ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ, ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ, ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΝΕΦΕΛΗ ΜΙΧΑΗΛ, Δ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ   Ένα έθιμο της Κύπρου τα Χριστούγεννα είναι να φτιάχνουμε γλυκά όπως κουραμπιέδες και μελομακάρονα. Οι νοικοκυρές κατασκεύαζαν το χριστόψωμο που ήταν μια πίτα με σησάμι με το σημείο του Σταυρού.  Την έλεγαν και γεννόπιττα. Επίσης στολίζουμε στο σπίτι μας ένα Χριστουγεννιάτικο δέντρο με χρωματιστά στολίδια, έλατα, Αγιους Βασίληδες, ελαφάκια και λαμπίτσες και καλούμε φίλους ή συγγενείς για να φάμε μαζί. Τα παιδιά γύριζαν στο χωριό και τραγουδούσαν τα κάλαντα των Χριστουγέννων  και της Πρωτοχρονιάς και μάζευαν δώρα.

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ  Το απόγευμά της παραμονής της πρωτοχρονιάς η γιαγιά μου πήγαινε και έκοβε κλωνάρια ελιάς για να στολίσουν την εξώπορτα τους. Μερικά κλωνάρια ελιάς τα κρατούσαν για το βράδυ που θα μαζευόταν οι οικογένεια γύρω από το τζάκι. Έκοβαν φυλλαράκια ελιάς και τα πέταγαν μέσα στη φωτιά λέγοντας: «Αϊ Βασίλη βασιλιά δείξε και φανέρωσε αν μ’αγαπά ο καλός μου.» Αν τα φυλλαράκια πετάγονταν πάνω στη φωτιά τότε σήμαινε ότι ο καλός τους, τους αγαπούσε. Αν τα φυλλαράκια έμεναν εκεί και καιγόταν τότε ο καλός τους δεν τους αγαπούσε. Το πιο βασικό φαγητό είναι η Βασιλόπιτα.  Μέσα στη Βασιλόπιτα βάζουμε ένα κέρμα.  Η Βασιλόπιτα κόβεται με την εξής σειρά – Το πρώτο κομμάτι κόβεται για τον Άγιο Βασίλη.  Το δεύτερο κομμάτι κόβεται για το σπίτι.  Το τρίτο κομμάτι είναι για τον πιο μεγάλο της οικογένειας.  Και τα άλλα κόβονται με τη σειρά της ηλικίας. Όποιος βρει το κέρμα είναι η τυχερή του χρονιά.   Την παραμονή της πρωτοχρονιάς διασκέδαζαν επίσης λέγοντας διάφορα πρωτοχρονιάτικα τραγούδια.

ΦΩΤΑ Η γιορτή των Θεοφανείων ... τα Φώτα όπως λέμε στη Κύπρο. Μεγάλη γιορτή για την εκκλησία. Ο κόσμος πηγαίνει εκκλησία, παίρνει το Δρόσο (τον αγιασμό) τον οποίο πίνει και με αυτόν ραντίζει τα σπίτια του, τα χωράφια του, τις δουλειές του για να πάνε όλα καλά. Την παραμονή των Φώτων οι νοικοκυρές έκαναν ξεροτήγανα  και έριχναν και μερικά στη στέγη του σπιτιού για να φάνε οι καλικάντζαροι.  Έριχναν επίσης και μερικά λουκάνικα γιατί τα αγαπούσαν οι καλικάντζαροι, και έλεγαν τη φράση: Τιτσίν, τιτσίν λουκάνικον, κομμάτιν ξεροτήανον, να φάμεν και να φύουμεν. Την ημέρα των Φώτων τα παιδιά γυρίζουν στις γειτονιές και στους συγγενείς τους και τους λένε ένα τραγουδάκι με σκοπό να πάρουν χρήματα: Καλημέρα και τα Φώτα και την Πουλουστρίνα πρώτα. Σε μερικά χωριά της Κύπρου έκαναν μερικά έθιμα. Όταν τελείωνε η λειτουργία, πήγαιναν όλοι σε μια δεξαμενή και ο ιερέας έριχνε  μέσα το σταυρό και μερικοί πηδούσαν για να τον πιάσουν. Εκείνος που τον έπιανε κέρδιζε ένα μικρό δώρο.  ΝΕΦΕΛΗ ΜΙΧΑΗΛ, Δ