Ψυχολογικά προβλήματα στη μονάδα τεχνητού νεφρού Αγγελική Κοντόλια, Ασκούμενη κοινωνική λειτουργός

Οι χρόνιες ασθένειες αποτελούν: 1.Eνα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες 2.Mία δοκιμασία για τα άτομα που πάσχουν, αλλά και για τις οικογένειές τους

Ο βαθμός και το εύρος των επιδράσεων των χρόνιων ασθενειών στην ποιότητα ζωής του αρρώστου εξαρτάται από: 1.Τη νόσο αυτή καθαυτή 2.Τον τύπο της 3.Το στάδιό της κατά τη διάγνωση 4.Τη θεραπεία που ακολουθείται 5.Την εξέλιξή της 6.Την προσωπικότητα του ασθενούς και την ικανότητα προσαρμογής του στη νόσο

Η επιδείνωση της ποιότητας ζωής ενός αρρώστου που ο ίδιος και τα μέλη του οικογενειακού και φιλικού του περιβάλλοντος βιώνουν εκφράζεται, συνήθως στο στάδιο της διάγνωσης και στο στάδιο της θεραπείας Στάδιο της διάγνωσης (τι παίζει ρόλο): - Η αβεβαιότητα της πρόγνωσης - Η ερμηνεία της αιτιολόγησής της - Η ποιότητα της ενημέρωσης - Το αναπόφευκτο κοινωνικό στίγμα και - Ο φόβος για έναν οδυνηρό θάνατο Στο στάδιο της θεραπείας: -Κάθε θεραπευτικό μέτρο μπορεί να επιφέρει μια σειρά επιπλοκών και προβλήματα τα οποία ο άρρωστος καλείται να αντιμετωπίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο

Ο φόβος του οδυνηρού θανάτου αποτελεί μια άλλη σημαντική παράμετρο που επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής των ασθενών και μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα: 1.Πανικού 2.Τρόμου 3.Αυξανόμενου άγχους και 4.Κατάθλιψης Τα συναισθήματα αυτά στηρίζονται : 1.Στο φόβο της απώλειας του ελέγχου του σώματος και των λειτουργιών του 2.Στο φόβο της απόρριψής του από το κοινωνικό περιβάλλον και 3.Ιδιαίτερα στο φόβο της εγκατάλειψης από τα άτομα του οικογενειακού και φιλικού του περιβάλλοντος

Κάθε άτομο αντιδρά με το δικό του, μοναδικό τρόπο στη γνωστοποίηση της διάγνωσης. Οι αντιδράσεις αυτές ποικίλλουν και μπορεί να έχουν: 1.Εποικοδομητικές συνέπειες 2.Αρνητικές επιπτώσεις στην οργανική και ψυχική υγεία του και στις σχέσεις του με τους άλλους Συχνά, ο ασθενής εκφράζει: 1.Έντονο άγχος 2.Οργή 3.Ζήλια για τους υγιείς ανθρώπους 4.Ενοχές επειδή αρρώστησε και 5.Φόβο για την εξέλιξη της υγείας του

Σημαντικές αποφάσεις που πρέπει να πάρει ο ασθενής είναι: 1.Η ανακοίνωση της ασθένειάς του σε άλλους 2.Η αναζήτηση δεύτερης ή και τρίτης γνώμης 3.Οι δραστηριότητες της καθημερινής του ζωής 4.Να κατανοήσει τη φύση της αρρώστιας 5.Να αναθεωρήσει τον τρόπο ζωής του 6.Να ενεργοποιήσει στρατηγικές για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των συνθηκών που προκύπτουν από τη διάγνωση της ασθένειας 7.Να εκφράσει τα συναισθήματα και τις ανησυχίες του και 8.Να αναγνωρίσει τις επιπτώσεις της ασθένειας στην εικόνα εαυτού, στις σχέσεις με άλλους και στη ζωή

Για ορισμένους ασθενείς η διάγνωση αποτελεί μία κρίσιμη καμπή διότι: 1.Ανακαλύπτουν τις σχέσεις, τις αξίες, τις προτεραιότητες και τις επιδιώξεις που είναι πραγματικά σημαντικές γι’ αυτούς 2.Μπροστά στη διάγνωση μιας χρόνιας νόσου δοκιμάζονται οι οικογενειακές και οι φιλικές σχέσεις και πολλές φορές τροποποιούνται (άλλοτε χαρακτηρίζονται από τάση προσέγγισης και άλλοτε από τάση απομάκρυνσης)

Το στάδιο της άρνησης Ο ασθενής αρνείται το γεγονός της ασθένειας του για να προφυλαχθεί από το φόβο του θανάτου Αυτή αποτελεί συχνή και φυσιολογική αντίδραση όταν η πραγματικότητα είναι πολύ οδυνηρή Για το λόγο αυτό καθυστερεί να αναζητήσει ιατρική βοήθεια Είναι χαρακτηριστικές οι φράσεις: « Όχι! Αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει σε μένα. Κάποιο λάθος θα έγινε στη διάγνωση....» «Όχι δεν μπορεί να είμαι εγώ...., κάποιο λάθος έγινε».

Το στάδιο του θυμού Ο ασθενής και η οικογένεια του βιώνουν και εκφράζουν θυμό (φυσιολογική και ανθρώπινη αντίδραση) Αυτός πηγάζει από μια βαθιά απογοήτευση, μια αίσθηση αδικίας και αδυναμίας που συχνά μετατίθεται προς διάφορες κατευθύνσεις Πολλοί εκδηλώνουν το φόβο τους για την ασθένεια με ευερεθιστότητα και εχθρότητα προς το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό Ο θυμός δημιουργεί και εντάσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις υποστήριξη

Το στάδιο της κατάθλιψης Ο ασθενής νιώθοντας ότι τα συμπτώματά του εντείνονται, γίνεται πιο αδύναμος και δεν μπορεί να κρύψει την απελπισία, τη θλίψη και τη πίκρα του Η αίσθηση της απώλειας είναι ο λόγος που τον οδηγεί στην κατάθλιψη Η κατάθλιψη μπορεί να είναι αντιδραστική όταν συγκρίνει: 1.Πώς ήταν στο παρελθόν και πως έχει αλλάξει 2.Την ενεργητικότητα του Προπαρασκευαστική όταν αναλογίζεται τις επικείμενες απώλειες εν όψει της πιθανότητας του θανάτου

Το στάδιο της διαπραγμάτευσης Ο ασθενής και η οικογένεια του αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η ασθένεια είναι ένα αμετάκλητο γεγονός Ο ασθενής αποδέχεται την ασθένειά του Κάνει διαπραγματεύσεις με άτομα κύρους ή με τον Θεό Συχνά βρίσκεται αντιμέτωπος με την πρόκληση να υιοθετήσει νέες συμπεριφορές και συνήθειες

Το στάδιο της αποδοχής Είναι μια περίοδος εσωτερικής ηρεμίας (ο ασθενής έχει πάψει να αγωνίζεται και συμφιλιώνεται με την ιδέα του θανάτου) Ο ασθενής έχει πάψει να παλεύει για να μείνει στη ζωή Η επικοινωνία που έχει με το περιβάλλον του είναι συνήθως ελάχιστη στο λεκτικό επίπεδο, ενώ με το βλέμμα του και την συμπεριφορά του εκφράζει αυτή την αποδοχή Ο ασθενής και η οικογένεια του μαθαίνουν να ζουν με την ασθένεια Βαθμιαία περιορίζει τα ενδιαφέροντά του στο ελάχιστο Η επικοινωνία με το περιβάλλον του συνηθέστερα γίνεται με νοήματα και σπάνια με την ομιλία Γίνονται συνεργάσιμοι και πειθαρχούν στις συνιστώμενες θεραπείες

Όλοι οι επαγγελματίες στο χώρο της υγείας οφείλουν να γνωρίζουν τα στάδια αυτά και να τα αναγνωρίζουν όταν επεμβαίνουν θεραπευτικά στον ασθενή και την οικογένειά του Η μεγάλη διάρκεια της χρόνιας ασθένειας απαιτεί συμβιβασμούς και στρατηγικές αντιμετώπισης, τόσο από τον ασθενή όσο και από την οικογένειά του Η μελέτη και η κατανόηση του πώς διάφοροι παράγοντες παρεμβαίνουν και επηρεάζουν την πορεία της υγείας και την ποιότητα ζωής ασθενούς και οικογένειας βοηθά στη βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας, ανοίγει νέες οπτικές στη θεώρηση της φροντίδας και συμβάλλει στην καλύτερη αντιμετώπιση ασθενών και οικογενειών από τους επαγγελματίες υγείας