Διδακτικό Σενάριο ΟΜΗΡΟΥ Οδύσσειας α 1-426 Διδακτικό Σενάριο ΟΜΗΡΟΥ Οδύσσειας α 1-426 Παναγιώτης Νταβαρίνος Σχολικός Σύμβουλος (ΠΕ02)

Όμηρος, ο θείος αοιδός (Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου 5ου αι. π. Χ Όμηρος, ο θείος αοιδός (Ρωμαϊκό αντίγραφο έργου 5ου αι. π.Χ., Μόναχο,Γλυπτοθήκη)

H αξία των Ομηρικών Επών Ο Νικήρατος, γιος του αθηναίου στρατηγού Νικία (5ος αι.), στην ερώτηση του Αντισθένους: «Λέγε, ω Νικήρατε, επί ποία επιστήμη μέγα φρονεις;» απαντά: Διδασκαλία ποίησης στην Αθήνα, 5ος αι. π.Χ. (Από ερυθρόμορφη κύλικα, 485 π.Χ., Βερολίνο, Αρχαιολογικό Μουσείο) Ο πατήρ, ο επιμελούμενος όπως ανήρ αγαθός γενοίμην, ηνάγκασέ με πάντα τά Ομήρου έπη μαθειν καί νυν δυναίμην άν Ιλιάδα όλην καί Οδύσσειαν από στόματος ειπειν. [Ο πατέρας μου, φροντίζοντας να γίνω καλός άνθρωπος, με ανάγκασε να μάθω ολόκληρα τα έπη του Ομήρου. Θα μπορούσα και τώρα να απαγγείλω απέξω την Ιλιάδα και την Οδύσσεια], (Ξενοφώντος Συμπόσιον, ΙΙΙ, 5).

Διδακτική μέθοδος- Πορεία διδασκαλίας Διδακτικός χρόνος: 6 δ.ώ. Ομαδοσυνεργατική μέθοδος (διαλογική-διερευνητική-συνεργατική): Στις δύο πρώτες ώρες στην ολομέλεια της Τάξης: Ανάγνωση «μετ’ ήθους» του κειμένου από το διδάσκοντα κατά διδακτικές ενότητες (παρουσίαση). Επεξεργασία ενοτήτων (ανεύρεση στοιχείων πολιτισμού) με κοινό διάλογο Δ-ΜΜ και ΜΜ-ΜΜ. Συζήτηση (μαιευτική μέθοδος) και αδρομερής απόδοση του περιεχομένου από τους μαθητές με διευκρινίσεις από το διδάσκοντα. Διαμόρφωση 5 ομάδων: [Εξερευνητής πηγών-Συντάκτης κειμένου-Σύνδεσμος- Παρουσιαστής]. Κειμενοκεντρικές εργασίες των μαθητών σε ομάδες με φύλλα εργασίας. Ανακοίνωση εργασιών ομάδων στην ολομέλεια της Τάξης. Ο διδάσκων προβάλλει στο διαδραστικό πίνακα τα φύλλα εργασίας και τα συμπληρώνει με τους μαθητές (αυτοαξιολόγηση/αξιολόγηση). Ανάθεση κατ’ οίκον εργασίας.

Διδακτικές ενότητες 1η διδακτική ενότητα: α 1-25 (Προοίμιο) Διδακτικές ενότητες 1η διδακτική ενότητα: α 1-25 (Προοίμιο) 2η διδακτική ενότητα: α 26-108 (Συμβούλιο των θεών-Σχέδιο της Αθηνάς) 3η διδακτική ενότητα: α 109-235 (Η Αθηνά-Μέντης στην Ιθάκη-Συνομιλία Αθηνάς-Μέντη με Τηλέμαχο: α΄ μέρος) 4η διδακτική ενότητα: α 236-360 (Συνομιλία Αθηνάς-Μέντη με Τηλέμαχο: β΄ μέρος) 5η διδακτική ενότητα: α 361-426 (Συνομιλία Τηλεμάχου-Πηνελόπης και Τηλεμάχου-μνηστήρων)

Διδακτικοί στόχοι Γνωστικοί: Να κατανοήσουν οι μαθητές το ρόλο του προοιμίου στο έπος. Να γνωρίσουν την πολιτεία της Ιθάκης και την οικογένεια του Οδυσσέα και να κατανοήσουν τις πολυδιάστατες συνέπειες της απουσίας του Οδυσσέα (εξαιτίας του τρωικού πολέμου) από την Ιθάκη και την οικογένειά του. Να συνειδητοποιήσουν την άρρηκτη σχέση μεταξύ τους των τριών μεγάλων θεμάτων της Οδύσσειας: πόλεμος-νόστος-οίκος. Να αντιληφθούν το ρόλο των θεών (Δία-Αθηνάς-Ποσειδώνα) και την ηθική ευθύνη των ανθρώπων στη διαδρομή του νόστου. Να γνωρίσουν τα στοιχεία της ποιητικής τέχνης του Ομήρου. Να προϊδεασθούν για τα επόμενα θέματα του έπους: δικαιοσύνη- ρόλος των θεών.

Διδακτικοί στόχοι Παιδαγωγικοί Να αναπτύξουν τις κοινωνικές δεξιότητες της δημιουργικής συνεργατικότητας και της ομαδοσυνεργατικής μάθησης. Τεχνολογικοί Να ασκηθούν στη χρήση του διαδραστικού πίνακα ως μέσου της εκπαιδευτικής τεχνολογίας.

Ο Οδυσσέας στη σημερινή Ιθάκη

Φύλλα εργασίας ομάδων κατά διδακτικές ενότητες Φύλλα εργασίας ομάδων κατά διδακτικές ενότητες

Οι Μούσες Κλειώ (κλέος): Ιστορία Ευτέρπη (τέρπω): Λυρική ποίηση Θάλεια (θάλλω): Αγροτικός βίος Μελπομένη (μέλπω): Μουσική Τερψιχόρη (τέρψις+χορός): Χορός Ερατώ (ερωτώ, έρως): Ερωτική ποίηση Πολύμνια (ύμνος): Θεϊκοί ύμνοι Ουρανία (ουρανός): Αστρονομία Καλλιόπη (καλόν έπος): Επική ποίηση.

Οι εννέα Μούσες με το μουσαγέτη Απόλλωνα

Φύλλο εργασίας 1ης ομάδας Ερωτήσεις 1ης δ.ε. α 1-25 Φύλλο εργασίας 1ης ομάδας Ερωτήσεις 1ης δ.ε. α 1-25 Σε ποια θεά (στ. 12-13) απευθύνεται ο ποιητής και γιατί; Ποιος είναι ο ρόλος των θεών (στ. 20-25) στο νόστο του Οδυσσέα; Ποια ευθύνη, σύμφωνα με τον ποιητή (στ. 9-10), έχουν οι άνθρωποι για τις πράξεις τους;

Φύλλο εργασίας 2ης ομάδας Ερωτήσεις 2ης δ.ε. α 26-108 Τι δήλωσε ο Δίας για τη δικαιοσύνη των ανθρώπων και ποιο παράδειγμα χρησιμοποίησε (στ. 33-51); Ποιο είναι το διπλό σχέδιο της Αθηνάς και σε τι αποσκοπεί καθεμία από τις δύο πτυχές του (56-72); Ποια σημασία έχουν για το έπος: το συμβούλιο των θεών και το σχέδιο της Αθηνάς;

Φύλλο εργασίας 3ης ομάδας Ερωτήσεις 3ης δ.ε. α 109-235 Φύλλο εργασίας 3ης ομάδας Ερωτήσεις 3ης δ.ε. α 109-235 Πώς παρουσιάζει ο ποιητής τη θεά Αθηνά και γιατί (στ. 109-119); Ποια είναι η κατάσταση στο παλάτι του Οδυσσέα κατά την απουσία του (στ. 120- 126); Τι πιστεύει για τον Οδυσσέα ο Τηλέμαχος (στ. 181-187) και τι η Αθηνά-Μέντης (στ. 214-221);

Φύλλο εργασίας 4ης ομάδας Ερωτήσεις 4ης δ.ε. α 236-360 Φύλλο εργασίας 4ης ομάδας Ερωτήσεις 4ης δ.ε. α 236-360 Ποια ζωή θεωρεί ο Τηλέμαχος ευτυχισμένη (στ. 241-245); Ποια διαδικασία ακολουθεί ο Τηλέμαχος στη φιλοξενία της Αθηνάς-Μέντη και γιατί (στ. 343-347); Τι προσέφερε, τελικά, η Αθηνά στον Τηλέμαχο (στ. 356-360);

Φύλλο εργασίας 5ης ομάδας Ερωτήσεις 5ης δ.ε. α 361-426 Φύλλο εργασίας 5ης ομάδας Ερωτήσεις 5ης δ.ε. α 361-426 Πώς παρουσιάζεται ο Τηλέμαχος μετά τη συνομιλία του με την Αθηνά-Μέντη (στ. 285- 400); Ποιες είναι οι διεκδικήσεις των μνηστήρων, που έχει να αντιμετωπίσει ο Τηλέμαχος (στ. 410-424, 432-444, 460-466); Ποια σημασία έχει για το έπος ο νέος ρόλος, που αναλαμβάνει ο Τηλέμαχος;

Ανακοίνωση και αξιολόγηση των εργασιών των ομάδων Ανακοίνωση και αξιολόγηση των εργασιών των ομάδων Ο παρουσιαστής ανακοινώνει τη γραπτή εργασία της ομάδας του, μέσω του διαδραστικού πίνακα, στην ολομέλεια της Τάξης. Ο διδάσκων προβάλλει την εργασία της κάθε ομάδας στο διαδραστικό πίνακα, τη συμπληρώνει και την αξιολογεί μαζί με τους μαθητές του. Ο διδάσκων αναθέτει στους μαθητές του την κατ’ οίκον εργασία με κατάλληλες οδηγίες.

Ανακεφαλαίωση της ραψωδίας α Αξιολόγηση περιεχομένου προτάσεων με χαρακτηρισμό του σωστού (Σ) ή του λάθους (Λ): Οι σύντροφοι του Οδυσσέα τιμωρήθηκαν άδικα. Στην Οδύσσεια οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι για τις πράξεις τους. Τα μεγάλα θέματα της Οδύσσειας είναι: πόλεμος-νόστος-οίκος. Ο Οδυσσέας βρίσκεται με τη θέλησή του στο νησί της Καλυψώς. Ο Ποσειδώνας είναι ο θεός που ταλαιπωρεί τον Οδυσσέα. Ο θεσμός της φιλοξενίας είναι ιερός στον ομηρικό κόσμο. Οι μνηστήρες σέβονται τον ξένο. Οι μνηστήρες εκτός από την Πηνελόπη διεκδικούν και την εξουσία του Οδυσσέα. Η κατάσταση στην Ιθάκη βρίσκεται σε τάξη κατά τη διάρκεια της απουσίας του Οδυσσέα. Ο ποιητής αντιπαραβάλλει τη μοίρα του Οδυσσέα με τη μοίρα του Αίγισθου και του Αγαμέμνονα.

Ραψωδία α Προαιρετική δραστηριότητα ομάδων Ραψωδία α Προαιρετική δραστηριότητα ομάδων Εργασία για όλες τις ομάδες: Έχετε αναλάβει να παρουσιάσετε θεατρικά τη ραψωδία α (ή μια ενότητά της): Τι πρέπει να λάβετε υπόψη σας; Ποιες οδηγίες θα δώσετε στο σκηνογράφο και στους ηθοποιούς; Να καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας και να παρουσιάσετε τη σκηνοθετική πρότασή σας στην ολομέλεια της Τάξης.

Τέλος Παρουσίασης ΚΛΕΙΩ