ΟΜΑΔΑ Α’ «Ρομαντικοί» Γκούμας Νίκος Δημουλά Άννα Δελή Μαρία Γεραμάνης Σωτήρης Αρβανίτης Κώστας

Ρομαντισμός ρομαντισμός ο [romandizmós] Ο17 : 1.λογοτεχνική και καλλιτεχνική κίνηση (κατά το 18ο αιώνα και τις αρχές του 19ου) που έδινε υπερβολική σημασία στη φαντασία και στο συναίσθημα: Γαλλικός / γερμανικός / αγγλικός ~. H αντίθεση του ρομαντισμού προς τον κλασικισμό. 2. η τάση, η διάθεση του ρομαντικού2: Ο ~ των νέων ανθρώπων.

Οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι του ρομαντισμού είναι : Φρήντριχ Σλέγκελ   Φρήντριχ Σίλερ  Γκαίτε  Σατωμπριάν  Αλέξανδρος Δουμάς  Αλφόνς ντε Λαμαρτέν,  Αλφρέντ ντε Βινύ Αλφρέντ ντε Μισέ  Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής Παναγιώτης Σούτσος Αλέξανδρος Σούτσος Αχιλλέας Παράσχος Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος

Παρόλο που παραμένει δύσκολος έως αδύνατος ο σαφής ορισμός του Ρομαντισμού[4] ωστόσο διακρίνονται ορισμένα βασικά ιδεολογικά χαρακτηριστικά και θέματα, τα οποία έγιναν κοινός τόπος στους πρωταγωνιστές αυτού του λογοτεχνικού κινήματος. Το 1817 ο Κόουλριτζ όρισε την ποίηση ως προϊόν «εκείνης της συνθετικής και μαγικής δύναμης, στην οποία έχουμε αποκλειστικά επιφυλάξει το όνομα της φαντασίας»[5], παρέχοντας το στίγμα της λογοτεχνικής παραγωγής στα συμφραζόμενα του ρομαντικού κινήματος. Οι ρομαντικοί συγγραφείς αντιτάχθηκαν στο κλασικό ιδεώδες της τέλειας ορθολογικής μίμησης της πραγματικότητας[6], αντιπροτείνοντας ως απόλυτο ιδανικό την έκφραση των εσωτερικών συναισθημάτων μέσω της ευαισθησίας, της ατομικής προοπτικής του κόσμου και της δημιουργικής φαντασίας. Ο άνθρωπος στο ρομαντικό ιδεώδες είναι ένα διονυσιακό, ανήσυχο πλάσμα που επαναστατεί ενάντια στον κόσμο και την κοινωνία και βρίσκεται σε μια συνεχή ψυχική ανισορροπία»[7]. Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια, ο ρομαντικός λυρισμός αναδεικνύει ήρωες ανήσυχους και μελαγχολικούς, πλημμυρισμένους από το αίσθημα της απελπισίας, από το αίσθημα του μοιραίου και του ανολοκλήρωτου, που πολλές φορές μετατρέπεται σε θανατολαγνεία[8]. Σε αντιστοιχία, οι ρομαντικοί ποιητές –των οποίων οι ήρωες λειτουργούν ως alter ego– εκτιμούν την ακεραιότητα, την ειλικρίνεια και την αφοσίωση σε κάποιο ιδεώδες για το οποίο αξίζει κανείς να θυσιάσει τα πάντα, ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό[9]. Η τέχνη και η ζωή για τον ρομαντικό συγγραφέα είναι έννοιες αδιαχώριστες. Έτσι, στα πλαίσια του ρομαντικού κινήματος, ο αυθορμητισμός και η αυθεντικότητα της ατομικής εσωτερικής αλήθειας συνιστούν τα αποκλειστικά κριτήρια για την εκτίμηση κάθε έργου τέχνης, το οποίο, με τον μοναδικό του χαρακτήρα, οφείλει να εκφράζει το προσωπικό βίωμα του δημιουργού του. Κοινό χαρακτηριστικό των ρομαντικών συγγραφέων είναι επίσης η νοσταλγία ενός ανεπιτήδευτου παρελθόντος, που αφενός οδηγεί στο ενδιαφέρον για την παραδοσιακή αγροτική κοινωνία, για την ιδιαίτερη ιστορία κάθε λαού και για τον μεσαίωνα, αφετέρου παράγει ένα διαφορετικό ιδεώδες που απέχει τόσον μακράν της πραγματικότητας, όσο και εκείνο του κλασικισμού. Οι συγγραφείς του ρομαντικού κινήματος συχνά αντλούν τα θέματά τους από τις λαϊκές παραδόσεις, την εθνική ιστορία και τους μεσαιωνικούς θρύλους[10]. Συχνότερα δε, ενδιαφέρονται για εκείνες τις δοξασίες που περιέχουν υπερφυσικά στοιχεία, καθότι αυτά συμφωνούν με «τη ρομαντική αντίληψη της ενορατικής δύναμης της καλλιτεχνικής φαντασίας, με την οποία ο ποιητής εκφράζει την 'υπερβατική αλήθεια', πέρα από την επιφανειακή πραγματικότητα του κόσμου»[11].

Παρνασσισμός παρνασσισμός ο [parnasizmós] Ο17 : ποιητικό ρεύμα που εμφανίστηκε στη Γαλλία στα τέλη του 19ου αι. και έδινε ιδιαίτερη σημασία στην τελειό τητα της μορφής και στην αυστηρή τήρηση των στιχουργικών κανόνων: Οι επιδράσεις του παρνασσισμού στην ελληνική ποίηση.

Σημαντικοί εκπρόσωποι του παρνασσισμού : Λεκόντ Ντελίλ  Πωλ Βερλαίν Τεοντόρ ντε Μπανβίλ Κατούλ Μεντές Συλί Προυντόμ

Οι παρνασσιστές, που ήταν περίπου είκοσι σε αριθμό, επιδίωκαν την πιστότητα, τη ρεαλιστική αναπαράσταση και την απάθεια, σε αντίθεση με την υπερπροβολή συναισθημάτων του ρομαντισμού. Χαρακτηριστικό των ποιημάτων τους είναι η στατικότητα, γι' αυτό και παρομοιάζονται με ζωγραφικούς πίνακες. Η πιστότητα στα ποιήματα επιτυγχάνεται με τις ακριβείς περιγραφές και την επιμονή στην αναζήτηση των κατάλληλων λέξεων, ειδικά των επιθέτων. Αντλούσαν την έμπνευσή τους από σκηνές της καθημερινής, κοινωνικής αλλά και ιστορικής πραγματικότητας. Στράφηκαν προς την κλασική (ελληνική και ρωμαϊκή) αρχαιότητα αλλά και προς τον ινδικό πολιτισμό. Ως προς τη μορφή, οι παρνασσιστές επιδίωκαν την απόλυτη τελειότητα. Επεξεργάζονταν πολύ τους στίχους και πειθαρχούσαν απόλυτα στους μετρικούς κανόνες. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των ποιημάτων, που κατά τ' άλλα θεωρούνται ψυχρά.

Συμβολισμός συμβολισμός ο [simvolizmós] Ο17 : 1α.παράσταση ή έκφραση αφηρημένων εννοιών με σύμβολα: Γλωσσικός / επιστημονικός / θρησκευτικός / χριστιανικός ~. Ο ~ των αριθμών. β. σύμβολο2: Συμβολισμοί της φυσικής / της χημείας. 2. λογοτεχνική κίνηση, που εκδηλώθηκε στη Γαλλία κατά τα τέλη του 19ου αι. ως αντίδραση στο ρομαντισμό και στο νατουραλισμό, και που χρησιμοποίησε παραστάσεις από τον κόσμο των αισθήσεων ως σύμβολα των ιδεών και των συναισθημάτων: Ο Mαλαρμέ είναι εκπρόσωπος του ποιητικού συμβολισμού. || ανάλογη τεχνοτροπία στη ζωγραφική και στη μουσική.

Αξιοσημείωτοι εκπρόσωποι του συμβολισμού: Μπωντλαίρ Λωτρεαμόν Ζεράρ ντε Νερβάλ.  Πώλ Βερλαίν Αρθούρος Ρεμπώ Αλμπέρ Ζιρώ Στεφάν Μαλλαρμέ

Ο συμβολισμός αποτέλεσε κυρίως καλλιτεχνικό ρεύμα στην ποίηση, όπου ήταν και ευκολότερο να υιοθετηθούν τα ιδεολογικά χαρακτηριστικά του. Πρόδρομοι του των συμβολικών ποιητών αποτελούν οιΜπωντλαίρ, Λωτρεαμόν και Ζεράρ ντε Νερβάλ. Βασικότεροι ποιητές, εκπρόσωποι του κινήματος του συμβολισμού είναι ο Πώλ Βερλαίν, ο Αρθούρος Ρεμπώ, ο Αλμπέρ Ζιρώ και ο Στεφάν Μαλλαρμέ. Στο μυθιστόρημα, ξεχωρίζει το έργο του Joris-Karl Huysmans, "A rebours" (1884), το οποίο θεωρείται ότι μιμήθηκε αργότερα ο Όσκαρ Ουάιλντ στο "Πορτρέτο του Ντόραν Γκρέυ". Σημαντικός και αντιπροσωπευτικός συγγραφέας του συμβολισμού είναι και ο Πωλ Άνταμ, με κυριότερο ίσως έργο του το"Les Demoiselles Goubert", γραμμένο σε συνεργασία με τον Μορεάς το 1886

Υπερρεαλισμός υπερρεαλισμός 1 ο [iperealizmós] Ο17 : λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό κίνημα των αρχών του αιώνα, το οποίο χρησιμοποιώντας τα όνειρα, το στοιχείο του τυχαίου και έναν απόλυτο αυτοματισμό, είχε ως στόχο να εκφράσει την καθαρή σκέψη, απαλλαγμένη από όλους τους περιορισμούς που επιβάλλει η λογική και οι ηθικές ή κοινωνικές προκαταλήψεις· σουρεαλισμός. υπερρεαλισμός 2 ο [ipérealizmós] : καλλιτεχνικό κίνημα της δεκαετίας του ΄70 στην τέχνη των Hνωμένων Πολιτειών και της Δυτικής Ευρώπης, με κύριο χαρακτηριστικό την τάση προς μια ακραία, απόλυτη αληθοφάνεια.

Καλλιτέχνες που δραστηριοποιήθηκαν στις τάξεις του υπερρεαλιστικού κινήματος στις αρχές του: Λουί Αραγκόν Αντονέν Αρτώ Ζωρζ Μπατάιγ Αντρέ Μπρετόν Τζόρτζιο ντε Κίρικο Ρενέ Κρεβέλ Σαλβαντόρ Νταλί Πωλ Ελυάρ Μαξ Ερνστ Μαρκ Σαγκάλ Βαλεντίν Ουγκό Αλμπέρτο Τζιακομέτι Ρενέ Μαγκρίτ Χουάν Μιρό Μερέ Όπενχαϊμ Μαν Ραίη Υβ Τανγκύ Ανδρέας Εμπειρίκος Οδυσσέας Ελύτης

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΥ 1) Παναγιώτης Σούτσος (1806-1868) Από τα Ερωτικά Από τα Ερωτικά Τι ωραίο φεγγαράκι! Τι ερωτική βραδιά! Ήσυχα τ’ αεράκι παίζει μέσα στα κλαδιά. Κοίταξε το αηδόνι μες στα φύλλα πώς πετά, και στες βρύσες το τρυγόνι, πώς το ταίρι του ζητά. Τ’ ανταμώνει, τ’ αγκαλιάζει με λαχτάρα και χαρά˙ το φιλεί, γλυκοστενάζει και σαλεύει τα πτερά. Τι πουλάκι’ αγαπημένα! Τι αθώοι στεναγμοί!... Τέτοιον έρωτα σ’ εμένα, σκληρή! Δείξε μιαν στιγμή.

2. Αχιλλέας Παράσχος (1838-1895) Δεν την είδα Δεν την ηύρα κ’ η ήβη μου σβήνει Δεν την ηύρα την κόρην ακόμα. Όσας είδα, δεν ήτον Εκείνη, τ’ ουρανού δεν αφήκε το δώμα. Της ψυχής μου το όναρ εις σχήμα νέας κόρης δεν είδον...και φθάνει το φθινόπωρον, φθάνει το μνήμα, και αυτή, και αυτή δεν εφάνη! Ω, συχνά εις νεάνιδος θέαν, «Είν’ αυτή!» η ψυχήν μου εφώνει, και σιγών εθεώρουν την νέαν, ευλαβώς κλίνων το γόνυ. Αλλά φευ! Μετ’ ολίγον δακρύων, Κι ωχρός ως χειμώνος σελήνη, με λυγμόν εις τα χείλη παιδίων ανεχώρουν-δεν ήτον Εκείνη! Όχι, όχι˙ σκιαί ήσαν πλάνης όσας είδον ονείρου μου θείου˙ δεν εφάνης, ποτέ δεν εφάνης, ερωμένη αγνού ενυπνίου...

Θεόδωρος Ορφανίδης (1817-1866) 3. Θεόδωρος Ορφανίδης (1817-1866) Από τον Άγιον Μηνά Άσμα Δεύτερον VIII Την ηγάπων, καθώς αγαπώσι εις τον κόσμον παν τερπνόν, ως το ον που τολμά το αγνόν εις εκστάσεις ο νους να μορφώση. Και πλησίον της είχον ακούσει της καρδίας τους πρώτους παλμούς, της ψυχής τους ηδείς σπαραγμούς που και άγγελοι ίσως ποθούσι. Ερασμία, αθώα ως κρίνον είχε κάλλος σαρκός και ψυχής, ήτον άρωμ’ αγνής προσευχής, ήτο φως ηδυπάθειαν χύνον. Αλλ’ ενώ μας εμέθυον μύρα, ευτυχίας αφάτου τερπνά, τραγικά μας επήλθον δεινά, κ’ η σκληρά μας εχώρισε Μοίρα.

Γεωργίου Ζαλοκώστα, Το φίλημα 4. Γεωργίου Ζαλοκώστα, Το φίλημα -Μια βοσκοπούλα αγάπησα, μια ζηλεμένη κόρη, κι την αγάπησα πολύ˙- ήμουν αλάλητο πουλί, δέκα χρονώ αγόρι. Μια μέρα που καθόμαστε στα χόρτα τ’ ανθισμένα, -Μάρω, ένα λόγο θα σου πω, Μάρω, της είπα, σε αγαπώ, τρελαίνομαι για σένα. Από τη μέση με άρπαξε, με φίλησε στο στόμα και μου ΄πε: Για αναστεναγμούς, για της αγάπης τους καημούς είσαι μικρός ακόμα. Μεγάλωσα και την ζητώ...άλλον ζητά η καρδιά της, και με ξεχνάει τ’ ορφανό... Εγώ όμως δεν το λησμονώ ποτέ το φίλημά της.

Τὰ περίχωρα του Σαραγιοῦ. ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣ. Α. Τὰ περίχωρα του Σαραγιοῦ. Κρύψε, βοσκὲ, τὴν κάϊδα σου καὶ παῦσε τὰ τραγούδια. 'Σ τὰ ἄστρα τὰ παράθυρα τοῦ σαραγιοῦ γιαλίζουν· Ἀράπιδες 'ς τοῦ χαρεμιοῦ τὴν θύραν ῥουχαλίζουν. - Βλέπεις τὴν κάτασπρη μορφὴ 'ς τοῦ κήπου τὰ λουλούδια; Πές, πές με, εἶναι σύννεφο, σταλμέν' ἀπὸ τὴ δύσι Τοῦ παλατιοῦ τ' ἀμάραντα λουλούδια νὰ ποτίσῃ; Ἢ εἶναι ἀνεράϊδα μ' ἀτμῶν ἐπανωφόρι Καὶ ἦλθε τὸ κηλάϊδισμα τῶν ἀηδονιῶν ν' ἀκούσῃ; Ἢ ἴσως εἶναι μιὰ Οὐρὶ τῶν παραδείσων κόρη, Ποῦ 'ς τὸ ποτάμι πέταξε τὸ σῶμα της νὰ λούσῃ; Σὰν καταχνιὰ καλοκαιρνὴ τριγύρω 'ς τὸ φεγγάρι Τὸ ἐλαφρόν της φόρεμα τοὺς ὤμους της σκεπάζει. Μέσα 'ς τοὺς θόλους τριγυρνᾷ τῶν λουλουδιῶν· καὶ μοιάζει Πουλὶ 'ς τὴν ἐλαφρότητα καὶ ἄγγελος 'ς τὴ χάρι. Τοὺς κρίνους τοῦ παρθενικοῦ μετώπου της, χρυσώνει Δωδεκαπλὰ ἡ εὔμορφη πλεξοῦδα της πλεγμένη, Σὰν βασιλίσσης πάγχρυσο διάδημα δεμένη, Ἢ σὰν ἀκτίνων στέφανος ποῦ τὸ φεγγάρι ζώνει. Τῶν πληϊάδων τὲς φωτιὲς ποῦ ἄπαυστα κινοῦνται, Τῶν ἀνησύχων της ματιῶν τὰ βλέμματα μιμοῦνται. Ἄλλοτε φλόγες ἄναφτε ἡ ζωηρὴ ματιά της, Μὰ τώρα λύπης κάλυμμα τὸ βλέμμα της σκεπάζει, Καὶ δάκρυο 'ς τὰ μάγουλα τὰ ῥοδοκόκκινά της Σὰν δρόσος εἰς γαρόφαλον μισανοιγμένον στάζει· Ἀγγέλων χαμογέλασμα 'ς τὰ χείλια της πεθαίνει, Τὸ στῆθος της ἐνθύμησις κρυφὴ ἀνασηκώνει, Καθὼς ἂν ἀπὸ θύελλαν ἐχθεσινὴν δαρμένη Ἡ ζαφυρένια θάλασσα τὸν κόλπον της φουσκώνῃ· Δὲν εἶναι οὔτε σύννεφο μὲ πάχνη ποτισμένον, Οὔτε Οὐρὶ χιονόστηθη οὐρανογεννημένη, Οὔτ' ἄγγελος μὲ πρόσωπο ἀκτινοφωτισμένον· Εἶν' ἡ στολὴ τῶν γυναικῶν, εἶν' ἡ γλυκιὰ Ἑλένη· Ἡ φύσις ἀνεξάντλητος ἐντελειῶν ἐργάτης, Εἰς τὴν πλουσίαν ἤντλησε πηγὴν τῶν θησαυρῶν της, Κ' ἀφ' οὗ λαμπρὰ ἐπροίκισε τὸ ἀριστούργημά της, Τὴν εἶδε, καὶ ἐθαύμασε τὸ ἔργον τῶν χειρῶν της.

ΟΜΑΔΑ Α’ «Ρομαντικοί» Εκίζογλου Γιάννης Γεραμάνη Σωτήρης Δελή Μαρία Δημουλά Άννα Γκούμας Νίκος Αρβανίτης Κώστας