύψους (CHI)

Εργαστηριακές παράμετροι CHI(%): (24ώρη κρεατινίνη ούρων Χ 100)/ιδανική 24ωρη έκκριση Αντανακλά την μυϊκή μάζα Απώλεια μυϊκής μάζας CHI (%) Ήπια 5-15 Μέτρια 15-30 Σοβαρή >30

Εργαστηριακές παράμετροι Ισοζύγιο αζώτου: Ερευνητικό εργαλείο Αλλαγές του καθαρού καταβολισμού της πρωτεΐνης

Άλλες μέθοδοι Λειτουργικές δοκιμασίες ήπατος, κρεατινίνη, επίπεδα ουρίας και ηλεκτρολυτών. Τα επίπεδα του μαγνησίου, του ψευδαργύρου, του σεληνίου, του σιδήρου είναι χρήσιμα σε γαστρεντερικές νόσους. Εξετάσεις αίματος, φυλλικού και βιταμίνης Β12 θα πρέπει να είναι εξετάσεις ρουτίνας. Η C-πρωτεΐνη οξείας φάσης μετράει την αντίδραση στη φλεγμονή. Βιοηλεκτρική φασματοσκοπία ηλεκτρικής αντίστασης (BIS): Τεχνική μέτρησης των συνολικών υγρών του σώματος (TBW), του εξωκυττάριου υγρού (ECW) και του ενδοκυττάριου (ICW). Βασίζεται στις διαφορές αγωγιμότητας που παρουσιάζουν οι διάφοροι ιστοί. Ισότοπα: Η «τεχνική» του δευτέριου, ενός ισοτόπου του υδρογόνου που χρησιμοποιείται στον προσδιορισμό του ολικού νερού του σώματος (ΟΝΣ) Πρόσληψη τροφής: Η καταγραφή της πρόσληψης τροφής είναι μια ανεκτίμητη μέθοδος για την διατροφική εκτίμηση των ασθενών.

Κατασταλμένη λειτουργικότητα Υποσιτισμός Νόσος Κατασταλμένη λειτουργικότητα Υψηλός κίνδυνος επιπλοκών Φτωχή αποκατάσταση Όλοι οι ασθενείς θα πρέπει να αξιολογούνται αρχικά, χρησιμοποιώντας ένα γρήγορο εργαλείο ανίχνευσης Όσοι βρίσκονται ήδη σε κατάσταση υποσιτισμού ή σε κίνδυνο να υποσιτιστούν, θα πρέπει να παραπέμπονται για λεπτομερέστερη διατροφική εκτίμηση και φροντίδα